World`e kaydet

Sayfayı Yazdır | Pencereyi Kapat
Başlık: ŞEKSPİR KİMDİR
Özet: Şekspir kimdir, Şekspir nereli, Şekspir hayatı, Şekspir biyografi, Şekspir fotoğrafları
Açıklama:
oyun yazarı, şair
William Shakespeare
İngiliz Edebiyatı
(1564 Stradford-on-Avon - 1616 Stradford)
Sonradan toprak sahibi olan eldiven yapıcısı bir baba ile toprak soylusu aileden bir annenin çocuğu
olan Shakespear, Stradford Grammar Schoolda Latince ve Yunanca öğrendi, 1582de (kendisinden
on yaş büyük, orta varlıklı bir toprak sahibi ailenin kızıyla) evlendi, altı ay sonra bir kızı, iki yıl
sonra da ikizleri oldu. 1585-1592 yılları, (kendisiyle ilgili bilgi olmadığından) kayıp yıllar olarak
nitelenen ve 1582-94 yıllarında (vebadan dolayı Londrada tiyatroların kapanması yüzünden)
yalnızca şiir yayımladığı düşünülen Shakespeare, 1594te Lord Chamberlainin tiyatro topluluğuna
oyuncu ve yazar olarak katıldı; Kraliçe Elizabethin koruması altında ve The Theatrei kuran James
Burbagein yönetiminde etkinliklerini sürdüren Lord Chamberlain Topluluğunun onda bir payını
kendine aldı; Londranın en önde gelen bu topluluğunun The Theatrei kaybetmesinden sonra 1599da
Globe Theatrein yapılmasını finanse edecek bir sendikanın kurulmasına girişti. 1603te I. Jamesin
Kral olmasından sonra, Chamberlains Men, Kralın koruması altına girerek Kings Men adını alarak
Londranın en önde gelen topluluğu oldu. Globeun sahibi olan sendika da topluluğun ikinci yapısı
olarak Blackfriarsi aldı, Jonsonun (Every Man in His Humour ile Sejanus His Fall) oyunları ile As
You Itde (Beğendiğiniz Gibi) Adam, Hamlette de Hayalet rollerinde oynayan Shakespeare, kendi
gününde, günün en güçlü yazarlarından Jonson tarafından Bir çağın değil, bütün zamanların adamı
olarak nitelendirildi; 1597de son dönemlerini geçireceği Stradfordun ikinci büyük evini satın aldı.
1601de babasının ölümünden sonra) hanedan arması ile Gentleman payesini edindi. Stradford ve
Londrada daha başka evler de satın aldı. Globeun 1613te yanmasından sonra tiyatroyla ilişkisini
kesti.
Elizabeth ve Rönesans dönemi İngiliz tiyatrosunun başlıca temsilcisi olan Shakespeare, dünyada
adından çok söz edilmiş, en çok sahnelenmiş ve yorumlanmış, yabancı dillere en çok çevrilmiş,
tiyatronun adeta simgesi olmuş kişidir. Shakespearein bu büyük özelliği, Elizabeth dönemi
tiyatrosunu İngilterenin altın çağı yaptığı kadar, dünya tiyatro tarihinin de en önemli dönemlerinden
biri kılan bütün özelliklerini yapıtlarında özümsenmiş, kendi çağının toplumsal-kültürel miras temeli
üzerinde Rönesans hümanist düşünce doğrultusunda ürünler vermesinden ve bütün bunların doğal
sonucu olarak çok yönlü bir anlatım biçimine ulaşmış olmasından gelir. Bu dönemin başlıca
özelliklerinden olmak üzere, ortaçağ ve halk tiyatrosu özelliklerini taşıyan kapalı oyun biçimi,
Shakespearein oyunlarında birlikte varolduğu gibi; gerçek tregedya ve komedyanın birbirini
bütünleyici bir özellik göstermesi, gerekse oyun dili olarak hem koşuk hem de düzyazının içiçe
kullanılması, Shakespearin çok yönlü ve çok zengin bir anlatımı gerçekleştirebilmesine olanak
sağlamış; teyatral olan ile dramatik olan, Shakespeare oyunlarında (kendi tarihsel dönemiyle
uygunluk içinde) uyumlu bir bütünlük içinde olmuştur. Toplumsal bir kurum olarak tiyatronun,
özellikle de ulusal bilinci yoğunlaştıran tarih oyunlarının önem kazanarak, ulusal yaşayışın merkezi
olan Saray ile bütünleşmesinin yanısıra, halk geleneğinin canlılığının ve gerçekçiliğinin Rönesansın
evrensel değerleriyle kaynaşması sonucu, yepyeni bir ulusal tiyatro biçiminin yaratılışı,
Shakespearin oyunlarında bütünüyle yansımasını bulmuştur. Bu yeni biçimin getirdiği ve yaşantı
zenginliğinin anlatımına olanak sağlayan çok katlı oyun yapısının kurulması, Shakespearin
oyunlarındaki bütünlüğü pekiştiren başlıca özellik olarak yer almıştır.
Toplumsal değerlerin, koro yerine, oyun kahramanlarının karşıtı ya da tamamlayıcısı kişi tarafından
temsil edilişi, oyunlardaki birey-toplum dengesinin kurulmasına yol açmış; kişilerin çok yönlü
karmaşık bireysel yapısı, gerek komedya, gerek tragedya yapısının çok boyutlu hale gelmesine yol
açmıştır. Shakespearein oyunları başlıcalıkla üç ana kategoride toplanabilir: Tarihsel oyunlar,
komedyalar ve tregedyalar. Ülkesinin tarihinin önemli olaylarına dayalı oyun dizisini ilk başlatmış
olan Shakespeare, genellikle, düzensizliğin düzene dönüşüyle çözüme uğrayan ayaklanma, çalkantı,
ihanet ve savaş gibi olayları ele aldığı tarih oyunlarını ilk dönemlerinde üretmiştir.
ESERLERİ:
Başlıcalıkla York ve Laner Hanedanlıklarının çatışması üstüne kurulu bu oyunları şöyle
gösterilebilir: (York ve Laner Hanedanlıklarıyla ilgili olmayan tek tarih oyunu) King John (1596-97,
Kral John), York ve Laner Hanedanlıkları arasındaki çatışmayı ele alan sekiz tarih oyunundan ilki
olan Richard II (1593-94, II. Richard), II. Richardın öldürülmesini izleyen Henry IV: Part I (159798, IV Henry, Bölüm I), Henrynin son dönemini işleyen Henry IV; Part II (1597-98), bu iki oyunu
üçleme kılacak sonuncu oyun olarak görülen Henry V (1598-99, V. Henry), V. Henrynin ölümüyle
başlayan siyasal karmaşaya ilişkin bir üçlemenin ilk oyunu olan Henry VI: Part I(1589-91, VI.
Henry, Bölüm I), İngiliz Krallık Tacı için çarpışmayı veren Henry VI: Part II (VI. Henry, Bölüm II),
üçlemenin son oyunu olan Henry VI; Part III (1590-91, VI. Henry, Bölüm III), VI. Henrynin
öldürülüşünü veren Richard III (1592-93, III. Richard), Tudorların İngiliz Tacına egemen oluşunu
gösteren Henry VIII (1612, VIII. Henry).
Komedya türünde fars, ciddi romans ve sorunsal yergiler yazmış olan Shakespearin komedyaları
dört dönemde değerlendirilmektedir.
1584-1594 arasını kapsayan erken dönemde şu komedyalar yer alır: Plautusun İkizlerine dayanan
The Comedy of Errors (1591-94, Yanlışlıklar Komedyası), yine klasik tekniklere ve tiplere dayanan
The Taming of the Shrew (1593-94, Hırçın Kız) bunları izleyen iki komedya olan The Two
Gentlemen of Verona (1594-95, Veronalı İki Centilmen) ve Loves Labours Lost (1593-94, Aşkın
Gayreti Güme Gitti). 1594-1600 dönemi, Shakespearin olgunlaşmış romantik komedyalarını kapsar;
bu komedyalar, gerçekçi izlenmesi, soytarılar ve mutlu sonla biten aşklarla doludur: Fantazili bir
fars olan A Midsummer Nights Dream (1595-96, Bir Yaz Gecesi Rüyası), tregegyaya yaklaşan The
Merchant of Venice (1596-97, Venedik Taciri), görünüş ile gerçekliği alan Much Ado About
Nothing (1598-99, Kuru Gürültü), Twelve Night, or What You Will (1599-1600, Onikinci Gece,
Yahut Nasıl İsterseniz), incelikli bir pastoral romans olan As You It (1599-1600, Beğendiğiniz
Gibi), bir orta sınıf komedyası olan The Merry Wives of Windsor (1598-99, Windorsun Şen
Kadınları).
1602-1604, Shakespearein sorunsal komedyalar ürettiği dönemdir: Önemli insani, etik ve toplumsal
sorunları ele alışıyla güldürülü olmaktan çok ciddi komedyalar sayılan Measure for Measure (160304 Kısasa Kısas) ve Alls Well Thet Ends Well (1602-03, Yeter ki Sonu İyi Bitsin), 1608-11 dönemi,
Shakespearein sonu neşeli biten acı tatlı, komedyalarının yer aldığı dönemdir: Pericles, Prince of
Tyre (1608-09, Tyre Kralı, Pericles), The Winters Tale (1610-11, Kış Masalı), The Tempest (1611,
Fırtına). Shakespearein komedyaları nasıl farslar olarak başlayıp sorunsal komedyaya doğru bir
gelişim çizgisi izlemişse, tregedyaları da gittikçe olumsuzlayıcı, eleştirici ve karamsar bir gelişim
çizgisi göstermiştir.
Shakespearein tragedyaları şöyle gösterilir: Senaca tarzı bir öcalma tragedyası olan Titus ronicus
(1584-93), kendi tragedya biçimini bulmaya başladığı oyun olan Romeo Juliet (1591-96, Romeo ve
Juliet), Roma Cumhuriyetinin sona ermesi ile İmparatorluk Döneminin başlaması arasında geçen ve
iktidar mücadelesi ekseninde yer alan Julius Caesar (1599-1600, Jül Sezar); dört büyük tragedyası
olarak birlikte değerlendirilen Hamlet (1600-01, Hamlet), Othello (1602-02, Othello), King Lear
(1605-06, Kral Lear) ve Macbeth (1605-06, Macbeth); Truva Savaşı bağlamında yer alan ve daha
çok bir sorunsal oyun ya da yergisel tragedya olarak değerlendirilen Trolius Cressida (1598-1603,
Trolius ile Cressida), Jül Sezar ile birlikte Roma Üçmelesini oluşturan Antony Cleopatra (1606-07,
Antonius ile Kleopatra) ve Coriolanus (1607-10, Coriolanus); paralı düzenle birlikte toplumdaki
çatlamaları yansıtacak biçimde paranın çelişkili gücünü vurgulayan Timon of Athens (1604-05,
Atinalı Timon), İngilterenin Romalılarca kuşatılması ortamında geçen Cymbeline (1609-10)
Yayın tarihi: 30.7.2012 09:54:13
Yazdırma tarihi: 7/18/2017 4:49:12 PM