Slide 1 - WordPress.com

İKTİSAT FAKÜLTESİ
İKTİSAT BÖLÜMÜ
Para Teorisi ve Politikası
Doç.Dr.Murat Birdal
BÖLÜM:3
1
PARA NEDİR?
2
Paranın anlamı ve fonksiyonları
İktisatçılar Açısından Paranın Anlamı
1. Satın alınan mal hizmetlerin bedelinin
ödenmesinde genel olarak kabul edilen
herşey (nakit, çek) .
2. Servet (tahvil, toprak, ev, mobilya) ve gelirden
(akım değil stok) farklıdır.
3
Paranın Fonksiyonları
1. Değişim Aracı
2. Hesap Birimi
3. Değer Saklama Aracı
4
Paranın Fonksiyonları
1.Değişim Aracı
Takasa dayalı ekonomiler:
İsteklerin karşılıklı eşleşmesi.
İktisatçı- çiftçi örneği.
Parasallaşma: İşlem maliyetlerini
düşürür (takasta kaybedilen
zaman ve para).
İsbölümü ve uzmanlaşmayı
geliştirerek ekonomik etkinliği
arttırır.
5
PARA
- Standart olmalıdır (Kolay öğrenilebilir,
homojen olmalıdır: objelerin hepsi aynı değeri
temsil etmelidir)
- Taklit edilememelidir.
- Genel kabul görmelidir (kaime örneği).
- Bölünebilir olmalıdır (Değişimde kolaylık).
- Taşıması kolay olmalıdır.
- Çabuk deforme olmamalıdır (değerini
muhafaza edebilmelidir).
Tarihte farklı nesneler kullanılmıştır boncuk
(Amerikan yerlileri), sigara (esir askerler) vs.
6
2. Hesap Birimi
İhtiyaç duyulan fiyat sayısını düşürür, zaman
işlem maliyetlerini azaltır.
Takas ekonomisinde ihtiyaç duyulan fiyat sayısı :
C(n,2) = n! / n-2!.2! = n(n-1)/2
10 mal olduğu durumda 45 fiyat bilinmesi
gereklidir.
1000 mal bulunan bir pazarda her malın
üzerinde 999 ayrı fiyat bulunacaktır.(toplam
499500 fiyat)
Zaman ve efor kaybı→ Yüksek işlem maliyetleri
7
3. Değer Saklama Aracı
Paranın icadı tarihsel açıdan birikimin önünü
açmıştır.
Tek değer saklama aracı para değildir: Tahvil,
hisse senetleri, gayrimenkul,
toprak,mücevherat vs.
Avantajları: yüksek getiri, değer artışından
kaynaklı kazanç, farklı hizmetler (barınma,
gösteriş, kira)
8
Paranın avantajı: Likidite (Bir aktifin değişim
aracına dönüştürülmesindeki kolaylık).
Diğer aktiflerde dönüşüm işlem maliyetleri
(komisyon vs.) içerir.
Kriz dönemlerinde diğer aktifleri elden çıkarmak
zorlaşır.
Hiperenflasyon : Elde para tutmak fazlasıyla
maliyetlidir.
9
Ödeme Sisteminin Evrimi
1. Değerli metaller: mal para (altın, gümüş
vs).Taşınması zor, çalınma riski yüksek.
2. Kağıt para. Önceleri değerli madenlere
dönüştürülme güvencesi. Sonraları itibari
para. Taşıma, çalınma riski var.
Senyoraj gelirleri: Madeni parada da var (1 kr.
dışında).
10
3. Çekler. Büyük miktarlardaki işlemlerde
avantajlı. Tahsilatta zaman kaybı, yüksek
işlem maliyetleri
4. Elektronik ödeme araçları: EFT, SWIFT,
Otomatik ödeme talimatları. İşlem
maliyetlerini düşürüyor.
5. Elektronik para: Bankamatik kartları, Akıllı
kartlar (Limitli digital para kartları), PayPal
vs…
11