bolşevik ihtilali

İsviçre'de sürgünde bulunan Rus
devrimcisi, Lenin adıyla bilinen Vladimir
Ulyanov,
" Savaş devrime verilmiş en güzel
hediyedir " diye yazıyordu.
Bu küçük cümleyi kimsecikler farketmedi.
• SOVYET : Rusça’da "konsey"
veya «şura". Genellikle işçi, köylü
ya da askerlerden oluşan halk
meclisi. İlk sovyetler 1905 Rus
Devrimi sırasında ortaya çıkmıştır.
Ordunun 1914 ve 1915'te aldığı yenilgilere karşın, Rus cephesi iyi direniyordu. Esas çöküntüye uğrayan,
ekonomi ve siyasal iktidardı. Büyük ölçüde kırsal kalmış devasa bir ülke olan Rusya,
• İthalatının bağlı olduğu Avrupa sanayiinden savaş nedeniyle kopmuş,
• ekonomisinin düzeni bozulmuştu.
• Kentlerde her şeyin eksikliği çekiliyor,
• fiyatlar el yakıyor,
• işsizlik artıyor,
• kıtlık tehlikesi baş gösteriyordu.
• Siyasal iktidar durumu denetleyemez hale gelmişti. Aynı zamanda Rus ordularının başkomutanı olan
Çar II. Nikolay yenilgiler nedeniyle gözden düşmüştü; Alman kökenli çariçenin ise ihanetinden şüphe
ediliyordu.
1916 yılının sonunda, çariçenin üzerinde büyük etkisi olan rahip Rasputin'in öldürü-mesiyle belirginleşen
siyasal kriz ortamında grevler çoğaldı, toplumsal rahatsızlık orduya kadar sıçradı. 1917 "Şubat günleri",
rejimi güven kaybına uğramış ve iyice zayıf düşmüş halde yakaladı.
■ Petrograd sert bir kış geçiriyordu. Her alanda iaşe güçlüğü çekiliyor, sosyalist fikirlerden etkilenen işçiler
greve gidiyordu. Ancak kimse başkentte birbiri ardından patlak veren bu grevlerin birkaç gün içinde rejimin
düşmesine yol açacağını öngörmemişti. Herşey 27 Şubat günü olup bitti.
Askerler "Barış isteriz", "Kahrolsun Çar" diye bağıran göstericilerin üzerine ateş açmayı reddettiler ve
ayaklandılar.
İşçiler ve askerler birlikte silah depolarını ele geçirdiler, siyasî tutukluları serbest bıraktılar ve başkentin
stratejik noktalarını işgal ettiler. 1905 devrim geleneği ile buluşan devrimci partilerin liderleri bir sovyet
oluştururken, Duma'daki muhalif milletvekilleri de düzenin yeniden sağlanması için bir komite topladılar .
■ Olaylarla başa çıkamayan II. Nikolay, 2 Mart'ta tahttan çekildi. Aynı gün, Duma
komitesi ile Petrograd Sovyeti arasında sağlanan bir anlaşmayla geçici bir
hükümet kurulmasına karar verildi. Sovyet, bu hükümeti geniş demokratik
reformlar içeren bir program uygulaması koşuluyla desteklemeyi kabul etmişti.
PARTİLER VE LİDERLERİ
PROGRAM
Anayasa I- demokratlar (KD)
Milyukov
Batılı tarzda devrimler;
Ilımlı
savaşa devam;
sosyalistler
Kurucu Meclis
Kerenski
Barış;
Devrimci sosyalistler (SR) Cernov
Kurucu Meclis;
Martov
Barış;
Kurucu Meclis;
kollektifleştirme
Acil barış; devrim;
Lenin
Menşevlkler
Bolşevikler
sosyal-demokratlar
Marksist
toprakların paylaşımı
iktidarın
sovyetlere devri;
kollektifleştirme
1917'de
başlıca siyasî
partiler
II. Nikolay,
1917 yazında
Çarskoye
Selo'da
tutuklu iken
Lenin Petrograd'da, nisan 1917.
1930’lu yılların Sovyet halk resim sanatından bir örnek.
Mart 1917'de, işçi ve köylülerin imzaladığı talep mektupları.
Taleplerimiz:
Günlük çalışma süresinin sekiz saate indirilmesi [...].
Vasıflı işçi ücretlerinde % 20 oranında artış. Vasıfsız işçiler için, erkeklere 1 ruble, kadınlara 75 kopek
yevmiye. Ayrıca, sekiz saatlik işgününe geçilirken bu ücretlerde herhangi bir indirim yapılmaması [...].
Fazla mesai saatleri ile, pazarları ve resmî tatil günleri yapılacak mesailer için, normal ücrete oranla %
50 zamlı ödeme [...].
Fabrika komitesinin onayı olmaksızın işten çıkarma kararı alınmaması [...].
Yönetimin işçilere karşı terbiyeli bir tavır takınması [...].
Yemeklerde kaynar su [...].
Fabrika çıkışında işçilerin üstünün aranmaması [...].
Ust'Katavski fabrikası (Ufa ili) İşçi Temsilcileri Sovyeti’nin talep mektubu, 28 Mart 1917.
Ranenburg bölgesi (Riyazan ili) Sosyal Örgütler Komitesi'nin kararları, bahar 1917.
Bahar
ekimi
arifesinde
toprakların
kiralanması
sorununu
inceleyen
Komite,
aşağıdaki
kararları
almıştır:
Tüm topraklar ekilmelidir.
Kişilerin mülkiyetinde bulunan toprakların kiralanması serbesttir.
Kira bedeli, işlenen her [hektar] için 30 ruble olarak belirlenmiştir [...].
Büyük toprak sahiplerine ancak, ücretli işçilerin ya da savaş mahkumlarının
yardım olmaksızın kendi çabalarıyla değerlendirebilecekleri genişlikte bir alan
bırakılacaktır.
Büyük toprak sahiplerinin elinde bulunan ve tarla sürmekte kullanılan atlara,
1914'teki ilk salmalar için ödenen oranda bedel karşılığı el konacaktır.
Komite bunun dışında toprak alım-satımlarını durdurmayı, ırmak ve ormanları, ayrıca bahçeleri, mülkiyetli arazileri, canlı ya da ölü besi hayvanlarını koruma altına
almayı, fiyatlar, ücretler ve kiralarla ilgili kararlara uyulup uyulmadığını
denetlemeyi kararlaştırmıştır.
Bolşevik ve sovyet
Bolşevikler, Rusya Sosyal-demokrat İşçi Partisi’nin bolşevikler
(1903’te çoğunlukta olanlar) ve menşevikler (1903’te azınlıkta
olanlar) olarak başlıca iki siyasal güce bölünmesinden sonra,
Bolşevik Partisi adıyla bir siyasal parti kuran gruptur.
Sovyet ise, seçilmiş temsilciler meclisidir. 1917 Devrimi’nin
başından itibaren, bolşevikler sovyetlere seçildiler, ancak yalnız
değildiler. Sovyetlerin içinde aynı zamanda menşevikler,
devrimci-sosyalistler, anarşistler, vs. yer alıyordu.
Bolşevikler hızla sovyetlerin denetimini ele geçirdiler ve bolşevik
olmayan tüm unsurları ortadan kaldırdılar.
Sankt-Peterburg, Petrograd, Leningrad
Sankt-Peterburg, 18. yüzyıl başlarında Baltık Denizi kıyısında Çar
Büyük Petro tarafından kuruldu. 1914’te, Sankt-Peterburg adı
fazla "Alman" bulunduğundan Ruslaştırılarak, “Petro’nun kenti”
anlamına gelen Petrograd ile değiştirildi.
1924’te, Lenin’in ölümünden sonra kent, Leningrad adını aldı
("Lenin’in kenti"). 1991’de SSCB’de komünizmin yıkılmasından
sonra ise, kente yeniden başlangıçtaki Sankt-Peterburg adı verildi.
RFSSC ve SSCB
Bolşevikler tarafından ekim 1917’de kurulan rejim
yalnızca Rusya’da ya da RFSSC’de (Rusya Federatif
Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti) uygulanıyordu. Bu
cumhuriyet "federatif"ti, çünkü Rus olmayan
nüfusun bulunduğu 8 özerk cumhuriyet ile 13
özerk bölgeyi de kapsıyordu. 1918’de, Ukrayna,
Beyaz Rusya ve Kafkasya’da başka Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetleri de kuruldu.
1922’de Stalin, bu üç cumhuriyetin RFSSC’ye
katılmasını istiyordu. Lenin ise buna karşı çıkıyor,
federasyonun eşit statüdeki cumhuriyetleri
Rusya’nın hakimiyeti olmaksızın bir araya
getirmesini istiyordu.
30 Aralık 1922’de, 4 cumhuriyeti (Rusya, Ukrayna,
Beyaz Rusya ve Kafkasya) bir araya getiren Sovyet
Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği kuruldu.
S. M. Ayzenştayn imzalı bir film, Ekim
1898’de Riga’da (Letonya) doğan Sergey Mihayloviç
Ayzenştayn, Mart 1918’de Kızıl Ordu’ya katıldı. İç savaş
bittikten sonra sinemaya ilgi duymaya başladı. 1924’te
Grev’i, 1925’te ise 1905 Devrimi’ni anlatan Potemkin
Zırhlısı’nı çekti.
Hem yönetmen hem de sinema kuramcısı olan Ayzenştayn’a
göre, biçim ve içerik birbirine bağlıdır. Devrimci fikirleri
yayabilmek için, film de devrimci olmalıdır. Omuz çekimi,
üstten görünüş ve alttan görünüş tekniklerinin kullanılması,
belgesel görüntüsü, devrimin hizmetinde bir estetik yaratma
kaygısı taşır.
Ancak Ayzenştayn’ın filmleri SSCB Komünist Partisi
tarafından gitgide daha fazla eleştirilmeye başladı.
Ayzenştayn, Ekim’den (1928) sonra, birkaç büyük film daha
çekti: Aleksandr Nevski (1938) ve Korkunç İvan (1943-1945).
Ekim, bir yıldönümü filmidir. Ekim 1917 Devrimi’ni yeniden
yaşatmak ve yıldönümünü kutlamak için sipariş edilen film, o
sıralarda rakibi olan Troçki karakterinin senaryodan
çıkarılmasını isteyen
Stalin’in eleştirileri yüzünden gecikmeye uğradı.
Çekimler ancak devrimin onuncu yıldönümünden sonra,
1928’de bitirilebildi.
Ayzenştayn’ın gözünden Lenin
Lenin adıyla bilinen Vladimir İliç Ulyanov (1870-1924)Bir memur çocuğu
olan ve hukuk fakültesinde öğrenim gören Lenin, Marx‘ın fikirlerinden çok
etkilenmişti.1895'te Rusya'daki ilk marksist grubu kurdu. Sibirya'ya
sürgüne gönderildi (1897-1900). 1902'de, profesyonel devrimcilerden
oluşan bir parti kurmanın gerekliliğine değindiği Ne Yapmalı? adlı kitabını
yayınladı. 1903'te bolşeviklerin başına geçen Lenin, 1905 Devrimi'nin
başarısızlıkla
sonuçlanmasından
sonra
Fransa'da,
Avusturya'da
ve
İsviçre'de sürgünde yaşadı. Şubat 1917 Devrimi'nden sonra Rusya'ya
döndü, 2 Nisan'da Petrograd'a geldi ve "Nisan tezleri"ni açıkladı. Ekim
1917'de bolşeviklerin gerçekleştirdikleri darbeden sonra, Halk Komiserleri
Konseyi'nin başkanı oldu. Bunun yam sıra, Bolşevik Partisi'nde siyasî büro
üyeliği de devam ediyordu. Ekim Devrimi'nin başarısı, Bolşevik Partisi
içinde büyük bir otorite elde etmesini sağladı. 1919'da Komintern adıyla
III. Komünist Enternasyonali kurdu. Lenin, Rusya'yı 1922'ye kadar yönetti.
Stalin'in kusurları konusunda partiyi uyarmayı denedikten sonra, ağır
hastalığı nedeniyle siyasetten çekilmek zorunda kaldı. 21 Ocak 1924'te
öldü.
Barış
Toprak
Ekmek
Sovyet Merkezi Yürütme Komitesi ile Lenin başkanlığında oluşturulan
yeni hükümetin başlıca amacı bir an önce barış yapmak ve içeride
devrimi pekiştirmekti. Bunun için,
Bütün topraklar kamulaştırılarak köylülere
dağıtıldı,
Bankalar devletleştirildi,
Sınıfsal ayrıcalıklar kaldırıldı,
Devrim mahkemeleri ve işçi milisleri
kuruldu,
Her alanda kadın ve erkek eşitliğini
sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldı.
İç Savaş (1918-1921)
• Rusya, dört yıl boyunca komünistlerle hasımlarını pek çok kez
karşı karşıya getiren çatışmalardan oluşan bir iç savaşla
parçalandı:
• 1918'de ancak Rusya'nın orta kesimlerini kontrol eden
bolşevikler ya da komünistlerle - "Kızıllar« ile kendi aralarında
hayli bölünmüş durumda olan bolşevik karşıtı yönetimler
"Beyazlar" arasındaki savaş üç yıl sürdü.
• Başlangıçta birkaç zafer kazandıktan sonra (bahar-yaz 1919),
Amiral Kolçak, General Denikin ve General Vrangel yönetimindeki
Beyaz ordular, İngiltere, Fransa, ABD ve Japonya'dan malzeme,
silah ve asker bakımından destek aldıkları halde, 1920 ve 1921'de
Kızıl Ordu tarafından yenilgiye uğratıldılar.
• Troçki tarafından etkili bir biçimde yönetilen Kızıl Ordu, asker
sayısı bakımından üstündü ve komuta kademesindeki birlikten
yararlanmıştı.
İç Savaş (1918-1921)
• İkinci bir çatışma türü bolşeviklerle Rus egemenliğinden kurtulmak isteyen
ulusçuları (UkraynalIlar, Gürcüler, Ermeniler) karşı karşıya getiriyordu.
• Son olarak, iç savaşın üçüncü bir boyutu da, bolşevikleri kırsal kesimi denetimleri
altında bulunduran asker kaçağı ve asî milyonlarca köylü ("Yeşiller") ile çarpışmaya
zorluyordu. Köylüler, askere yazılmayı ve devletin tarım ürünlerine el koymasını
reddediyorlardı.
• Hayatta kalma mücadelesinin bağlı olduğu bu savaşı her alanda kazanmak, ama
aynı zamanda "bir an önce komünizme geçebilmek" (Lenin) için, bolşevik rejimi
olağanüstü önlemler alıyordu. Bu önlemlere "savaş komünizmi" adı verilmişti.
• Tüm bankalar, şirketler, ticarethaneler devletleştirildi.
• Ürünler karneye bağlandı ve ücretlerin karşılığı mal olarak ödenmeye başladı.
Ekonomi askerîleştirildi.
• Kızıl Ordu'nun her konuda önceliği vardı. Yine de, büyük bir engel varlığını
koruyordu: Para birimi çöktüğünden , artık ürünlerini satmaktan herhangi bir
çıkar sağlayamayan köylülerin direnişi. Bolşeviklerin tarımsal ürünlere el koyma
kararı, köylülerin ayaklanmasına yol açtı.
• Bolşevikler bu üç iç savaştan ikisini kazandılar: "Beyazlara" ve ulusçulara karşı
verdikleri mücadelelerden zaferle çıktılar. Köylülere karşı yürüttükleri üçüncü
savaşta ise, geri adım atmak zorunda kaldılar. 1921'de, Rusya artık tükenmişti.
1921 yılı başlarında son Beyaz ordu da yenilgiye
uğratıldıktan sonra, bolşevik rejimi birbiri
ardından patlak veren köylü ayaklanmalarıyla
mücadele etmek zorunda kaldı.
Sibirya'da ve Tambov bölgesinde onlarca silahlı
köylü çetesi kurulmuştu. Bu çeteleri
yenebilmek için, bolşevikler gerçek askerî
harekâtlar başlattılar; rehin aldıkları köylüleri
kurşuna dizdiler, boşalttıkları köylerdeki
nüfusun tamamını sürgüne yolladılar.
Tambov'da köylü ayaklanmasının bastırılması.
Devrimci-sosyalistlerin ve diğer haydutların kökünü kesin olarak kazıyabilmek için,
Komisyon'un emirleri aşağıdaki gibidir:
• isimlerini vermeyi reddeden vatandaşlar bulundukları yerde sorgusuz kurşuna dizilecek.
• il siyasî komisyonları ya da ilçe siyasî komisyonları, silah saklayan köyler hakkında, silahların teslim
edilmemesi halinde rehin alma ve kurşuna dizme kararlarını alma yetkisine sahiptir.
• Saklanmış silah bulunması halinde, ailenin en büyük erkek çocuğu bulunduğu yerde sorgusuz
kurşuna dizilecek.
• Evinde bir hayduta yataklık eden aile tutuklanabilir ve sürülebilir, mallarına el konur, ailenin en
büyük erkek çocuğu sorgusuz kurşuna dizilir [...]. Bu emirler katı bir biçimde ve acımasızca
uygulanmalıdır. Köy toplantılarında okunacak.
Komisyon Başkanı [...] Antonov-Avseenko, Tukaçevski Birlikleri Başkomutanı.Tam yetkili
Merkez Yürütme Komitesi'nin "haydutların ve onlara yataklık eden ailelerin" faaliyetlerinin
bastırılmasına yönelik önlemlerin uygulanmasına ilişkin yazılı emri, 11 Haziran 1921.
Kronştad ayaklanması.
İsyancıların günlüğünden bölümler
"Yoldaşlar, yepyeni güzel bir yaşam inşa ediyoruz" diyor ve yazıyordu komünistler. "Şiddet dünyasını
yıkacağız ve ışıl ışıl bir sosyalist cennet kuracağız" diye masal anlatıyorlardı halka. Ne çıktı tüm bunlardan? En iyi evlere ve en iyi dairelere, bürokratlarını yerleştirecekleri rahat ve sıcak konutlar yapmak
üzere el koydular [...].
Bir daire sahibi olmak için lojman biriminden torpil gerekiyor, yoksa hiç düşünme daha iyi. Gıda
konusunda ise, işler daha da kötü. Sorumsuz ve deneyimsiz memurlar binlerce ürünü bozulmaya
terketti- ler. Dağıtılan patatesler donmuş; etler kokuşmuş [...]. Bugün vatandaşların "cennet" yaşamın
mimarlarından edinebildikleri, eskiden domuzlara bile verilmezdi [...].
Önceki rejimin yerine kurulan da bir keyfilik, kabalık, "arkadaşlık", hısımlık, hırsızlık ve spekülasyon
rejimi. Bir lokma, bir hırka için iktidara avuç açmayı gerektiren, kendi varlığımızın bile bize alt olmadığ ve
kendimizle ilgili en ufak bir karar bile alamadığımız korkunç bir rejim. Bir esaret ve aşağılanma rejimi.
• İzvestiya (Kronştad denizcileri Devrim Komitesi yayını), sayı 13, 15 Mart 1921.
Savaşın, hükümetin dayattığı savaş salmalarının ve büyük bir kuraklığın kırıp geçirdiği kırsal
bölgeler, beş milyon kişinin ölümüyle sonuçlanan korkunç bir kıtlıkla karşı karşıya kaldılar.
Kentlerde de açlık kol geziyor, sanayi üretimi çöküyordu. Rusların en Avrupalılaşmış
olanları (eski rejimin varlıklı sınıflarından ve intelligentsia ‘dan toplam 2 milyon kişi) göç
etmişlerdi.
1921 martında, Petrograd yakınlarında bulunan Kronştad'daki denizciler ayaklandılar.
Savaş salmalarının durdurulmasını, sosyalizmi savunan tüm partiler için ifade özgürlüğü
sağlanmasını ve "bolşevikler olmadan sovyetler" oluşturulmasını talep ediyorlardı.
Ayaklanma kanlı bir biçimde bastırıldı, ama bolşevikler de geri adım atmak zorunda
kaldılar. Komünist Parti'nin 1921 martında toplanan 10. Kongresi, savaş salmalarını
kaldırarak yerine aynî* bir vergi koymaya karar verdi. Bunu küçük ölçekli şirketlerle
perakende ticaretin yeniden özelleştirilmesi izledi. Bu önlemler, marksizm ilkelerinden
uzaklaşan "yeni ekonomi politikası"mn (NEP) başlangıcı oldu.
NEP (Novaya Ekonomiçeskaya
Politik) (1921)
20 kişiden az çalışanı olan sanayi
işletmelerinin devletleştirilmesinden
vazgeçilmesi
Tarım ürünlerine el konulması uygulamasının
terkedilerek çiftçilere ürünlerini pazarlama
özgürlüğünün sağlanması
Devletin; bankalar, büyük sanayi kuruluşları,
ulaşım ağı ve araçları üzerindeki mülkiyetinin
korunması
Yönetimde;
Eski Rus İmparatorluğu federasyona dönüştürüldü ve
devlet 1 Ocak 1923’te Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) adını aldı.
Otuza yakın farklı statüdeki toprakları bünyesinde
topladı (sosyalist, özerk ve demokratik cumhuriyetler
ile özerk bölgeler).
Birlik, cumhuriyetlere yönelik siyasi ve ekonomik
alanlarda merkeziyetçi bir politika izledi.
Her şey yönetim yetkisini elinde bulunduran
Sovyetler Birliği Komünist Partisinin kontrolündeydi.
1921’den başlayarak siyasi iktidarı pekiştirmek için
her türlü muhalefetin partiden ve devlet aygıtından
sistemli biçimde uzaklaştırılmaya başlandı.
1924’te Lenin’in ölümü ile iktidar mücadelesini kazanan Joseph Stalin, birinci beş
yıllık kalkınma planını uygulamaya koyarak(1928) Rusya’nın kendi öz
kaynaklarıyla kalkınmasını sağlamayı amaçladı.
Tarım devrimini gerçekleştirmek için köylülerin küçük topraklarını makinelerle
donatılmış büyük çiftlikler şeklinde birleştirerek “kollektifleştirme” politikası
izledi.
Tarımsal alandaki bu uygulamalar köylü tarafından büyük tepki ile karşılandı.
Zorunlu kolektifleştirme sırasında izlenen sert politikalar dört milyon civarında
köylünün ölümüne ve tarımsal üretimde düşüşe neden oldu.
Bununla birlikte ağır sanayide hızlı bir ilerleme görüldü. Eski fabrikalar
modernleştirildi. Özellikle traktör imalatı ve demir- çelik alanlarında yeni
fabrikalar kuruldu.
1950’den sonra Sibirya’daki petrol, gaz ve maden rezervleri işletilmeye başlandı.
STALİN DÖNEMİNDE
Yönetimde;
• «Tek ülkede sosyalizm»
Ekonomide ;
•
•
•
•
NEP’ten vazgeçildi. «sola dönüş»
“kollektifleştirme” politikası izlendi.
1929’da planlı ekonomi uygulaması başlatıldı.
Ağır sanayide hızlı bir ilerleme görüldü. Eski fabrikalar modernleştirildi.
Özellikle traktör imalatı ve demir- çelik alanlarında yeni fabrikalar kuruldu.
Toplumsal alanda;
• Köylüleri devlet mülkiyetindeki kolhozlarda toplamak için zor kullanıldı
• Bilim, eğitim sanat ve kültür alanlarında özgür ve yaratıcı düşünce
sınırlandırıldı, bu alanlardaki bütün etkinlikler partinin denetimine bağlandı.
SENTEZ
• Savaş ve ekonomik güçlükler nedeniyle zayıflamış olan çarlık rejimi, "şubat 1917 günleri" sonunda
yıkıldı. Çarlık rejiminin yerine, iki iktidar odağı bulunan bir yönetim kuruldu:
- Rusya'yı batılı tarzda bir demokrasiye dönüştürmek isteyen Geçici Hükümet;
- Devrimci sosyalistlerin, menşeviklerin, bolşeviklerin ve anarşistlerin fikirlerini dile getirdikleri
kurullar – Sovyetler
En iyi örgütlenmiş siyasî güç durumunda olan bolşevikler, her türlü yetkenin ortadan kalkmış
olmasından yararlanarak, ekim 1917'de bir darbeyle iktidarı ele geçirmeyi başardılar.
Lenin yönetimindeki bolşevikler, diktatörlüklerini sağlamlaştırmak için korkunç bir iç savaşla başa
çıkmak zorunda kaldılar.
Rusya bu iç savaştan yıkılmış, kıtlığın pençesine düşmüş ve 1913'te olduğundan çok daha yoksullaşmış
bir durumda çıktı.
Nüfusun büyük çoğunluğunun (köylüler) direnişi karşısında, yöneticiler bir süre için geri adım atmak ve
sosyalizmi kurma fikrinden vazgeçmek zorunda kaldılar. Bu proje içinde, hoş karşılanan birkaç yıllık bir
"mola" olarak adlandırılabilecek NEP de böyle ortaya çıktı.