8. monopol p*yasası

8. MONOPOL PİYASASI
Monopol Piyasasının Özellikleri
•
•
•
•
•
•
•
Tek Firma
Fiyatı monopol belirler
İkamesi olmayan mal, elektrik
Başka firmaların piyasaya girişinde kısıtlar
Saf monopol,
Ör: elektrik, su, doğalgaz pazarlayan firmalar
Monopol gücü: Birden fazla firma anlaşıp, ortak
hareket ederse, ör: kartel, tröst
• Kartel: Fiyat ve miktar anlaşması, OPEC
• Tröst: Anlaşma ötesinde birleşme
Diğer firmaların piyasaya girişini
önleyen kısıtlar
1. Doğal kısıtlamalar (ölçek ekonomileri)
2. Yasal kısıtlamalar, devlet tarafından
– Devletin verdiği işletme imtiyazı, PTT, TEDAŞ, vapurlar
– Devletin verdiği lisans, doktorluk, eczacılık, avukatlık
– Patent: yeni bir mal ve hizmet üretimi için yasal hak,
Amerika, 20 yıl, yeni ürün , üretim yöntemleri, başka
firmaya satabilir
– Telif Hakkı: kitabın yazarına, besteciye eserini basması
ve çoğaltması için tanınan yasal hak, başkasına
satabilir, firma, basım, çoğaltma
Ölçek Ekonomileri
Monopolde kısa dönem denge fiyatı ve
miktarı
• Firmanın talep eğrisi= piyasanın talep eğrisi
• Monopol daha fazla satmak için fiyatını
düşürmek zorunda,
• Kar maksimizasyon kuralı: MR=MC olana kadar
üretmek. Fiyatı da talebe göre ayarlar.
Monopol için kar maksimizasyonu
Monopole yöneltilen eleştiriler
• Tam rekabet piyasasına kıyasla üretim daha az,
fiyat daha fazla
• Qm<Qc
• Pm>Pc
• Fazla kar,
• Tüketiciler mutsuz
• Ekonomik etkinlik sağlanamaz
Monopol ile ilgili Çözüm Önerileri
• Hiçbir şey yapılmasın, Friedman, Vitra, anadol,
İpek Kağıt
• Monopoller bölünsün, antitröst yasaları
• Monopollerin karları vergilendirilsin,
• Monopollerin ürettiği mal miktarları ve
uyguladığı fiyatlar düzenlensin, regulasyon
Fiyat Farklılaştırması (ayrımcılığı)
• Aynı malın farklı alıcılara farklı fiyatlardan
satılması
• Farklı alım durumları
• Amaç: karı maksimum yapmak
• Miktara göre
• Piyasaya göre, damping
Fiyat farklılaştırması
•
•
•
•
•
•
Gelire göre
Mevsime göre, uçak bileti otel
Mal veya hizmetin kullanımına göre, elektrik
Yaşa göre, 65 yaş üstü indirim
Markaya göre
Bölgelere göre