DSM-IV`e göre duygudurum bozuklukları

DSM-IV'e göre duygudurum
bozuklukları
• Depresif bozukluklar
• Major depresyon
 Tek dönem
 Yineleyici
• Distimik bozukluk
• Başka türlü adlandırılamayan depresif bozukluk
1
DSM-IV'e göre duygudurum bozuklukları
(devam)
• Bipolar bozukluklar
 Bipolar I bozukluğu
 Bipolar II bozukluğu
 Siklotimik bozukluk
 Başka türlü adlandırılamayan bipolar bozukluklar
 Genel tıbbi duruma ve madde kullanımına bağlı duygudurum
bozuklukları
 Başka türlü adlandırılamayan duygudurum bozukluğu
2
Majör depresyon sıklığı









Yaşam boyu yaygınlığı % 3.5-5.8 kadardır
Bir yıllık yaygınlık % 2.6-6.2 kadardır.
Yaygınlık cinsiyet farkı gösterir.
Erkeklerde % 3-12
Kadınlarda % 10-20 kadardır.
Ortalama başlangıç yaşı 27'dir
% 12-20 olgu süregenleşme eğilimindedir.
Depresyon atağı geçirenlerin % 9'u mani öyküsü de verirler.
Herhangi bir affektif bozukluğun yaşam boyu yaygınlığı % 7-8
kadardır.
3
Depresyonun sonuçları









Mortalitede artış
Fatal kaza olasılığında artış
İkincil hastalıklara bağlı ölümler
İntiharlar
İş kaybı, üretkenlik kaybı
İş ve okul performansında bozulma
Madde kötü kullanımı
Aile içi ilişkilerin bozulması
Fiziksel sağlığın bozulması
4
Belirtileri
 Çökkün duygudurum
 İlgi ve zevk azlığı
 Umutsuzluk
 Karamsarlık, kötümserlik
 Bunaltı, ajitasyon
 Üzüntü
 İrritabilite
5
Belirtileri (devam)
 Kararsızlık
 Benlik saygısında azalma veya kayıp
 Değersizlik ve suçluluk düşünceleri
 Çaresizlik duygusu
 Günlük işleri yapamama
6
Belirtileri (devam)
 İş, aile, para ve sağlık sorunları ile aşırı uğraş
 Enerji azlığı, yorgunluk
 Psikomotor yavaşlama
 Bıkkınlık, isteksizlik
 İntihar düşünceleri
 İntihar girişimleri
7
Belirtileri (devam)
 Konsantrasyon yetisinde azalma
 Unutkanlık
 Alkol ve diğer madde kullanımı
 Var olan fiziksel hastalığı beliertilerinde artma
 Fiziksel hastalığa yakalanma olasılığında ve
mortalitede artma
8
Nörovejetatif belirtiler
•
•
•
•
•
•
•
•
Enerji azlığı, yorgunluk
Psikomotor ajitasyon, yavaşlama
İnsomnia, hipersomnia
Libido azlığı
İştah bozukluğu, kilo değişiklikleri
Duygulanımda diurnal değişme
Kabızlık
Baş ağrısı
9
Unipolar hastalarda relaps için risk etkenleri
 Daha önceki atakların sayısı
 Süregen seyir
 Şu andaki atağın ağırlığı
 Eşlik eden psikiyatrik ve tıbbi durumlar
 Şimdiki atağın tedaviye yeterli yanıt vermemesi
 Kalıntı belirtiler
 Erken başlangıç
 Kişilik sorunlarının varlığı
10
Unipolar hastalarda relaps için risk
etkenleri (devam)
 Nörotiklik
 REM latansı kısalığı
 TRH’a TSH yanıtında azalma
 İlk non-REM döneminde delta uykusunun
göreceli olarak azlığı
11
İntihar olasılığı
• Başka ruhsal hastalığı olanlarda
• Erkeklerde
• Alkol ve diğer madde kullanım sorunları
olanlarda
• Önemli kayıp yaşayanlarda (sevilen birinin
kaybı, iş kaybı, boşanma vb.)
• Sosyal desteklerin yetersiz olduğu olgularda
12
İntihar olasılığı (devam)
• Emeklilik gibi önemli yaşam olayları
yaşayanlarda
• Bekarlarda, boşanmış olanlarda
• Yaşam dönemlerinde değişiklikler
• Daha önce intihar girişiminde bulunanlarda
• İntihar tehdidinde bulunanlarda.
13
İntihar olasılığı (devam)
•
•
•
•
•
•
Organize intihar planı yapanlarda
Aynı anda medikal hastalığı olanlarda
Ağır bilişsel bozukluk gösterenlerde
Psikotik özellik gösterenler
Önceden beyin hasarı olanlarda
Yaşlılarda olasılık daha fazladır
14
İntihar olasılığı (devam)
•
•
•
•
•
•
Organize intihar planı yapanlarda
Aynı anda medikal hastalığı olanlarda
Ağır bilişsel bozukluk gösterenlerde
Psikotik özellik gösterenlerde
Önceden beyin hasarı olanlarda
Yaşlılarda olasılık daha fazladır
15
Hangi belirtiler intihar işareti sayılır?
 Çaresizlik ve umutsuzluk gibi duyguların sık sık ifadesi
 Bir insanın daha önceki davaranış biçiminden önemli
ölçüde farklı davaranışların izlenmesi (dikkatli birinin
düşüncesizce davranması gibi)
 Ağır depresyon belirtileri
16
Hangi belirtiler intihar işareti sayılır?(devam)
 Beklenmeyen bir rahatlama gösterenler: Bu intihar için
kararlılığın işareti sayılmaktadır.
 Akraba ve yakınlardan uzaklaşma
 Miras, yaşam sigortası vb. konularında konuşmalar
 Vasiyetini yazma
 Ölüm ve ölmekle ilgili konuşmalar
17
Hangi olgular birinci basamakta tedavi edilemez?
Hangi olguların psikiyatriste gönderilmeleri gerekir?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İntihar riski
Gıda reddi varsa
Ciddi fiziksel sorunlar varsa
Dirençli olgular
Süregenleşme eğilimi gösteren olgular
Ek tedavi yöntemlerine gerek duyuluyorsa
Ağır negativizm belirtileri varsa
Homisid olasılığı varsa
Psikoterapi gerekli görülüyorsa
Çevresel destek sistemleri yeterli değilse
18
Hangi hastaların hastaneye yatması gerekir?






Ciddi intihar girişimi olanlar
Ciddi intihar düşünceleri gösterenler
İntihar planları yapanlar
Kendine ve çevreye zarar verme eğilimi olanlar
Gıda reddi olanlar
Ayaktan tedaviyi sürdürme güçlükleri olanlar
19
Depresyon belirtileri- Özet
• Emosyonel
 Benlik saygısı düşüklüğü, yetersizlik ve
güvensizlik
 Üzüntü, hüzün
 Anksiyete
 İrritabilite
 Apati
 Anhedoni
20
Depresyon belirtileri- Özet
• Psikolojik
•
•
•
•
Suçluluk
Umutsuzluk
Çaresizlik, değersizlik
Zevk alma yetisi kaybı
21
Depresyon belirtileri- Özet
• Bilişsel
•
•
•
•
Obsesif düşünce, ruminasyon
Bellek bozukluğu
Konsantrasyon bozukluğu
İntihar düşünceleri
22
Depresyon belirtileri- Özet
• Sosyal
•
•
•
•
Sosyal geri çekilme, yalnızlık
Sosyal-mesleki işlevlerde bozulma
Evlilik ve iş sortunları
Parasal sorunlar
23
Depresyon belirtileri- Özet
• Nörovejetatif








Enerji azlığı, yorgunluk
Psikomotor ajitasyon, yavaşlama
İnsomnia, hipersomnia
Libido azlığı
İştah bozukluğu, kilo değişiklikleri
Duygulanımda diurnal değişme
Kabızlık
Baş ağrısı
24
Depresyon belirtileri- Özet
• Psikotik belirtiler
• Sanrılar
• Varsanılar
25
Laboratuvar tetkikleri
• Başlangıçta önerilen laboratuvar
tetkikleri







Tam kan sayımı
Elektrolitler
Glukoz
BUN
Kreatinin
KCFT
Kalsiyum, fosfat
26
Başlangıçta önerilen laboratuvar tetkikleri
(devam)






VDRL
İdrar tetkiki
Serum ve idrarda toksik tarama
Tiroid fonksiyon testleri
EKG
Koryonik gonadotropin
27
Özel laboratuvar Testleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Serum B 12 ve folat
Sedimantasyon
Antinuklear antikor
Seruloplazmin
PPD
LP
Radyolojik tetkikler
Göğüs filmi
CT
MRI
28
Özel laboratuvar Testleri (devam)







Tek foton emisyon tomografisi
PET
Diğer tanısal testler
DST
TRH uyarım testi
EEG
Polisomnografi
29
Psikiyatrik ayırıcı tanı
•
•
•
•
•
•
Majör depresyon
Bipolar bozukluk depresif dönem
Distimi
Siklotimi
Kişilik bozukluğu, sınır kişilik
Normal yas, çözümlenmemiş yas, kayıba karşı
reaksiyonlar
30
Psikiyatrik ayırıcı tanı (devam)





Deprese duygudurumla birlikte uyum bozukluğu
Şizofreni, post psikotik depresyon, negatif belirtiler
Anksiyete bozuklukları
Somataform bozukluğa bağlı depresyon
Yeme bozuklukları
31
Psikiyatrik ayırıcı tanı (devam)





Madde kullanım bozuklukları
Sanrılı bozukluklar
Demans, diğer organik beyin sendromları
Obsesif kompulsif bozukluk
Şizoaffektif bozukluk
32
Nedenleri








Monoamin kuramı
Norepinefrin
Serotonin
Dopamin
Adrenerjik kolinerjik denge hipotezi
Reseptör duyarlılığı değişiklikleri
NMDA sistemi
GABA sistemi
33
Nedenleri (devam)











İkincil bilgi taşıyıcıları ile ilgili bozukluklar
Biyolojik ritim bozuklukları
Nöroendokrin nedenler
İmmünolojik nedenler
Serebrovasküler olaylar
Duyarlılaşma (kindling) görüşü
Genetik
Dinamik nedenler
Beck modeli
Öğrenilmiş çaresizlik modeli
Kişilik yapısı
34
Seyir ve sonlanım




Olguların % 85-95 kadarı bilinen yöntemlerden yararlanır.
Tedavi edilmeyen olgularda doğal seyir 6-24 aydır.
Olguları % 50-70 kadarı yineler.
İlk ataktan sonra yineleme olasılığı % 50, 2. ataktan sonra % 70,
3. ataktan sonra % 90 kadardır.
 Erken başlayanlarda yineleme olasılığı yüksektir.
35