İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ & GÜVENLİK KÜLTÜRÜ Dilek AKS B Sı İş Güvenliği Uzm GENEL AMACIMIZ… Katılımcıların iş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini ve güvenlik kültürünün önemini kavramalarına yardımcı olmaktır İSG’nin temel prensiplerini öğrenmek Güvenlik kültürünü anlamak ve işletmeye faydalarını öğrenmek Güvenlik kültürünün oluşturulmasını ve sürdürülmesi sağlamak Öğrenim hedefleri İnsan Hakları Bildirgesi Madde 3: Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır. Madde 23: Herkes, çalışma, işini özgürce seçme, adil ve uygun çalışma şartlarının sağlanması ve işsizlikten korunma haklarına sahiptir. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 20/06/2012 Tarihinde TBMM’nde Kabul edilmiş 30/06/2012 tarihinde Resmi Gazetede Yayımlanarak (Kademeli olarak) Yürürlüğe Girmiştir İşyerlerinde İSG; İş Sağlığı ve Güvenliğinin sağlanması ile mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. Kanunun Amacı ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ISO 45001 Standardı iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma ortamlarının sağlanması için tasarlanmıştır. Temel hak ve özgürlükler ışığında bazı tanımlamalar yapacak olursak; İş Sağlığı: “Tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır.” (WHO 1950) İş Sağlığı ve Güvenliği: İşin yapılması sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa ve güvenliğe zarar verebilecek koşullardan korunmak amacı ile yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır. Amacımız: • Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak, • Çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı korumak, • Çalışanların sağlık, güvenlik ve refahını sağlamak ve geliştirmek, • Üretimin devamlılığını sağlamak, • Verimliliği artırmak olarak sayılabilir. Neden İş Güvenliği? Dünyada her 3 dakikada bir iş kazası gerçekleşiyor. Her 90 dakikada bir kişi sakat kalıyor, Her 4 saatte bir kişi hayatını kaybediyor. Türkiye ölümü iş kazalarında Avrupa’da 1. / Dünya’da 3. sırada. • Dünyadaki işgücü 2.8 Milyar • İşle ilgili ölümler 2.2 milyon • İş kazaları 270 milyon • Meslek hastalıkları 160 milyon • Dünya GSMH 30 trilyon $ • İSG kaynaklı kayıp %4 • ILO Tahminleri ÖNLEMEK ÖDEMEKTEN DAHA UCUZ ve KOLAYDIR. İş Kazası: Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaylara iş kazası denir. Prensip 1 • İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin asıl çalışma alanı tehlikeli durum ve tehlikeli davranışın ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır. Kaza zinciri • İnsan bünyesinin tabiat şartları karşısında zayıf olması • Şahsi özürler (Dikkatsizlik, pervasızlık, asabiyet, dalgınlık, önemsemezlik, ihmalkarlık vs.) • Tehlikeli hareket tehlikeli şartlar • Kaza olayı, • Ölüm, Yaralanma (Zarar, hasar) Prensip 2 Kazalar ağırlıklı olarak %88 i tehlikeli davranışlardan %10 u tehlikeli durumlardan %2 si kaçınılmaz durumlardan kaynaklanmaktadır. Prensip 3 Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü önceden kestirilemez. Prensip 4 Ağır yaralanma veya ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 hafif yaralanma 300 yaralanmasız olay vardır Prensip 5 Tehlikeli davranışların nedenleri: 1-Şahsi kusurlar: Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi 2-Eğitim yetersizliği : Bilgi, ustalık, alışkanlık 3-Fiziki yetersizlik : Bünyenin yapılan işe uygun olmaması 4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre Prensip 6 Kazalardan korunmak için: 1-Mühendislik ve revizyon 2-Eğitim 3-Ergonomi kurallarından yararlanma, 4-Teşvik tedbirleri uygulama 5-Disiplin tedbirlerini uygulama çalışmalarının yapılması Prensip 7 Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder. Prensip 8 İş Güvenliği çalışmalarına işletmenin üst düzey yöneticileri de katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır. Prensip 9 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda formen ve ustabaşı gibi ilk kademe yöneticileri çok önemlidir. Prensip 10 İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede insani duygular yön vermelidir. Ancak iş güvenliği tedbirlerinin 1- Üretimin artması, 2- Masrafların azalması sonucu maliyetlerin düşmesine yardımcı olduğu unutulmamalıdır. İŞ GÜVENLİĞİ KURALLARI SİZİN İÇİN KONMUŞTUR! Amaan neymiş iş güvenliği yaa eskiden iş güvenliği mi vardı. Canım sıkkın zaten akşam olsa da eve gitsem. İş güvenliği kurallarının hepsine uyacağım çünkü onlar benim sağ salim eve geri dönebilmem için konulmuş kurallardır. İŞ GÜVENLİĞİ KURALLARI SİZİN İÇİN KONMUŞTUR! Ooff ayağım!! KEŞKE uysaydım iş güvenliği kurallarına Bütün iş güvenliği kurallarına uydum ve sağ salim evime geri dönebildim Belli istisnalar dışında kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. KANUN KAPSAMI a)Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında olan kazalar iş kazasından sayılır. Bu sözler sizlere tanıdık geliyor mu? Öyle yaparsam iş yetişmez. Bana bir şey olmaz! Bizde büyük kaza olmaz. Baret baş ağrısı yapıyor, kulaklık mantar yapıyor, gözlük buhar yapıyor, maskeyle daralıyorum… 20 senedir böyle yapıyorum, daha başıma bir şey gelmedi. kök neden İş kazalarının %98’lik kısmı alınacak tedbirlerle önlenebilir kazalardır. Yaşanan her 10 kazadan 9’u emniyetsiz davranışlardan, yani çalışan kaynaklı problemlerden meydana gelmektedir. Kalan kısım ise emniyetsiz durumlar yüzünden oluşmaktadır. Eğer emniyetsiz durum ve davranışların önüne geçebilirsek, iş kazalarını da engellemiş oluruz. Güvenlik kültürü, güvenliği veya emniyeti tehdit edebilecek davranış veya uygulamalarla, bunların yer aldığı ortak kullanım ya da etki alanında bulunan canlıların veya araç gereç gibi nesnelerin zararını en aza indirmeyi amaçlayan, güvenlik ve emniyete öncelik veren, algı, inanç ,tutum, kural, roller, sosyal, teknik ve politik uygulamalarla yetkinlik ve sorumluk hislerinin bütünüdür. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ NEGATİF KÜLTÜR Negatif güvenlik kültürü, insanların var olan riskleri “risk” olarak görmediği, görse bile önemsemediği, boş verdiği veya riskler karşısında kendine aşırı güven duyduğu bir kültüre karşılık gelir. POZİTİF KÜLTÜR Pozitif (olumlu) güvenlik kültürünün, karşılıklı güven üzerine kurulmuş iletişim, iş güvenliğinin önemine yönelik paylaşılan algılamalar ve önleyici tedbirlerin etkinliğine duyulan güven ile nitelendirilir. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ (Hedef) “GÜVENLİK KÜLTÜRÜ” sağlıklı ve güvenli davranışın bir alışkanlık haline getirilmesidir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HEDEF; çalışma hayatında ve toplumda ortak bir “Güvenlik Kültürü” kavramının oluşturulmasıdır. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ ➢Güvenlik kültürü, ortak amaç olan iş güvenliğini ve yüksek kalitede hizmet sağlamayı ekip çalışması ile gerçekleştirmeyi hedefleyen bir yapıya sahiptir. ➢Güvenlik kültürü, çalışma ortamının güvenliğini sağlamak amacıyla yönetimin ve işçilerin gerçekleştirdiği ortak taahhüttür. ➢Eğitim ve güvenlik kültürü, çalışma yaşamında kalite ve verimliliğin sağlanması ve sürdürülmesinde en temel öğedir. İSG Kültürü Nasıl Oluşturulabilir? Ulusal düzeyde ● ● ● ● ● ● ● Ulusal İSG Politikası, Uluslararası sözleşmelerin kabulü, AB Standartları Ulusal İSG Mevzuatı, Ulusal ve sektörel düzeyde sosyal diyalog, İSG eğitimi, Tanıtım, Farkındalık ve bilinç artırma. İşletme Düzeyinde • İSG Hizmetleri; – İSG Profesyonelleri – İSG Temsilcileri – Çalışanların Sürece Katılımı • İSG Eğitimi, • Tanıtım, • Farkındalık ve Bilinç Artırma İSG Kültürü Nasıl Oluşturulabilir? İSG Kültürü Nasıl Oluşturulabilir? DEVLET İŞVEREN ÜNİVERSİTE ÇALIŞAN DİĞER ( İSG UZMANLARI VB.) ✓ İSG uygulamalarında sosyal partnerlerle (STK’lar, MEB, İşçi ve İşveren Örgütleri, Üniversiteler v.b.) işbirliği sağlanmalı, ✓ İyi uygulama örnekleri ve deneyimlerin paylaşılması, ✓ Ulusal bir bilgi ağı oluşturulmalı, ✓ Erken çocukluktan başlayarak yaşam boyu eğitim sağlanmalı, ✓ Okulda İSG risklerinin farkına varma sağlanmalı, ✓ Duyarlılık ve bilinçlendirme eğitim kampanyaları düzenlenmelidir. İSG Kültürü Nasıl Oluşturulabilir? GÜVENLİK KÜLTÜRÜ (Yaşamdaki Önemi) EVİMİZDEKİ TEHLİKELER İŞYERİMİZDEKİ TEHLİKELER Emniyetsiz Davranışlar İnsanın Doğal Yapısı: Acelecilik İhmalkarlık Dalgınlık, Dikkatsizlik Aşırı Hız Şakalaşma Tehlikeli Çalışma Yapısal Uyumsuzluk: Fiziksel Yetersizlik Eğitim Noksanlığı: Yetersiz Bilgi Yetersiz Tecrübe Emniyetsiz Davranışlar Emniyetsiz Durumlar Ekipmanlar: Bakımı Yapılmamış Ekipman Hasarlı Ekipman Ekipmanın Yanlış Kullanımı Yetersiz Koruyucu Ekipman Uygun Olmayan Ekipman Kullanımı Uygun Olmayan Muhafazalar Yetersiz Uyarı Sistemi İşyeri Düzensizliği: Zemin Kirliliği Dağınık Ve Düzensiz Çalışma Ortamı Denetim Noksanlığı İş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek için herkese bir takım sorumluklar düşer. DEVLET • • • Yasalar Çıkarmak Denetlemek Alt yapı oluşturmak İŞVEREN ÇALIŞAN • • • İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. • • Gerekli her türlü önlemi almak, Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, İsg önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, Gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. • İşverenler, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. • Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim dahil her türlü tedbirin alınması, • Organizasyon, araç ve gereçlerin sağlanması • Denetim ve gözetim • Risk değerlendirmesi • Çalışanlara görev verirken işe uygunluk • Hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girişlerin engellenmesi İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ • İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz, • Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri işverenin sorumluluklarını etkilemez, • İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz. • Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını; • OSGB Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. • Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi de üstlenebilir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatlarına uymak, • Verilen KKM Kişisel Koruyucu Malzemeleri kullanmak, • Kendisinin hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. ÇALIŞANIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır: a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek. b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir. Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz İşçilerin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı İş Kanunu Madde 25: H- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. I- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması halinde usulüne uygun olarak (yazılı olarak 2 kez uyarıdan sonra), İŞVEREN VEYA VEKİLİ TARAFINDAN İŞ AKİDLERİNİ TAZMİNATSIZ OLARAK FESHEDEBİLİR. Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 110: Kasdi bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ve sürekli iş göremezlik geliri verilmez. Sigortalıya yalnız gerekli sağlık yardımları yapılır. • Kişilerde, tesislerde, makinelerde, maddelerde, ve iş örgütlenmesinin diğer unsurlarında yaralanmaya, kayba, hasara veya zarara yol açma potansiyeli olan her şey TEHLİKE dir. Tehlikenin yol açacağı zararın gerçekleşebileceği ya da gerçekleşme ihtimali olduğu durumlara RİSK denir. Tehlike ve Risk Sınıflar NACE koduna göre belirlenir. Az Tehlikeli (C) Tehlikeli (B) Çok Tehlikeli (A) 2019 sonuna kadar B sınıfı iş güvenliği uzmanı, A Sınıfı yerine bakabilir. Tehlike sınıflandırması İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; Bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. İhbar !!! • Risk değerlendirmesi iş güvenliği uzmanı önderliğinde risk değerlendirme ekibi ile yapılır. • Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur Risk Değerlendirmesi İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken dikkate alınacak hususlar: a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. c) İşyerinin tertip ve düzeni. ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. Risk değerlendirmesi İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar. Risk değerlendirmesi Tehlikeleri yok etmek için aşağıdaki yöntemeler sırası ile uygulanır. 1-Kaynağında yok etmek 2-Tehlikeli madde ile az tehlikeli maddeyi değiştirme 3- Tecrit etmek 4- Kişisel Koruyucu Ekipman kullanmak 1) Tüm yaralanmalar ve ucuz atlatmalar anında kısım amirine bildirilecek ve yaralanmalara ilk müdahale revirde yapılacaktır. Ucuz Atlatma (Ramak Kala): Yaralanmaya, hastalığa veya hasara yol açmayan olaylara denir. Ucuz atlatmalar kazaların habercisidir. Örneğin: • Yürürken yukarıdan tam yanınıza bir parça düşerse, • Yerde duran bir parçalara takılıp tökezlerseniz, • Kaygan zeminde kayıp yere düşmezseniz, Hemen Haber Verin!!! Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 2) Her türlü yasak, zorunluluk ve ikaz işaretlerine uyulacaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 3) Çalışma sırasında iş elbisesi, iş ayakkabıları, işin gerektirdiği kişisel koruyucu ekipman ve uygun el aletleri kullanılacaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 4) Çalışma sırasında sarkan giysi, kolye, künye, yüzük, saat ve güneş gözlüğü takılmayacaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 5) Alkol ya da başka bir uyuşturucu tesirinde olan ya da bunları taşıyan kimseler tesise giremez. 6) Depo ve üretim alanlarında uyumak yasaktır. 7) İşyerlerine ateşli silah ve bıçak sokmak yasaktır. 8) Belirtilen yerler haricinde yiyip içmek ve sigara kullanmak yasaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 9) Vücut ve giysi temizlemek amacı ile basınçlı hava kullanmak yasaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 10) İşyeri sahası içerisinde koşmak, bağırmak, birşey fırlatmak, boğuşmakve fiziksel şakalar yapmak yasaktır. 11) Çalışma yerleri ve yollar her zaman temiz ve düzenli tutulacaktır. 12) Yetkili olmayan kişinin herhangi bir makine veya ekipman üzerinde tamir/bakım yapması ve kullanması yasaktır. (video2) Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 13) Bir emniyet sisteminin (örn: makine muhafazalarının) herhangi bir şekilde görev yapamaz hale getirilmesi yasaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 14) Herhangi bir nedenle sökülen muhafazalar makine çalıştırılmadan önce yerine takılmalıdır. 15) Makine başından ayrılan operatör makinesini çalışır durumda bırakmamalıdır. 16) Tüm elektrik kutu ve panel kapakları kapalı bulundurulacak, bunların içerisine yabancı cisimler konulmayacaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 17) İşyerlerine ne amaçla olursa olsun kullanımı onaylanmamış bir kimyasal madde sokulması yasaktır.(MSDS yada MGBF olmalı) 18) Tüm kimyasal maddeler mümkün ise orjinal ambalajı içerisinde, değilse uygun kaplar içerisinde ve mutlaka etiketli şekilde bulundurulmalıdır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 19) Tüm kimyasal maddelerle göz teması ve aşırı kullanımdan kaçınılacak, yeterli havalandırma ile kullanılacaktır. 20) Temizlik amacı ile benzin, teksin, alkol ve aseton gibi parlayıcı maddeler kullanılmayacaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 21) En yakın yangın söndürücüsü, alarm düğmesi ve acil çıkış kapısının yeri herkes tarafından bilinecek, yangın ekipmanlarının önü kapatılmayacaktır. (video3) 22) Herhangi bir asılı ağırlığın altında ya da açılan bir makinanın önünde durmak yasaktır. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 23) Ağır nesneleri kaldırma kurallarına uyulmalıdır. 24) İstif kurallarına uyulmalıdır. 25) Yüksek yerlerden atlanmamalıdır. (Araç, rampa vb.) 26) Hayatınızı tehdit eden bir durumla karşılaştığınızda yaptığınız işi derhal bırakarak amirinize bilgi veriniz. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarını ihlal edenler hakkında gerekli yasal yaptırımlar uygulanacaktır. Not : İşçi ücretinden ceza olarak kesilen paralar işçilerin eğitimi ve sosyal işleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabında toplanır. İş Hijyeni GİYSİLER o İş üniforması sadece çalışıldığı zaman giyilmelidir o Çalışırken üniforma temiz tutulmalı, eller giysilere silinmemelidir o Kimyasal ile kirlenen iş elbisesi derhal uygun temizleyici ile temizlenmelidir. SÜRDÜR =DİSİPLİN 5 S ADIMLARI • • • • • Sınıfla: Tertip-yapılanma Sistemleştir: Düzen Süpür: Temizlik Standardlaştır: Sebat-süreklilik Sürdür: Disiplin-özen Güvenlik verimlilik • İşyeri ortamının iyileştirilmesinde birincil öneme sahiptir. • İşletmede yapılan diğer iyileştirme çalışmalarına temel oluşturur. 5S’İN ÖNEMİ 82 BİR HİKAYE • Bir grup TOYOTA mühendisi, kendilerine kablo donanımları yapmak için başvuran bir işletmeyi ziyarete giderler. Toplantı başlamadan önce Japon mühendislerden biri ellerini yıkamak için tuvalete gider ve döndüğünde toplantı yöneticisine sorar: - “ Tuvalette kırık bir cam vardı. O camın kırık olması mı gerekiyor?” Fabrika Yöneticisi; - “Tabii ki kırık olması gerekmiyor, ancak tamir fırsatı bulamadık. ” diye yanıtlar. Bunun üzerine Japon mühendisler bir taraftan toplantıyı terk etmek üzere çantalarını toplarken, biri şöyle der: - Siz kırık bir camı tamir etmek için gerekli basit kuralları bile takip edemiyorsunuz, bize kablo donanımları üretmek için gerekli bir çok zor kuralı nasıl takip edeceksiniz? Ve o işyerini terk ederler. 83 Telefonu nereye koymuştum Tertipli işyerinde • Verimlilik artar • Kusurlar azalır • Termine uyulur • İş güvenliği sağlanır. DAĞINIKLIK VERİMLİLİK KAYBIDIR TEMİZLİK STRESİ VE GERİLİMİ ALIR Ohh…Ne kadar rahat ettim. Bir de çevrem böyle temiz olsa. İş yerleri insanlar gibi temizliğe ihtiyaç duyarlar. Temizlik ruh sağlığı için gereklidir. A 27 Eğer yeri varsa tezgahın üzerinde bırakmayacağım Eğer koşullar tekrar yığınlaşma, dağınıklık ve kirliliğe dönecekse tertip, düzen ve temizliğin faydası kalmaz. DİSİPLİN ALIŞKANLIK HALİNE GETİRMEK DEMEKTİR Yerlerinize marş marş.. 87 Meslek Hastalıkları Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. İşten ayrıldıktan sonrada ortaya çıkabilir. Meslek Hastalıkları Etkenleri Kimyasal Etkenler Tozlar Kimyasallar Sıvı, katı veya gaz haldekiler Ağır Metaller Fizikler Etkenler Gürültü Soğuk Çalışma Koşulları Yüksek Basınç (Hiperbarik Basınç) Sıcak Çalışma Koşulları Olağanüstü İklim Koşullarında ve Diğer Sağlık Riskleri Altında Çalışma Ekranlı Araçlarla Çalışmalar (Görsel Ekran Üniteli İşyerleri) Kullanma, Kontrol Etme ve Ekran İzleme İşleri Düşme Tehlikesi Taşıyan İşler Biyolojik Etkenler Hastalıklar Enfeksiyon Meslek Hastalığının Ortaya Çıkması İçin Belli Bir Süreye İhtiyaç Vardır!!! Hastalık Yükümlülük Süresi Başlıca İşler(Birkaç Örnek) • Öksürük,akciğer ödem, dispne, siyanoz… 3 gün Kaynak İşleri, Dinamit Atımı • Silikoz ………………………………5 yıl………….Silis ihtiva eden tozlarla • Asbestos……………………………..5 yıl………….Benzen,toluen,ksilen vb. • Lökozlar…………………………….30 gün.………..Kullanma işleri ile X ışını • Berilyoz………………………………1 yıl………….radyoaktif mad.çalışma • Gürültüden meydana gelen arızalarda……………………….3 ay…………. (Gürültülü işte 2 yıl ve 85 desibel üstünde çalışma şartıyla ) • Kurşun Bileşik ve Alaşımları……….1-3 yıl……… • Romatizmal Arızalar………………….1 yıl……….Yeraltı,yerüstü rutubet,buhar ve fazla hava cereyanından İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi İşveren, bütün iş kazaları ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK’ya) bildirimde bulunur; a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Meslek hastalıkları, tespit edildiği tarihten itibaren üç iş günü içerisinde bildirilir. Çalışma Bakanlığı/Bölge/Çalışma ve İşkur İl Müdürlüklerine yapılan bildirimler 2013 yılından itibaren kaldırılmıştır. İşveren; Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde, 2) İş değişikliğinde, 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalardan sonra işe dönüşlerinde işçinin talep etmesi hâlinde, 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ • İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir: a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler. b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar. c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. MESLEKİ EĞİTİM ZORUNLULUĞU Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgelemeyenler çalıştırılamaz. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ (1) İşveren; riskleri göz önünde bulundurarak, seçim veya atama yoluyla, çalışan temsilcisini görevlendirir: (2) Baş temsilci seçimle belirlenir. (3) Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi için, işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir. (4) Çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz. 2-50 1 51-100 2 101-500 3 501-1000 4 1001-2000 5 2001 ve üzr. 6 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu • Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu Altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. • İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygulamak zorundadır. Kurul aşağıdaki kişilerden oluşur; 1-) İşveren Vekili 2-) İş Güvenliği Uzmanı 3-) İşyeri hekimi 4-) İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi, 5-) Formen, Usta veya Ustabaşı 6-) Çalışan Temsilcileri (Birisi seçimle gelmiş iki işçi) 7-) Varsa sivil savunma uzmanı, İş Sağlığı ve Güvenliğinin Koordinasyonu ➢ Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyon yönetim tarafından sağlanır. (Sincan, Ostim, İvedik OSB, Siteler …) ➢ Yönetim, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır. ➢ Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir. Her İşin Kendine Özgü Koruyucuları Vardır!!! Kişisel Koruyucu Donanımlar İş Güvenliği Kanunu Madde 19 b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. BİLİNEN KKD ÖRNEKLERİ Kafa Korunması Ayak Korunması Solunum Korunması İşitmenin Korunması Göz ve Yüz Korunması El Korunması Koruyucu giysiler Eğitim İşveren çalışanlara dağıttıkları KKD’ler ile ilgili çalışanlara aşağıdaki konularda eğitim vermesi gerekmektedir. ➢ Kullanım Kuralları, Hangi risklere karşı kullanılacağı, yeri, şekli ➢ Fayda ve zararları, ➢ Vücuda nasıl uyarlanacağı ➢ Nasıl takılıp söküleceği ➢ Hangi periyotlarla nasıl temizleyeceği, bakım yapılacağı konularında ➢ KKD’leri dağıttıkları tüm kişilere (Çalışan, Alt işveren çalışanları, Geçici çalışanlar, ziyaretçiler vb.) eğitim vermesi gerekmektedir. Uygunluk İşveren KKD’lerin aşağıdaki konularda uygunluklarını kontrol etmesi gerekmektedir.. ➢ KKD yönetmeliği ve standartlara ➢ Yapılan işe, ➢ Çalışanların vücut ölçülerine ➢ Çalışanların Bünyesine ➢ Hijyenik ve alerjik şartlara uygunluk sağlanacaktır. Örnekleme İşveren aşağıdaki kişiler üzerinde örnekleme yaparak KKD kullanımını yaygınlaştırması gerektirmektedir. ➢İdareciler ile ➢İş güvenliği personeli ile, ➢Üst düzey yöneticiler ile ➢Dış görevliler ve misafirler ile ➢ Alt işveren elemanları ile . GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretleri, 1) Yasak işareti: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz bırakacak bir davranışı yasaklayan işareti, Yasaklayıcı İşaretler Sigara içilmez Yaya giremez Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasaktır Suyla söndürmek yasaktır 2) Uyarı işareti: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda bulunan işareti gösterir. Uyarı İşaretleri Parlayıcı madde veya yüksek ısı Toksik (Zehirli) madde Patlayıcı madde Aşındırıcı madde 3) Emredici işaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işarettir. Emredici İşaretler Gözlük kullan Eldiven giy Baret giy Maske kullan 4) Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri: Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretleri gösterir. Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri Sedye Göz duşu Güvenlik duşu Acil yardım ve ilk yardım telefonu Anlamı ve Amacı Tehlikeli Hareket ve Davranış Yasak İşareti Tehlikeli hareket veya davranış Tehlike Alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et Yangınla Mücadele Elemanı Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu Sarı Uyarı İşareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et Mavi Zorunluluk İşareti Özel bir davranış ya da eylem Kişisel koruyucu donanım kullan Yeşil Acil kaçış, ilk yardım işareti Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler Tehlike yok Normale dön Renk Kırmızı (1) (2) Mavi Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir. Fluoresan Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.Özellikle zayıf turuncu doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat çekicidir. 5) Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler; işletme tesisleri içinde işçilerin çalışmaları esnasında dolaştıkları bölgelerde, birbirini takip eden sarı ve siyah ya da kırmızı ve beyaz renk şeritleriyle işaretlenecektir. Acil Durum Doğal Afet Deprem, toprak kayması, heyelan, sel, su taşkını, fırtına, yıldırım, çığ düşmesi vb. yıkıma neden olan insan kontrolünün dışında oluşan doğal kaynaklı olaylardır. Endüstriyel Kaza İnsan nedenli kaynaklardan meydana gelmiş petrol/yakıt sızıntıları, yangınlar, patlamalar, kimyasal maddelerin salınması, çevre kirliliği, nükleer kazalar, sanayi ve maden kazaları vb. kazalardır. Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım Ne Yapılmalı??? Olayların çıkmaması, büyümemesi veya büyüdüğü taktirde, yapılacak olan tüm çalışmaların tesiste görev yapan personelin “GÖREV, YETKİ ve SORUMLULUKLARINI” belirleyen bir “ACİL DURUM PLAN ve EYLEM PLANI” hazırlanması gerekir. • Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; • Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapar ve çalışanlara gerekli talimatları verir. • Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez. TAHLİYE Acil Durum Planı • Kapsam • Acil durum organizasyonu • Sorumluluk ve yürütme • Araç, gereç, ekipman, teçhizat ve malzeme • Acil durum planı “Acil’’ durumun geçirdiği aşamalar ve personelin hareket tarzı Acil Durum Planı •Acil durum ekipleri ve eğitimleri •Acil kaçış planı ve toplanma yerleri •Önemli telefonlar •Kriz masası ve yönetimi •Alınması gereken diğer eğitimler (Yangın, yangın söndürme, deprem vb.) •Tatbikat yapılması •Video4 İLK YARDIM İLK YARDIM Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren durumda,sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar,hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla,ilaçsız olarak yapılan uygulamalara ilkyardım denir. Her vardiya da en az bir çalışan ilk yardım sertifikasına sahip birisi olmalıdır!!! Eğer bir şey bilinmiyorsa en iyi ilk yardım dokunmamak ve derhal yetkiliye haber vermektedir. HER MÜDAHALE HAYAT KURTARMAZ!!! BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM
