Dikey eksen

İNSAN ANATOMİSİ – Beden
Eğitimi Müfredatı-2
Anatomik terminler, planlar, eksenler
ve hareketler.
Kas sistemi – genel tanıtım
Anatomik
pozisyon ve yön
belirten terimler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SUPERİOR----- ÜST
İNFERİOR------ ALT
ANTERİOR ---- ÖN
POSTERİOR---- ARKA
LATERAL ------ DIŞ
MEDİAL ----- İÇ
PROKSİMAL --- MERKEZE YAKIN
DİSTAL ---MERKEZDEN UZAK
DEXTRA ---- SAĞ
SİNİSTRA ---- SOL
Anatomik eksenler
•
•
Eksenler İnsan vücudundan geçen ve
eklemler çevresinde oluşan hareketlerin
tanımlanmasında kullanılan yönlerdir.
Üç temel ve sonsuz sayıda ikincil eksen
vardır. Temel eksenler şunlardır:
• Ffrontal eksen (No 1): Yere
paralel, sağdan sola, soldan sağa
geçen eksendir
• Dikey eksen (No 2): Baştan
ayaklara doğru düşey inen, yere
dik eksendir.
• Sagital eksen (No3) : Ok
yönünde, yere paralel, önden
arkaya veya arkadan öne geçen
eksendir.
1
2
3
Anatomik planlar (düzlemler)
• Frontal plan veya düzlem : dikey
olarak alın bölgesine paralel,
yukarıdan aşağıya geçen tüm
düzlemlerdir.
Vücudu ön ve arka bölümlere
ayırır.
• Sagital plan veya düzlem: karşı
yöne doğru ok atmaya hazırlanan
bir kişide yay tarafından
oluşturulan düzlemdir.
Vücudu sağ ve sol iki yarıma ayırır.
• Transversal (yatay) plan veya
düzlem: yere paralel ve diğer
düzlemlere dik olarak geçen
düzlemlerdir.
Vücudu üst ve alt bölümlere ayırır.
Hareketler
Sagital plan
Frontal eksen
fleksion
ekstansion
Transversal plan
Dikey eksen
Frontal plan
Sagital eksen
Kas sistemi – genel tanıtım
•
•
•
•
•
•
•
Kas sitemi olmadan
oturmamız…
ayakta kalmamız…
yürümemüz…
konuşmamız…
kalbin çalışması…
akçiğerin solunumu…
sindirim sistemin işleyişi…
mümkün olmayacaktı
Kas sistemi – genel tanıtım
• Kas dokunun özelliği – onun kasılmasıdır. Kasılma
mekanizmanın ilke olarak tüm kaslarda ayni
olmasıyla beraber kaslardaki kas liflerin kuruluş
şekli farklıdır.
• Kas direkt veya tendon vasıtasıyla kemiğe
bağlanmaktadır. Kaslar ayrıca iç organların
duvarlarında da mevcuttur.
• Kaslar çizgili iskelet (sayısı 600 çıvarında), düz
kaslar ve miyokard ismi aktında tanımlanan kalp
kası olarak 3 gruba ayrılmaktadır.
Kas tipleri
•
•
•
•
3 tip kas:
1) İskelet (çizgili)
2) Kalp kası (çizgili)
3) Düz kaslar
Kas sistemin görevleri
• Hareket – kas kasılması, iskelet kemiklerin
hareketini veya damar duvar çapının değişmesini
sağlar
• Postür – Kasların sürekli gergin kalması
neticesinde insanın duruş veya oturuşu
mümkündür.
• Yumuşak dokulara destek – Karın duvarı ve leğen
bölgenin taban kısmındaki kaslar iç organlara
destek sağlamakta ve onları korumaktadır.
Kas sistemin görevleri
• Giriş-çıkış kontrolü – Sindirim ve boşaltım
sisteminin giriş ve çıkış kontrolünü
sağlamaktadır.
• Termogenez – vücut ısının %60 rahat ortamda,
%90 spor sırasında kas dokusundan
kaynaklanmaktadır.
İskelet kasları
• İnsan vücudunda ~660 iskelet kası
mevcut
• Kaslar ~100,000 (10.000 –
1,300,000) fiberden (lif) oluşur
• Kas fiberin: çapı 10 -100 mm,
Uzunluğu 1-14 cm
• Fiber uzunluğunun kas uzunluğuna
olan oranı 0.2 – 0.6
• Not: Kas fiberi kasın bir ucundan o
birine kadar uzanmamaktadır !!
Kaslar ve bağ dokusu
• İskelet kaslar kemiklere
gövdesiyle veya tendon
vasıtasıyla bağlanır
• Kas epimysium ile çevrelenmiştir
• Kası oluşturan fiberler
endomysium ile kaplanmaktadır
• Fiberler grup halinde fasciculus
oluştururlar
Kas sistemi - Terminoloji
• Origo – kasılma sırasında kasın sabit kalan ucu;
genelde proksimal olanı ve kemiğe tutunma
alanı daha geniş olanıdır.
• Insertio – kasılma sırasında kasın hareketli
ucu; genelde distal olanı ve kemiğe tutunma
alanı daha dar olanıdır.
• Kas gövdesi – kasın kasılan kısmı.
• Tendon – kasın kemiğe bağlanan kısmı.
Kas sistemi - Terminoloji
• Atrofi – hastalık veya dejenerasyon sonucu oluşan
kas kütlenin erimesi, çapın azalması.
• Hipertrofi– Egzersiz sonucu oluşan kas kütlenin
artışı.
• Spazm – ani istem dışı kas kasılması.
• Hızla kasılan (Fast-Twitch, FT) kas fiberleri – Hızla
kasılan fakat yorgunluğu çabuk oluşan kas
fiberleri.
• Yavaş kasılan (Slow-Twitch, ST) kas fiberleri – 3
misli daha yavaş kasılan fakat kasılmanın yorunluk
oluşmadan uzun süren kas fiberleri.
İskelet kasların özellikleri
• İskelet kasları, vücudumuzda en büyük kütleyi
oluşturan kastır (yaklaşık % 40).
• İskelet kasları genellikle isteğimiz dahilinde çalışan
kaslar oldukları için istemli kaslar olarak da
adlandırılmaktadır.
• Ancak; nefes alma, yutkunma, göz kırpmada rol
oynayan kaslar, perine kasları ve orta kulakta yer alan
iskelet kasları isteğimiz dışında da çalışır.
KAS ÇEŞİTLERİ
m. Quadratus lumborum
Topaç tipi
m.Biceps brachii
KAS ÇEŞİTLERİ
Triangular tipi
m.Trapezius
Kalem tipi
KAS ÇEŞİTLERİ