Kim Korkar Linux*tan

Kim Korkar
Linux’tan
Linux Ortaya Çıkışı
Linux Nedir?
Genel Kamu Lisansı

Genel Kamu Lisansına sahip yazılımlar İngilizce “free” sözcüğüyle tanımlanır.

Bu “free” sözcüğü “bedava” anlamında kullanılmamıştır; “özgür”
anlamında kullanılmıştır. GNU lisansı altındaki bir ürünün ücreti olabilir ama
mutlaka “özgür” olmalıdır.

Özgürlükten kastedilen; ürünün özgürce kullanılması, özellikle kaynak
kodunun serbestçe dağıtılması ve bu kaynak kod üzerinde serbestçe
geliştirmelerde bulunulabilmesidir. GKL lisansına sahip bir program
geliştirildiğinde, yeni ve gelişmiş sürüm de otomatik olarak GKL altında
olacaktır; yani kodu geliştirenler yeni kaynak kodlarını da isteyen herkese
gene “özgür” olarak vermelidir.
Linux Çeşitleri

Aslında tek çeşit LINUX vardır; o da GNU-LINUX’tur. LINUX dünyasına bir kez
ayağınızı attıktan sonra sürekli olarak, “Debian LINUX”, “Suse LINUX”, “Ubuntu
LINUX”, “RedHat LINUX” isimlerini sıkça duyacaksınız.

Bu isimler, LINUX çeşltlerinin isimleri değil, çeşlitli GNU-LINUX dağıtımlarının
isimleridir. “Dağıtım” sözcüğü üzerinde durulması gereken bir sözcük,
çünkü artık bu sözcüğü çok duyacak ve çok kullanacaksınız.
Dağıtım Paketleri

Her dağıtım kuruluşlu kendi kurulum yazılımını geliştirir, dağıtım paketinde yer
almasını uygun gördüğü uygulama programlarını pakete ekler (örneğin web
tarayıcı olarak Mozilla firefox, Netscape, Galeon, Konqueror gibi yazılımları,
masa üstü yönetimi için KDE, GNOME gibi yazılımları seçip dağıtımlarına
yerleştirir) ve dağıtımı piyasaya sürer.

Gerek LINUX, gerekse birçok uygulama yazılımı GKL ile dağıtılan “özgür”
yazılımlar olduğu için bunlarla oluşturulan dağıtım paketleri de GKL ile dağıtılır.
Neredeyse hiçbirine para ödemek zorunda olmazsınız.

Bir kez kurulduktan sonra, tüm dağıtımlar neredeyse birbirinin aynı LINUX
bilgisayarı oluşturur. Örneğin, Mandriva dağıtımında Apache web sunucusu ile
ilgili dosyalar /var/www dizini altına yerleştirilirken aynı dosyalar bir başka
dağıtımda /home/httpd dizini altına yerleştirilebilir. Sonuçta her ikisi de web
sunumunu Apache ile yapar, Apache ayar dosyalarının isimleri ve içerikleri
aynıdır ama yerleri değişliktir.
 LINUX
öğrenmek ve kullanmak açısından
dağıtımın Ubuntu mu olduğu, yoksa
Debian mı olduğu pek fazla farketmez.
Ancak size önerimiz sık sık dağıtımınızı
değiştirmemenizdir.
 LINUX yüzlerce dizin içine yerleştirilmiş
binlerce dosyadan oluşan büyük bir işletim
sistemidir ve çeşitli denetim dosyalarını
elinizle koymuş gibi bulabilmek önemlidir.
Sık sık dağıtım değiştiren sistem
yöneticilerinin ortak sıkıntısı, aradıklarını
kolay bulamamalarıdır.
Logo
Root



LINUX dünyasına yeni girenlerin kısa bir süre
için de olsa alışmakta zorluk çektikleri iki
anlamlı bir LINUX terimidir.
Eğer insanlardan (kullanıcılardan)
bahsedilirken kullanılırsa, root sözcüğü “süper
kullanıcı” yani “sistem yöneticisi” anlamına
gelir. Bu kullanıcı sistemdeki tüm kaynakları
kullanmaya, tüm dosya ve dizinlerde her türlü
değişikliği yapmaya yetkilidir.
“root” sözcüğü disklerden, dizinlerden söz
ederken kullanılırsa bir LINUX bilgisayardaki
disk dosya sisteminin en üst noktası anlamına
gelir. root dizinin sembolü normal bölüm(“/”)
işaretidir.
Linux’da Disk İsimlendirmesi
 Microsoft
işletim sistemlerinde disklere A:, C:,
D: gibi harf ve “iki nokta üstüste”den oluşan
isimler verile gelmiştir. Oysa LINUX dünyasında
durum çok farklıdır.
 Sabit diskler eğer IDE kanalından bağlı ise
“hda”, “hdb” SCSI ve/veya SATA kanalına
takılı ise “sda”, “sdb” gibi isimler alırlar.
Linux Bilgisayarın açılması
 Eğer
bilgisayarınızda yüklü olan tek işletim
sistemi LINUX ise, bilgisayarınızı açmanız ve
KDE (veya GNOME) Login ekranı gelene
kadar biraz beklemeniz yeterlidir.
 Linux’da çok sayıda masaüstü ortamı
olmasına rağmen en popüler olan KDE ve
GNOME’dir.
Nedir Bu Masaüstü Ortamı?
Konsolda Linux Kullanımı



“Konsol”, eskiden büyük bilgisayarları
denetlemek için kullanılan, grafik özellikleri
olmayan, doğrudan sisteme bağlı, genellikle
de sistemin üzerinde bulunan bir ekran ve bir
klavyeden oluşan bir cihazdı. Artık “terminal
donanımları” pek kalmadı ama “konsol”
kavramı aynen kullanılmaya devam ediyor.
LINUX işletim sistemi altında çalışan bir
bilgisayarı bir anda birden fazla kullanıcı
kullanabilir ve her bir kullanıcı da birden fazla
işi aynı anda yapabilir.
Özellikle sistem yönetimine yönelik birçok işi
yaparken doğrudan LINUX işletim sistemine
konut vermeyi tercih edeceksiniz. Bunun için
de konsol işlevi gören bir uygulama
penceresine gereksinim duyacaksınız.
Telnet


Telnet, bilgisayara uzaktan erişmek için kullanılan
bir bağlantı.Bu bağlantı için TCP/IP protokolü
kullanılıyor. Ağ üzerinden erişebildiğiniz herhangi bir
UNIX bilgisayara bir telnet istemci programıyla
bağlandığınızda kullanıcı kodu ve şifresi sorulur;
doğru yanıtlar verilirse kullanıcının karşısına, sisteme
konsol komutları verebileceği bir terminal açılırdı.
“telnet” yazılımları, protokol standartları gereği açık
iletişimde bulunur; yani iletişim hattını dinleyenler,
bir telnet seansında karşılıklı gelip giden tüm verileri
görebilir. Bu zayıflığı ortadan kaldırmak için ssh
(Secure Shell) sunucu ve istemci yazılımları
geliştirildi.
SSH
“ssh” ile iletiŞime başlarken istemci ve sunucu
arasında önce bir kripto anahtar takımı oluşturulur
(açık anahtarla şifreleme tekniği ile - Public Key
Encryption). Bu adımdan sonra gelip giden tüm veri
paketleri artık filtrelidir; hattı dinleyen varsa bir şey
anlaması mümkün olmayacaktır. Güvenlik kaygı
larıyla “telnet” artık neredeyse tamamen terk edildi
ve yerini “ssh” aldı.
 Ancak, telnet ya da ssh istemcisi ile bir kez bağlantı
sa¤landıktan sonra terminal/konsol penceresinin
görünüşü ve işlevleri tıpa tıp aynıdır.

Kabuk (Shell) Programı

Kabuk; Unix ve onun türevi sistemlerde, sistemin
tüm özeliklerini kullanabilmemizi sağlayan ve
bilgisayarımızda çekirdek (kernel) ile kullanıcı
arasında kullanıcının verdiği komutları
yorumlayarak iletişim kurmaya yarayan programa
denir.
Kabuk (Shell) Programı
“logout”: Sistemden Çıkış
Home Dizini
Ben Kimim?
Parola Değiştirmek
Man Komutu
Root Kullanıcısı
Linux’ta Dosya Dizin İsimleri
Neredeyim?
ls Komutu
Cat komutu
Dizin Oluşturmak
 Dizin
oluşturmak için mkdir komutu
kullanılır.
 mkdir dizinadı
Çalışma Dizinini Değiştirmek
 cd
yeni_çalısma_dizini (change directory)