UYGULAMA: Beren AŞ`nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.

1. BÖLÜM
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE
MUHASEBE
1. Bölüm
Tekdüzen Hesap Planında yer alan, dış ticaret işlemlerinde özellik arz eden
hesaplar yer almaktadır.
Bu hesapların;
Bölümlenmeleri
(Alt Hesaplar)
Nitelikleri
(Tanımları)
İşleyişleri
(Çalışma Şekli)
Değerleme İşlemleri
(Dönem Sonlarında)
Uygulamaları
(Örnekler)
Bilgilendirme başlığı altında mevzuatlarına yer verilmiştir.
1. Bölüm: DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE MUHASEBE
1. Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesinin Önemi
1.1. Muhasebenin Önemi
1.2. Dış Ticaret Muhasebesi İçin Gerekli Ön Bilgiler
1.2. 1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları
1.2.2. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri
1.3. Dış Ticarette Hesap Planı
1.3.1. Hesap Planı Düzenleme
1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar
1.3.2.1.
Kasa Hesabı ve Yabancı Para Kasası İşlemleri
10
1.3.2.2.
Yabancı Paralı Alınan Çekler
14
1.3.2.3.
Yabancı Paralı Bankalar Hesabı
17
1.3.2.4.
Yabancı Paralı Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri
1.3.2.5.
Yurt Dışı Alacaklar
22
1.3.2.6.
Yabancı Para Cinsinden Alacak Senetleri
25
1.3.2.7.
Diğer Ticari Alacaklar Hesabı
29
1.3.2.8.
Yurt Dışı Üretim ve Stok Hesapları
32
1.3.2.9.
Yurt Dışı Avans Hesabı
36
1.3.2.10.
Duran Varlık Hesapları
38
1.3.2.11.
Yabancı Paralı Verilen Avanslar Hesabı
43
1.3.2.12.
Kredi Hesapları 45
1.3.2.13.
Yurt Dışı Satıcılar Hesabı
47
1.2.2.14.
Yabancı Para Cinsinden Borç Senetleri
50
1.3.2.15.
Gelir Tablosu Hesapları
54
1.3.2.16.
Maliyet Hesapları
65
1. 3.2.17. Nazım Hesapları
69
Genel Bilgiler
Muhasebenin Temel Kavramları
Muhasebenin Tanımı: Muhasebe mal ve para ile ilgili işlemleri,
hareketleri para ile ifade edilmiş, rakamlarla belirli bir sisteme
dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir biçimde
özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama
bilimidir.
Tekdüzen hesap planı 26 Aralık 1992’de 21.447 sayılı resmi
gazetede yayın-lanmış ve 01 Ocak 1994 tarihinden itibaren
uyulması zorunlu kılınmıştır.
İşletmede meydana gelen mali hareketler, belirli bölümlere
ayrılarak kaydedilirse işlemler kolaylaşır, karışıklık önlenmiş olur.
Aynı özelliğe sahip işlemler aynı çatı altında toplanmalıdır. Aynı
özellikteki işlemlerin kayıt edildiği çizelgeye hesap denir.
İşletmenin kullanacağı hesaplar önceden planlanarak bir liste halinde
çıkartılır. Sistemli bir şekilde gruplandırılmış hesapların oluşturulduğu listeye
hesap planı denir.
Muhasebe Fişi: Her türlü muhasebe hareketlerinin kaydedildiği çizelgedir.
Bütün muhasebe işlemleri fişlere kaydedilir. Bu kayıtlar paket programlar
tarafından yevmiye, defteri kebir, bilânço ve mizana işlenir. Temel olarak 3
çeşit muhasebe fişi bulunur.
1) Tahsil Fişi: Bu fiş kasa hesabının tek başına borçlu olduğu durumlarda
kullanılır. (Peşin satış, alacak tahsili gibi.)
2) Tediye Fişi: İşletmeden para çıkışını ifade eder. Kasa hesabının tek başına
alacaklı olduğu durumlarda kullanılır. (Peşin mal alışı, borç ödeme gibi.)
3) Mahsup Fişi: Kasa ile ilgili olmayan, hem borçlu hem alacaklı hesaplarda
kullanılır.
Bunların dışında açılış ve kapanış fişleri vardır. Bu iki fiş sadece dönem
başı ve dönem sonu itibariyle kullanılır.
Defterler: Defterler hesap dönemi itibari ile tutulur. Kayıtlar her hesap
dönemi sonunda kapatılır ve gelecek dönem tekrar açılır. Hesap dönemi
genel olarak bir takvim yılıdır. Bütün defterlerin Türkçe ve TL olarak
yazılması gereği vardır.
Tutulması zorunlu olan defterler TTK’na göre ait oldukları yıldan başlayarak
10 yıl, VUK’a göre ait oldukları yılı izleyen yıldan başlayarak 5 yıl saklamak
zorundadırlar.
Birinci sınıf tüccarlar bilânço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme
hesabı esasına göre defter tutarlar. Belirli koşulları sağlayan tüccarlar sınıf
değiştirebilir. Defterlerin kullanılacakları yıldan önce gelen son ayda notere
tasdik ettirilmesi gerekir.
Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin tarih sırasına göre ve
maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defteri kayıtları
işlemleri kanıtlayan belgelerden yapılır. Belgeye dayanmayan işlem kayda
alınmaz. Yevmiye defterinde ilk kayıt açılış kaydı’dır. Yevmiye maddelerinde
yapılan yanlışlar ancak muhasebe kuralına göre düzeltilebilir.
Defteri kebir, yevmiye defterine geçirilmiş olan kayıtları buradan alarak ilgili
hesaplara dağıtılan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan bir defterdir.
Envanter defteri, işe başlama tarihinde ve izleyen her hesap döneminin
sonunda işletmenin mevcutlarının, alacaklarının, borçlarının ve bilânçolarının
kaydedildiği defterdir. Ayrıca işletmeler dönem sonu envanterini de bu deftere
kayıt ederler.
Defterlerdeki yanlışlar yanlış yazılan rakam veya yazının okunacak şekilde
çizilmesi üst veya yan tarafına doğrusunun yazılması şeklinde düzeltilir.
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (Tek Düzen Hesap Planı)
1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (26.12.1992)
I – MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI :
Muhasebenin temel kavramları şunlardır :
1. Sosyal Sorumluluk Kavramı,
2. Kişilik Kavramı,
3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı,
4. Dönemsellik Kavramı,
5. Parayla Ölçülme Kavramı,
6. Maliyet Esası Kavramı,
7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,
8. Tutarlılık Kavramı,
9. Tam Açıklama Kavramı,
10. İhtiyatlılık Kavramı,
11. Önemlilik Kavramı,
12. Özün Önceliği Kavramı.
1.1. DIŞ TİCARET MUHASEBENİN ÖNEMİ
Dış ticaret, bir ülkenin ithalat ve ihracat işlemlerinin toplamıdır. Dış ticaret ödemeler
dengesi unsurudur. Ödemeler dengesi açık vermeyen ülke, ekonomik açıdan güçlü
ülkedir. Ödemeler dengesinin açık vermemesi için ihracatın ithalattan fazla olması
gerekir.
Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye’nin güçlü bir ülke olabilmesi için
daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin
sağlanması gerekir. Türkiye’de yerleşik işletmelerin, diğer ülkelerdeki işletmelerle olan
ilişkileri geliştikçe, kambiyo mevzuatı ihracat yönetmeliği ve işlemleri, uluslar arası
ticari teslim şekilleri, ödeme şekilleri önem kazanmaktadır. Dış ticaret işlemlerinde
işletmenin türüne ve özelliğine göre belgeler kullanılır. Belgelerin sistemli şekilde
kaydedilmesi gerekir.
Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi
için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına,
muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde
yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır.
1.2. DIŞ TİCARET MUHASEBESİ İÇİN GEREKLİ ÖN BİLGİLER
Muhasebe: Mal ve para ile ilgili işlemleri, hareketleri para ile ifade edilmiş,
rakamlarla belirli bir sisteme dayanarak kaydetme, bölümleme, anlamlı bir
biçimde özetleme, rapor hazırlama ve çıkarılan sonuçları yorumlama bilimidir.
Dış ticaret muhasebesi alanında görev alacak ve muhasebe kayıtlarının
yapacak personelin ve meslek mensuplarının,
•Dış ticarette kullanılan belgelerin özelliklerini, taşınması gereken esasları,
düzenlenme yerini ve şekillerini,
•Dış ticarette kullanılan teslim şekillerini,
•Dış ticarette yer alan ödeme şekillerini,
•İthalat ve ihracat yönetmeliğini,
•Kambiyo mevzuatını,
•Tek düzen hesap planında yer alan ve dış ticaret ile ilgili özellik arz eden
hesapların işleyişini,
•İthalat ve ihracat dosyalarının kapatılma, orijinallerinin saklanma süre ve
koşullarının bilinmesi gerekir.
Dış ticaret işlemlerinde yevmiye kayıtlarının, gümrük beyannamesinin düzenlediği yani fiili
ihracatın gerçekleşmiş sayıldığı zaman işlenmesi benimsenmiştir (Gümrük Beyannamesinde
yer alan kur üzerinden).
Fiili ihracat: İhraç konusu malın Gümrük Mevzuatı hükümleri çerçevesinde muayesinin
yapılıp taşıta yüklenmesi, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım kısım
gelmekte olan dökme ve diğer eşyada yüklemenin tamamlanmasını veyahut Gümrük
Mevzuatınca fiili ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışları ifade eder.
İhracat bedellerinin yurda getirilerek Türk Lirası’na çevrilmesi zorunluluğu Bakanlar
Kurulu’nun 7 Şubat 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararı ile kaldırılmıştır. İthalata
yönelik ticari işlemlere ilişkin yurt dışına döviz ve Türk Lirası transferi bankalar tarafından
yapılacaktır.
Katma Değer Vergisinin ihracat istisnasından faydalanmak isteyen kuruluşlar hizmet
bedelini Türkiye’ye getirerek bankalarca tahsil belgesi ile belgelendirmesi gerekir.
İhracat bedeli, yurt dışı bankalarda açtırılan hesaplarda ise 102 BANKALAR Hesabının alt
hesaplarında, henüz ithalatçıdan tahsil edilmemiş ise 120 ALICILAR hesabında alt hesap
düzeyinde (120.08 Yurt dışında bırakılan ihracat bedelleri) izlenebilir.
1.2.1. Kambiyo, Döviz, Efektif ve Kur Kavramları[
Kambiyo kavramı İtalyanca kökenli bir kelime olup, İtalyanca “cambeare”
kelimesinden türemiş “camio” sözcüğünden gelmektedir. Cambia ise
değiştirme, bozdurma, değer ve fiyat anlamında kullanılmaktadır. Kambiyo
Türkçe’de iki ülke parasının bir biriyle değiştirilmesi işlemidir.
Günümüzde kambiyo işlemleri denilince yabancı paralar üzerinden
düzenlenen ticari senetler, çek, bono ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır.
Döviz ve kambiyo işlemleri eş anlamda kullanılmaktadır. Türk Parasının
Kıymetini Koruma Hakkındaki karar’da döviz terimi şu şekilde tanımlanmıştır.
Döviz, efektif dâhil yabancı para ödemeyi sağlayan her nevi hesap ve
vasıtalardır.
Türk parası: Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre Türkiye'de tedavülde bulunan veya
tedavülden kaldırılmış olsa bile değiştirme süresi dolmamış olan paraları,
Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgeler: Türk parası ile ödemede bulunmayı sağlayan
ticari ve adi senetler, kredi mektubu, kredi kartı, seyahat çekleri, havale, mektup gibi her türlü
belge ve vasıtaları,
Efektif: Banknot şeklindeki bütün yabancı ülkeler paralarını,
Döviz (kambiyo): Efektif dahil yabancı parayla ödemeyi sağlayan her nev'i hesap, belge ve
vasıtaları,
Kur: Ulusal para değerinin yabancı paralar karşısındaki değerine denir. Alış kuru ve satış
kuru olmak üzere iki farklı değeri ifade eder. Alış kuru döviz ve efektif alışlarındaki kuru, satış
kuru ise döviz ve efektif satışlarında uygulanan kura denilir. Türkiye’de bu kurlar 3 şekilde
oluşmaktadır.
• T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar,
• Serbest piyasada oluşan kurlar,
• Bankaların, TCMB’nin ilan ettiği döviz kurundan binde 2’yi, efektif kurda ise yüzde 1’i
geçmemek üzere belirledikleri kurladır.
Bu kurlar dış ticaret işlemleri muhasebesinde önem arz etmektedir. Çünkü Muhasebenin
temel ilkeleri arasında yer alan para ile ölçme ilkesine göre muhasebe kayıtlarında Türk Lirası
para birimi kullanılır.
Aval: Kambiyo senetlerinden oluşan borcun asıl borçlusu tarafından ödenmemesi halinde,
ödemeyi garanti altına almak için senet üzerine üçüncü bir tarafın (borçlu ve alacaklı dışında
kefil olarak) imza koymasıdır.
Banknot: Merkez Bankaları ya da yetkili kurumlar tarafından piyasaya sürülen kâğıt
paralardır.
Cari Kur: Kambiyo piyasalarında arz ve talebe göre oluşan ve her ilme gününde
fiyat cetvelleri ile ilan edilen (Reuters aracılığı ile) döviz fiyatlarına cari kur denir.
Çapraz Kur: İki ülke para biriminin birbirine çevrilebilme oranına denir.
Örneğin 1 Euro = 2,0174 TL gibi.
Ciro: Kambiyo senetlerinin (Çek, Poliçe) imzalanılarak devredilmesi işlemidir.
Ciranta: Emre yazılı senetlerin arkasını imzalayarak senet üzerindeki haklarını
üçüncü bir kişiye devreden (ciro eden) kişidir.
Deklarasyon Belgesi: Gümrüklerde beyan edilen dövizi gösteren döviz beyan
tutanağıdır.
LİBOR: (Landon Interbank Offered Rate) Londra bankalar arası faiz oranıdır.
Parite (Çapraz Kur): Ulusal para biriminin ABD doları karşısındaki değeridir.
Vesaik: Dış ticaret işlemlerinde kullanılan her türlü mali ve ticari belgelere denir.
1.3. DIŞ TİCARETTE HESAP PLANI
İthalat ve ihracat yapan işletmelerde muhasebe sisteminin sağlıklı şekilde
işlemesi dış ticaret işlemlerinin planlanması ve kontrolü açısından önem arz eder.
Bu planlama ve kontrol muhasebe departmanından sağlanacak veriler ışığında
yapılacaktır. Muhasebe departmanındaki bilgiler ise doğru tutulmuş muhasebe
kayıtları ışığında hazırlanır. Bu kayıtların sağlıklı şekilde tutulabilmesi için iyi
hazırlanmış hesap planına ihtiyaç duyulur. Tekdüzen Hesap Planı muhasebe
sisteminin iskeletini oluşturur.
Hesap planları, işletmenin ihtiyaç duyacağı bilgiler doğrultusunda ve işletmenin
faaliyet alanına göre hazırlanır. Bu hazırlamadan kastedilen 26.12.1992 tarihi ve
21.447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve daha sonra çıkarılmış olan tebliğler
doğrultusunda düzenlenen Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde yardımcı
hesapların (alt hesapların) belirlenmesidir.
1.3.2. Dış Ticarette Kullanılan Hesaplar
I DÖNEN VARLIKLAR
10 HAZIR DEĞERLER
On kodla başlayan hesaplar, nakit olarak işletmenin
kasalarında ve bankalarındaki hesaplarında bulunan
varlıklar ile istendiği anda değer kaybına uğramadan
paraya çevrilebilme imkânı bulunan varlıkları kapsar.
Bu kısımda şu hesaplar yer alır:
•
•
•
•
•
100
101
102
103
108
KASA HESABI
ALINAN ÇEKLER HESABI
BANKALAR HESABI
VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI
100 KASA HESABI
100.01 Merkez Kasa
100.01.01 TL Kasası
100.01.02 Yabancı Paralar Kasası
100.01.02.01
Dolar
100.01.02.02
Euro
100.01.02.03
Sterlin
100.01.02.04
…
100.02 Şube Kasa
100.02.01 TL Kasası
100.02.02 Yabancı Paralar Kasası
100.02.02.01 Dolar
100.02.02.02 Euro
100.02.02.03 Sterlin
100.02.02.04 …
b) Tanımı: Kasa hesabı, işletmelerde bulunan milli ve yabancı
paraların TL karşılığının izlendiği hesaptır. Bu hesap işletmeye
nakit giriş ve çıkışların TL karşılıklarının izlediği hesaptır. Yabancı
paralar için başka bir hesap açılmasına Tekdüzen hesap planında
gerek duyulmamıştır. VUK’un 215. maddesine göre yabancı para
girişleri o günkü kur üzerinden TL karşılıkları hesaplanarak kayıt
edilmesi gerekmektedir.
c) İşleyişi: Aktif karakterli bir hesap olan 100 Kasa Hesabı;
tahsil edilen para tutarı (ulusal ya da yabancı) borç, herhangi bir
nedenle para çıkışlarında ise hesabın alacağına kayıt yapılır. (Aktif
karakterli hesaplardaki artış hesabın borcuna azalış ise alacağına
kaydedilir.)
Hesap daima borç kalanı verir ya da hiç kalan vermez. Yalnız
şu istisna ile yabancı paranın girişinde alış kuru, işletme
kasasından çıkış da satış kuru üzerinden kayıtlar düzenlenirse
Kasa hesabı yabancı paranın değerlemesi yapılıncaya kadar,
alacak kalanı verebilir.
Uygulama: Abant AŞ’nin kasa hareketleri (yabancı para alt hesabı)
şöyledir.
a) Abant AŞ. ortakları işletme kasasına 200.000 dolar sermaye koyarak
01/12/…. tarihin de faaliyete başlamışlardır. (1 Dolar 1.35. TL’dir.)
b) Abant AŞ. 05/12/….tarihinde günlük giderlerini karşılamak üzere
20.000 Dolar’ı döviz bürosunda 1 Dolar=1.37 TL kuru üzerinden
değişmiştir.
c) Abant AŞ. 10/12/… tarihinde Vakıf Bank’a 40.000 Dolar yatırarak
döviz tevdiat hesabı açtırmıştır. (İşlemin yapıldığı gün 1 dolar = 1.40
TL’dir.)
d) Abant AŞ. 15/12/… tarihinde üretim departmanında kullanılmak üzere
%18 KDV dahil 40,000 dolara makine satın almış bedeli peşin
ödenmiştir. (1 Dolar 1,32.- TL)
(Türkiye’ de Kambiyo Borsası bulunmadığı için kurlar VUK’ un 280.
maddesine göre Maliye Bakanlığı tarafından piyasa şartlarına göre
tespit olunur.)
İstenilen: Abant AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1) Ortakların 01/12/…. Tarihinde işletme kasasına sermaye getirmesi kaydı aşağıdaki gibidir.
ABANT AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
01/12/ …
0101
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
100
KASA
100.01
100.01.03
100.01.03.01
Merkez Kasası
Yabancı Para kasası
Dolar
500
Muhasebe
Borç
Alacak
270.000.200.000.-$
270.000.-
SERMAYE
TOPLAM
Açıklama
270.000.-
270.000.-
001 no’lu tahsil fişi ile ortaklardan 01/12/…. Tarihinden 200.000 Dolar tahsil edilmesi
kaydı. (200.000*1,35=270.000 TL)
2) Abant AŞ’nin 05/12/…. tarihinde 20.000 Dolar 1,37 TL kuru üzerinde TL ile değiştirilmesi şu şekilde kaydedilir.
ABANT AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
05/12/ …
0102
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
100
100.01
100.02.02
100
100.01
100.01.03
100.01.03.01
646
646.01.01
KASA
Merkez Kasası
TL kasası
KASA
Merkez Kasası
Yabancı Para kasası
Dolar
(10.000.-$)
KAMBİYO KARLARI
Dolar satış karı
(1,37-1,35)=0,02X10.000=200.-
Alacak
27.400.-
27.000.-
400.-
TOPLAM
Açıklama
Borç
Muhasebe
01001 No’lu döviz değişim belgesi ile 20.000 Dolar satış kaydı.
27.400.-
27.400.-
27.400.–27.000 = 400.-TL
.
3) Demir AŞ’ nin 10/12/…. tarihinde Vakıf Bank’a 40.000.- Dolar yatırılması kaydı
ABANT AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
0103
Kaynak Program:
Fiş Yevmiye No:
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
102
102.01
102.01.02
102.01.02.01
100
100.01
100.01.03
100.01.02.01
646
646.01
646.01.01
BANKALAR
Vakıf Bank
Döviz Tevdiat Hesabı
Vadesiz Dolar tevdiat hesabı
KASA
Merkez Kasası
Yabancı Para kasası
Dolar
40.000.-$
KAMBİYO KARLARI
Yabancı para satış karı
Dolar satış karı
(1,40-1,35)=0,05X20.000=1000
Borç
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
Alacak
56.000.-
54.000.-
2.000.-
56.000.-
56.000.-
Demir AŞ Vakıf Bank’ta vadesiz döviz tevdiat hesabı açtırarak kasasında bulunan 40.000.Dolar’ı yatırmıştır.
4) Demir AŞ’nin üretim departmanın da kullanmak üzere 004 nolu fatura ile makine alışına ait kayıt şu şekilde dzenlenmiştir.
ABANT AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
15/12/ …
0104
Hesap Kodu
Hesap Adı
253
253.01
191
656
656.01
656.01.01
100
100.01
100.01.02
100.01.02.01
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
Borç
TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR
Makine
İND. KDV
KAMBİYO ZARARI HS.
Yabancı para satış zararı
Dolar satış zararı 1,35–1,32 = 0,03X40.000=1.200
Alacak
43.296.9.504.1.200.-
KASA HS
Merkez Kasası
Yabancı Para Kasası
Dolar
40.000.-$
54.000.-
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
0104’nolu fatura ile 40.000 Dolar’a makine satın alma kaydı.
54.000.-
54.000.-
101 ALINAN ÇEKLER
a) Bölümlemesi: 101 ALINAN ÇEKLER HS.
101.01 TL Alınan Çekler
101.02 Yabancı Paralı Alınan Çekler
101.02.01 Portföydeki Yabancı Çekler
101.02.01.01 Dolar
101.02.01.02 Euro
101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler
101.02.02 Tahsildeki Yabancı Paralı Çekler
101.02.01.01 Dolar
101.02.01.02 Euro
101.02.01.03 Diğer Yabancı Paralı Çekler
b) Tanımı: Yurt içindeki veya yurt dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından
işletmeye verilmiş olup henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya bir borca
karşılık ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar.
c) İşleyişi: TL üzerinden alınan çekler, üzerinde yazılı olan değerden kayıtların
borç hanesine yazılır. Portföydeki çekin tahsil edilmesi veya ciro edilmesi halinde
ise alacak tarafına yazılarak kapatılır. Yabancı paralı alınan çekler alındığında,
kayıtlara alındığı günkü TCMB efektif döviz alış kuru ile TL ye çevrilerek
ALINAN ÇEKLER HS. borç kaydedilir. Tahsil edildiğinde herhangi bir sebeple
elden çıkarıldığında işlem günkü TCMB efektif alış kuru üzerinden Alınan Çekler
Hesabına alacak kaydedilir.
3. Uygulama: Ekin AŞ’nin faaliyetleri şöyledir.
1) 01.11.2011 Tarihinde Türkiye İş Bankası’na 40.000 Euro yatırarak döviz tevdiat
hesabı açtırmış ve çek karnesi almıştır. (1 Euro = 1,70 TL )
2) Ekin AŞ. 10.11.2011 tarihinde yurt dışına 200.000 Euro tutarında emtia ihraç etmiş
ve karşılığında 10.10.2012 vadeli çek almıştır. ( 1 Euro = 1,72 TL kur üzerinden)
3) İşletme portföyündeki çeklerini 31.12.2011 tarihinde dönem sonunda) değerleme
işlemine tabi tutmuştur. (31.12.2011 tarihli Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı döviz
kuru 1 Euro=1,75 TL’dir.)
4) Türkiye İş Bankası tarafından 10.01.2012 tarihinde elektronik posta aracılığı ile
gönderilen dekontta tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil edildiği ve vadesiz
döviz tevdiat hesabına bakiyenin geçirildiği gözlenmektedir. (1 Euro = 1,73 TL)
İstenilen: Ekin AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
Muhasebe Kayıtları
1) Ekin AŞ’nin Türkiye İş Bankasına 40.000.- Euro yatırarak vadesiz mevduat hesabı açtırması kaydı.
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
01016
Hesap Kodu ve Hesap Adı
102 BANKALAR HESABI
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
40.000.-$
Muhasebe
Borç
Alacak
68.000
102.01.01. Döviz Tevdiat Dolar Hs.
100 KASA
100.01.02.01 Dolar
68.000
TOPLAM
Açıklama:
68.000
68.000
2) Ekin AŞ. 00100 nolu fatura ile 200.000 Euro tutarında emtia ihracatı şu şekilde kaydedilir.
EKİN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/11/ 2005
1017
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Borç
HESAP KODU VE ADI
101 ALINAN ÇEKLER HS
Muhasebe
Alacak
344.000.-
101.01.01 Euro
(1,72x200.000)=344.000.601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS
344.000.TOPLAM
Açıklama
00100 nolu Fatura ile 200.000 Euro’lu emtia satış kaydı.
344.000
344.000
3) İşletme portföyündeki çeki dönem sonunda TCMB’nin açıkladığı kurdan değerlemeye tabi tutulmuştur.
EKİN AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
01018
Hesap Kodu ve Hesap Adı
101 ALINAN ÇEKLER HS.
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
200.000-€
Muhasebe
Borç
Alacak
6 000.-
101.01.01. Euro
646 KAMBİYO KARLARI HS.
646.03 Dönem sonu değerleme karı
6 000.-
TOPLAM
Açıklama
6 000.-
6 000.-
31.12.2011 tarihinde 1,72 liradan kayıtlı 200.000 Euro’luk yabancı paralı çeklerin
bilanço gününde değerleme kaydı. (1,75-1,72=0,03x200.000=6.000.-)
4) Türkiye İş Bankasına tahsile verilen yabancı paralı çekin 10.01. tarihinde tahsil edilerek döviz tevdiat hesabına geçirilmesi kaydı.
EKİN AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
01020
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Detay
102 BANKALAR
656 KAMBİYO ZARARI HS
101 ALINAN ÇEKLER HS.
101.01.02 Euro
Borç
Alacak
346.000.4.000.-
200.000.-€
350.000.-
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
350.000.-
350.000.-
10.01 tarihinde Türkiye İş Bankasının gönderdiği dekont ile tahsile verilen yabancı paralı çekin tahsil
edilerek tevdiat hesabına aktarılması kaydı. ( 1,73–1,75= -0,02x100.000= -2.000.- TL) kambiyo zararı
102 BANKALAR
a) Bölümlemesi:
102 BANKALAR
102.01…..BANKASI
102.01.01 TL Mevduat Hs.
102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs.
102.01.01.02 Vadeli Mevduat Hs.
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs.
102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs.
102.01.02.02 YP Vadeli Döviz Tevdiat Hs.
102.01.02.01.01 YP Döviz tevdiat Euro Hs.
102.01.02.01.02 YP. Döviz Tevdiat Dolar Hs
102.02 Bloke Mevduat Hs.
b) Tanımı: İşletme adına yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kuruluşlarına
yatırılan veya çekilen vadeli ya da vadesiz her türlü para biriminin izlediği hesaptır.
Süre belirtilmeden yatırılan paralara vadesiz belli bir süreler için bankaya yatırılan
paralara da vadeli ticari mevduat hesabı denir. Vadeli, vadesiz ve ihbarlı olarak
yatırılan ve çekilen paraların tamamı ile bu paralardan elde edilen faizler bankalar
hesabında izlenir.
c) İşleyişi: Bankalara para olarak ya da hesaba aktarılan (EFT, havale gibi yollarla)
değerler hesabının borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği
anlaşılan çekler ve ödeme emirleri 102 BANKALAR hesabının alacağına kaydedilir.
d) Değerlemesi: VUK’ un 280. maddesine göre yabancı paralı döviz tevdiat
hesapları dönem sonunda TCMB’nin yayımladığı kur üzerinden bilanço
günündeki değerine getirilir. Uluslar arası ticaretle ilgili aracı bankaların
masrafları 102 Bankalar hesaba alacak ilgili gider hesabına borç kaydedilir.
4.UYGULAMA: Deniz AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.
1) Ortaklar 30/11/…. tarihinde 100.000 Euro’yu işletmenin bankadaki hesabına
yatırarak taahhüt ettikleri sermayeyi yerine getirmişlerdir. ( 1 Euro= 1,70 TL )
2) Deniz AŞ işletme faaliyetleri için döviz tevdiat hesabından 10.000 Euro’yu, (1
Euro=1,72 TL kuru üzerinden) TL’ye çevrilmiştir. Bakiyeyi vadesiz mevduat hesabına
virman etmiştir.
3) Deniz AŞ. Türkiye İş Bankasında 01/12/…. tarihinde vadeli döviz tevdiat hesabı
açtırmıştır. Vadesiz hesaptaki 90 000 Euro’yu vadeli hesaba virman etmiştir. (1 Euro=
1,70 TL)
4)31/12/… tarihinde T. İş Bankası Deniz AŞ’ye gönderdiği e-posta da vadeli olarak
açtırılan hesabına 50 Euro faiz tahakkuk ettiği ana para ile birlikte hesaptaki plasenin
çözüldüğü bildirilmiştir.(1 Euro =1,74 TL)
5) 31/12/…. tarihinde 1 Euro = 1,74 TL kuru üzerinden Deniz AŞ dönem sonu itibarı ile
bankalardaki döviz tevdiat hesaplarını değerleme işlemine tabi tutmuştur.
İstenilen: Deniz AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz.
1) 30/11/…. Tarihinde Deniz AŞ’nin ortakları sermaye taahhüdü olan 100.000 Euro’yu işletmenin Türkiye İş
Bankası’nda bulunan döviz tevdiat hesabına yatırması kaydı.
DENİZ AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01021
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
102 BANKALAR
Muhasebe
Borç
Alacak
170.000.-
102.01 T. İŞ BANKASI
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs
100.000.-$
500 SERMAYE
170.000.TOPLAM
Açıklama
170.000.-
170.000.-
21 nolu dekontla 100.000 Euro paranın tahsil edildiğini gösteren T İş Bankası
dekontu ile yapılan kayıt. (1,70x100.000=170.000 TL)
2) Deniz AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 10.000.- Euro’yu; 1 Euro = 1,72 TL kuru üzerinden TL ye çevirmesi kaydı.
DENİZ AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
01022
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
102 BANKALAR
Muhasebe
Borç
Alacak
17.200.-
102.01 İŞ BANKASI
102.01.01 TL Mevduat Hs.
102.01.01.01 Vadesiz Mevduat Hs
17.200.-
102 BANKALAR
102.01 T. İŞ BANKASI
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs
646 KAMBİYO KARLARI
200.-
646.02 Döviz Tevdiat Hesapları Kambiyo Kar
646.02.02 Euro
TOPLAM
Açıklama
17.200.-
17.200.-
Deniz AŞ 10.000 Euro’yu (1Euro=1,72 kuru üzerinden ) TL ile değiştirmiştir bakiye vadesiz
mevduat hesabına aktarılmıştır.
3) Deniz AŞ’nin 01/12… tarihinde 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabı açtırması ve vadesiz hesaptan vadeli
hesaba virman yaptırmasına ait kayıt.
DENİZ AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01023
Hesap Kodu ve Hesap Adı
102 BANKALAR
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
Muhasebe
Borç
Alacak
153.000
102.01…..BANKASI
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat Hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro
153.000.-
102 BANKALAR
102.01…..BANKASI
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadesiz Tevdiat Hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs
TOPLAM
Açıklama
153.000.-
153.000.-
Deniz AŞ. 10/12/,,, tarihinde vadesiz tevdiat hesabında bulunan 90.000 Euro
0010 nolu dekont ile 1 aylık vadeli döviz tevdiat hesabına plase etme kaydı…
4) Deniz AŞ’nin İş Bankasındaki vadeli tevdiat hesabına 50 Euro faiz işlemesine ait kayıt.
DENİZ AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
10/12/ …
01024
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
102 BANKALAR
Muhasebe
Borç
Alacak
87.-
102.01…..BANKASI
102.01.02 Yabancı Paralı Tevdiat Hs.
102.01.02.01 YP. Vadeli Tevdiat hs.
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro
642 FAİZ GELİRLERİ
87.-
50 €
TOPLAM
Açıklama
87.-
Vadeli döviz tevdiat hesabına 50Euro x 1,74= 87.- TL faiz tahakkuk etmesi kaydı.
87.-
5) 31/12… tarihinde 1 Euro 1,74 TL olması halinde dönem sonu değerleme işlemleri şu şekilde kaydedilir.
DENİZ AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01025
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
102 BANKALAR
Borç
Muhasebe
Alacak
3.600.-
102.01 İŞ BANKASI
102.01.01 YTL Mevduat Hs.
102.01.01.01 Vadeli Mevduat Hs
102.01.02.01.01 YP. Döviz Tevdiat Euro Hs
3.600.-
646 KAMBİYO KARLARI
646.03 Dön. son. değer. Karı
646.03.02 Banka. Dön. Değ. Kar.
TOPLAM
Açıklama
3.600.-
3.600.-
31/12 … tarihinde işletmenin döviz tevdiat hs. VUK gereği değerleme kaydı . (1,74-1,70=0,04x90.000)=3.600.-
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ(-)
a) Bölümlemesi:
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ
103.01 Verilen TL Çekler ve Ödeme Emirleri
103.02 Verilen Yabancı Paralı Çekler ve Ödeme Emirleri
b) Tanımı: İşletmenin 3. kişilere olan borcuna karşılık bankalardan çekle veya ödeme
emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. İşletmenin uzun vadeli çek keşide
etmesi halinde, bu keşide edilen çek bakiyelerinin 321 BORÇ SENETLERİ HS.
izlenmesi ve dönem sonunda reeskont işlemine tabi tutulmasını maliye bakanlığı
yayımladığı mukteza ile belirtmiştir.
c) İşleyişi: Verilen çekler ve ödeme emirleri hesabı pasif karakterli bir hesaptır.
Hesap alacak kalanı verir. Bu hesabın bakiyesi bilanço da banka mevcutlarını
kullanacak tutara indirir. İşletmenin üçüncü kişilere olan borçlarına karşılık çek keşide
ettiği zaman veya bankadaki hesabından ödeme emri verdiği zaman keşide edilen
çek bedeli, verilen ödeme emrinin bankadaki hesaptan tahsil edilinceye kadar bu
hesaba alacak kaydedilir. Çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği
anlaşıldığında bu hesaba borç kaydedilerek kapatılır.
1)
Beren AŞ. 30/12/2011 tarihinde Türkiye İş Bankasına Almanya’da yerleşik bir firmadan daha önceden
gerçekleştirdiği ithalatın karşılığı olarak 100,000.- Euro ödeme talimatı vermiştir. (1 Euro=1,60 TL
üzerinden)
2) 31/12/2011 tarihinde Beren AŞ 103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ’Nİ değerleme işlemine tabi
tutmuştur. (1 Euro=1,61 TL)
3) İŞ Bankası’na verdiği ödeme emrinin Beren AŞ’nin vadesiz döviz tevdiat hesabından 100.000.- Euro’nun
alındığı e-posta ile 02.01.2012 tarihinde bildirilmiştir. (Hesaptan paranın alındığı gün kur 1 Euro=1,65 TL)
İstenen: Beren AŞ’nin ithalat ile ilgili yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1) Beren AŞ’nin yapmış olduğu ithalat karşılığında 30/12/.. tarihinde ödeme emri vermesi kaydı.
BEREN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01026
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
Muhasebe
Borç
Alacak
160.000.-
320.SATICILAR
320.20 Yurt Dışı Satıcılar
320.20.01 Almanya
103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR
103.05 Yab.Par.Çek.ve Öd. Emr.
160.000.160.000.-
TOPLAM
Açıklama
160.000.-
T. İŞ Bankası’na 1 Euro= 1,60 TL kuru üzerinden 50,000 Euro’luk bir ödeme emri kaydı. 1,60x100,000=160,000.- TL
160.000.-
2) 31/12/… tarihinde 1 Euro’nun = 1,61 TL olması halinde dönem sonu değerleme kaydı şu şekildedir.
BEREN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01027
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Detay
656 KAMBİYO ZARARLARI HS.
Borç
Muhasebe
Alacak
1.000.-
646.03 Dönem Sonu Değer. Zararı
103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR
1.000.TOPLAM
Açıklama:
1.000.-
1.000.-
31/12/… tarihinde işletme 103 Verilen Çekler ve Ödeme emirlerini 1Euro = 1,61 TL üzerinden bilanço günü itibarıyla
VUK. 280. maddesi gereği değerlemesi kaydı. (1,61-1.60.-=0.01* 100.000.- = 1.000.-)
3) T.İş Bankası 100,000 Euro’luk ödeme emrini; 1 Euro=1.65 TL kuru üzerinden yine aynı bankadaki hesaptan ödenmesi
kaydı aşağıdaki şekildedir.
BEREN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/12/ …
01028
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Borç
Detay
103 VER. ÇEK ve ÖD. EMR
103.05 Yab . Par. Çek. ve Öd. Emr.
656 KAMBİYO ZARARLARI HS.
656.02 Döviz Tevdiat Hs. Kambiyo Zararı
102 BANKALAR
Alacak
161.000.4.000.165.000.TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
165.000.-
165.000.-
100.000 Euro ödeme emri bankadaki hesaptan 1 Euro=1,65 TL üzerinden alınmıştır.
(1.65.- 1.61 = 0.04.-* 100.000.- = 4.000.-)
120 ALICILAR (Müşteriler)
a) Bölümlemesi
120 ALICILAR
120.01 Yurt İçi Alıcılar
120.02 İhracata Aracı Kuruluşlardan Alacaklar
120.03 Yurt Dışı Alıcılar
120.03.01 AB Ülkeleri Alıcıları
120.03.01.01 Almanya
120.03.01.01.01 A şirketi
120.03.01.01.02 B şirketi
120.03.02 ABD
120.03.02.01 x Şirketi (ABD)
120.03.02.02 y Şirketi (ABD)
120.09 Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal Bedelleri
b)Tanımı: 120 ALICILAR HS. işletmenin faaliyet konusunu oluşturan ürün ve
hizmet satışlarından kaynaklanan ve bir belgeye dayanmayan (çek, senet gibi)
yurt içi ve yurt dışı alacakların izlenmesi için kullanılır.
c)İşleyişi: Aktif karakterli bir hesaptır. İşletmenin esas işi ile ilgili olarak ürün
ve hizmet satışından doğan senetsiz alacak ile bunlara ilişkin olarak ödenen
alıcıya ait giderler sözleşme gereği yürütülen faizler nedeni ile 120 Alıcılar
hesabına borç kaydedilir.
NOT: İhracatın gerçekleştirildiği cari dönemin sonunda değerleme işlemi yapıldığında
şayet, olumlu kur farkı var ise 601 YURT DIŞI SATIŞLAR hesabına alacak kaydedilir.
Olumsuz kur farkları oluşması durumunda ise 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI’NA borç
kaydı yapılır. Dönemsellik ilkesi nedeni ile olumlu kur farkları satışlar hesabına olumsuz
kur farkları ise satış indirimleri hesabına kaydedilir.
Şayet takip eden dönemlerde yurt dışı alacağının tahsil edilmemesi durumunda bu
alacakların değerlemesinden oluşan kur farkları 646 KAMBİYO KARLARI, olumsuz kur
farkları ise 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabına borç kaydedilir.
UYGULAMA: Eken AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.
1) Eken AŞ ABD’de yerleşik bir firmaya 10/11/…. tarihinde 100.000 Dolar tutarında kredili
tekstil ihracatı gerçekleştirilmiş ve faturayı düzenlemiştir. Gümrük çıkış beyannamesinin
düzenlediği tarihteki döviz kuru (1 Dolar =1 350 TL’dir)
2) 31/12/….. Tarihinde Deren AŞ VUK’un 280. maddesine göre (bilânço gününde) 1 Dolar
= 1.300 TL kuru üzerinden senetsiz alacaklarını değerleme işlemine tabi tutmuştur.
İSTENİLEN: (1) Yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
(2) Cari dönem sonundaki değerleme kayıtlarını düzenleyiniz.
1) Eken AŞ’nin 50.000.- dolarlık kredili tekstil ihracatı aşağıdaki gibidir.
EKEN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
10/11/ …
01031
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Fiş Yevmiye No:
Detay
120 ALICILAR
120.03 Yurt Dışı Alıcılar
120.03.02 ABD
601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS
Borç
100.000.-$
135.000.135.000.-
135.000.-
ABD’ye gömlek ihracatı için gümrük çıkış beyannamesinin düzenlenmesinden sonra yapılan muhasebe kaydı
100.000X 1,350= 135.000
EKEN AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Alacak
135.000.-
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
Mahsup Fişi
31/12/ …
01032
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Fiş Yevmiye No:
Detay
612 DİĞER İNDİRİMLER
Muhasebe
Borç
Alacak
5.000.-
612.09.01 İhracat kur farkı gideri
120 ALICILAR
120.03 Yurt Dışı Alıcılar
120.03.02 ABD
100.000.-$
5.000.TOPLAM
Açıklama
5.000.-
5.000.-
Yurt dışı alıcılar cari hesabının 31/12/… tarihinde dönem sonu itibari ile değerleme kaydı. (1,300 -1,350)=0,05 x
100 000 = - 5.000
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
a) Bölümlemesi:
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
126.01 TL ile Verilen Depozito ve Teminatlar
126.02 Yabancı Para ile Verilen Depozito ve Teminatlar
126.02.01 Euro
126.02.02 Dolar
b) Niteliği: İşletmenin üçüncü kişi ya da kuruluşlara karşı bir işin yapılmasının istenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer
işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki kıymetlerin takip edildiği hesaptır. 126
kodlu hesaba bir yıl içinde geri alınacağı ön görülen depozito ve teminatlar kaydedilir. Uzun süreli olarak verilenler 226
VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR hesabında takip edilir. Geri alınmak üzere verildiği için bu hesapta KDV
hesaplanmaz.
c) İşleyişi: Depozito ve teminat verildiği zaman hesaba borç, geri alındığında veya borç mahsup edildiğinde alacak
kaydedilir.
Uygulama: Yağmur AŞ’nin faaliyetleri şöyledir:
1) Yağmur AŞ İtalya Devleti’nin açmış olduğu 200 kilometrelik yol ihalesine katılabilmek için ön koşul olan 200.000 Euro’luk
teminatı şartnamede belirtilen bankaya 01/10/… tarihinde 1Euro=1,75 TL kuru üzerinden yatırmıştır.
2) Yağmur AŞ ihaleyi kaybetmiştir. İtalya Devleti bu teminatı 01/11/… tarihinde işletmenin T. İş Bankası’nda bulunan döviz
tevdiat hesabına iade ettiğini bankanın gönderdiği ekstradan anlaşılmıştır. (1 Euro =1,72 TL)
İstenilenler: Yağmur AŞ’nin;
1) Teminatı verdiği zaman,
2) Teminatın geri alındığı zaman, yapılması gereken yevmiye kaydını düzenleyiniz.
1) Yağmur AŞ’nin ihaleye katılmak için 01/10/… tarihinde şartname gereği 200.000 Euro’yu bankaya yatırdığı zaman
yapması gereken kayıt şöyledir.
YAĞMUR AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
01/10/…
01043
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Muhasebe
Borç
Detay
126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR HS
Alacak
350.000
126.01.01 Euro
100 KASA HS
350.000.-
TOPLAM
Açıklama
350.000
350.000.-
İhaleye katılmak için ön koşul olan 100.000 Euro’yu bankaya yatırma kaydı.
2) Teminatın geri alındığı zaman yapılması gereken yevmiye kaydı şu şekildedir.
YAĞMUR AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
01/10/…
01044
Kaynak Program:
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Detay
Muhasebe
Yevmiye Fiş No:
Borç
Alacak
344.000.
6.000.-
102 BANKALAR HS
656 KAMBİYO ZARARLARI HS
126 VER. DEPOZ. ve TEMİNATLAR
350.000.-
126.02.01 Euro
TOPLAM
Açıklama
350.000.-
350.000.-
Tan AŞ’nin ihaleyi kazanamaması sonucu teminat olarak yatırdığı 200 000 Euro’nun işletmenin T İş
Bankasına geri tranfer kaydı . (1 Euro=1,72 TL)
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI
a) Bölümlemesi:
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HS
127.01 TL Diğer Alacaklar
127.02 Yabancı Par.Diğer Alacaklar
127.02.01 Euro
127.02.01.01 Yabancı Paralı Protesto ve İade Ed. Sentler
(Euro)
127.02.01.02 Yab. Paralı Tahsili Geçmiş Senetsiz Alacaklar (Euro)
127.02.01.03 Yab. Paralı Tahsili Geç. Diğer Tic. Al.
b)Niteliği: İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan 120, 121 ve 126 kodlu
hesapların kapsamına girmeyen alacakların izlendiği hesaplardır. Tahsili gecikmiş
alacaklar, ileri tarihli çekler, komisyonculardan alacaklar bu hesapta izlenir.
c)İşleyişi: Tanımda belirtilen alacaklar oluştuğunda bu hesaba borç kaydedilir, tahsil veya
mahsup işlemi gerçekleştiğinde hesap alacalandırılır.
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS.
a) Bölümlemesi:
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
128.01 Şüpheli Senetsiz TL alacaklar
128.02 Şüpheli Senetli TL alacaklar
128.03 Şüpheli Yab. Par. Senetsiz Alacaklar
128.04 Şüpheli Yabancı Par. Senetli Alacaklar
b)Niteliği:Şüpheli alacaklar hesabı, ödeme süresi geçmiş, bu sebeple vadesi birkaç kez uzatılmış yazı ile birkaç kez
istenmiş veya protesto çekilmiş ya da dava veya icra safhasına sevk edilmiş senetli ve senetsiz alacakları kapsar.
c)İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacak bu hesaba borç kaydedilerek normal alacaklardan (120,121,126
veya127 den) çıkartılır. Alacağın tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi veya tahsil edilmesi durumunda bu hesaba alacak
kaydedilir.
12. Uygulama: Tan Dış Ticaret AŞ’nin faaliyetleri aşağıdaki gibidir.
1) Belçika’da yerleşik bir firmaya senet karşılığı (poliçe ile) 100.000 Euro tutarında 01/11/2005 vadeli beyaz eşya
ihracatını 01/10/2005 tarihinde fiili olarak gerçekleştirmiştir. (1 Euro = 1,68 TL)
2) Tan Dış Ticaret AŞ’nin 01/11/2005 vadeli senetli alacağı, borçlusu tarafından ödenmemiştir. Bunun üzerine idari
takibe başlamış ve borçluya protesto çekilmesine rağmen tahsil edilememiştir. (1 Euro=1.68 TL)
3) Tan AŞ 31/12/2005 tarihinde (Dönem sonunda)[1] dava safhasında olan henüz tahsil edilmemiş alacakları için
karşılık ayırmaya karar vermiştir. (1 Euro=1,70 TL)
.
İstenen: Tan Dış Ticaret AŞ’nin muhasebe kayıtlarını düzenleyiniz.
1. Tan Dış Ticaret AŞ Belçika’ya 100.000 Euro’luk beyaz eşya ihracatı kaydı aşağıdaki gibidir.
TAN AŞ
Fiş Tarihi
Fiş Sıra No
Mahsup Fişi
1.10.2005
01046
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Detay
Muhasebe
Borç
121 ALACAK SENETLETLERİ HS
Alacak
168.000.
121.02.01 Portföydeki Yabancı Paralı Senetler
121.02.01.01 Euro
200.000.-
601 YURT DIŞI SATIŞLAR HS
168.000.
TOPLAM
Açıklama
168.000.
168.000.
0101 nolu fatura ile senetli beyaz eşya ihracatı kaydı. (1,68 x 200.000 = 336.000.- TL)
2. TAN AŞ’nin 100.000 Euro’luk senedi vadesinde tahsil edememiş bunun üzerine idari takibe geçmiştir.
Tan AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
01.11.2005
01047
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Muhasebe
Yevmiye Fiş No:
Borç
Detay
127 DİĞER TİC. ALACAKLAR HS
Alacak
168.000.
127.02 Tahsili Gecikmiş Alacak Senetleri
127.02.01 İdari Takipteki Alacak Senetleri
121 ALACAK SENETLETLERİ HS
168.000.
121.02.01 Portföydeki Yabancı paralı Senetler
121.01.01 Euro
TOPLAM
Açıklama
168.000.
Portföydeki senedin vadesinde ödenmemesi üzerine diğer ticari alacaklara devredilmiştir.
168.000.
Tan AŞ
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
Mahsup Fişi
31.12.2005
01050
Hesap Kodu ve Hesap Adı
Kaynak Program:
Muhasebe
Yevmiye Fiş No:
Detay
654 KARŞILIK GİDERLERİ HS
Borç
170.000
170.000
129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞLIĞI
TOPLAM
Açıklama
Alacak
170.000
İşletme, 1 Euro = 1,70 TL kuru üzerinde icra safhasındaki alacakları için karşılık ayırmıştır.
170.000
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
a) Bölümlemesi: Bu hesap bünyesinde yer alabilecek başlıca giderler.
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
760.01 İlk madde ve malzeme giderleri
760.02 İşçilik ücret ve giderleri
760.03 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
760.03.01 Bakım onarım
760.03.02 Elektrik, su ve doğalgaz giderleri
760.03.03 Pazarlama faaliyetleri giderleri
760.03.04 Diğer dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
760.04 Kira gideri
760.05 Sigorta gideri
760.06 Yolluk ve seyahat giderleri
760.07 Vergi resim ve harçlar
760.08 Komisyon giderleri
760.09 Diğer pazarlama ve satış giderleri
b) Niteliği: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, ürünün veya hizmetin nihai
tüketicilerine ulaşmasına kadar oluşan pazarlama, satış ve dağıtım ile ilgili giderlerin toplandığı hesaptır.
c) İşleyişi: Ürünün tamamlanıp stoklara alınmasından yada hizmetin tamamlanmasından sonra, nihai tüketicilere ulaştırılması
sürecinde oluşan giderler bu hesaba borç kaydedilir. 760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ hesabının bakiyesi dönem
sonlarında 761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır. 761 PAZARLAMA
SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA hesabı 631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ hesabına aktarılır. Bu hesapta
dönem sonunda 690 DÖNEM KÂRI VE ZARARI hesabına devredilerek kapatılır.
Bilgilendirme: 762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI; tahmini veya standart maliyet yöntemlerini
uygulayan işlemlerde pazarlama giderlerinin fiili tutarları ile, önceden saptanmış giderleri arasındaki olumlu yada olumsuz farkların
izlendiği hesaptır. Dönem sonlarında 631 kodlu hesaba devredilerek kapatılır.
Uygulama: 1- Akdeniz AŞ. Fransa’da yerleşik Alfa firması ile FOB 100.000.- Euro tutarında mal
mukabili terlik ihracatı konusunda anlaşma yapmıştır. İhraç konusu terliklerin nakliyesi karayolu ile
gerçekleştirilecek ve serbest ihracat şeklinde olacaktır.
İşletme 1 Ekim 2011 tarihinde terliklerin üretimini tamamlayarak ticari faturaları düzenlemiş ve
işlemler için Beyoğlu Noteri’ne 750.- TL ödemiştir.
b) Akdeniz AŞ. Ticaret ve Sanayi Odasından menşe belgesi çıkartmak için bu amaçla 100.- TL gider
ödemiştir.
c) Akdeniz AŞ. bağlı bulunduğu ihracatçı birliğine 150.- TL aidat ödemiştir.
a)
Akdeniz AŞ. 12.10.2011 tarihinde gümrük komisyoncusuna 180 TL’si KDV olmak üzere 1.180.- TL
tutarında peşin komisyon ödemiştir.
İstenilen: Akdeniz AŞ’nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
2 -
Bilgilendirme: Mal mukabili ihracat işlemleri; İthalatçı ürünleri gümrükten teslim aldıktan sonra ödemede
bulunur, şayet ödemeyi nakit olarak değil de, ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul etmek suretiyle yapar ise
kabul kredili mal mukabili ödeme olur.
1.
Akdeniz AŞ
Fiş Tarihi
Fiş Sıra No
Hesap Kodu
Mahsup Fişi
01/10/ 2006
0117
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Adı
760
PAZ.SAT ve DAĞ.GİD. HS
760.09
760. 09.01
760.09.02
760.09.03
Diğer Paz. ve Sat. Dağ. Giderleri
Noter Masrafı
Menşe belgesi ücreti
Aidat
100
Detay
Borç
750100150-
1.000.-
KASA HESABI
İhracat giderlerinin muhasebeleştirilmesi
Alacak
1.000.-
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
1.000.-
1.000.-
2 AKDENİZ AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
12/10/ 2005
0117
Kaynak Program:
Yevmiye Fiş No:
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
760
PAZ. SAT. ve DAĞ. GİD. HS
760.08
191
100
Borç
Alacak
1.000-
Gümrük Komisyoncusu
İND. KDV
180-
KASA HESABI
1.180TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
1.180-
1.180-
1.3.2.16. Nazım Hesaplar
İşletme ilgililerinin izlemesi gereken ve risk taşıyan işlemlerin izlendiği hesaplara nazım
hesap denir. Genellikle bilgi amaçlı kullanılır. İşletme bilançosunun sonunda yer alır,
varlıkları ve kaynakları etkilememektedir. Nazım hesapları bir birini tamamlayan iki hesap
biçimde çalışırlar. Ters kayıt yapılarak kapatılırlar. Tek düzen hesap planında 9 kodlu
hesaplar nazım ayrılmıştır.
Uygulama: (Nazım Hesapları)
• Beren AŞ. Irak’ta bir ihaleye girebilmek için T. Ziraat Bankasından 100.000 Euro
tutarında geçici teminat mektubu alarak Irak’taki ilgili kuruluşa (01.03.2011 tarihinde)
teslim etmiştir.
• Açılan ihaleyi Beren AŞ’nin kazanamadığı anlaşılmıştır. 01.04.2011 tarihinde teminat
mektubu teslim alınarak bankaya iade edilmiştir.
İstenilenler: Beren AŞ’nin;
•Teminat mektubu teslim ettiği zamanki,
•Teminat mektubunu iade aldığı zamanki yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1. Teminat mektubu alındığı zamanki kayıt.
BEREN AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi
Fiş Sıra No
01/03/2007
Kaynak Program
Yevmiye Fiş No
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
900
900.01
900.01.01
901
901.01
901.01.01
TEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİ
Teminat mektubu teslim alanları
Irak
TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI
Teminat mektubu verenler
T. Ziraat Bankası
Muhasebe
Borç
Alacak
100.000
Euro
100.000
Euro
TOPLAM
100.000.
100.000.
Açıklama
2. Teminat mektubu iade edilmesi kaydı.
BEREN AŞ
Mahsup Fişi
Fiş Tarihi:
Fiş Sıra No:
01/04/2007
Kaynak Program
Yevmiye Fiş No
Hesap Kodu
Hesap Adı
Detay
901
901.01
901.01.01
900
900.01
900.01.01
TEMİNAT MEKTUBU MEVCUTLARI
Teminat Mektubu verenler
T. Ziraat Bankası
TEMİNAT MEKTUBU YÜKÜMLÜLERİ
Teminat mektubu teslim alanları
Irak
Borç
Alacak
100.000
Euro
100.000
Euro
TOPLAM
Açıklama
Muhasebe
100.000
100.000
• HESAP PLANI BİTTİİ 
• ZEHRA KÜÇÜKKALAY
• NAZİLLİ MYO