ameliyat sonrasında gelişen cinsel sağlık sorunları ve hemşirelik

AMELİYAT SONRASI GELİŞEN CİNSEL
SAĞLIK SORUNLARI VE HEMŞİRELİK
BAKIMI
http://www.doktornevra.com/cinsellik/ameliyat_sonrasi_cinsellik.asp
Hazırlayan: Gökçe BAHTİYAR
Acıbadem International Hastanesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum Servisi Sorumlu Hemşiresi
Hazırlanma Tarihi: 10 Haziran 2015
Sunu Planı
 Beyin Cerrahi
 Ortopedi
 Kardiyovasküler Cerrahi
 Meme Cerrahi
 Gastrointestinal Cerrahi
 Kadın Hastalıkları
Ameliyatları Sonrasında Gelişen Cinsel Sağlık Sorunları
ve Hemşirelik Bakımı
Abraham Maslow’un temel insan gereksinimleri
kuramında üçüncü sırada yer alan sevgi ve ait olma
gereksiniminde, cinsellik de vurgulanmıştır.
http://img.webme.com/pic/g/gizliilimler/maslow_zegran.jpg
Cinsel yaşam, hastanın geçirdiği önemli bir hastalık
sonucunda değişebilirken, hastaların cinsel yaşamının
değişmesine neden olan etmenlerden biri de cerrahi
ameliyatlardır.
http://www.seninle.com.tr/ruh-ve-beden/cinsellik.html?start=15
Beyin Cerrahi Ameliyatları Sonrası Gelişen
Cinsel Sağlık Sorunları
Beyin cerrahisi ameliyatları zor ve uzun soluklu
operasyonlardır. Bu nedenle yaşam kalitesini de etkiler.
Özellikle sinir ve ileti sistemi de etkilenebileceği için
uyarılma, orgazm bozukluğu, sertleşme problemleri
görülebilir.
http://www.kutahyakent.com.tr/branslarimiz/beyin-cerrahi/
Beyin cerrahi ameliyatlarından sonra hekimin
önerisi doğrultusunda 4.-6. haftalarda cinsel
birlikteliğe başlanabilir.
Hastanın klinik durumuna göre lomber disk
cerrahisinden 1 hafta sonra, cinsel birlikteliğe
başlanabilir.
http://www.teknolojiarsivi.com/cinsel-yolla-bulasan-zararli-hastaliklar-nelerdir.html
Hemşirelik Bakımı
Ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası
hasta anamnezi alınarak değerlendirilir.
http://www.istanbulcerrahi.com/tr/tibbi-bolumler/beyin-omurilik-ve-sinir-cerrahisi
Hasta taburcu olurken yaşam kalitesini arttırmaya yönelik
önerilerde bulunulur.
Ameliyat sonrasında gerçekleşecek ilk cinsel ilişki de
karşılaşacağı durumlar anlatılarak, ileti problemi
yaşayabileceği açıklanır.
Kontrole geldiğinde evde ki yaşantısı hakkında bilgi
toplanmalı ve cinsellik üzerine konuşulmalıdır.
Hastanın soruları cevaplandırılmalıdır.
http://galeri3.uludagsozluk.com/121/sevisirken-sizli-bizli-konusmak_198756_m.jpg
Ortopedi Ameliyatları Sonrası Gelişen Cinsel
Sağlık Sorunları
Ortopedi ameliyatlarında özellikle ağrının varlığı
yaşam kalitesini ciddi olarak düşürmektedir.
Ağrı giderildikten sonra
hastanın cinsel ilişkiye
girerken uygun pozisyonu
bulmakta zorlandığı
görülmektedir.
http://www.bitkiblog.com/eklem-agrisi-ve-kireclenmelere-dogal-cozum.html
Beden imajından dolayı
cinsel isteksizlik gelişebilir.
http://www.hakanbuzoglu.com/wp-content/uploads/2014/10/Bedenalg%C4%B1-bozuklu%C4%9Fu.jpg
Ayağın alçıda olması ve uzun
süre yaşanacak hareket kısıtlılığı
da cinsel yaşamı olumsuz
etkileyebilir.
http://st1.uzmantv.com/videos/282/edVVsMr3SSy/1_100.jpg
Hemşirelik Bakımı
Hastanın kendini ifade etmesine
yardımcı olunur.
Cinsel isteksizliğinin nedenleri araştırılır.
http://iblog.milliyet.com.tr/imgroot/blogv7/Blog333/2011/09/1
1/41/126628-3-4-99f42.jpg
Hastanın tanısına göre cinsel ilişkide alabileceği pozisyon
bilgisi verilebilir. Örneğin; kalça protezi ameliyatı geçirmiş
bir hastanın 4-6 hafta sonra kalçasını fazla hareket
ettirmediği pozisyon uygundur.
Cinsel ilişki zorlayıcı hareketlerle başlamamalıdır.
Kardiovasküler Cerrahi Sonrası Gelişen Cinsel
Sağlık Sorunları
Açık kalp ameliyatı olan hastalarda, sıklıkla
anksiyete, depresyon, cinsel işlev bozukluğu,
ev ve iş yaşamında rol ve statü kaybı gibi sorunlar
görülmektedir.
http://www.sensoyle.com/kalp-duvarkagitlari/
Cinsel ilişkiye girildiğinde efor ile birlikte tekrar kalp
krizi geçireceği korkusu birlikteliği engelleyebilir.
Bu nedenle Cinsel istek, uyarılma, orgazm
bozuklukları, sertleşme problemleri ve erken boşalma
gibi sorunlar görülebilmektedir.
Hemşirelik Bakımı
Açık kalp cerrahisi sonrası hastalara, cinsel yaşama ilişkin
endişelerin normal olduğu açıklanır.
Seksüel ilişkiye başlama normal hayata geri dönüşün bir
parçasıdır.
Hastalara ameliyattan 4-6 hafta sonra seks yapılması
önerilir.
http://www.havayi.com/wp-content/uploads/2014/05/number4.jpg
http://www.portwayjunior.co.uk/pages/tempimages/thumbnail-1ca211ead356c658b530ff2c227281ea.jpg
Cinsel yaşama başlama kriterlerinden birisi hastanın iki
kat merdiveni zorlanmadan çıkabilmesidir.
İki kat merdiven çıkma ile cinsel ilişkide miyokardial
oksijen gereksiniminin eşit olduğu saptanmıştır.
Cinsel ilişki sırasında sternumu germeyecek
ve yorucu olmayan pozisyonlar tercih
edilmesi gerekmektedir.
http://www.biricikdunyam.com/wpcontent/uploads/2013/05/untitled.png
Hastaya cinsel yaşamın eski düzeyine döndürülmesi
konusunda aceleci davranılmaması ve kendini rahat
hissetmesi önerilmelidir.
Hastalar, ilişki sırasında gelişen anjina,
aşırı yorgunluk, uzamış dispne, ilişki
sonrası 10 dakikadan daha fazla süren
çarpıntı hissettikleri takdirde hekime
başvurmaları yönünde uyarılmalıdır.
http://4.bp.blogspot.com/etF4EzKIF2g/Twn8fa8c5lI/AAAAAAAAA94/TK01A9kgKKQ/s1600
/dikkat.jpg
Hastanın kaygıları üzerinde
konuşulmalı ve hastanın
duygularını ifade etmesi
sağlanmalıdır.
Bu konu ile ilgili hastalara bütüncül
bakım sağlamak amacıyla sağlık
kuruluşlarında kardiyovasküler
rehabilitasyon hemşirelerinin
hizmet vermesi önemlidir.
http://www.adnancansever.com/FileUpload/ds158940/File/yayginanksiyete_2.jpg
Meme Cerrahisi Sonrası Gelişen Cinsel Sağlık
Sorunları
Meme kanserli kadınlarda en sık gözlenen cinsel işlev
bozukluğunun, cinsel ilişkiden kaçınma ve iletişim
bozukluğu olduğu bulunmuştur.
Meme kanserli kadınlarda cinsellikle ilgili endişeler
genellikle çok kaygı vericidir. Meme kanseri
tedavisinde kullanılan kemoterapi gibi yöntemler
hormon düzeyinde değişikliklere yol açarak, cinsel ilgi
veya yanıtta azalmaya yol açabilirler.
Özellikle yirmili veya otuzlu yaşlarda meme kanseri
tanısı alan kadınlarda bu durum daha zordur. Eş seçimi
ve çocuk sahibi olma bu dönemde genellikle çok
önemlidir.
Hastanın eşi de tanıyı bunaltıcı bulabilir. Eşler tedaviden
sonra, özellikle cerrahiden sonra sevgilerini fiziksel ve
duygusal olarak nasıl ifade edecekleri konusunda
endişelidir.
http://iblog.milliyet.com.tr/imgroot/blogv7/Blog333/2014/02/03/29/447341-3-4-f5e2f.jpg
Meme kanseri tedavisi memeye dokunulmasından
hissedilen hazzı etkileyebilir. Yeniden yapılan bir
memede, meme başına dokunmanın verdiği haz büyük
ölçüde kaybolur çünkü yeniden yapılan meme başı,
doğal olandan daha az duyu hisseder. Meme derisi de
daha az duyarlı olabilir. Ancak, zamanla bazı duyular geri
gelebilir.
http://bianet.org/resim/olcekle/18542/490/326
Az
sayıda
kadın,
mastektomi sonrasında
göğüste kronik ağrı
hissederler. Cinsel ilişki
sırasında bu bölgelerin
yastıkla desteklenmesi
yararlı olabilir.
http://www.ntv.com.tr/arsiv/id/25447684/
Yapılan çalışmalarda genç kadınların
meme kanseri ve tedavisine bağlı
stresten daha çok etkilendikleri
görülmüştür.
http://formsante.com.tr/images/stories/saglik/10-2011/ekim-2011-saglik-2-resim-1.jpg
Bazıları kendilerini izole edilmiş hissedebilir. Ayrıca
kemoterapi, tedavi edilmesi gereken bir durum olan
erken menopoza yol açabilir. Cinsel sorunlar da
yaşanabilir. Bu kadınlar, genç meme kanseri hastalarına
yönelik danışma ve destek gruplarından yararlanabilirler.
Hemşirelik Bakımı
Hastanın beden imajı,bedenini nasıl algıladığı
konusunda konuşulmalı hastanın kendini ifade etmesi
konusunda cesaretlendirilmelidir.
Kemoterapi ve radyoterapi vaginal kuruluğa neden
olacağı için cinsel ilişki zorlaşacaktır. Tedavide de
bulunan hormon replasmanına başlanması bu
durumun düzelmesini sağlayacaktır.
Meme protezleri ya da günlük olarak kullanılan
sütyenlerin içi doldurularak doğal görünün
kazandırılabilir. Hastanın kendine güveni sağlanmış olur.
Gastrointestinal Cerrahi Sonrası Gelişen Cinsel
Sağlık Sorunları
İleostomi, kolostomi, ürostomi gibi özellikli ameliyatlar
hastanın yaşam kalitesini etkilemektedir.
Ostominin kalıcı ve geçici
olmasına bakılmaksızın
fiziksel, sosyal ve psikolojik
alanlarda yaşam kalitesini
olumsuz etkilediği, yaygın
şekilde depresyon ve
anksiyeteye yol açtığı
bulunmuştur.
http://loveyourstoma.weebly.com/uploads/2/3/4/8/23484342/2341784_orig.jpg
Stoma açılması ile meydana gelen
fiziksel görünümdeki değişiklikler
nedeniyle bireyler çekiciliklerinin
azaldığını hissedebilmekte, cinsel
yönden yetersizlik duygusu
yaşayabilmekte ve stoma bakım
ürünlerinin vücutlarını çirkin ve
biçimsiz gösterdiğini
düşünebilmektedirler.
http://bowelcancerawarenessuk.org/wpcontent/uploads/2014/03/stoma_-__one_year_after_surgery300x225.jpg
Bireyler cinsel sorunların yanı sıra cinsel ilişki sırasında
torbanın açılması, dışkı sızıntısı ve koku olması gibi
korku ve endişeler de yaşayabilmektedirler.
Hastaların beden imajları ile ilgili kaygıları cinselliği de
saf dışı bırakmalarına neden olmaktadır.
Ostomi cerrahisi planlandığı zaman birey, kadın ya da
erkek olsun anksiyete, korku, beden imajı kaybı ve
depresyon gibi çeşitli duygu durumu içerisine
girmektedir.
http://www.arkitera.com/UserFiles/Image/news/art/news/2007/temmuz/genc.jpg
Hemşirelik Bakımı
Ameliyat öncesi danışma; hastalık, iş durumu, fiziksel
aktiviteler, cinsel yaşam, finansal kaygı, ostomi
malzemelerinin değerlendirilmesi için fırsat sağlar.
Ostomi hemşiresinin bu alanlarda bireyin eğitimini
tamamlaması gerekir.
Ostomi bakım hemşiresi, ameliyat öncesi ve ameliyat
sonrası hastaların ve hasta yakınlarının anksiyetesini
azaltma, emosyonel destek sağlama, olası psikiyatrik
problemlerin erken tanısı ve psikiyatri
konsültasyonunun sağlanmasına yönelik girişimleri ile
ostomili bireylerin yaşam kalitelerini arttırabilmektedir.
http://iblog.milliyet.com.tr/imgroot/blogv7/Blog333/2011/09/12/40/209316-3-4-3cfd6.jpg
Kadın Hastalıkları Ameliyatlarından Sonra
Gelişen Cinsel Sağlık Sorunları
Postpartum dönemde cinsel fonksiyonu etkileyen en
önemli hormonlar; östrojen, progestron, prolaktin,
oksitosin ve androjenlerdir. Laktasyon ve yüksek
prolaktin düzeyi ve menstruel siklusu baskıladığı için
emziren kadınlarda östrojen ve progesteron düzeyi
düşük kalır.
Östrojenin uzun süre düşük seviyede olması
menstruel siklusu baskıladığı için emziren kadınlarda
östrojen ve progesteron düzeyi düşük kalır.
https://liveto110.com/wp-content/uploads/2012/10/Estrogen-Dominance-Syndrome1.jpg
Östrojenin uzun süre düşük seviyede olması vajinal
epitelyum atrofisi, uyarılma güçlüğü ve disparoniye
neden olabilir.
Lohusa 40. gün kontrolünden sonra cinsel ilişkiye
girebilir. Ancak emzirmeye devam ettiği için hormonal
değişiklikler cinsel isteksizliğe neden olabilir.
http://zkdch.gov.tr/upload/galeri/130365105804150856.jpg
Total abdominal histerektomi, salfingooferektomi gibi
ameliyatlardan sonra ise hastanın kadınlık organının
vücudundan alınmış olması, artık kadın olmadığı
düşüncesine sürüklemektedir. Bu durum kadınların aile
içi, sosyal ve mesleki yaşantısını, cinsel yaşamını,
fiziksel ve psikolojik yönden etkiler.
https://encryptedtbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRoIHmuO_o4gyxoe0YSrOn0DxRe2IX2Vus4nEpdEU72_zRapgV
Aynı zamanda yumurtalıklarında çıkarılması hormonal
değişikliklere neden olacağından vaginal kuruluk, cinsel
isteksizlik, uyarılma problemleri gibi durumlara neden
olacaktır.
http://junoastrology.files.wordpress.com/2013/02/womaninpeace.jpg?w=500&h=500
Hemşirelik Bakımı
 Ameliyat öncesi ve sonrasında eğitimleri
tamamlanmalıdır.
 Hormon replasmanı tedavisi başlanmalı ve cerrahi
menapoz etkileri azaltılmalıdır.
 Vaginal kuruluk için östrojen içeren kremler
önerilebilir.
Kaynaklar;
1.
2.
Ameliyat Sonrası Yapılacaklar. http://www. beyincerrahisi.org/TR 706, Erişim Tarihi: 28.05.2015.
Çamcı G, Can G. Miyokard infarktüsü sonrası kadınlarda cinsel yaşam. F.N. Hem. Dergisi 2014; 22(2): 114119.
3. Vural F, Erol F. Ostomili hastalarda yaşam kalitesi nasıl yükseltilir? Dokuz Eylül Üniversitesi Elektronik Dergisi
2013; 6 (1): 34-39.
4. Ayaz S. Stomalı bireylerin cinsel sorunlarının değerlendirilmesinde PLISSIT modelinin kullanımı. Anadolu
Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 17(1): 59 - 63.
5. Cinsel Eğitim Tedavi Ve Araştırma Derneği. http://www.cetad.org.tr, Erişim Tarihi: 28.05.2015.
6. Kanserle Yaşamak. http://www.kanserleyasamak.org/genel_bilgiler, Erişim Tarihi: 23.05.2015.
7. Akyolcu N. Meme kanserinde cerrahi girişim sonrası cinsel yaşam. Meme Sağlığı Dergisi 2008; 4(2): 77-83.
8. Total
Kalça
Protezi
Olacak
Hasta
Kılavuzu.
http://www.nisantasiortopedigrubu.com/Statics/doc/total_kalca_protezi.pdf, Erişim Tarihi: 10.06.2015.
9. Kılıç M, Apay ES, Kızılkaya Beji N. Pelvik organ prolapsusu sonucu gelişen cinsel fonksiyon bozuklukları ve
hemşirelik yaklaşımı. İ.Ü.F.N. Hem. Dergisi 2011; 19(3): 194-202.
10. Özcan H. Açık Kalp Ameliyatı Sonrası Hemşireler Tarafından Verilen Taburculuk Eğitiminin Hastalar
Tarafından Kullanılma Oranları. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik anabilim Dalı Yüksek
Lisans
Tezi,
2008
(Tez
Danışmanı:
Yrd.
Doç.
Dr.
Ümmü
Yıldız
Fındık).
http://193.255.140.18/Tez/0069772/METIN.pdf, Erişim Tarihi: 23.06.2015.
11. Bostancı Daştan N, Buzlu S. Meme kanseri hastalarında maneviyatın etkileri ve manevi bakım. Maltepe
Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2010; 3(1): 73-78.
12. Şahin N. Kadınlarda postpartum dönemde cinsel yaşam. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009; 40(3): 125-130.
http://3.bp.blogspot.com/iEIfMj44LcE/VL4_iBlXgsI/AAAAAAAAHZ8/VTJbwm7tyOQ/s1600/UMUT%2BETT%C4%B0Mama
BEKLEMED%C4%B0M%2B2.jpg