OLGU SUNUMU
advertisement
Nakil Hastalarında Enfeksiyonlardan Korunma Dr. Şükran Köse Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Haziran 2014, Mardin Doku Ve Organ Nakli Nedir ? • Organ nakli vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı bir vericiden veya ölüden alınan sağlam bir doku veya organın nakledilmesidir • Günümüzde birçok kronik organ hastalıklarında uygulanan geçerli ve ileri bir tedavi yöntemidir 21. yüzyıl(yy) ve Organ Nakli • Organ nakli son 30 yıllık dönem içinde: –Son dönem kalp, böbrek, akciğer ve karaciğer hastaları –Aplastik anemi –Lösemi –Lenfoma ve bazı tümörlerde en pratik tedavi yöntemi haline gelmiştir 21. yy ve Organ Nakli • Günümüzde, dünyada her yıl 40.000 transplantasyon gerçekleştirilmektedir • Bir yıllık nakil edilen organın sağkalım oranı %90’ın üzerindedir Organ-doku Bekleyen Hasta Sayısı (2013 yılı, Sağlık Bakanlığı verileri) •Böbrek: 19.833 •Karaciğer: 1. 919 •Kalp, pankreas ve akciğer: 584 •Toplam: 22.336 •2012 yılında bağışlanan organ miktarı: 3.965 •Bir milyon nüfus başına denk gelen kadavra verici sayısı 2011 yılında Avrupa ülkelerinde ortalama 25-35 civarında iken, Türkiye’de 4,5 Ülkemizde Nakledilebilen Doku ve Organlar BÖBREK AKCİĞER KARACİĞER KALP KORNEA İNCE BARSAK KEMİK İLİĞİ DERİ Karaciğer Nakli • İlk kez Thomas Starzl tarafından 1963 yılında A.B.D.’de gerçekleştirilmiştir • Bugün karaciğer yetmezliğinin tek tedavi seçeneği haline gelmiştir • 1990' lı yıllarda değişik ülkelerde pek çok yeni karaciğer nakil merkezi açılmıştır • Gerçekleştirilen ameliyat sayısında hızlı bir artış gözlenmektedir Karaciğer Nakli • 1980 öncesinde karaciğer nakli sonrasında 1 yıllık sağ kalım % 50 iken bugün % 80-90’lara ulaşmıştır • Geçmişte karaciğer transplantasyonu hastanın hayatını kurtarmak amacıyla yapılmaktadır • Günümüzde karaciğer yetmezliğinin daha erken devresinde hayat kalitesini artırmak amacıyla uygulanmaktadır ÖNCE KARACİĞER NAKLİNİN ŞEMATİK GÖSTERİMİ SONRA Organ Nakli-Riskler 1. Nakil edilen organın reddi 2. Fırsatçı enfeksiyonlar Nakil Sonrası Bağışıklık • Nakil sonrası ilk aylarda bağışıklık sistemi zayıflar • Mikroorganizmaları öldürme fonksiyonları 100. günde geri kazanılır • Tam olarak bağışıklık yanıtın tekrar kazanılabilmesi en az bir yıl gerektirir Nakil Sonrası Bağışıklık • Bağışıklık sistemimizin direnci azaldığı için enfeksiyon hastalıklarına yakalanma ihtimalimiz artar • Bağışıklık sistemini bastırıcı olarak alınan bazı ilaçlar böbreklere zarar verebilir • Bazı ilaçlar da yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi sorunları beraberinde getirir Bağışıklık Sistemini Baskılayan İlaçların Etkisi • Bağışık yanıt hücrelerinin ürettiği koruyucu salgıların üretimini azaltır • Mikroorganizmanın tetiklediği hücresel savunma mekanizmasını hasarlar Nakil Alıcılarında Enfeksiyon Riskini Belirleyen Faktörler • Hastanın bulunduğu ortamda maruz kaldığı mikropların yoğunluğu (epidemiyolojik temas) • Operasyon sırasında gelişen komplikasyonlar • Bağışık baskılanmanın durumu Nakil Alıcılarında Enfeksiyonlar • Tüm organ nakillerinde uygulanan bağışıklığı baskılayan tedavi yöntemleri benzerdir • Nakil alıcılarında görülen enfeksiyonlar da benzerdir ve zaman ilişkilidir Bağışık Baskılayıcı Tedavi Enfeksiyon riski Organ reddi riski Nakil Sonrası Gelişen Enfeksiyonların Kaynakları 1. Alıcının kendi enfeksiyonları 2. Verici organdan bulaşan enfeksiyonlar 3. Hastane kökenli enfeksiyonlar 4. Toplum kökenli enfeksiyonlar Nakil Sonrası Gelişen Enfeksiyonlar Üç dönemde irdelenirler: A. Nakil öncesinde B. Nakil sırasında c. Nakil sonrasında A. Nakil Öncesinde • Alıcıda var olan enfeksiyonlar irdelenmeli ve mümkünse transplantasyon öncesi tedavisi tamamlanmalıdır • Verici organdan bulaşabilecek enfeksiyonlar irdelenmelidir • Nakil sonrası gelişmesi önlenebilecek enfeksiyonlar için profilaksi (aşı ve kemoprofilaksi) uygulanmalıdır B. Nakil Sırasında • Nakil tipine uygun antibiyotik ile profilaksi uygulanmalıdır C. Nakil Sonrasında • Enfeksiyon gelişiminin önlenmesi; riskli temastan kaçınma ve koruyucu antibiyotik kullanımı ile sağlanmalıdır • Gelişen enfeksiyonların erken ve hızlı tanısının konularak, tanısı uygun ve yeterli tedavilerinin yapılması sağlanmalıdır Enfeksiyonlardan Korunmak İçin Neler Yapmak Gerekir? • Eller sık sık ve doğru şekilde yıkanmalı • Vücut temizliği için günlük olarak duş alınmalı • Vücutta her gün yara olup olmadığı yönünden kontrol edilmeli • Belirli aralıklarla ağız temizliği yapılmalı Doğru El Yıkama • Önce su ile eller ıslatılır • Ellere 3-5 ml sabun alınır • En az 15 sn süre ile eller ovalanır • Ellerin ve parmakların tüm yüzeyinin kaplanmış olmasına dikkat edilir • Eller su ile durulanır ve tam olarak kurulanır Eller suyla ıslatılır Ellere 3-5ml sıvı sabun alınır Avuç içi avuç içine alınarak ovalama hareketi tekrarlanır Sağ avuç içine sol el sırtı gelecek şekilde yerleştirilir,ovalanarak beş kez tekrarlanır Aynı hareket diğer el içinde beş kez tekrarlanır Sağ ve sol el parmak ucu iç kısımları sol el avuç içine gelecek şekilde konur, ovalanır Sağ ve sol el baş parmağı sol avuç içine alınarak rotasyonel olarak beş kez tekrarlanır Eller iyice durulanır Enfeksiyonlardan Korunmak İçin Neler Yapmak Gerekir? •Yıkanamayan, dezenfekte edilemeyen malzemeler odada bulundurulmamalı •Hastanelerde inşaat, yapım-onarımı yapılan yerlerden geçmek gerekir ise hastaneden temin edilebilecek N95 tipi maske kullanılmalı Enfeksiyonlardan Korunmak İçin Neler Yapmak Gerekir? • Oda temizliğinin her gün , toz kaldırmayacak şekilde (ıslak temizlik) yapılmasına dikkat edilmeli • Köpek, kedi, kuş ve diğer hayvanlarla temasta dikkatli olunmalı • Enfeksiyonu olan kişilerin ziyaretine kesinlikle izin verilmemeli • Odada kuru veya taze çiçek, bitki bulundurulmamalıdır Enfeksiyonlardan Korunmak İçin Neler Yapmak Gerekir? • İyi pişmemiş veya az pişmiş etlerden, deniz ürünlerinden, yumurtadan uzak durulmalı • Sebze ve meyveleri iyi yıkanmalı • Yeterli ve dengeli beslenilmeli • Çatal, kaşık, bıçak gibi özel kullanım araçları paylaşılmamalıdır Nakil Hastalarında Beslenme •Sağlıklı ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli •Düzenli, ara öğünler oluşturarak yemek yenmelidir •Az yağlı ve az karbonhidratlı gıdalar tercih edilmelidir Beslenmede Bulunması Gerekenler •Meyveler •Sebzeler •Taneli tahıllar ve ekmekler •Az yağlı süt ve süt ürünleri ya da diğer kalsiyum kaynakları •Yağsız etler, balık, kümes hayvanları ya da diğer protein kaynakları Beslenmenizde Dikkat Edeceğiniz Noktalar •Her gün tartılın •Öğün aralarında kek ve bisküvi gibi şekerli abur cuburlardan kaçının •Acıktığınızı hissettiğinizde uygun miktarda meyve ya da sebze (düşük kalorili) yiyin Beslenmenizde Dikkat Edeceğiniz Noktalar •Her gün yaklaşık iki litre sıvı almaya çalışın –Vücudunuzdan atıkları atmaya yardım eder –Şişe suyu, bitki çayları, az yağlı pastörize süt ve meyve suları uygun seçeneklerdir •Her zaman taze meyveleri yıkayın ve soyun •Patates gibi toprakta büyüyen sebzeler her zaman soyulmalı ve kaynayan suda kaynatılmalıdır Beslenmenizde Dikkat Edeceğiniz Noktalar • Sebzeleri düdüklü tencerede pişirmek, bunların içerdiği vitaminleri koruyacaktır • Marul gibi çiğ sebzeleri iyi yıkandığından emin olmadan yemeyin • Pastörize olmayan sütten yapılmış peynir yemeyin küflü peynirlerden kaçının Beslenmenizde Dikkat Edeceğiniz Noktalar •Süt, peynir, yağ ve yoğurt gibi ürünleri her seferde az miktarda satın alın; böylece onları taze olduklarında yiyebilirsiniz Beslenmenizde Dikkat Edeceğiniz Noktalar • Yemek pişirirken az tuz kullanın • Pişmiş yemeğe tuz eklememeye çalışın • Patates cipsi gibi tuzlu gıdalardan sakının • Konserve gıdalardan kaçının (bunlar genelde çok tuz içerirler) SONUÇ • Enfeksiyonlardan korunmanın birinci basamağı el hijyenidir • Kişisel ve çevresel temizliğe son derece önem verilmelidir • Köpek, kedi, kuş ve diğer hayvanlarla temasta dikkatli olunmalıdır • İyi pişmemiş veya az pişmiş et ve ürünleri tüketilmemelidir • Sebze ve meyveler iyi yıkanmalıdır • Düzenli, dengeli ve sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir «Korunmak tedavi etmekten her zaman daha iyidir; zira kişileri hasta olma eziyet ve külfetinden uzak tutar» Thomas ADAMS TEŞEKKÜRLER…
