İş ve İnsan İlişkileri

İŞ VE İNSAN
İLİŞKİLERİ
1
1- İş ve İnsan İlişkilerinin
Tarihi Gelişimi:
• İş ve insan ilişkileri ilk insanla birlikte ortaya
•
çıkmıştır. Daha sonraki her dönemde birtakım
gelişmeler göstermiştir. Her topluluk, insanların
birbirleriyle hoş geçinebilmesi için kendilerine
özgü kaideler ortaya koymuşlar ve bunlara
uyulmasını sağlamışlardır.
Olumsuz davranışlar zamanla şekil değiştirerek ya
tamamen ortadan kalkmış veya şekil
değiştirmiştir. Günümüzde bu ilişkiler önemini
artan bir şekilde sürdürmektedir
2
•
Bir yerde insan varsa, iş konusu da
vardır. İnsan ilişkileri, sosyal bir bilim
dalı olup, insanı konu alır. Kaynağını
Sosyoloji, Psikoloji, Biyoloji, Tarih,
Edebiyat gibi bilim dallarından alır,
insana ve onun yaşamına uygular.
•
Aile ile başlayan sevgi, saygı, anlayış ve
sadakat duyguları zamanla büyüyerek
toplumsallaşmayı sağlayan insan
ilişkilerinin temelini oluşturan kuralların
devamından başka bir şey değildir. Bu
kuralların olmadığı toplumlarda insan
ilişkileri ve dayanışma zayıf olur.
3
2-İş ve İnsan İlişkilerinin Tarifi, Önemi ve
Amacı:
•
•
•
•
•
•
Toplumda her insanın kendisine göre bir değeri vardır. Bu
değeri kendisine ister toplum, isterse kendisi versin ona göre
davranılmasını ister. İnsan ilişkileri insanlara değer verme
sanatıdır.
Her insan kendisine iyi davranılmasını istediği gibi,
başkalarına iyi davranma, saygı, sevgi gösterme, iyi geçinme
sanatıdır. İnsan ilişkilerini iyi bilen, uygulayan kimseler,
dünyanın en sert-kaba insanlarını bile yumuşatabilirler.
İnsan İlişkileri; bir iş yerinde amaçlara uygun olarak
çalışanları yönetmek için, yöneticilerin uyguladığı ilke ve
kuralların tümüne denir.
İş; Bireyin bir şey yapması ya da bir sonuca ulaşmak amacıyla
yaptığı faaliyettir.
Amir; başkalarından sorumlu olan ve başkalarının işlerini
idare eden kişiye denir. Yönetici, bir yeri idare eden, yürüten
kimsedir.
Yönetim ise, bir amaca ulaşma yolunda girişimlerin ve
faaliyetlerin toplamıdır.
4
İş ve insan ilişkileri, çalışan ve çalışmayan tüm insanların
hayatını içine alan ve hepimizi etkileyen konuları
kapsamaktadır. Örneğin; komşuluk, akrabalık, arkadaşlık,
müşteri, anne-baba, çalışan insanlar, ast-üst ilişkileri vb.
İş ve insan ilişkilerinden amaç; işyerinde en etkin ve
verimli sonuçlar almaktır. İş ve insan ilişkileri temelde çok
basit görünen kurallara dayanmaktadır.
Herkesin düşüncesine saygı, kendi şahsını öne sürmeden,
üstün hissedilen taraflarını belli etmemek, karşımızdakinin
kusurlu taraflarını görmeyip, iyi taraflarını takdir etmek
şüphesiz iyi ilişkilerdir.
Eğitim ömür boyu devam eder. İnsan ilk eğitimini aileden
alır. Okul ve çevresiyle olan ilişkileri ile devam eder. En iyi
eğitim, yaşanan bir hayatın öğrettikleridir. Hayatın kendisi
iş ve insan ilişkilerinden başka bir şey değildir.
5
3-İnsanın Benzer ve Farklı Tarafları
ve Kültür Yapısı:
İnsanın benzer ve farklı tarafları, iş ve insan
ilişkilerini kurmada etkili olur. İnsan, diğer
canlılardan farklı ve üstün özelliklere sahip
bir varlık olarak dünyaya gelir.
İnsanoğlu, duyu organları sayesinde
çevresini farklı biçimde algılar. Farklı biçimde
düşünür. İnsanın yetenekleri ve becerileri
farklıdır. Dolayısıyla insanlarla ilişkileri de
farklı olmaktadır.
6
4-İnsanın Çalışma Sebepleri
(İnsan niçin çalışır?):
• İnsanı çalışmaya sevkeden faktörlerin başında ihtiyaçlarını
temin etmeye yarayacak para kazanmak arzusu
gelmektedir. İnsan ihtiyaçları sınırsızdır.
• Para kazanmak bir amaç değildir. Para, ihtiyaçları
tamamlamak için sadece araç olmalıdır. İnsanın başka
istekleri de olabilmelidir. Maddi ihtiyaçların yanında manevi
ihtiyaçları da vardır. İşyerinde esas olan da bu duygulardır.
Örneğin; terfi etmek, beğenilmek, unvan, makam, sevgi, ait
olma, itibar edilmek gibi isteklerdir.
• Yönetici, üretim elemanlarını kullanırken çalışan personelin
haklarını gözetmeli. İşyerinde çalışanların birbirleriyle
ilişkileri en üst düzeyde tutmalıdır. Çünkü, bunu
sağlayamadığı zaman verim azalır, disiplin bozulur,
geçimsizlik artar ve işyerinden ayrılmalar çoğalır. Amir,
işyerinde yapıcı olmalı, katı kurallardan ve disiplin
cezalarından “zorunlu olmadıkça” kaçınmalıdır.
• Her insan hata yapabilir, fakat hatalarında direnenler yalnız
ahmaklardır.
7
5- İnsan Hayatında İşin Yeri ve Önemi:
•
•
•
•
İki yabancı insan karşılaştıklarında ilk soruları ne
işle uğraşıyorsun?
Neden memur veya işçi emekli olunca bir işe
başlamaktadır?
Bir insan iyi bir iş ile vardır. İyi bir iş ile saygındır,
sevilendir ve kazançlıdır. İşi olmayan kişi, önce
kendisine, sonra ailesine daha sonra da devletine
ve milletine bir yüktür.
İş veya meslek, sadece kazanç elde etmek için
lazım değildir. İşin bir de manevi yönü vardır ki, bu
herşeyden önemlidir. Bir hastayı iyileştiren
doktorun mutluluğunu, aldığı tedavi ücreti ile
ölçmek mümkün müdür?
8
6- İŞYERİNDE İŞBİRLİĞİNİN ÖNEMİ
• İş ve insan ilişkilerinin sağlıklı olabilmesi bir takım temel
kuralların uygulanmasıyla mümkündür. İnsanlar, toplum
içinde bir arada yaşamak zorunda olduklarına göre, bir
takım ilkelerin olması, toplum ve işyerlerinde bu kuralların
uygulanması da normal olmalıdır.
• Ülkeler sanayileştikçe, kişi başına milli gelir seviyesi
artmakta ve çalışanlara yansımaktadır. Çalışanların eğitim
seviyesi arttıkça iş ilişkileri de değişikliğe uğramaktadır.
• Bir işyerinde çalışan insanlar, bireysel menfaatlerinin
yanında işyerinin menfaatlerini de düşünmek
zorundadırlar.
• İyi ilişkiler kuramayanlar, kendilerinin ve kurumun
işlerini başarıyla yürütemezler.
•Yetki, bir işyerinde düzeni sağlar ve kişilerin kendi
başlarına buyruk hareketlerde bulunmalarını önler.
9
•
Her çalışan, kendisine verilen işi, sosyal yapının
koyduğu kurallar dahilinde yapacaktır. İşyeri, değişen
şartlara göre çalışanları belli bir eğitimden geçirmeli
ve çalışanları her zaman hazır tutmalıdır.
Amirin yapacağı işler özetle:

Çalışanların eğitimi, motivasyonu ve disipline sokma gibi emir ve yürütme
faaliyetleri
 Yapılan ve yapılamayan işlerin takip ve kontrol etmek
 Mükafaat (ödül) ve ceza sistemini uygulamaktır
.
• Bütün bu ilişkilerde önemli olan husus, insanın
nerede olursa olsun, ilişkileri düzenleyen, kurallara
uyan, güleryüzlü, sevgiye, saygıya ve dürüst-doğru
ilişkilere dayandığını bilmelidir.
10
• Yöneticilerin, emrinde bulunan, personelini, bedensel, zihinsel ve ruhsal
yetenek ve özellikleri bakımından tanımak ve anlamak zorundadır. Yönetici,
personelde birlik ve beraberlik, çalışma, girişim, fedakarlık ruhunun gelişmesini
sağlamalıdır. Çalışan insanın, her zaman hata yapma ihtimali vardır. Bazen
amirler de hatalı karar verebilirler. Ama bunu farkettikleri zaman, bu yanlıştan
hemen vazgeçebilmelidir. Önemli olan, hatadan dönmektir. Amir, emrinde
çalışan insanları zaman zaman kontrol etmelidir. İşyerinde lüzumsuz şakalar
işbirliğini olumsuz etkileyecektir.
• İyi bir yönetici başkalarının yükselmesine yardımcı olur. İyi eleman
yetiştirmeye çalışır. Personelini iyi tanıyarak yeteneklerine göre çalıştırır.
• Yönetici, yönetimde sevk ve idare unsurları olarak sıralanan planlama,
örgütleme, kumanda, koordinasyon ve denetleme görevlerini en iyi şekilde
yapabilmelidir.
Çalışan personelin dikkat edeceği hususlar şunlardır;
 Amirlerini ve işvereni iyi tanımaya çalışmalı,
 İşiyle ilgili eksiğini tamamlamaya çalışmalı,
 Hata yaptığı zaman, amirlerine haber vermeli,
 Kendisine verilen işleri zamanında yapmalı,
 Sır saklamasını bilmelidir.
• İşe yeni giren personelin de iyi yetişmesi için gerekli ortam ve imkanlar
sağlanmalıdır.
• İşyerinin zarara uğraması demek, çalışanların da zarar göreceği gözönüne
alınarak, çalışanların işyerine katkısı sağlanmalıdır.
11
PROBLEM ÇÖZMENİN ÖNEMİ VE AMACI
• İşyerinde çalışan personelin, problemleri, istekleri ve çeşitli
ihtiyaçları vardır. Bu isteklerin karşılanıp-karşılanmamasına
bağlı olarak, işyerinin verimli ve etkin olması söz konusudur.
İnsan ilişkilerinde; dayanışma, işe ve çevreye uyum konusu ön
plandadır. Bu bakımdan insanlar arası ilişkiler ve kişisel
isteklerde ortaya çıkan problemlerin çözümlenmesi gerekir.
• İşyerindeki problemleri çözemeyen amirler, zaman içinde daha
büyük problemlerle karşılaşacaklardır. Çalışan personel ile
insan ilişkilerini iyi kuran amir, ortaya çıkan güçlükleri daha
rahat atlatacaktır.
• İnsanoğlu sosyal bir varlıktır. Yeme-içme, dinlenme-eğlenme
gibi birtakım sosyal ve fizyolojik ihtiyaçları vardır. Bunları
yapabilmesi için, ücret, sosyal güvenlik, izin, terfi, eğitim, iş ve
çevre gibi maddi ve manevi birtakım ekonomik imkanlarının
olması gereklidir.
• Teknolojik gelişmeler arttıkça, insanların problemleri de
artmaktadır
12
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
•
•
•
•
•
Cevahir SALİHOĞLU
İbrahim GÜLER
Uğur YİĞİTBAŞI
Ufuk ÖZKAN
Esin GÜLCAN
EĞİTİM GURUBU
Hacettepe Üniversitesi Ana Sayfası
13