MYELODİSPLASTİK SENDROM Yeni sınıflama

Kanser taramaları
Orhan Önder Eren
Yeditepe Üniversitesi Hastanesi
Medikal Onkoloji BD
Tarama
• Kökeni hollanda dilinde elek(zeef)
• Hastalığın ya da hastalığın öncü
lezyonlarının sağlıklı olduğu kabul edilen
bireyde tanımlanması
Tarama- hedefler
• Öncül lezyonların temizlenmesi( kolon
polipleri)
• İnvaziv kanserin erken dönemde tedavi
edilip kür sağlanmsı (erken evre serviks
kanserinde kür şansı > %90)
• Temel hedef mortalite ve morbidite
azaltılması
WHO- TARAMA PRENSİPLERİ
•
•
•
•
ÖNEM
TEDAVİ EDİLEBİLİR
TANI VE TEDAVİ İMKANLARI
TANI TESTLERİ
WHO- TARAMA PRENSİPLERİ
•
•
•
•
HASTALIĞIN DOĞAL SEYRİ?
BİREY SEÇİMİ
MALİYET
SÜREKLİLİK
Tarama / tanı
•
•
•
•
Asemptomatik/ semptomatik
Düşük /yüksek maliyet
Tanı oranı düşük/yüksek
Hata sonucunun etkisi?
TARAMA TESTLERİNİN
ÖZELLİKLERİ
•
•
•
•
SENSİTİVİTE YÜKSEK- YALANCI – AZ
SPESİFİTE YÜKSEK YALANCI + AZ
PPV düşük
Negatif prediktif değer yüksek
Sensitivite spesifite ppd
Yanlılık
•
•
•
•
Lead time bias : teşhis kolaylığı
Length bias : tümörün yavaş büyümesi
Selection bias : gönüllü özellikleri
Overdiyagnoz bias
• Erken tanı hayat kurtarır(mı)?
Tarama -zarar
•
•
•
•
Maliyet
Yalancı pozitiflik
Yalancı negatif
Sınırda sonuçlar
Taramanın yararları
• Daha iyi prognoz
. Daha az radikal tedavi
• Negatif testin güven duygusu
• Tedavi maliyetinde düşme
Taranabilecek kanserler
• 100 den fazla kanser türü var, çok azı taranablir
• geniş kabul görmüş taranabilir hastalıklar
• meme
Serviks kanseri
• kolorektal
• Prostat ?
• KHDAK
Meme kanseri taraması
Kadınlarda en sık kanser
• Ortalama risk
• artmış risk
Torasik RT
– Yaşam boyu risk >%20
– Aile öyküsü
– LCIS/atipik hiperplazi
– Meme kanseri öyküsü
Meme Kanseri Tarama Ortalama
Risk
– Kendi kendine muayene: 20 yaş sonrası
– Klinik muayene
• Yaş 20-39: 3 yılda bir
• 40 yaş sonrası her yıl
– Mamografi: her 1-2 yıl 40-50 yaş arası
• (KETEM): 40 yaş sonrası 2 yılda bir
Mamografi
Trial
Age
Decrease in mortality(%)
HIP
Malmö
2-kanton, İsveç
Edinburg
Stockholm
Kanada-1
Kanada-2
Gothenburg
40-64
45-69
40-74
45-64
40-64
40-49
50-59
39-59
24
19
32
21
26
-3
-2
16
All trials
39-74
24
CA Cancer J Clin 2003; 53:141
1993
1999
Tartışmalı noktalar
•
•
•
•
•
•
Başlama yaşı (age 40-49?)
Sıklığı (1 vs. 2 yılda bir)
Radyasyon dozu
Yan etkiler
aliyet
MRG? Yüksek riskli hastalar
İnterval kanser özellikleri
Taramaya başlama yaşı
• 40-49 yaşlar
– Uzun dönem takipte yarar var
– Mortalite azalması : 15% (metaanaliz)
Radyasyon Dozu
• ACS guidelines:“ RADYASYON DOZU MEME
KANSER RİSKİNİ BELİRGİN OLARAK
ARTTIRMIYOR
• MamograFİ: DoZ < 2 mGr (~ 1 mGr)
•
40-90 YAŞ ARASI , mamografi her yıl : Total 20-40
rad
• New York California uçuşu = 1 mamografi
Meme Kanseri taramasında Radyasyon
Riski
•
mamografiye sekonder kanser gelişimi Riski 1 /
20,000 visit
• ~170/ 1 saptanan /indüklenen kanser
• Yarar /zarar oranı ~ 100:1
Risk mamografi
• 4000 mil havayolu
• 600 mil araba
• 15 dakika dağ tırmanışı
• 8 sigara
Mamografi – zayıf yönler
• Meme kanserlerinin 5 – 15%’ i mamografide
saptanamaz
•
negatif mamografi klinik olarak şüpheli bulguların e
valüasyonunu engellememelidir.
İstenmeyen Olaylar
• Yalancı negatiflik ve buna bağlı güven duygusu
• Overdiyagnoz
• Yalancı pozitiflik gereksiz bx anksiyete
Meme Kanseri Taraması
•
•
•
•
•
Risk bazlı mamografi planı (Gail modeli)
Risk < % 15 ise 50 yaşında başla
Risk > % 25 ise genetik konsültasyon
Aradaki olgular?
70 yaş sonrası tarama ? (74-75) ?
Serviks kanseri taraması
• Özellikle az gelişmiş ülkelerde sık
• Yaşam Standartlarının düzelmesi ile sıklığı
azalır.
Servik kanseri taraması
• Pap test: 1930s by Dr. Papanicolaou
• Tarama yaşı 21
Serviks kanseri tarama
1.
Uzun preinvazif dönem
2.
İnvaziv dönmede artmış morbidite ve mortalite
3.
Erken dönemde tedavi edilebilir.
4.
PAP smear: duyarlı,düşük maliyetli,
emniyetli,uygulaması kolay
Cervical Cytologic Screening Guidelines from the American College of
Obstetricians and Gynecologists, 2009
American College of Physicians
New Guidelines for Cervical Cancer Screening
•
•
•
•
•
•
•
Average-risk women under the age of 21 years should not be screened for cervical
cancer.
Once average-risk women reach the age of 21 years they should be screened (once
every 3 years) with cytology.
Average-risk women should not be screened with cytology more frequent than every 3
years.
Average-risk women aged 30 years or older—who prefer screening less often than every
3 years—should undergo cytology and HPV testing once every 5 years.
Average-risk women younger than 30 years should not have HPV testing performed.
Average-risk women older than 65 years should not continue being screened for cervical
cancer if they had 3 consecutive, negative cytology results or 2 consecutive, negative
cytology with HPV test results within a 10-year period—the most recent test performed
within 5 years.
Average-risk women of any age should not be screened for cervical cancer if they had a
hysterectomy with removal of the cervix.
Sawaya GF, et al. Ann Intern Med. 2015 April
Kolorektal Kanser Taraması
• Morbid ve mortal
• Kansere bağlı ölümlerde ön sırada
• Hastalığın biyolojisi taramaya uygun
Adenoma-carcinoma sequence
Tarama grupları
• Ortalama risk
– yaş≥ 50 y
– İbh ,kolon kanseri ve adenom öyküsü yok
– Aile öyküsü -
• Artmış risk
– Öyküde
•
•
•
•
Adenom/sessile serrated polip
İBH
Kolorek
tal Kanser
– Pozitif aile öyküsü
• Yüksek risk sendromlar
Ortalama risk için tarama
50 yaşında başlar
1. kolonoskopi 10 yılda bir
•
Ulaşılabiliorsa tecih edilir
2. yıllık GGK+/-Flexible sigmoidoskopi her 5 yıl
GGK TESTİ
Ucuz,sensitivitesi düşük , sağ kolon tümörlerini tespit edbilir.
Flexible sigmoidoscopy her 5 yıl
•
•
•
duyarlılık ve özgünlük yüksek
60 cm flexible sigmoidoskop
Sol kolon tümörlerini görebilir
Kılavuzlarda önerilen tarama yöntemleri *
Prostat kanseri taraması
Erkelerde sıklıkta birinci ölüm nedeni olarak 2.
sırada
• 2 ana tarama yöntemi
• Serum prostate specific antigen (PSA)
• Digital rectal examination (DRE)
Prostat kanseri taraması
• Yararı tartışmalı
• Hastalık yaygın ve ölümcül ancak başka ölüm nedenleri de var.
• Insidans: 1/6
Mortalite: 1/30
• organ sınırlı hastalık saptanma oranı fazla ancak bu yaşam
kurtarır mı?
•
NEJM 2009; 360:1310
NEJM 2009; 360:1320
Prostat kanser taraması
•
Lokal tedavi küratif ancak impotans ve inkontinas
önemli sorunlar (~ 50%).
• Tarama yararlı ancak hangi alt grupta ?
Prostat kanseri taraması
• Hastayla yarar zararı tartış.
• >10 yıl yaşam beklentisi var ise
– PSA
– Digital rectal examination
• 40 yaşında başla, bulgulara göre tarama
sıklığını ayarla
Prostat kanseri taraması
• Serum PSA düzeyi
•
•
•
•
•
•
Erken tespiti sağlar.
Lokalize kanserli olguların 1/3 ünde normal
Kanser dışı durumlarda da yükselebilir
PSA 4 NG/ML PPV % 30
PSA 4 NG ML NPV % 85
PSA 10 İSE PPV% 60
NCCN kılavuzu
Prostat kanseri taramasıdiğer parametreler
•
•
•
•
•
PSA velositesi
PSA dansitesi
Serbest PSA
KOMPLEX PSA
Yaş,ırk spesifik değerler
DRE
•
•
•
•
BAZI KILAVUZLAR ÖNERMİYOR
Mortalite morbidite azaltımı?
Çoğu ileri evre
PPV % 28
Prostat Kanseri Taraması DRE
• 2010 META- ANALİZ
• MORTALİTE AZALTIMI YOK (RR 0.88,
0.71-1.09)
• KANSER TANISI ALMA İHTİMALİ (RR
1.46,1.21-1.77)
• PSA>10 , HİGH RİSK OLAN GRUPTA
SAĞ KALIM YARARI?
Prostat kanseri taraması
• TARAMANIN ZARARLARI
• OVERDİYAGNOZ
• TEDAVİNİN ZARARLARI
ACS
• 50 YAŞ,PSA+/- DRE, 1-2 YILDA BİR
AUA
•
•
•
•
55-69 YAŞ
2 YILDA BİR
DRE?
PSA DIŞINDAKİ PARAMETRELER?
USPSTF
• TARAMA YAPILMALI MI
• HASTAYLA TARTIŞ
UK NATİONAL SREENİNG
COMMİTTEE
• ÖNERMİYOR
CANADİAN TASK FORCE ON
preventive health care
• Önermiyor
Australian Cancer Council
• ÖNERMİYOR
ESMO
• HASTAYA GÖRE KARAR
• KANITLAR YETERLİ/TUTARLI DEĞİL
ACP
• 50-69 YAŞ ARASI HASTALARLA
TARTIŞILABİLİR
Akciğer Kanseri
• ABD 200.000 YENİ VAKA 150000 ÖLÜM
• DÜNYADA 2008 DE 1.4 MİLYON ÖLÜM
• EVRE ÇOK ÖNEMLİ, ERKEN TEŞHİSDE
TEDAVİ ETKİLİ
• ÖNEMLİ BİR SAĞLIK SORUNU
AKCİĞER KANSERİ
•
•
•
•
•
YALANCI POZİTİFLİK
% 11 İNVAZİV İŞLEM
RADYASYON MARUZİYETİ
OVERDİYAGNOZ (%13-27)
HASTA ANKSİYETESİ VB
Akciğer Kanseri Taraması
Hedef kitle :
• yaş: 55-74 years +
• sigara≥ 30 pack/year +
• Son 15 yıl içerisinde sigarayı bırakanlar dahil
NATİONAL LUNG CANCER
SCREENİNG TRİAL
• 33 merkez, 53000 hasta
• LDCT vs X-ray
• 6.5 yıl sonunda akciğer kanserine bağlı
ölüm riski % 20 azaldı
• 100000 hasta yılında 62 ölüm, tüm
nedenlere bağlı 74 ölüm daha az
NELSON Çalışması
•
•
•
•
15882 hasta
1-2-2.5 yıllık ralıklarla LDCT / no screening
8 yıllık takipte 187 ca,% 66 evre 1
35 interval cancer çoğu non adeno , ileri
evre yada sclc
Akciğer Ca Tarama
• 1 kişinin akciğer kanserinden ölümünü
engellemek için 320 kişi taranmalı
• Maliyet? Kost effektivite?
• Amerikada hedef popülason 8.5 milyon
her yıl 12000 kişinin ölümü engellenebilir
Akciğer Kanseri Tarama
• tarama yöntemi: Low dose thorax CT
• Yaklaşık 1/3 doz ve kontrastsız
akciğer kanserine bağlı mortalitede %20
azalma
Akciğer Kanseri Tarama
• Hangi yaş? 65 yaş üstü yalancı pozitiflik
daha fazla
• 65 yaş üstünde daha faydalı ?
• Maliyet
Hepatocellular Carcinoma
Cirrhosis
No cirrhosis
•
•
•
•
• Hepatitis B carrier
• Non-alcoholic
steatohepatitis
Hepatitis B, C
Alcohol
Genetic hemocromatosis
Non-alcoholic
steatohepatitis
• Autoimmune hepatitis
• Primary biliary cirrhosis
Diagnosis rate:
%92
False (+): %7.5
Ultrasonography
Alpha-feto protein (AFP)
Every 6-12 months