maddenin ayırt edici özellikleri
advertisement
MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ KAYNAMA NOKTASI ERİME VE DONMA NOKTASI YOĞUNLUK MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ • Bir maddeyi diğerlerinden ayırmamıza ve ayırdığımız maddeyi tanımamıza yarayan özelliklere denir. • KAYNAMA • Aldığı ısı nedeniyle, sıvı maddelerin yüzeyinde yavaş yavaş buharlaşma başlar. • Isınmakta olan sıvının sıcaklığı yükselirken buharlaşma devam eder. Sıvı belirli bir sıcaklığa ulaşınca yüzeye doğru kabarcıklar oluşur. • Sıvının her tarafından buharlaşma başlar. Sıcaklık sabit kalır. Sıvının sıcaklığının sabit kalarak buharlaşmanın hızlı bir şekilde devam etmesine kaynama denir. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ • Sıvı hâldeki saf maddeleri ısıttığımızda sıcaklık yükselir • Sıcaklık, belli bir noktaya geldiğinde ısı verilmesine rağmen değişmez. Isı almaya devam eder. Sıvı kaynamaya başlar ve sıcaklığı sabit kalır. Bu sıcaklığa kaynama noktası denir. • Her saf maddenin kaynama sıcaklığı farklıdır.Ortam ve koşullar değişmedikçe bir saf maddenin kaynama sıcaklığı her zaman aynıdır. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ • ERİME VE DONMA • İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bazen dolu, kış mevsiminde kar yağar. • Soğuk havalarda ise yeryüzündeki su birikintileri buz hâline gelir. Kar, dolu ve buz, suyun katı hâlidir. • Suyun buz hâline gelerek katılaşmasına donma, buzun su hâline gelmesine erime denir. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ • YOĞUNLUK • Maddelerin suda yüzmelerinin ya batmalarının nedeni ağır ya da hafif olmalarından değildir. • Ağır olan koca bir tomruk, su üzerinde yüzerken hafif olan küçük bir taş hemen batar. Bunun nedeni maddenin boyutlarına göre ağır ya da hafif olmasıdır. • Suda yüzme – batmanın tek başına kütle ya da hacimle ilgisi yoktur. Her ikisi ile birden ilişkisi vardır. Cismin kütlesi büyük, hacmi küçük olursa batar. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ • Bir cismin suda batması için daha ağır olması önemli değildir. Maddenin yoğun olması önemlidir. • Suda batan madde, yüzen maddeden daha yoğundur.Her maddenin yoğunluğu, 1 ml hacmindeki kütlesi tartılarak bulunur. • Her maddenin birim hacim kütlesi farklıdır. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Yoğunluk niçin önemlidir? • Tek katlı binalar yoğunluğu az olan ahşap, tuğla, kerpiç gibi malzemeler kullanılarak yapılabilir. • Çok katlı binaların yapımında kullanılan malzemelerde ise dayanıklılık, fazla yük taşıma gibi özellikler aranır. Bu nedenle çok katlı binaların yapımında demir, çelik gibi yoğunluğu fazla olan malzemeler kullanılır. • Uçakların kolayca uçabilmesi için uçak yapımında demir yerine alüminyum kullanılır. Çünkü yoğunluğu demirden az olan alüminyum, ayrıca demire göre daha hafif ve daha dayanıklı bir maddedir. ISI VE SICAKLIK • Yakıtların oksijenle birleşerek yanması sonucunda oluşan ısı enerjisi harekete dönüşebilir. • Yediğimiz besinler enerji verir. Besinlerden sağladığımız bu enerji ısı enerjisidir. • Otomobiller; yakıtın motorda yanması sonucu oluşan ısı enerjisi ile hareket eder. ISI=Isı bir enerjidir. Diğer enerjilere dönüş ebilir.birimi joule dur. SICAKLIK=sıcaklık bir enerji türü değildir. birimi celsius (selsiyus)’tur. C ile gösterilir ve termometre ile ölçülür ISI VE SICAKLIK • Maddenin ısı etkisi ile değişimi ISINMA – SOĞUMA= • Isının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi ısınma ve soğumadır. • Isınan maddelerin sıcaklığı artar, soğuyan maddelerin azlır. • Yazın elektrik ve telefon telleri sarkar, kışın ise gerginleşir. Bunun nedeni tellerin ısınması ve soğumasıdır. • Maddeler ısıtıldıkça genleşir, hacmi büyür.bu duruma genleşme denir. ISI VE SICAKLIK • Katılar, ısıtıldıklarında az genleşir. Sıvılar, ısıtıldıklarında katılardan fazla genleşir. Gazlar, ısıtıldıklarında katılardan ve sıvılardan daha fazla genleşir. • Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür.Maddelerin hacimce küçülmesine büzülme denir. • Katılar, sıvılara göre daha az büzülür. Gazlar ise hem katılardan hem de sıvılardan daha fazla büzülür • Genleşme ve büzülme birbirinin tersidir. Çok genleşen madde çok büzülür, az genleşen madde az büzülür. ISI VE SICAKLIK • Genleşme ve Büzülmenin Olumsuz Etkileri • Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp kırılabilir. • Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında genleşir. Böyle cisimler, genleşmek için uygun yer bulamazsa eğilip bükülür, kırılır. • Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve telefon tellerinden kışın kopmalar,yazın sarkmalar görülür. • Demir yolu rayları, ısının etkisi düşünülmeden döşenirse eğilip bükülür ve kazalara neden olur. ISI VE SICAKLIK • Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Etkileri • Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır. • Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, maddelerin genleşmesinden yararlanılarak kolayca açılabilir. • Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden yararlanarak termostat yapılır. Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar.
