Temel Kavramlar - Akademik Bilgi Sistemi
advertisement
GENEL VETERİNER KLİNİĞİ PRENSİPLERİ VE EKİPMAN BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Temel Kavramlar • Hasta • Hastalık • Semptom, sendrom • Sağaltım • Prognoz • Koruma • Muayene yöntemleri • Hastalık belirtileri HASTA • Vücudun tutuluşu, yürüyüş, yeme isteği, yemi ağzına alma, çiğneme ve yutma, nefes alıp verme, işleme, dışkılama, terleme, kıl dökülmesi, nabzın sayısı, ritmi ve şiddetinde değişikliklerden bir veya birkaçını gösteren hayvanlar hasta olarak değerlendirilir. HASTALIK • Hastalık, organ fonksiyonlarının normal dışına çıkmasıdır. Organ, doku ve hücrelerde oluşan bozukluklar fiziksel muayene, görüntüleme cihazları ve laboratuvar analizleriyle saptanabilir. Semptom ve Sendrom • Semptom hastalarda gözlenen veya saptanan hastalık belirtilerinden her birine denir. iştahsızlık, halsizlik, burun akması, öksürük, kusma, ishal, kaşıntı, sık işeme,nabzın hızlanması gibi. • Sendrom, birden fazla semptomun bir arada görüldü¤ü ve bir hastalığa işaret eden bulgular topluluğudur. Tanı, Ayırıcı Tanı • Hasta sahibinden alınan bilgi, fiziksel muayene, görüntüleme ve laboratuvar analiz bulgularına bakılarak hastalığın hangi organa yerleştiğini akıl yürütme yöntemi kullanılarak belirlemeye hastalığın tanısını koyma denir. • Hastalarda anamnezi, fiziksel, laboratuvar ve görüntüleme muayenelerini değerlendirip benzer bulgulara yol açan hastalıkları eleyerek tanı koymaya ayırıcı tanı denir. Sağaltım • Hastalık nedenlerini ortadan kaldırmak ve bozukluklar› düzeltilmek için yapılan uygulamalara sağaltım denir. Sağaltım bir etkenin ortadan kaldırılması için yapılıyorsa buna küratif sağaltım, belirtinin giderilmesi için yapılıyorsa buna semptomatik sağaltım denir. • Örneğin bakteriyel sistitiste antibiyotik kullanılmasına küratif sağaltım, ağrılı işeme belirtisini gidermek için sakinleştrici ilaç vermeye semptomatik sağaltım denir. Prognoz • Klinik muayene, görüntüleme ve laboratuvar analiz bulguları ile sağaltıma yanıt dikkate alınarak hastanın sağlık durumu hakkında verilecek karara prognoz denir. Klinik Çalışmalar Hasta ve Hasta Sahiplerini Karşılama • Veteriner kliniği hayvanların muayenesi, sağaltımı ve aşı uygulamalarının yapıldığı bir iş yeridir. • Hayvan sahibine güven verecek tarzda bilinçli ve kararlı bir şekilde hastanın anamnezini almalı ve hayvan sahibine hastanın durumu ve uygulayacağı muayene yöntemleri hakkında kısaca bilgi vererek bilgilendirilmiş onam almalıdır. Hasta sahibinin sözlü veya gerekirse yazılı oluru alındıktan sonra hastalığın zoonoz olma ihtimaline karşı önlemler almalı ve gerekli muayene prosedürünü uygulamalıdır. • Muayeneye başlamadan önce hayvanın çevresindeki kişilere zarar vermemesi için hayvan sahibinden yardım isteyerek tutma ve bağlama işlemi yapılmalıdır. Bu esnada hayvanın hırçınlaşması ve çevresine zarar vermesi durumlarında sakin kalmaya dikkat edilmeli Zoonoz Hastalıklar Hayvanlarda görülen ve insanlara da bulaşabilen hastalıklara zoonoz hastalıklar denir. Hastanın kliniğe getirildiğinde ilk düşünülmesi gereken zoonoz hastalıklar kuduz, kedi tırmalama hastalığı, tüberküloz, ve ruam olmalıdır. Bunlardan kuduz hastalığı hayvanın ısırması veya derideki çiziklerin salyayla teması sonucu bulaştığından ve sağaltımı olanaksız olan beyin hastalığına yol açtığından zoonoz hastalıkların en önemlisi olarak bilinir. Hastalık Belirtileri Kusma İshal Kanlı dışkılama Karın genişlemesi Burun akıntısı Solunum güçlüğü Öksürük Sık ve ağrılı işeme Kanlı işeme Fazla miktarda idrar çıkarma Deride kaşıntı Deride kepeklenme Deride Yağlanma Bayılma Ayakta duramama Yürüyüş bozukluğu Kasılmalar Felç Yangı Ödem Apse Hematom Flegmon Anfizem Kırık, çıkık Yara Yabancı cisim Meme şişlikleri Dış genital organ akıntıları Kusma Kusma genellikle patolojik bir olaydır ve mide içeriğinin ağızdan dışarıya çıkarılmasıdır. Kediler ve köpekler bir defada fazla miktarda yemek yediklerinde gıdayı çıkarır ve tekrar yerler. Yine kediler mide mukozasını yenilemek için ince çimlerden yerler ve bunu kusarlar. • Sığır, koyun ve keçiler geviş için gıdayı ağza getirirler. Atlar ve tavşanlar kusamazlar ishal • Dışkının sulu çıkarılmasıdır. Bağırsaklarda sindirilemeyen, emilemeyen her türlü madde ve bağırsaklarda hastalığa neden olan etkenler ishale yol açar. • Kanlı dışkılama: Kan bağırsakların ön kısmından geliyorsa dışkı katran rengindedir.Kan bağırsakların arka kısmından geliyorsa dışkı kırmızı renkte çıkar. • Karın genişlemesi:Atlarda mide genişlemesi, bağırsak dönmesi, kör bağırsak genişlemesi ve karın zarı yangısı ve gebelik; sığır, koyun ve keçilerde ön midede gaz ve sıvı içerik toplanması, karın zarı yangısı ve gebelik; köpek ve kedilerde karın içinde sıvı toplanması, mide bağırsak dönmesi ve gebelik durumunda; kuşlarda karın içi sıvı toplanması, karın içi kitlesi, karın zarı yangısı, egzotik hayvanlarda kabızlık, karın zarı ve organ yangısı, tavşanlarda bağırsak durgunluğu karın genişlemesine neden olur. Burun akıntısı: Tüm hayvanlarda solunum yolu enfeksiyonlarında görülür.Kanlı akıntı derin doku yangısını gösterir ve önemlidir. irinli akıntılar da ciddi hastalık bulgusudur. Solunum güçlüğü: Burun, boğaz, nefes borusu ve akciğerler bozukluklarında ortaya çıkar Öksürük: Boğaz, nefes borusu ve akciğerlerdeki bozukluklarda ortaya çıkar. Sık ve ağrılı işeme: Sidik kesesi ve idrar yollarının hastalıklarında ortaya çıkar. Kanlı işeme: Böbrek, idrar kesesi ve idrar yollarındaki kanamalı hastalıklarda idrarda kan görülür. Fazla miktarda idrar çıkarma:Böbrek bozuklukları, karaciğer ve uterus hastalıkları, şeker hastalığı ve hormonel hastalıklar sonucu ortaya ç›kar. idrar kaçırma: idrar kesesini kontrol eden sinirler ve kasların çalışma yetersizliği veya uyumsuzlu¤una bağlı gelişir. Deride kaşıntı: Deride sinir uçlarına kadar ulaşan hastalıklarda ortaya çıkar. Deride kepeklenme: Deride hücre yenilenmesini etkileyen hastalıklarda ortaya çıkar Deride Yağlanma:Deride yağ bezlerini uyaran hastalıklarda ortaya çıkar. Bayılma: Beyine yeterince kan gidememesine neden olan durumlar, ani ağrılar ve travmalar bayılmaya neden olur. Ayakta duramama: Halsizlik, kas ve iskelet ağrıları, vücut içi organ ağrıları ve beyin hastalıklarında ortaya çıkar • Yürüyüş bozukluğu: Kas iskelet sistemi, beyin, omurilik ve sinir kollarının hastalıklarında ortaya çıkar. • Kasılmalar:Omurilik hastalıklarında ortaya çıkar. • Felç:Beyin ve omurilik hastalıklarında, sinir-kas ileti aksaklıklarında ortaya çıkar. • Yangı: Dokularda kan sıvısı, hücreler ve diğer şekilli elemanların toplanmasıyla oluşan kızarıklık, ağrı, şişlik ile karakterize bozukluktur. • Ödem: Dokularda hücreler arası bölgeye kanın sıvı kısmının toplanmasıdır. • Apse: Dokularda içi irin dolu şişliklerin oluşmasıdır. irin sıvı halde iken şişlik operatif olarak boşaltılır. şişlik sertleşmişse doku operasyonla bir bütün olarak kesilip alınır. • Hematom: Dokulara kanın toplanmasıdır. • Flegmon: Dokularda yangıya bağlı olarak oluşan sertleşmedir. • Anfizem: Dokulara gaz veya hava toplanmasıdır. • Kırık, çıkık: Kemiklerin bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Bandajla veya operasyonla kırık uçlar bir araya getirilir. Kemiklerin eklem yaptığı yerden çıkmasına çıkık denir. • Yara: Dokulardaki yüzlek veya derin doku kayıplarıdır. • Yabancı cisim: Dokulara yabancı cisim batmasıdır. • Meme şişlikleri: Meme yangı ve tümörlerinde ortaya çıkar • Dış genital organ akıntıları: iç ve dış genital organlardaki yangı, lezyon ve tümörlerde ortaya çıkar.
