Kimyasal Yaralanmalar

Kimyasal Yaralanmalar
Melisa Zişan Karslıoğlu
Göz ve çevresindeki dokulara olan kimyasal yaralanmalar hafif bir zedelenmeden ciddi oküler yüzey hasarına yol
açabilecek ve ön segment etkilenimi sonucu kalıcı görme
kaybına neden olabilecek travmalardır. Bu nedenle dikkatlice ele alınmaları gerekmektedir. Sanayide yüksek ısı
ve basınç altında kullanan pek çok kostik kimyasal ve çözücüler koruyucu ekipmanlara rağmen bu yaralanmalara
sebep olabilmektedir. Ev ortamında ise günlük kullanımda
karşımıza çıkan deterjanlar, amonyak, ağartıcılar, aküler,
tuvalet temizleyicileri ön plana çıkmaktadır.
Alkali Yaralanmalar
Asit yaralanmalarından daha sık görülür ve çok daha ciddi hasara neden olurlar. En sık neden olan etkenler amonyak (NH3), soda eriyiği (kül suyu) (NaOH), potasyum hidDOI: 10.4328/DERMAN.4664
Received: 28.05.2016
Accepted: 30.05.2016
Published Online: 06.06.2016
Corresponding Author: Melisa Zişan Karslıoğlu, Milas 75. Yıl Devlet Hastanesi, Muğla,
Türkiye.
DERMAN
MEDICAL PUBLISHING
2
Acil Göz Hastalıkları
43
roksit (KOH), magnesyum hidroksit (Mg(OH)2) ve kireçtir
(Ca(OH)2). Alkali maddeler temas ettiği dokulara penetre olarak asidik maddelere kıyasla daha fazla zarar verirler. Kornea stroma ve endotelini geçerek iris, lens, siliyer
cisim tutulumuna neden olabilirler. Amonyak en ciddi yaralanmalara sebep olurken, kireç yanığı da en sık görülen
alkali travma nedeni olarak karşımıza çıkar.
Asit Yaralanmalar
Sülfürik asit (H2SO4) (pil), hidroflorik asit (HF) (cila), asetik asit (CH3COOH) (sirke) ve hidroklorik asit (HCl) yaygın olarak asit yanıklarına neden olan etkenlerdir. Bunların içinde sanayide temizleyicilerde ve otomobil akülerinde kullanılan sülfürik asit günlük hayatta en sık olarak
karşımıza çıkan asit yaralanma sebebidir. Asidik madde
temasında dokuda proteinlerde hızlı bir denatürasyon ve
presipitasyon gerçekleşir ve bu yeni ortaya çıkan oluşum
adeta bir bariyer etkisi görerek kimyasalın daha derin dokulara ilerlemesine engel olur. Bu kimyasal reaksiyon sayesinde travmaya verilen yanıt kendi kendini sınırlar. Elbette ki asitin gücü ve konsantrasyonu arttıkça bu davranış sergilenmez. Aynı alkali travmalarda olduğu gibi göze
penetrasyon izlenebilir.
Şikayetleri
- Göz kapaklarında ve konjunktivada kızarıklık, şişlik, ciltte ısı artışı
- Fotofobi (ışık hassasiyeti)
- Lakrimasyon artışı (sulanma artışı)
- Bulanık görme
- Ağrı
Muayene Bulguları
- Göz kapaklarında ödem, hiperemi, spazm
- Total/ segmenter konjunktivada hiperemi ± siliyer enjeksiyon
- Limbusta (kornea ile konjunktivanın birleşme hattı) beyaz renkte iskemik değişiklikler
3
44
Acil Göz Hastalıkları
- Korneanın flöresein boyası ile boyanması ya da saydamlığını yitirmesi
Ayırıcı Tanı
Kimyasal travmalarda hastadan alınacak öykü genellikle
benzerdir. Ev ya da iş ortamında aniden göz ve adnekslerine kimyasal madde teması şeklinde beyan edilir. Bu
aşamadaki en önemli nokta yaralanmaya neden olan kimyasalın kendisinin öğrenilmesidir. Her ne kadar hekimin
hastasına göstereceği özende bir fark teşkil etmeyecekse
de alkali madde ile yaralanıldığının bilinmesi hem hasarın
daha ciddi olabileceğine hem de takipte daha titiz olunmasına gerektiğine dikkat çeker.
Tedavi
İlk başvuru acil servislere yapılacağından ekiptekilerin hiç
tereddüt etmeden müdahele etmesi gerekmektedir. Oftalmolojinin acil hastalıklarından kabul edilen kimyasal
travmalarda İLK YAPILACAK İŞLEM HASTANIN GÖZÜNÜ
BOLCA SU YA DA SERUM FİZYOLOJİK İLE YIKAMAKTIR.
Böylelikle kimyasal dokulardan uzaklaştırılmış olur. Bu işlem 1-2 lt sıvı ile 30 dakika boyunca tekrar edilmelidir.
Oküler yüzey ph (power of hydrogen) değeri önem arz etmektedir. İrrigasyon sonrası indikatör kağıtlar ile ph değerinin 7.4’e dönüp dönmediği kontrol edilebilir. Sadece
oküler yüzeyin yıkanması yeterli olmamaktadır. Özellikle
konjunktiva ile örtülü fornikslerin de göz kapakları ters
çevrilerek ya da kaldırılarak basınçlı sıvı ile irrige edilmesi gerekmektedir. Eğer partiküler bir madde ile yaralanılmışsa forniksler bir penset ya da pamuk aplikatörler aracılığıyla özenle temizlenmelidir. Yeterli mekanik temizliği takiben medikal tedavide amaç inflamasyonu baskılamak, ülserasyonu minimuma indirmek ve intraoküler basıncı kontrol altında tutmaktır. Prezervansız suni göz yaşı
damlaları, antibiotikli pomadlar, topikal kortikosteroidler, oral ve topikal askorbik asit medikal tedavide kullanılmaktadır. (Ülkemizde topikal sodyum askorbat bulunmamaktadır.) Ek olarak siliyer spazm nedeniyle görülen ağrı-
DERMAN
MEDICAL PUBLISHING
4
Acil Göz Hastalıkları
45
yı azaltmak amacıyla sikloplejik damlalar, daha da şiddetli olgularda oral analjezikler reçete edilmelidir.
Kısaca acil serviste kimyasal travmayı karşılayan hekimin
yapmakla yükümlü olduğu hususlar;
- Etkili ve yeterli irrigasyon
- Mekanik temizlik
- Oral analjezik ve topikal sikloplejik damla
- Oral askorbik asit 500 mg 4*1
- Topikal suni göz yaşı damlalar ve antibiotikli damla reçete edilmesi
- Bol antibiotikli pomad sürülerek göz hastalıkları uzmanına refere edilmesi
Ne Zaman Göz Doktoruna Sevk Edilmeli
Kimyasal yaralanmalar gözün acil hastalıkları içinde yer
almaktadır. İlk müdahele yapıldıktan sonra zaman kaybedilmeden hastanın bir göz hastalıkları uzmanına yönlendirilmesi gerekmektedir.
Kaynaklar
1. Hashemi H, Khabazkhoob M, Emamian MH, Shariati M, Mohazzab-Torabi S, Fotouhi A. Past history of ocular trauma in an Iranian population-based study: prevalence and its associated factors. Middle East Afr J Ophthalmol 2015;22(3):377-82.
2. Timkovič J, Smehlík P, Cholevík D, Němčanský J, Kiszová R, Mašek P. Ocular trauma in childhood at the University Hospital Ostrava in the years 2007-2011. Cesk
Slov Oftalmol 2013; 69(4): 149-54.
3. Chua D, Wong W, Lamoureux EL, Aung T, Saw SM, Wong TY. The prevalence and
risc factor of ocular trauma: the Singapore Indian eye study. Ophthalmic Epidemiol 2011: 18(6); 281-7.
4. Parqament JM, Armenia J, Nerad JA. Physical and chemical injuries to eyes and
eyelids. Clin Dermatol 2015; 33(2): 234-7.