Hastanelerde Akılcı Antibiyotik Kullanımı, Temini ve Satınalma

HASTANELERDE
AKILCI ANTİBİYOTİK
KULLANIMI, TEMİNİ VE
SATINALMA
Uzm.Ecz. ÖZLEM KALSIN
Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi
Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi
3-6 Nisan 2014, Girne-KKTC
Akılcı ilaç kullanımı - tanım
 WHO’
ye göre;
 Hastanın
O
klinik tanısına uygun
hasta için yeterli doz ve sürede
 Hastanın
kendisi ve toplumu için maliyeti en
düşük olan ilacın seçilmesidir.
İlacın akılcı kullanımı;
 Etkili
 Güvenli
 Ekonomik
olarak uygulanmasını sağlayan;
planlama, yürütme ve izleme sürecini
kapsar.
Bu süreçte sorumluluk sahibi
taraflar;
 Devlet
 İlaç endüstrisi
 Sağlık personeli (hekim ve eczacılar)
 Toplum
Akılcı antibiyotik kullanımı

Uygun endikasyon

Uygun antibiyotik

Uygun zaman

Uygun doz - yol

Uygun maliyet
Akılcı antibiyotik tedavisi;

Komplikasyonların ve kronikleşmenin önlenmesi,

Hastalık şiddet ve süresinin kısaltılması,

Doğru zamanda yapılan uygulama ile mortalitenin
önlenmesinde
önem taşır.
Akılcı olmayan antibiyotik
kullanımının sonuçları:

İlaç yan etkilerinde artış

Hastanede yatış süresinde uzama

Hastanelerde dirençli bakterilerin ortaya çıkması
ve yayılması

Morbidite ve mortalitede artış

Tedavi maliyetlerinde artış
 Her yeni antibiyotik tedavide yeni bir umut olsa
da; direnç gelişimi, etkinin azalması, mortalitenin
artması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Antibiyotiklere direnç tüm dünyanın sorunudur.
Hastanelerde antibiyotik direnci
çok yönlü stratejilerle saptanabilir ve
azaltılabilir;
 Eğitim
 Rehberlerin kullanımı
Rotasyonlu antibiyotik kullanımı
 Antibiyotik kontrol ekibinin görev tanımını
düzenlemek
Antibiyotiklerin uygun dozda kullanımı
ARTAN EKONOMİK YÜK !!!
Antibiyotik
kullanımı
Bakteriyel
direnç
Dirençli
bakteriyel
infeksiyon
Antibiyotik tedavisinde ‘gerçek maliyet’i belirleyen
3 faktör vardır;
 Etkinlik ve Güvenlilik (hastalığa ait komplikasyon
ya da antibiyotiğe ait yan etki görülme olasılığı ve
bunun maliyeti
Hastanede kalış süresi ve maliyeti
Temel tedavi maliyeti
Sağlık harcamalarında gerçek anlamda tasarruf;

Etkinlikleri ve güvenirlikleri karşılaştırılabilir ilaçların
ambalaj fiyatı değil, maliyet fiyatı hesaplanarak;
herhangi bir başarısızlığa neden olmadan yapılan
ucuz tedavi,
 Bakım
kalitesinden ödün vermeden; sağlık bakım
harcamalarının azaltılması,
ile sağlanır.
Antibiyotikler sağlık harcamalarının önemli bir
kısmını oluşturmaktadır.
Hastane
ilaç
bütçelerinin
yaklaşık
%30'unu
oluştururlar ve bunların yaklaşık %50'si uygunsuz
kullanılmaktadır.
.
 Direnç problemi ve antibiyotiklerin getirdiği
maliyetten
ve
akılcı
olmayan
antibiyotik
kullanımlarından dolayı, bu ajanların kullanım
yoğunluğu ölçülmeli ve sınırlandırılmalıdır.
 Antibiyotik kullanımın ölçülmesi ve iyileştirilmesi
için birçok araştırmalar yapılmakta bununla ilgili
yeni yöntemler kullanılmaktadır.

İlaç
kullanımının
doğru
ölçülebilmesi
ve
uluslararası bir standardın oluşturulması amacıyla
bir sınıflandırma sistemi ve bir ölçüm birimi olan
Dünya Sağlık Örgütü tarafından desteklenen
ATC/DDD metodolojisi kullanılmaktadır.
 Tanımlanmış
günlük
doz
(DDD),
ATC
sisteminde yer alan bir ilacın ana endikasyonu
için yetişkinlerde kullanıldığı varsayılan günlük
ortalama idame dozudur.
Bu
sistemin
araştırmalarında
sağlayarak
reel
amacı
yararlı
ilaç
ilaç
olabilecek
tüketim
kullanım
bir
araç
istatistiklerinin
sunumuna ve karşılaştırılmasına olanak vermektir.
Sağlık Bakanlığı akılcı antibiyotik
kullanımı konusunda;
 Hastanenin enfeksiyon kontrol komiteleri ile
birlikte çalışacak; Antibiyotik Kullanım Ekibi (AKE)
oluşturulması istenmektedir.
 Hastanenin büyüklüğüne ve yapısına göre
AKE’lerin yapısı değişiklik gösterebilmektedir.
Antibiyotik Kontrol Ekibi’nde..
 Mikrobiyolog,
 Enfeksiyon kontrol ekibinin bir üyesi,
 Eczacı bulunmalıdır.
Ekipte antibiyotiklerin sık kullanıldığı birimlerden
(hematoloji, onkoloji, cerrahi, organ nakli gibi)
hekimlerin bulunması, programın uygulanabilirliğini
artırır.
 Antibiyotik kullanımının iyileştirilmesi için hangi
stratejinin uygulanacağına bu ekip karar vermelidir.
 Strateji belirlerken;
 Hastanenin büyüklüğü,
 Yapısı,
 Özel hasta grupları
 Lokal direnç sorunları ve
 Finans kaynakları,
 Hastane bilgi sisteminin gelişmişliği gibi
değişkenler dikkate alınmalıdır.
Antibiyotik Kullanım Ekibi;
Hastaneye satın alınacak antibiyotiklerin çeşit ve
miktarları ile ilgili görüş ve önerilerini sunmalıdır.
Hastane genelindeki antibiyotik kullanım politikası
konusunda herhangi bir girişim önerisinde bulunabilmesi
için öncelikle antibiyotik tüketimiyle ilgili veriye sahip
olması gerekmektedir
 Hastane yönetimi konuyla ilgili olarak, bu ekibin
görüş ve önerilerini dikkate almalıdır.
TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS
EĞİTİM VE ARAŞTIRMA
HASTANESİ
 2010 yılında;
 Hastanemizle yatak sayısı aynı olan,
 Benzer tedavi ve
 İşlemlerin yapıldığı diğer hastaneler ile ilaç
kullanım oranlarını karşılaştırdık.
 Antibiyotik kullanım oranlarının yüksek
olduğunu tespit edip, bunun nedenlerini araştırdık.
Sorun çözümü için izlenen yöntem;
 akılcı antibiyotik kullanımını sağlamak,
 antibiyotik kullanım oranlarını azaltmak
 direnç gelişiminin önüne geçmek için
önlemler almaya başladık.
 İçinde eczacının da bulunduğu; Enfeksiyon
Kontrol Ekibi ve Antibiyotik Kontrol Ekibi, bir strateji
belirledi.
 AKE tarafından; son 2 yılda yatan hastalarda
kullanılan antibiyotik tüketim verileri elde edilerek,
hastane yönetimi konu hakkında bilgilendirilmiştir.
 Geliştirilen stratejiler çerçevesinde, eğitime
öncelik verilerek; ilgili personel konuyla ilgili olarak
hizmet içi eğitimlere alınmıştır.
EĞITIM

Antibiyotik tedavisine kültür sonuçlarına göre yön
verilmelisi sağlandı. Hekimler bu konuda Enfeksiyon
Kontrol ekibi tarafından bilgilendirildi.

Enfeksiyon ve klinik mikrobiyoloji uzmanları ile
birlikte hastane eczanesi de, antibiyotik tedavisi
konusunda sorumlu paydaş olarak görev aldı.
Rotasyonlu Antibiyotik Kullanımı

Programlı olarak antibiyotiklerin değiştirilmesi; bir
antibiyotiğe karşı bakterinin direnç geliştirmesi
için seçici baskıyı azaltabilir.

Hastane eczanesi olarak; enfeksiyon uzmanı
hekimlerden, antibiyotik rotasyonları hakkında
bilgi alıp, satınalma ve sipariş süreçlerini bu
bilgilere göre programladık.
Antibiyotik kontrol stratejileri geliştirirken Hastane
yönetiminin de desteğini alarak, çalışıldı.
 Eczanenin antibiyotik listesi güncellendi ve
kontrollü antibiyotik istem formu hazırlanarak
Enfeksiyon
Hastalıkları
Uzmanı
(EHU)
onayı
gereken antibiyotiklerin isteminde mutlaka EHU
onayının sorgulanması istendi.
EHU onayı ile kullanılan bir antibiyotikler için;
 Uzmanlar ile iletişim arttırıldı.
 Akılcı olmayan ilaç seçim nedenleri sorgulandı.
 Hastane eczanesine ilk defa alınacak
ilaçlar için Yeni İlaç Tespit ve Onay
Komisyonu ;
Neden?
Hali hazırdaki hangi ilacı azaltalım?
YENİ İLAÇ İSTEK FORMU
İlaç ve Eczacılık Komitesine
İlacı isteyen Klinik veya Ünite
: ………………………
İlacı isteyen Doktorun Adı ve Soyadı :………………………
İlacın jenerik Adı
:………………………
İlacın Ticari Adı
:………………………
İlacın istenme nedeni ve kullanımı ile ilgili özet bilgi:………
Doktor Adı ve İmzası
Başkanının Onayı
Klinik Şefi veya Bölüm
SONUÇ:
Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesinde
2011ve 2013 yılları arasında EHU onayı gereken
antibiyotiklerin kullanım oranları karşılaştırıldığında
belirgin bir azalma gözlenmiştir.
Kas ve
Sistemik
iskelet
hormonal
sistemi
ilaçlar
Gastrointesti
ilaçları
4%
nal ilaçlar
6%
5%
Diyagnostikl
er
7%
Anestezikler
8%
SSS i
ilaçları
8%
Kardiyovask
üler ilaçlar
12%
2012
gastrointestinal
ilaçlar
2013
sistemik
hormonal
ilaçlar
3%
diyagnostikler 4%
5%
kas ve iskelet
sistemi ilaçları
8%
Antibiyotikl
er
31%
Hematolojik
ajanlar
19%
antibiyotikler
29%
SSS i ilaçları
9%
anestezikler
10%
kardiyovasküler
ilaçlar
14%
hematolojik ilaçlar
18%
160000
140000
120000
100000
KUTU SAYISI
80000
YILLAR
60000
40000
20000
0
1
2
3
2011-2013 yılları arasındaki,
Yüksek
İhtisas
Eğitim
ve
Araştırma
Hastanesindeki antibiyotik kullanım oranları,
Hastane enfeksiyon oranları tespit edildi ve
karşılaştırıldı.
Antibiyotik kullanım Hastane enfeksiyon
miktarı (kutu adedi) gözlenme sıklığı
2011
190.000
5.1
2012
162.000
3.95
2013
134.000
3.16
Hastane
enfeksiyon
oranlarının
azalmasıyla
birlikte, antibiyotik kullanım sayılarında da belirgin
azalma gözlenmiştir.
Bu azalmada; hastanemizde hedefe yönelik, etkin
ve akılcı antibiyotik kullanımının etkili olduğunu
düşünmekteyiz.
120000
100000
80000
60000
Series3
Series2
40000
20000
0
2011,2012 , 2013 yılları
Series1
 Satın alma maliyetleri
2011: 9.98 milyon TL
(sadece ilaç – 150-03-01)
• Akılcı antibiyotik
kullanımı
2013: 6.8 milyon TL
(sadece ilaç – 150-03-01)
 İlaç sürekliliği problemleri;
Kritiklik derecesi yüksek
ilaçlarda yaşanan stok
kopmaları, dış reçete,
hastanın tedavisinin
gecikmesi, ek mali yükler
İlaç sürekliliğinin
sağlanması
• Stok kopmalarının
önlenmesi
• Gerekli ve ucuz
ilaçların depodaki
sürekliliği
Temin ve stoklama
maliyetlerinin azaltılması
• Uygun miktarda
sipariş,
• Doğrudan teminin
azaltılması
 İlaç sürekliliğinin sağlanması
 Stok kopmalarının önlenmesi
• stok maliyetlerini asgari seviyede tutacak,
• hizmet devamlılığını sağlayacak,
• finansman dengelerini bozmayacak,
bir yaklaşım !!
NORMAL STOK HAREKET SÜRECI
STOK MÜDAHALE NOKTALARI
90 gün
(Azami
Stok)
< 15 gün
Minimu
m Stok
60 gün
azami
stok
30 gün
Asgari
Stok
SONRAKI HEDEFLER

Satınalma ve tüketimin takibi

Stok seviyesinin düşürülmesi
 Müdahale
zaman noktalarının daha düşük gün
sayısına çekilmesi

örn: 60 gün yerine 45 gün
 Hastane yönetiminin uygulanan programlara
maddi destek sağlaması,
 Kurum politikalarının oluşturulması,
 Hekime ve eczacıya ekip ile birlikte çalışma
özgürlüğü sağlanması,
Antibiyotik kontrol programlarının uygulanmasında
yönetimin destek vereceği temel konulardır.