ö. Senatosu B : 37 4.2. 1964 O : 1

ö. Senatosu B : 37
araç ve gereçlerimizle kendimiz için temin ede­
ceğimiz faidelerden'başka, iktisaden döviz te­
mini mevzuunda da ayrıca kazanacağımız fay­
dalar mutlakta çok yüksek olacak idi. Bu b
kundan bendeniz ileride bir üzüntü ve neda­
met vesilesi olmaması için bu hususu değerli
arkadaşlarıma hatırlatmak istiyorum. Hürmet­
lerimle. (Alkışlar)
BAŞKAN — Sayın Durul.
Müddet on dakikadır Sayın Durul.
MEHMET EMÎN DURUL (Denizli) — Sayın
Başkan, Sayın Senatörler, Sayın Millî Savun­
ma erkânı.
1964 malî yılı Millî Savunma bütçe tasarısı
hakkında şahsi görüşümü kısaca üç kısım ha­
linde arz edeceğim.
T. Kısım, bütçenin bu seneki hazırlanış şek­
li ve muhtevası itibariyle arz ettiği özellikler.
İT. Millî Savunma bütçesinde büyük ölçüde
tasarruf sağlıyacak çok mühim birkaç konunun
belirtilmesi.
III. Aynı zamanda hem bütçede tasarruf
sağlamak ve hem de savunma gücümüz bakı­
mından ele alınması millî bir zaruret halini
alan hususlar.
I nci Kısım : Sayın Senatörler, 1964 bütçe
tasarısında 1963 e nazaran daha modern bir veç­
hesi görülmektedir. Şöyleki; Bu seneki tasarı,
bütçe vuzuhu ve bütçe karakteristiği bakımın­
dan iki yönden ele alınmıştır.
1. Bütçe vuzuhu bakımından :
a) Cari harcamalar,
b) Yatırım harcamaları,
ç) Sermaye teşkili ve transfer harcamaları
olarak üç başlık altında toplanmıştır.
2. Bütçe karakteristiği bakımından ise har­
camalar, millî geliri ve plânı izliyecek tarzda
yapılmıştır. Keza, gelişme cari giderleri, bu büt­
çede yatırımlar içine girmiştir. Halbuki, geç­
miş bütçelerde, cari giderler içinde idi.
Ancak; bu gelişmeye rağmen ödenekler he­
nüz modern karekterde değildir. Eğer bir de
ödeneklere fonlu ödenekler şeklinde bir karak­
ter verilebilmiş olsaydı o zaman Millî Savun­
ma bütçesi yalnız kendisinin değil Türkiye Cum­
huriyeti içerisinde modern bir bütçe olurdu, ör­
nek modern, bir bütçe olurdu.
Bu suretle, bütçede geçmiş ve hali hazır du-
4 . 2 . 1964
O: 1
mıiîıı 'gayet r.çık olaruk kontrol etmek imkânı
bulunabilirdi.
- Muhterem arkadaşlarım, bu şimdi, dokun­
duğumuz husus çok önemlidir. Bu sebeple, bi­
raz açıklamak isterim.
Bütçe karakteristiği bakımından, tasarının
Büyük Meclislerden geçerken yalnız para ola­
rak değil, aynı zamanda görev kompartıman­
ları olarak (program ve projeler) geçmesi ve
görüşülmesi lâzımdır. Yani, görev bölümlerinin
bütçe metnine dâhil edilmek suretiyle, harca­
maların en açık bir tarzda kanuni hüviyet ka­
zanması temin edilmiş olmaktadır. Bu suretle
muvazaalara ve ayrı ayrı tatbikatlara gitmeler
önlenmiş olur.
Millî Savunmada iki yıldan beri program
bütçe sistemine girilmiş ise de gerek yukarda
arz edildiği gibi bütçenin program, ve projeler
üzerinden kanuni bir şekilde ittihaz 'edilmemesi
ve gerekse buna dayanılarak, Maliye Bakanlığı
muhasebe teşkilâtının klâsik bütçe de ısrar et­
mesi sistemi, arzu edildiği şekilde işletmemek­
tedir.
Şimdi, bu arz ettiğim hususu, bütçe tasarı­
sından bir misal ile açıklıya cağını.
Meselâ; bütçenin cari harcamalar kısmında
yönetim giderleri, hizmetlerle ilgili alımlarda,
madde 13 330 (Savaş giderleri) ve savaş stok­
ları alımları için 298 060 290 lira ödenek tek­
lif edilmetkedir. Görüldüğü üzere, bu bütçede
tek bir rakamdır. Halbuki bu bir rakam değil­
dir. Bu rakamın içinde şunlar vardır. (Ana mal­
zeme, mühimmat, yedek parça, akar yakıt ve.
diğer malzeme teçhizat, işletme ve bakım, gi­
derleri) bir tek rakam halinde ifade edilen
Ödenek bu saydığımız şekilde maddelendirilmemiştir. Sair giderler demiyor, nelerdir? Belli
değildir. Bu bir boşluktur. Bu boşluklar maddelendirilmelidir. Şu halde bu 298 milyonluk öde­
nek maddelendirilmemiştir. Eğer bütçe bu su­
retle, •görev kompartımanlarına ayrılmış olarak
kanunlasın az ise, plân ve program tatbik edile­
mez. Çünkü işler kanalize edilmemiştir. Gaye­
den daima ayrılma, uzaklaşma ihtimali vardır.
Bu sebeple, hizmetler kaybolur bunun netice­
sinde de bütçe de büyük israflara gidilebilir.
Yukardaki, izahtan anlaşılacağı gibi bütçe
program ve projeler üzerinden kanunlaşmadığı
için bir rakam altında toplanan parçaların, bi-
— 326 —