Nasıl takip edilmeli? - Prof.Dr. Ali Fuat Kalyoncu
advertisement
Pazar Sağlık Pazar, 6 EYLÜL 2015 Tıp Fakültesi Hacettepe Üniversitesi a Bilim Dalı Göğüs Hastalıkları An Hastalıklar ik Alerji ve İmmünoloj Üyesi tim re Bilim Dalı Öğ Prof. Dr. Ali Fuat Kalyoncu Siz sorun, uzmanlar yanıtlasın... 2 [email protected] Y AŞAM R EÇETELERİ H emen hemen bütün organlarda zaman zaman nodül saptanabilir. Bazı insanlardaki nodüller, cildimizdeki benler gibidir. Tiroid, akciğer, karaciğer, meme, beyin gibi organlarımızda, yapılan sağlık konrollerinde sıklıkla bulunur. Hacettepe Üniversitesi Tip Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Alerji ve İmmünolojik Hastalıklar Biim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. A. Fuat Kalyoncu, nodüllerle ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı: Ameliyatla alınmalı mı? NODÜLLERE benzeyen bir diğer yapılar da , kistlerdir... Kadınların neredeyse yarısının meme ya da yumurtalıklarında (overler) kistler vardır. Böbreklerimizde, kemiklerimizde, karaciğerimizde de yaygın olarak bulunurlar. O organın içinde ve o organın normal yapısından farklı olarak, pirinç, nohut, fındık ya da daha büyük olabilen, lokal anormal doku farklılıklarıdır. Akciğer ve tiroid nodüllerİ neredeyse insanların yarıya yakınında bulunur. Her bulunan nodül kanser anlamına gelmez. Bu nedenle her nodül hemen ameliyat edilmez. Bazı nodüller kistlerle, bazı nodüller kireçlenme ile beraberdir. Bazı nodüllerin sınırları net iken, bazılarının net sınırı çizilemez. Her organın nodülü için, ayrı tetkikler yapmak gerekir. İnsanlarda yaşla beraber nodüllerin bulunma ve kanserleşme oranı artmaktadır. Bazı organ nodüllerinde genetik önemlidir ve aile üyelerinde de benzer yapılar vardır. Nodülün milimetrik olması, 1 cm’den küçük olması, içinde kireçlenme olması gibi durumlarda izlenmesi yeterlidir. Çocuk ve gençlerde olması. Antibiyotik tedavisi gibi bir tedavi ile küçülmesi. Sınırlarının net olması. Yapılan bazı radyolojik ve nükleer tıp tetkiklerinden normal sonuç alınması. Biyopsiden selim sonuç alınması. İzlemdeki tetkiklerde ilerleme olmaması, hatta gerilemesi. İyi huylu nodüllerin özellikleri nelerdir? R i B ! H A V EY A D M I N A G OR R A V L U D NONasıl takip edilmeli? Nodül, vücudun herhangi bir yeri ya da organında saptanan, iyi ya da kötü olduğu net bilinemeyen şişlik ve kitlelerdir... Ancak izlenmesi ile ya da bazı tetkikler yapıldıktan sonra, kötü-kanser (malign) veya selim iyi huylu (benign) oldukları anlaşılır... CMYK TİROİD gibi hemen cilt altında olan bir organımızın tetkik ve biyopsisi nispeten daha kolayken, akciğer gibi derinde bulunan bir organın tetkik ve gerekirse biyopsisi biraz daha zordur. Radyoloji bilimindeki ilerlemeler sayesinde, bugün hemen her organımız rahatlıkla görüntülenmekte ve biyopsi yapılabilmektedir. Ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi, biyopsi esnasında çok yardımcı yöntemlerdir. Bugün bu tetkikler yardımıyla yapılan biyopsiler sayesinde, eskiden yapılan birçok gereksiz ameliyat önlenmiştir. Ancak, doktora ulaşımın artması ve kolaylaşması sayesinde bulunan nodül sayısı çok artmış ve genel toplamda ameliyatlar artmıştır. Biyopsileri kli- nisyen doktorlar da yapabildiği gibi, artık günümüzde daha çok radyologlar yapmaktadır. Bulunan bir nodülün beraat etmesi için, her organa özgü olmak üzere, farklı sürelerde izlenmesi ve stabil bir görünüm çizdiğinden emin olunması gerekir. Bu süre genelde iki yıl kadardır. Kişinin risk analizine göre, radyolojik tetkikler ve/veya biyopsi 3-6 ayda bir tekrarlanacaktır. Meslek, sigara içimi, ailede kanser öyküsü, ek hastalıkların olması, bazı ilaçların zorunlu kullanımı gibi durumlar, hastaların ne kadar zamanda bir kontrol olması gerektiğini belirler. Mutlaka biyopsi gerekir mi? Bulunan bütün nodüller kötü değildir. Araştırılmaya ve belki bir süre izlenmeye gerek olabilir, doktorunuz uygun bulursa biyopsi yapabilir. Çıkan sonuca göre de zaten gereken yapılacaktır. Alternatif tedavilerin net olarak yeri yoktur. Yarar gördüğünü zannedenlerin hastalığı zaten ya ciddi değildir kendiliğinden düzelmiştir ya da olay eski bir düzelmiş hastalığın, aynı eski bir yara izi gibi olan görünümünden ibarettir. GENELLİKLE ailede sık kanser öyküsünün olması, orta yaş ve yaşlılıkta görülmesi. Nodülün en az bir cm veya daha büyük olması. Basit tedavilerle küçülmemesi. Yapılan bazı tetkilerde (örneğin PET) tutulum olması. KÖTÜ HUYLU NODÜLLERiN ÖZELLiKLERi NELERDiR? Sınırlarının net görülememesi. Biyopsi sonucunun kötü karakterli gelmesi. İzlemde, nodülün büyümesi. Bazı alışkanlıklar da önemlidir. Sigara içenlerin akciğer nodüllerinin kanserleşme oranı daha yüksektir. İyi huylu nodüllerin sebepleri nelerdir? BAŞTA geçirilmiş enfeksiyonlar, iltihabi hastalıklar gelir. Basit kıl dönmesi gibi bir iltihap olabileceği gibi, bilinmeden geçirilen bir tüberküloz da olabilir. Bağışıklık sistemi kuvvetli kişiler, bazen tüberkülozu ayakta grip gibi geçirebilir, hastalık düzelir ama yerinde bir nodül bırakabilir. Romatizmal ve otoimmün hastalıklar da, birçok organda nodül oluşturabilir. Damar tıkanıklığına bağlı emboli ve doğumsal bazı doku kalıntıları da, nodül görünümü verebilir.
