nem ve yağış - files.eba.gov.tr

BASINÇ
Atmosferdeki gazların yere yaptığı
etkiye basınç denir.
*Basıncın birimi milibardır.
*Basıncı ölçen alete barametre denir.
*Aynı basınç noktalarının birleştiği
eğrilere izobar denir.
1013 mb : Normal Basınç
1013 mb den az Alçak Basınç
1013 mb den fazla Yüksek Basınç
ALÇAK BASINÇ (SİKLON)
Isınan hava yükselir ve yere yaptığı etki
azalır A.B olur
*ALÇAK BASINÇTA : Hava kapalı
Yağışlıdır , Bulutluluk Nemlilik fazladır
***Hava hareketi çevreden merekeze
doğrudur. KYK de Düz ‘’S’’ GYK de ise
Ters ‘’S’’ ile gösterilir ve oklar içeriye
doğrudur.
BASINCIN DAĞILIŞINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1-Yerçekimi : Yerçekimi arttıkça basınç
artar.. Ekvatorda A.B , Kutuplarda Y.B
Y.B alanından A.B doğru hava
hareketidir. Rüzgâr hızı anemometre
ile ölçülür.
2-Yükselti: Yükseldikçe basınç azalır. *
O halde yüksek yerlerde A.B - Alçak
yerlerde Y.B
Rüzgarın hızını etkileyen
faktörler
3-Termik nedenler (Sıcaklık-Soğuma )
Sıcak yerlerde A.B ,Soğuk yerlerde Y.B
olur
4-Dinamik etkenler
Dünyanın günlük hareketine bağlı
olarak oluşurlar
Ekstra not: Yoğunluk arttıkça basınç
artar Y.B olur
SÜREKLİ BASINÇ
ALANLARI
Termik Basınç Kuşakları :
Sıcaklığa bağlı olarak oluşurlar
Ekvatorda ısınmadan dolayı T.A.B ,
Kutuplarda soğumadan dolayı T.Y.B
Dinamik Basınç Kuşakları:
Dünyanın dönmesine bağlı olarak 30
derece enlemleri her zaman D.Y.B ,60
derece enlemleri her zaman D.A.B
YÜKSEK BASINÇ
Soğuyan hava ağırlaşır alçalır ve yere
yaptığı etki artar Yüksek basınç oluşur.
*Yüksek basınçta Hava açık , ayaz
,soğuk , nem az , yağış bulutluluk azdır.
*Hava hareketleri merkezden çevreye
doğrudur
RÜZGARLAR
BABA NOT: Bir yer alçak basınç ise
orada yağış nem fazla sıcaklık farkı az
iken yüksek basınçta tam tersi bir
durum vardır
A) YÜKSEK BASINÇLAR
1) Sibirya
Termik
Y.B:
60°
enlemlerinde oluşmuştur. Türkiye’de
kışın etkilidir.
2) Asor
Dinamik
Y.B:
30°
enlemlerinden kaynağını alır. En fazla
yazın etkilidir. Etkili olduğu yaz
mevsiminin kurak olmasının başlıca
sebebidir
B) ALÇAK BASINÇLAR
1) İzlanda Dinamik A.B: 60°
enleminde kaynağını alır.
2)
Basra Termik A.B: (30° Kuzey)
Türkiye’de yazın ekilidir.
1-) Basınç farkı arttıkça rüzgarın hızı
artar
2-) Basınç merkezleri arası uzaklık
arttıkça hız azalır
3-) Yerşekilleri dağlık engebeli ise
rüzgarın hızı yavaşlar ancak düz
yerlerde hızlıdır
Rüzgarın yönünü etkileyen
faktörler
1-) Basınç merkezlerinin konumu yer
değiştirirse rüzgarın yönü de değişir
2-) Yeryüzü şekillerinin özelliklerine
göre rüzgarın estiği yön değişir .
3-) Dünyanın dönmesi ile rüzgarlara
KYK de sağa GYK sola doğru eser
RÜZGAR ÇEŞİTLERİ
2-Devirli Rüzgarlar
Muson veya mevsimlik rüzgarlarda
denir.
Yaz musonu Okyanustan karaya
doğru eserler ve muson bölgesine bol
boool yağış getirir.
Kış musonu karadan okyanusa doğru
eser ve yağış getirmez
Muson bölgeleri : Hindistan ,
Bangladeş ,Çin, Japonya …
3-Yerel Rüzgarlar
*Kara-deniz *Dağ-Vadi Meltemi
Karalar çabuk ısınır çabuk soğur
denizler geç ısınır geç soğur
Gündüz denizler soğuk olur yani Y.B
karalar sıcak yani A.B olduğundan
rüzgar denizden karaya doğru eser
deniz meltemi olur .Bu durumun
tersinde kara meltemi olur.
Geceleri dağların zirvesinde vadilere
doğru esen rüzgarlara dağ meltemi
gündüzleri vadiden dağa doğru esen
rüzgarlara vadi meltemi denir.
NEM VE YAĞIŞ
Atmosferdeki su buharına nem denir.
Nem higrometre ile ölçülür.
1. Mutlak Nem: 1m3 havadaki su
buharına mutlak nem denir. Mutlak
nem denizlerde ekvatorda fazla ,
kutuplarda karalarda azdır.
*Mutlak nem fazlaysa yağış olur
2. Maksimum Nem: 1m3 havanın
taşıyabileceği en fazla nem miktarına
maksimum nem denir.
Maksimum nem fazlaysa sıcaklık
fazladır yağış olmaz
Maksimum nem az ise sıcaklık azdır
yağış olur
3. Bağıl Nem (Nisbi nem): Mutlak
nemin maksimum neme oranıdır.
Bağıl nem fazlaysa mutlak nemde
fazladır yağış olur maksimum nem azdır
Bağıl nem çöl bölgelerinde ve kara
içlerinde az, Ekvatoral bölge gibi yağışlı
bölgelerde ve deniz kıyılarında çoktur
2-Devirli (mevsim-muson)
3-Yerel
Mistral , Bora , Krivetz
*Sıcak yerel rüzgarlar
1-Sürekli Rüzgarlar
Föhn , Hamsin , Samyeli , Kıble ,
sirokko
Yıl boyunca eser ve yönleri değişmez
*Tropikal rüzgarlar
Alizeler 30° DYB den ekvatora doğru
eser bol yağış getirir
Batı Rüzgarları 30° DYB den 60° DAB
eserler orta kuşağın batı kıyısına bol
yağış getirir
Sıcak kuşakta şiddetli rüzgarlardır
Fırtına kasırga hortum gibi
***Türkiye ‘yi etkileyen yerel
rüzgarlar
Kutup rüzgarları 90° TYB den eser
kuru soğuktur
YOĞUNLAŞMA Havadaki su buharının,
tekrar sıvı ya da katı haldeki suya
dönüşmesine yoğunlaşma denir
Bulutlar : Alçak bulut(stratüs) koyu
renkli yağış getir , orta bulut(kümülüs)
ara ara yağış getirir yüksek bulut ( sirüs)
yağış getirmez
Yağmur 0° üzerinde oluşur
Kar 0° altında oluşur
Karayel yıldız poyraz ( soğuk)
Samyeli Kıble Lodos (sıcak)
1-)Konveksiyonel (Yükselim)
Isınan hava yükseklir yağış oluşur. İç
Anadolu da Ekvatorda görülür
2-) Yamaç Dağ yamacı boyunca
yükselen hava soğur yağış oluşur
Karadeniz akdeniz güneydoğu asyada
görülür
3-) Cephe sıcak hava ile soğuk hava
karşılaşır yağış oluşur Türkiye de ve orta
kuşakta görülür
YAĞIŞLARIN YERYÜZÜNE DAĞILIŞI
En yağışlı bölgeler; Ekvatoral bölge,
Muson bölgeleri ve Orta kuşak
karalarının batı kıyılarıdır.
En kurak bölgeler ise; Orta kuşak
karalarının dağlarla çevrili iç kısımları,
dönenceler civarı, çevresine göre,
alçakta kalmış yerler ve kutup
çevreleridir.
Ülkemiz de En yağışlı mevsimler
Karadeniz *******sonbahar
Akdeniz mamara ege *****kış
İç Anadolu-****lkbahar
Erzurum kars ****yaz
İKLİM TİPLERİ
*Soğuk yerel rüzgarlar
1-Sürekli
YAĞIŞLARIN OLUŞMA BİÇİMLERİ
Dolu havanın aniden
düşmesiyle oluşur
0°
altına
Çiy 0° üzerinde yaprak gibi cisimlerin
üzerinde görülen su taneciği
Kırağı 0° altında yaprak üzerindeki buz
kristali
Kırç 0° altında saçak halinde görülen
buz kristali
1-Sıcak iklimler:
A-) EKVATORAL İKLİM: Her ay bol yağışlı
ve sıcak. Yaprakları hep yeşil uzun ağaçlar
B-)MUSON İKLİMİ: Yaz yağışlı kış kurak.Çin
Hindistan Japonya
geniş yapraklı ağaçlar
C) SUBTROPİKAL İKLİM (SAVAN): Yaz
yağışlı kış kurak uzun boylu otlar var
D) ÇÖL İKLİMİ: Sıcaklık farkı fazla kaktüs
2-) Ilıman iklimler:
A) AKDENİZ İKLİMİ: Yaz sıcak kış soğuk
Bitki örtüsü maki. Akdeniz çevresi Orta Şili
Avustralya’nın güneybatısında görülürB)
OKYANUSAL İKLİM:Her mevsim yağışlıdır
.Kışın yaprağını döken geniş yapraklı
ormanlar vardır. Ekvatoral iklimden farkı
daha az yağış almasıdır.
C)KARASAL İKLİM:Kışlar uzun soğuk ve kar
yağışlıdır.Sıcaklık -10 ile 5 dir.
D)STEP İKLİMİ(BOZKIR): Yağışlar
ilkbaharda fazladır.Bitki örtüsü yazın
kurayan ilkbaharda yeşeren otlardır.3-)
Soğuk İklimler A)TUNDRA:Kanada grönlad
da görülür.Yosun ot ve cılız çalılardan olu