Bir ülkede farklı yörelerde sürdürülen farklı ekonomik faaliyetler

Bölgesel Dengesizlik: Bir ülkede farklı yörelerde sürdürülen farklı ekonomik
faaliyetler sonucunda oluşan gelir ve sosyopolitik farklılıklar.
Bütçe Yansıması: Kamu gelir ve harcamalarının çeşitli gelir grupları itibariyle net
etkisini belirlemeye çalışan yöntem.
Çapraz Yansıma: Belirli bir malı yükümlü kılması gereken verginin, talep esnekliği
sert olan bir başka malın fiyatını artırmak suretiyle devredilmesi.
Denk Bütçe Çarpanı: Kamu harcamalarındaki bir artışın vergilerle finanse edilmesi
durumunda milli gelir denge değerinin,kamu harcamalarındaki artış kadar değişmesi
durumu.
Dışlama Etkisi: Genişletici maliye politikası uygulanması sonucunda faiz oranının
yükselmesine bağlı olarak özel yatırım harcamalarının azalması durumu.
Doğal işsizlik Oranı: Cari gerçek ücret düzeyinde çalışma arzusunda olmayanları ve
gönüllü olarak işlerini değiştirenleri kapsayan bir oran.
DOĞAL TEKELLER: Piyasa talebini tek bir firmanın karşılaması iki yada daha fazla
firmanın karşılamasından daha etkinse yani üretim maliyetleri daha düşük oluyorsa
doğal tekel durumu mevcut demektir.
Durgunluk: Ekonomide talep yetersizliği nedeniyle işlem hacminin daralması
sonucunda ortaya çıkan kapasite düşüklüğü ve işsizlik olgusu.
Ekonomik Kalkınma: Üretim faktörlerinin arttırılması veya yeni düzenlemelerle
sağlanan verimlilik artışı yoluyla üretim kapasite ve olanaklarının genişletilmesi ve
buna bağlı olarak sosyal ve kültürel yaşam kalitesinin yükseltilmesi.
Enflasyon Muhasebesi: işletme bilançolarının çeşitli kalemlerinde enflasyon oranına
göre yapılan düzeltmelerle nominal kârların enflasyon oranı ile düzeltilerek reel kâra
dönüştürülmesi işlemi.
Enflasyon Vergisi: Enflasyon nedeni ile eriyen reel depolarını güçlendirmeye
çalışan kişilerin tüketimlerini kısması sonucunda kamu kesimine aktarılan kaynaklar.
Fedakarlık Kuramı: Vergileme dolayısıyla yükümlünün varlığında meydana gelen
azalmanın neden olduğu fayda kaybının mutlak olarak eşit nisbi olarak eşit veya
marjinal olarak eşit olması gerektiğini ifade eden kuram.
Finansal Kırılganlık: Borç faiz yükünün ihracat ve sair döviz girdileri ile karşılanma
oranı.
Gölge Faiz Oranı: Kaynakların nesillerarası optimum dağılımının sağlanabilmesi için
piyasa bozukluklarının giderilmesi ile bulunan sosyal faiz oranı.
Gölge Fiyat: Üretim faktörlerinin, tüm gerçek maliyetlerinin dikkate alınarak saptanan
fiyatı.
Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik: Uzun dönemde bütçe açığının borçla
finansmanının parasal finansmandan daha enflasyonist olması durumu
Kamu Harcamaları Çarpanı: Kamu harcamalarındaki başlangıç değişikliğe göre
gerçek gelir düzeyindeki değişiklik miktarı.
Malî Sürüklenme: Büyüyen bir ekonomide bütçe gelirlerindeki otomatik artışın
ekonomi üzerinde ters bir etki yaratarak, ekonomiyi aşırı ölçüde istikrara getirmesi
olgusu.
MALİ TEVZİN Mali fonksiyon ve gelirlerin idarelerarası dağılımı
a) Geniş anlamda: Hem gelirlerin hem hizmetlerin idareler arasında dağıtımı
b) Dar Anlamda: Sadece Hizmetlerin idareler arasında dağıtımı
Maliye Politikası Türleri
İradi Maliye Politikası: Toplam talebi değiştirmek ve ekonomiyi istikrara
kavuşturmak için kamu harcamaları ve vergilerde bilinçli olarak değişiklikler
yapmak
Formül Esnekliği: Belirli göstergelerden hareket edilerek, hangi önlemlerin
hangi konjonktürel durumlarda otomatik olarak uygulamaya konulacağını
önceden belirleyen yöntem.
Otomatik istikrar Sağlayıcılar: Bir ekonomide, toplam talepteki bir
değişikliğin gelir düzeyi üzerindeki etkisini azaltan her türlü mekanizma.
Otomatik istikrar sağlayıcı maliye politikasına yöneltilen en önemli eleştiri
Ekonomik büyümenin otomatik frenlenmesini ortaya çıkarmasıdır.
Monetizasyon: Kamu borçlarının Merkez Bankası para tabanının genişletilmesiyle
itfa edilmesi.
Nitel Büyüme: Kişi başına düşen reel GSMH’nın sosyal göstergeler sistemi ile
tamamlanması.
NORMATİF YAKLAŞIM: Normlara değer yargılarına politik bakış açısına dayanan
yaklaşımdır. Örneğin belirli bir gelir dağılımına bir grup kötü derken diğeri normal
diyebilir.
Nötr Para: Para stokundaki bir değişikliğin reel değişkenleri değiştirmeden yalnızca
fiyat düzeyinde bir değişmeye neden olması.
Para ikamesi: Ulusal sınırlar içinde, ulusal paranın yabancı paralarla ikame edilmesi.
Parasal Finansman: Bütçe açığının Merkez Bankası’ndan borç alınarak finanse
edilmesi.
PARETO OPTİMALLİK KOŞULLARI:
1) Değişimde Etkinlik: Üretimin olmadığı ve veri mal miktarlarının sabit olduğu bir
dünya varsayalım Bireyler daha çok fayda sağladıkları malları tüketmek için
birbirleriyle mal değişiminde bulunarak refahlarını artırabilirler.bu değiş tokuş
refahlarını daha fazla artıramayacakları veya birinin refahının artışı ancak
diğerininkinin alışı pahasına olacağı bir noktaya kadar devam eder. İşte bu nokta
pareto optimal bir noktadır. Bu noktada marjinal ikame oranı ( her bireyin herhangi
bir maldan bir birim fazla tüketmek için ikinci maldan ne kadar fedakarlık etmeye
hazır olduğunu gösteren orandır.) iki tüketici arasında eşitlenecektir.
2) Üretimde Etkinlik: Bu koşul birinci koşulun üretim alanına genişletilmesi ile ortaya
çıkar. Üretim Faktörleri( emek ve sermaye) arasındaki marjinal teknik ikame oranı(
emeğin marjinal verimliliğinin sermayenin marjinal verimliliğine oranıdır.) bütün
malların üretimi için aynı olmalıdır.Aksi halde üretim faktörleri bir maldan diğerine
kayarak en az bir malın üretimini artırmak mümkündür.
3) Etkin Ürün Karması: Arz edilen bütün malların aynı zamanda talep edilen mallar
olması koşuludur.Üretimde etkinlik sağlandığı halde yani bütün üretim faktörleri en
verimli oldukları alanda kullanıldıkları halde eğer üretilen mallar talep edilen mallar
değilse Pareto optimalliğin sağlandığından sözedilemez.
PİYASA AKSAKLIKLARI:
sağlayamaması
Piyasa
mekanizmasının
etkin
kaynak
ayrımını
Kamu malları
Dışsallıklar
Eksik rekabet( tekel ve doğal tekeller)
Eksik piyasalar
Bilgi Eksiklikleri
İstikrarsızlık ve dengesizlik
Potansiyel Gelir (Verim) Vergisi: Üretim faktörlerinin üretime sokulmasından
bağımsız olarak, potansiyel getirisi üzerine salınan vergi.
POZİTİF YAKLAŞIM: Neden sonuç ilişkilerini araştıran yaklaşımdır. Örneğin
enflasyonun hangi etkilere bağlı olarak artıp azaldığını ya da gelir dağılımın hangi
etkenlere bağlı olarak eşitliğe yaklaştığını ya da uzaklaştığını araştırır. Pozitif
yaklaşım veri ve bilgi üretir, sunar, ilişkilere ışık tutar.
REFAH EKONOMİSİNİN TEMEL TEOREMLERİ
Refah ekonomisinin birinci temel teoremi: Her tam rekabetçi genel denge aynı
zamanda pareto optimumdur.
Refah ekonomisinin ikinci temel teoremi: Herhangi
rekabetçi denge ile ulaşılabilir.
bir Pareto optimuma tam
Reel Balans: Elde tutulan gerçek para değeri.
Ricardian Denge: Borçlanmayla finansmanın vergilerin ertelenmesinden ibaret
olduğu ve bunun da şimdiki vergileme ile denk olduğu şeklindeki önerme.Bir
ekonomide bütçe açığı ve vergilemenin ekonomi üzerindeki etkisinin aynı olduğu
görüşünü savunan yaklaşım Ricardian yaklaşımıdır.
Rolph’un Dağıtım Kuralı: Hiç kimsenin verimliliğini azaltmadan belirli sosyal
grupların verimliğini artırmak.
Sermaye / Hasıla Oranı (C/O): Sermayenin verimliliğini gösteren, sermaye ile
gerçekleştirilecek üretim arasındaki ilişki.
Vergi Gayreti: Vergi yönetiminin vergi toplama, yükümlüsünün de vergiye uyma
çabaları.
Vergi Harcaması: Vergi avantajları yoluyla, tahakkuk eden verginin mükellefin
kullanımına bırakılması.
Vergi İstisna ve Muafiyeti: Sırasıyla vergilerin, verginin konusu ve vergi yükümlüsü
açısından sağladığı avantaj.
Vergi Kapasitesi: Bir ekonominin veri üretim kapasitesinde ve vergi yasaları
çerçevesinde sağlayabileceği vergi geliri.
Tanzi Etkisi: Enflasyonist dönemlerde vergi tahsilinin gecikmesi ile uğranılan reel
satın alma gücü kaybı.