Akut Enfeksiyöz Gastroenteritler ve Besin Zehirlenmeleri-2 Prof. Dr. Volkan ÖZGÜVEN Tıbbi Mikrobiyoloji ABD Vibrio parahaemolyticus • Tuzcul • Kolit Aeromonas/Plesiomonas (Tatlı/Tuzlu Su) • Enterit/Kolit • Cilt-yumuşak doku enfeksiyonları (sülük) • Altta yatan hast. Sepsis, menenjit • 3. KS, AG, SXT, kinolonlar Campylobacter jejuni • En sık akut bakteriyel gastroenterit • Kümes (en sık)/çiftlik hayvanından bulaş • Favori yaşları: 1-4 yaş ve 15-45 yaş • Şiddetli karın ağrısı, dizanteri (akut batın?) • Malnutrisyone/imm. yetm. bakteriyemi, sepsis Campylobacter jejuni • YD sepsis (fatal. %30-40), menenjit, pnömoni, kardit • Gebede abortus, ex., prematürite, YD enfeksiyonu • En sık Guillain-Barré sendromu nedeni (70 kat) • Reaktif artrit, IgA nefropatisi, hemolitik anemi • İnce bağırsak MALToması • Azitromisin S.aureus Besin Zehirlenmesi Toksin Yutulması (Dondurma, krema, mayonez, sütlü) 1-6 saat sonra bulantı-kusma Bacillus cereus • Emetik form (besinde toksin): – Kızarmış pirinç yenmesi – Bulantı-kusma • İshal formu (besinde spor): – Spor ile kontamine et yenmesi – Sulu ishal C.perfringens • Spor içeren etlerin yenmesi • Orta inkübasyonlu (6-18 saat) • Sulu ishal, enterit • Prematürelerde NEC C.difficile-PMK Bağırsak Psödomembranöz Kolit Bağırsak Psödomembranöz Kolit Bağırsak A B C.difficile Bağırsak Epitel Hücresi C.difficile Clostridium difficile (Psödomembranöz Kolit) B A Bağırsak Epitel Hücresi A B Bağırsak epiteline yapışma, cAMP Sitopatik etki Psödomembranöz Kolit (Tanı) Psödomembranöz Kolit (Tedavi) • Ateş, lökositoz, hipotansiyon yok: – Oral metronidazol • Ateş, lökositoz, hipotansiyon var: – Oral vankomisin – Fidaksomisin (RNAp sigma, pediatride?/$) – Rifaksimin (>12 yaş) Viral Gastroenteritler • Norovirüs • Rotavirüs • Astrovirüs • Enterik adenovirüs Norovirüs-Norwalk • Bütün ishallerin %50, bakteri hariç %90 • Enfektif doz: 18-20 virüs • Sulu ishal, kramp, bulantı-kusma • 1-3 günlük kamp/piknik ishali • Dışkıda RT-PCR ile viral RNA Rotavirüs (Etken, Epidemiyoloji) • Çift (kapsidli) çift (zincirli RNA) virüs • Mide asidine, doğaya, std. dezenfektanlara R • Klora duyarlı • 3 ay-2 yaş ishallerinin %50’si • Kreş/pediatri klinik/kış ishal salgınları Rotavirüs (Patogenez) • Bulaş: Fekal-oral, hastane içi • Hedef: İB epiteli − Mikrovillus kaybı Absorpsiyon yok − Kriptalar sağlam Sekresyona devam • 2 hafta disakkaridaz eksikliği • Enterotoksin (NSP4) Sekretuvar ishal Rotavirüs (Klinik Özellikler) • Kuluçka: Genelde < 2 (1-7) gün • İnfant ve küçük çocuklarda (3 ay-2 yaş) ağır: – 39-40 C ateş, kusma – 7-10 gün sulu ishal Dehidratasyon (fatal) Rotavirüs (Tanı, Tedavi) • Dışkıda BK, KK Ø, Ag (EIA, lateks ag.) • PCR • Rehidratasyon (anne sütü, IV sıvı/ORS) • BananaRiceApple-souceToast diyeti? Rotavirüs (Korunma) • Mevcut: Oral, canlı aşılar – Monovalan (2 ve 4. aylarda) – Pentavalan (2, 4 ve 6. aylarda) • Uygulamada kural: – 3. aydan önce başla (6 hf - <15 hf) – 8. aydan önce bitir Astrovirüs Gastroenteriti Hafif, sulu ishal Enterik Adenovirüs 40,41 • 10-14 gün, sulu ishal • “İnvajinasyon” Ne Öğrendik? • Yenen besinler ve etkenler: – Hamburger ► EHEC – Tavuklu yemek, mayonez ► Salmonella enteritidis – Soğuk sandviç ► Staphylococcus aureus – Deniz ürünü ► Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus, Plesiomonas, Norwalk-like virüsler, HAV – Çiğ süt-süt ürünü ► Brucella, Listeria, Campylobacter Ne Öğrendik? • Shigella için aklımızda kalacaklar nelerdir? – Shiga nörotoksini – En az bakteri ile bulaş – Konvülsif ishal, sola kayma, HÜS Ne Öğrendik? • Ekzotoksini ile cAMP artışı sonucu ishal yapanlar: – Vibrio cholerae – ETEC – C.difficile (toksin-A) • • • • pH > 8.5’te yaşayan ishal etkeni Vibrio cholerae Çiğ balıkla bulaşan kolit etkeni V.parahaemolyticus Martı kanadı şeklindeki bakteri Campylobacter İnvazif bakteriyel ishal (kolit): – Yüksek ateş, kanlı, mukus dışkılama – Nötrofilik lökositoz • Sekretuvar ishal (enterit): – Ateş normal, sulu, kansız dışkılama – Dehidratasyon Aşağıdaki bakteriyel gastroenteritlerden hangisinde antibakteriyel tedavinin yeri yoktur? A) Enteroinvaziv Escherichia coli B) Enterotoksijenik Escherichia coli C) Vibrio cholerae D) Shiga toksin üreten Escherichia coli E) Campylobacter jejuni Aşağıdaki etkenlerden hangisinin oluşturduğu gastroenterit sırasında antibiyotik kullanılması hemolitik üremik sendrom gelişimine neden olabilir? A) Enterotoksijenik Escherichia coli B) Enteroinvaziv Escherichia coli C) Enterohemorajik Escherichia coli D) Enteropatojenik Escherichia coli E) Enteroagregatif Escherichia coli Hemolitik üremik sendrom gelişimine en sık neden olan bakteriler aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? A) Campylobacter jejuni – Escherichia coli B) Escherichia coli – Shigella dysenteriae C) Shigella sonnei – Campylobacter jejuni D) Shigella sonnei – Escherichia coli E) Campylobacter jejuni – Yersinia enterocolitica Şiddetli karın ağrısı ve kanlı ishal yakınmalarıyla hastaneye yatırılan dört yaşındaki erkek hastada akut böbrek yetmezliği ve trombositopeni ile seyreden hemolitik üremik sendrom gelişiyor. Bu tablodan sorumlu en olası virulans faktörü aşağıdakilerden hangisidir? A) Labil toksin B) Stabil toksin C) Endotoksin D) Shiga toksin E) Hemolizin Pastörize edilmemiş süt içimi sonrası ishal, kusma, ateş ve apandisit tablosunu taklit eden karın ağrısı olan bir çocukta etken olarak aşağıdaki mikroorganizmalardan hangisi düşünülmelidir? A) Yersinia enterocolitica B) Bacillus cereus C) Vibrio cholerae D) Shigella dysentheriae E) Clostridium difficile Aşağıdakilerden hangisi “shigellosis” ayırıcı tanısında öncelikle düşünülmez? A) Campylobacter jejuni enfeksiyonu B) Vibrio cholerae enfeksiyonu C) Salmonella spp. enfeksiyonu D) Enteroinvaziv Escherichia coli enfeksiyonu E) Entamoeba histolytica enfeksiyonu Kolerada, ince bağırsaktan izotonik sıvı sekresyonunun artmasının biyokimyasal nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Adenilat siklazın inhibisyonu B) Protein kinaz C’nin aktivasyonu C) Guanilat siklazın aktivasyonu D) Hücre içi cAMP artışı E) Diaçilgliserolün artışı Alkali pepton sıvı besiyeri (pH: 8,5-9,6) aşağıdaki etkenlerden hangisini dışkıdan izole etmek için kullanılır? A) Shigella sonnei B) Campylobacter jejuni C) Vibrio cholerae D) Salmonella Typhi E) Yersinia enterocolitica Kolera şüpheli bir hastadan alınan dışkı örneğinden Vibrio cholerae izolasyonu için öncelikle tercih edilmesi gereken, seçici–ayırt edici besiyeri aşağıdakilerden hangisidir? A) Thayer-Martin agar B) Schaedler agar C) Hektoen enterik agar D) TCBS agar E) CCFA agar Kırk dokuz yaşındaki kadın hasta, Yemen’e yaptığı 10 günlük ziyaretten döndükten 2 gün sonra başlayan ishal yakınmasıyla başvuruyor. Öyküsünden son 5 saatte 15 kez bol miktarda, sulu ve kansız dışkılamasının olduğu öğreniliyor. Fizik muayenesinde ileri derecede dehidrate olduğu belirleniyor. Hastadan alınan dışkı örneğinin karanlık alan mikroskobuyla incelenmesinde çok hızlı, “yıldız kayması” şeklinde hareketleri olan basiller görülüyor. Hastanın dışkı kültüründe iki gün sonra oksidaz-pozitif bir bakteri üremesi olduğu bildiriliyor. Bu hastadaki ishalin en olası etkeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Shigella flexneri B) Yersinia enterocolitica C) Salmonella enteritidis D) Vibrio cholerae E) Enterotoksijenik Escherichia coli Teşekkürler… Saint Tropez - Fransa
