rönesans döneminde matematik
advertisement
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FATİH EĞİTİM FAKÜLTESİ 1 RÖNESANS DÖNEMİNDE MATEMATİK • Bu dönem diğer alanlarda olduğu gibi . matematik alanında da yeniden bir uyanışın gerçekleştiği ve özellikle trigonometri ve cebir alanlarında önemli çalışmaların yapıldığı bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa'da canlanan ticari ilişkiler, çok sayıda ticari aritmetik kitabı yazılmasına yol açtı • Bu yüzyılın adlarından söz etmeye değer matematikçileri arasında, cebir konusunda eser yazan Luca Pacioli (1445-1509), trigonometriyi canlandıran Regiomontanus (14361476), denklemlerle ilgili çalışmaları olan Nicolas Chuquet (öl. 1500) (ilk defa olarak bir cebir denkleminde negatif sayıyı ifade etmiştir) sayılabilir. • 16. yüzyılda Dünya daha hızlı değişmeye başlamış ve bu değişmelerin matematiğin gelişimi üzerindeki etkilerini izlemek daha güç hale gelmiştir. Yeni bir dünyanın açılması ticari matematiğe ilgiyi artırmıştı. O zamana kadar ikinci derece denklemleri tamamıyla, üçüncü derece denklemlerinin de bazı özel durumları koni kesitleri yardımıyla çözülmüştü (Ömer el-Hayyâm'ın çözümleri gibi). Matematiğin daha ileriye götürülebilmesi için, daha iyi bir sembolleştirmeye ihtiyaç vardı. Dördüncü ve daha yüksek dereceli denklemlerin çözülme zamanı gelmişti. İşte 16. yüzyılda matematik, İskenderiye döneminden Skolastik döneme kadar bu alanda ortaya konan başarılardan daha fazla gelişmeye sahne oldu. • Rönesans matematiği özellikle Raffaello Bombelli, François Viète ve Simon Stevin ile doruk noktasına ulaşmıştır. • Üçüncü ve dördüncü derece denklemlerinin çözümü 16. yüzyılda İtalyan matematikçilerin en önemli başarısı olmuştur. Tartaglia (15061537), Cardano (1501-1576), Ferrari (1522-1560), Bombelli (doğ. 1530) bu denklemleri çözmüşlerdir • Fransız matematikçi Viete (1540-1603) ilk defa cebirde bilinmeyen için alfabenin sesli harflerini, bilinenler için de sessiz harflerini kullanmış böylece, bugün cebirde kullandığımız sembollerin prensibini ortaya koymuştur • Topçuluk ile ilgili askerlik problemlerine ilk defa matematiği uygulayan Tartaglia, Venedik'te düzenlenen bir matematik yarışmasında x3+mx2=n kübik denklemini çözmüş, Cardano, Tartaglia'nın üçüncü derece denklemi çözümünü öğrenerek 1545'de Magna adlı kitabında yayınlamıştır. Cardano bir denklemin kaç tane köke sahip olabileceği meselesini ele alarak üçüncü ve dördüncü derece denklemlerinin genel teorisini tartışmaya açmıştır. Bütün kökleri bulmak için sadece negatif sayılara değil, aynı zamanda kompleks sayılara da ihtiyaç olduğunu düşünmüş, kökler arasındaki ilişkileri ortaya koymuştur. Böylece artık bir genel dördüncü derece denkleminin çözümünü cebirsel bir formülle ifade etmek mümkün hale gelmiştir • Leonardo da Vinci de matematik ve sanat arasında bağlantı kuran önemli bilim adamlarındandır. Leonardo da Vinci'ye göre, resim yapma bir bilimdir ve bütün bilimler gibi matematiğe dayanmak zorundadır, çünkü matematiksel açıklamalar ve ispat yöntemini izlemeyen hiç bir araştırmaya bilim denemez. Leonardo, teoriyi ihmal eden ve yalnızca pratik olarak sanat üretenleri küçümser, ona göre pratik daima teoriye dayanmalıdır. • Rönesans ‘ın sonlarına doğru matematik anlayışında ilerleme ve olgunlaşma görülür. Bu anlayış • “ Doğa’nın renkli ve canlı tablosu yerine kesin matematik kavramlar konulabileceğini, canlı doğanın bir matematik oranlar şemasına indirgenebileceğini” ileri sürer. 15.&16. YY DA COGRAFİ KEŞİFLER • Coğrafî keşifler, 15. yüzyıl ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması amacıyla başlattıkları ve yeni okyanusların ve kıtaların bulunmasıyla gerçekleşmiş olan keşifleri ifade eder. Bilimsel bir merak ve yeni ufukların keşfedilmesi duygusu söz konusu olmakla birlikte temelde bu keşifler özellikle 15.yüzyıldan itibaren açık bir şekilde ekonomik nedenlerden kaynaklanmıştır. İlk keşif denemeleri, Atlantik Okyanusu ve Afrika kıyılarına doğru, 14. yüzyılın başlarında Fransız ve Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır. Kanarya Adaları ve Azor Adaları'nın keşfedilmesi, bu girişimlerin sonucudur. KEŞİFLERİN BELLİ BAŞLI NEDENLERİ • Avrupa’nın kendinde olmayan ama Doğu uygarlıklarında olduğunu bildikleri zenginliklere (Baharat, ipek ve diğer maddi kaynaklara) ulaşmak için yeni, kısa ve ucuz yol arayışı. • Özellikle İspanyol ve Portekiz krallıklarınca, değerli madenlere ulaşılması için gemicilerin desteklenmesi. • Hristiyanlık dininin ve Avrupa kültürünün yaymak istenilmesi. • Artan bilgilerin de etkisiyle dünyanın tanınmak istenilmesi. • Pusulanın geliştirilmesi • Sağlam gemilerin yapılması • Coğrafya bilgisinin artması ve cesur gemicilerin yetişmesi EN ÖNEMLİ COĞRAFİ KEŞİFLER NELERDİR ? • * Portekizli kaptan Barthelmi Diaz Afrika’nın en güney ucu olan Ümit Burnuna ulaştı.(1487) • Portekizli gemici Barthelmi Diaz’ın Ümit Burnu’nu bulmasından sonra Vasko Dö Gama, buradan dolaşarak Hint okyanusu ve Hindistan’a ulaştı. Vasko Dö Gama Hindistan’a ulaşan ilk batılı denizcidir.(1498) Vasko Dö Gama • Da Gama’nın yolculuğunun bir sonucu olarak dünya’nın yarısının şekli öğrenildi. Ve Avrupa ile Asya arasında bir deniz güzergahı olduğu ortaya konuldu. Ancak bu deniz güzergahı Avrupa’nın Asya’ya üstünlük kurmasına ve küresel bir ekonominin doğmasına yol açtı. • Da Gama’nın seyahati çağ açıcı bir atılımdı. Ancak gama’nın şiddete yatkınlığı, kuşkuculuğu ve diplomatik olmayan davranışları Avrupa’nın Hindistan ve Afrika’yla ilişkilerinin olabilecek en kötü tarzda başlamasına neden oldu. • İtalyan kaptan Kristof Kolomb, asıl amacı İspanya kralı adına hem daha ucuz hem daha kısa yoldan Asya’ya ulaşma arayışı içindeydi. Çünkü bu sayede baharat ve benzeri maddeleri ucuz ve hızlı taşıyabilme olanağına sahip olacaktı. Bu amaçla 3 gemiyle yola çıktı ve batı Hint adalarına ulaştı. Aslında Amerika’ya ulaşmıştı ama bunu bilmiyordu.Burasını Hindistan sanıyordu.(1492) Kristof Kolomb • Kolomb’un dönüşüyle ispanya’da bir heyecan uyandı.Portekizlilerle varılan Tordesillas antlaşmasıyla (7 haziran1494) • Kolomb’un keşfettiği yerlere İspanyol hak iddiaları tanındı. Bu hükümle Amerika’daki ispanyol imparatorluğunun temelleri atılmış oldu. • Maalesef Kolomb keşfettiği yerin merika olduğunu anlayamadan 55 yaşında öldü( 1506) • İtalyan kaptan Ameriko Vespuçi, Amerika kıtasına ulaştı ve burasının Hindistan değil, yeni bir kıta olduğunu keşfetti. • (1454-1512) Ameriko Vespuçi • * Portekizli kaptan Macellan deniz yolu ile dünyanın etrafını dolaştı. Ancak yolculuğu sırasında Filipinlerdeki yerli halk tarafından öldürüldü(1521). Yolculuğunu Del Kano tamamladı. Ve dünyanın yuvarlaklığı kanıtlandı. • Yeryüzünü ikinci kez dolaşan kişi ise Francis Drake’dir. • Macellan COĞRAFİ KEŞİFLERİN SONUÇLARI • Dünyanın büyük bir kısmı tanınmış sanıldığından daha büyük olduğu anlaşılmıştır. • İlk zamanlarda keşiflerden en çok İspanyollar ve Portekizliler yararlandılar, büyük sömürge imparatorlukları kurdular. Fransızlar ve İngilizler de Kuzey Amerika'nın Atlas Okyanusu kıyılarında, Kanada'da sömürgeler elde ettiler. Avrupa devletleri arasında sömürge rekabeti başladı. • Ticaret alanı genişledi. Ticaret ve sanatla uğraşan Burjuvalar zenginleşti. Asiller eski servet ve ayrıcalıklarını kaybetmeye başladılar. • Keşifler ticaret yollarının değişmesine neden oldu. İpek ve Baharat yolları kullanılmaz oldu. • Keşifler dinsel inanışlar üzerinde de etkili oldu. İncil'de yeni bulunan ülkelerden söz edilmemesi, Hristiyanların kiliseye olan bağlılıklarını sarstı. • Yeni yolların bulunması en çok Orta Asyalı Türkleri ve İslam dünyasını olumsuz yönde etkiledi. Keşiflerden sonra bu milletler ekonomik bakımdan yoksullaştılar. • Akdeniz limanları eski önemini kaybetti. • Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazandı.Bu durum Süveyş Kanalı'nın açılmasına kadar sürdü. • Hristiyanlık yayıldı. • Köle ticareti ortaya çıktı. • Doğu ticaret yolu Afrika'nın güneyine kaydı. (1487-1498) • Amerika kıtası bulundu • Bu canlandırmada, coğrafi keşifler sonucu tanınan yeni uygarlıkların kültürlerinin ve sömürgeleştirilmiş topraklardan gelen kaynak akışının sağladığı refahın, Avrupa'da yeni düşünce şekillerini etkilemesi anlatılmaktadır. RÖNESANS DÖNEMİNDE BİLİM VE TEKNOLOJİ ASTRONOMİ 25 SUNUMA GENEL BAKIŞ Astronomi ve Önemi Rönesans Döneminde Astronominin Yeri Rönesans’ta Astronomi Çalışan Bilim Adamları 26 1. ASTRONOMİ VE ÖNEMİ Astronomi, yörüngesel cisimleri ve dünya atmosferinin dışında gerçekleşen, yıldızlar, gezegenler, kuyrukluyıldızlar, kutup ışıkları, galaksiler ve kozmik mikrodalga arkaplan ışıması gibi gözlenebilir tüm olay ve olguları inceleyen bilim dalıdır. 27 Neden Astronomi: En eski bilim dallarından biridir. Bu yüzden, astronominin bilim tarihindeki yeri oldukça fazladır. Matematik ve fizik gibi başka birçok bilim dallarının da gelişmesine neden olmuştur. Aklıma takılan çooooo..k soru var 28 Astronomi evrendeki gök cisimlerinin boyutları ve yaşları hakkında bilgi verir ve böylece onların zaman ölçeği, uzaklıkları ve boyutları hakkında soyut düşünebilmemizi sağlar. Astronomi, gerektiği gibi öğretilirse rasyonel düşünmenin gelişmesine ve bilimin doğasını anlamaya yardımcı olur. 29 30 2. RÖNESANS DÖNEMİNDE ASTRONOMİNİN YERİ İslam dünyasında astronomi çalışmaları önemini yitirmeye başladığı sıralarda Orta Avrupa, Rönesansla beraber bilim merkezi olma yolundaydı. İslam dünyasından alınan kitaplardan astronomi öğreniliyor ve üniversitelerde öğretiliyordu. Bunun iki temel sebebi vardı: a) Denizcilerin yön ve konum saptama ihtiyaçları b) Dini günlerin belirlenmesi ve daha genel anlamda takvimde yeni gözlemlerle desteklenen bir reform yapılması ihtiyacıydı. 31 Rönesans döneminde astronomi ile ilgili yapılan araştırmalar, modern astronominin oluşmasına temel hazırlamıştır. (Özellikle Kopernik tarafından) 32 3. RÖNESANS’TA ASTRONOMİ ÇALIŞAN BİLİM ADAMLARI 33 Cusa’lı Nikolaus(Nikolaus von Cusa) 34 Almanya’nın Moselle bölgesinde Keus(Cusa)’da 1401 civarında doğdu. Öğrenimine din ağırlıklı başladı. Rönesans bilimiyle üniversitede tanıştı. Nikolaus esasen bir filozof olmakla beraber, bilimi felsefenin hizmetine koymaya karar verdi ve bu onu bazı ilginç sonuçlara götürdü: * Göklerdeki hareketin merkezinde bir kozmik nokta bulunduğu fikrini ve ayrıca Yer’in sabit ve herşeyin merkezi olduğunu reddetti. * Gerçekten de, bir yörünge üzerinde hareket etmese bile Yer’in görünür bir hareketi olduğuna inandı. 35 * Yer’in, evren içinde canlıların yaşadığı tek yer olmadığını ciddi şekilde ileri süren Nikolaus idi. Görüşleri, felsefi düşünceye dayanmış bir dille ifade edilmiş olsa da, etkili oldu. Doğal olarak astronomların büyük kısmı, Nikolaus’un hayal gücüne dayalı kavramlarını benimsememişlerdir. 36 Georg von Peuerbach 37 1423 yılında Avusturya’nın Peuerbach şehrinde doğdu ve 1461’de Viyana’da öldü. Hem geometri hem de astronomide iz bıraktı. Georg Peuerbach, güneş tutulmalarıyla ve güneş hareketleriyle ilgili cetveller hazırlayarak astronomiye katkı sağladı. Batlamyus astronomisi konusunda bir de okul kitabı yazdı. Astronomi, kesinlik gerektiren bir bilimdir ve gelişmesi, dikkatli ölçümlere ve titiz hesaplamalara dayalıdır. Peuerbach’ın çalışmaları çok ilgi çekici olmasa da bu konuda önem taşır. 38 Not (Batlamyus astronomisi): Batlamyus gezegenlerin Dünya etrafında dolanırken aynı zamanda da Dünya merkezli çember üzerinde dairesel bir hareket yapmaları gerektiğini düşündü. 39 Johannes Müller (Regiomontanus) 40 Alman astronom 1436’da doğdu 1476’da öldü. Regiomontanus, Peuerbach’ın öğrencisiydi. Onunla birlikte Batlamyus astronomisini her yönüyle incelediler. Peuerbach genç yaşta öldüğü için, Batlamyus’un en önemli eseri Almagest’in özetini Regiomontanus çıkardı. Batlamyus’un teorisine eleştirisel yaklaşan bu özet, bu teorideki herşeyin doğru olmadığı fikrinin doğmasına yardımcı oldu. 41 Nicolaus Copernicus (Mikolaj Kopernik) 42 Kopernik(1473-1543), Polonyalı astronomi bilginidir. Modern astronominin kurucusu olarak bilinir. Matematik, astronomi, kanon hukuku, tıp, ekonomi alanlarında çalıştı. Gökyüzünü katedralin duvarları içindeki bir kuleden gözlemledi. Araştırdığı astronomi problemi, gök cisimlerinin hareketleriydi. 43 Kopernik, Güneş’i evrenin merkezi olarak gösterdikten sonra, Dünya’nın * Kendi ekseni etrafında günlük hareketi bulunduğunu, *Güneş etrafında dairesel bir yıllık hareket yörüngesi izlediğini ifade etmekdeydi. 44 45 46 Eserleri: 1) Commentariolus (Küçük Açıklama) 2) De Revolutionibus Orbium Coelestium (Gök Cisimlerinin Dolanımları Üzerine) 47 Giordano Bruno 48 Giordano Bruno, 1548 ve 1600 yıllları arasında yaşmıştır. İtalyan filozof, gökbilimci Kopernik’in tezini savunmuştur. Evrenin sonsuz ve eş dağılımlı olduğunu ve evrende, dünyadan başka birçok gezegenin olduğunu söyledi. Dinsizlikle suçlandığı için hiçbir yerde kalıcı olarak yaşayamadı. 49 Tycho Brahe 50 1546-1601 yılları arasında yaşayan Danimarkalı büyük astronom Tycho Brahe, iki güneş sistemin modeli arasında doğruyu bulmanın sadece çok duyarlı gözlerle mümkün olduğunu belirtmiştir. Kendi kurduğu modelde Ay ve Güneş’in Yer etrafında, diğer gezegenlerinse Güneş etrafında düzgün dairesel hareket yaptıklarını kabul etmişti. 51 52 Brahe, sisteminden çok, yaptığı gözlemlerle önem taşır. Onun yaptığı gözlemler sayesinde Aristoteles fiziği ve kozmolojisi büyük darbeler almıştır. 1572 yılında, Cassiopea takımyıldızında yeni bir yıldız ortaya çıkar. Yaptığı hesaplamalarla Brahe, bu gökcisminin sabit yıldızlar bölgesinde bulunduğunu ve yeni bir yıldız olduğunu ortaya çıkardı. Brahe, 1577'de ise, bir kuyruklu yıldız gözlemler. 1576 yılında Hven Adası'nda dönemin en önemli gözlemevini kuran Brahe, bu gözlemevinde, o zamana kadar Batı Dünyası'nda karşılaşılmayan büyük boyutlu gözlem araçları inşa edilmiş, özellikle duvar kadranı çok ilgi çekmiştir. Pratik astronomide büyük bir yenilik olan günlük gözlemler de yapmıştır. 53 54 Brahe'nin gökcisimlerinin sapma değerlerinin ölçülmesine (solda) ve gökcimleri arasındaki mesafenin ölçülmesine (sağda) yarayan iki tasarımı. 55 Sonuç olarak Rönesans’ta astronomi alanındaki değişmeler; 1. Batlamyus’un teorilerindeki her şeyin mutlaka doğru olmadığı ortaya çıktı. 2. Kopernik’in teorisi astronomiyi tersine çevirdi. 3. Bilimsel araştırma yapma tarzı değişti. 4. İnsanlar, artık, otoriteyi gözlemin üzerinde tutmayacak; her yeni varsayımın doğruluğunu deney ile kontrol ederek kendi yolunu kendi çizicekti. 56 Sonuç olarak Rönesans’ta astronomi alanındaki değişmeler; 5. Modern astronominin temelleri oluştu. 6. Aristoteles kozmolojisi büyük darbeler aldı. 7. Pratik astronomide büyük bir yenilik olan günlük gözlemler de yapılmaya başlanmıştır. 8. Geleceğe ışık tutan eserler ortaya çıktı. 9. Gözlem ve ölçüm araçları tasarlandı. 57 RÖNESANS DÖNEMİ RÖNESANS DÖNEMİNDE BİYOLOJİ VE TIP RÖNESANS DÖNEMİ • Rönesans, Orta Çağ ve Reformasyon arasındaki tarihi dönem olarak anlaşılır. • 15 - 16. yüzyıl İtalya’sında batı ile klasik antikite arasında – sanat, bilim, felsefe ve mimarlıkta bağın tekrar kurulmasını sağlayan, – İslam filozof ve bilim insanlarının çalışmalarının çeviri yoluyla alındığı, – deneysel düşüncenin canlandığı, – insan yaşamı (hümanizm) üzerine yoğunlaşıldığı , – matbaanın bulunmasıyla bilginin geniş kitlelerle paylaşımının arttığı ve – radikal değişimlerin yaşandığı dönemdir. • Bu çağ uzun zamandır geriye düşmüş olan Avrupa'nın ticaret ve Coğrafi Keşifler'le yükselişinin öncüsü olmuştur. İtalyan rönesansı bu dönemin başlangıcı sanatsal ve bilimsel gelişmeyi ifade eder. • İlk kez İtalyan sanatçı Giorgio Vasari tarafından Vite'de kullanılmış, 1550 yılında basılmıştır. • Rönesans teriminin kökeni Fransızca'dır. Fransız tarihçi Jules Michelet tarafından kullanılmış, ve İsviçreli tarihçi Jacob Burckhardt tarafından geliştirilmiştir . • Yeniden doğuş iki anlamı içerir : – lki antik klasik metinlerin tekrar keşfi, öğrenimi, sanat ve bilimdeki uygulamalarının tesbitidir. – İkinci olarak bu entelektüel aktivitelerin sonuçlarının Avrupalılık kültürünü genelde güçlendirmesidir. • Rönesans döneminin bilim adamı yeni bir bakış değil, yeni bir oluşum ortaya koymuştur. • Yenilikler çoğu kez öyle büyük olmuştur ki o döneme Yeniden Doğuş ya da Rönesans değil, Gerçek Doğuş, Yeni Bir Başlangıç demek daha uygun olur. • Rönesans, insanın kendi üzerine eğildiği, kendini keşfettiği ve hümanist görüşün önem kazandığı bir dönemdir. RönesansIn Nedenlerİ • Ortaçağın sonlarına doğru kültür ve sanatta önemli bir birikimin oluşması. • Avrupanın İslam Medeniyetini tanıması. • Matbaanın geniş kullanım alanına girmesiyle yeni buluş ve düşüncelerin yayılması. • Avrupada kültür ve sanat faaliyetlerini destekleyen, bilim adamları ve sanatkârları himaye eden varlıklı kişilerin (mesenlerin) ortaya çıkması. • Coğrafi Keşiflerden sonra zenginleşen Avrupada, sanattan ve edebiyattan zevk alan bir sınıfın ortaya çıkması. • Antikçağ (Eskiçağ) eserlerinin incelenmesi. • İstanbul’un fethinden sonra Bizanslı bazı bilginlerin İtalyaya göç ederek eski Yunancayı öğretmeleri ve eski eserleri tanıtmaları. • • • • • • RönesansIn SonuçlarI Avrupa ülkelerinde bilim, sanat, edebiyat alanlarında yeni bir dünya görüşü ortaya çıktı. Skolastik düşünce yıkıldı. Düşüncede serbest bir ortam doğdu. Deney ve gözleme dayanan pozitif düşünce ortaya çıktı. Kilise zayıfladı. Bu durum Reform Hareketlerini başlattı. Bu döneme kadar bilim, sanat ve medeniyet alanlarında İslam Ülkeleri öncülük yaparken, Rönesans hareketleriyle Avrupa Ülkeleri öne geçti. Avrupada insan faktörü öne çıktı. İnsanlar kendi haklarına sahip çıkmaya başladılar. Rönesans dönemİnde tIP • İlmi düşünce de 13.yüzyıl da Bacon’un başlattığı “Dogmatiklerin dediği gibi ilim tamam değil” fikri her geçen gün daha belirginleşiyordu. • Kilisenin değişmezliğini kabul edip her şeyi kalıplaştırdığı ilimde tıpta yerini almıştı. • Aristo’nun ve Galen’in bilgilerinin eksik olduğunun ortaya çıkıp ıspat edildiği zaman “Tıpta Rönesans” başlayacaktır. TIpta rönesansIn İlk adIMI paracelsus • 16.yüzyılda tıp dünyasında daha önce var olanları reddederek tıpta rönesansın ilk adımlarını atan hekim PARACELSUS’tur. • Alman hekim, gezgin ve simyacı olan Paracelsus , Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde tıp okudu ve Viyana • Üniversitesinden mezun oldu. • Ama aldığı bilgiler onu tatmin etmemişti. • 23 yaşında tüm Avrupa,Rusya ve Orta Doğu’yu gezmiş buralarda hekimlik ve cerrahlık yapmıştır. • Tekrar Almanya’ya dönüp Basel Üniversitesinde hocalığa başladı. • Burada verdiği tıp derslerinde , güzel konuşması ve yaptığı tedavilerle dikkat çekti.Avrupa’nın her yerinden öğrenciler Basel Tıp Fakültesine geliyordu. • Paracelsus derslerinde her zaman uygulanan tedavileri acımasızca eleştirirdi. • Dersin ilk günü tıp fakultesinde okutulan kitapları kürsüde yakar “ Bunlardaki bütün bilgiler benim sakalım kadar değil” derdi. • Önceleri ilgi görmüştür fakat daha sonra tepki almaya başladı ve fakülteyi terk etti. • Ona göre tüm varlıkların temeli: TOPRAK-SU-HAVA-ATEŞ-MATERIA PRIMA* adını verdiği dört element ve ara maddelerden oluşmaktaydı. • Yani canlı ve cansız maddelerin kaynağı birdi. Kimyadaki prensipler canlılar içinde geçerliydi. • Bunun sonucunda canlılar eğer bir kimyasal yapıya sahipse yapı bozuklukları da kimyasal maddelerle tedavi ile çözülebilmelidir diye düşünerek FARMAKOLOJİ ’ nin kurucusu olmuştur. • Her gittiği yerde etkili tedavi yöntemlerini araştırmış, doğanın gizli güçlerini öğrenmek istemiştir. *materia prima(ilk maddeler): tuz,kükürt ve civa. Paracelsus tIpa ne getirmistIR? • Öncelikle ilan ettiği ilk şey: “Şimdiye kadar öğrendiğiniz tıp bilgileri hiçtir ve bunların dışında tedavi eden pek çok şey var.” idi. • O ana kadar hazırlanan bitkisel ilaçları reddedip Madensel ilaçları tedaviye sokmuştu. • Civa, kükürt,demir,bakırsülfat,içeren kimyasal bileşenler hazırladı. • Antimonu tedaviye soktu. • Frenginin civa ile tedavisini başlattı. • Homeopatiyi kurdu. – Kendinden sonra Paracelsus Ekolü çok uzun zaman tıbbı etkilemiştir. Modern anatomİnİn kurucusu vesalİus • • • • • Andreas Vesalius 16.yüzyılda yaşadı. Hekim ve eczacı yetiştiren önemli bir aileden geliyordu. Paris tıp fakültesinde okudu. İtalya’ya Padua Tıp Okuluna gitti. Burada daha çok disseksiyon yapılıyor olması onu çeken en önemli nedendi. • Bir disseksiyon anında bir gerçeği farketti: • Anatominin babası sayılan Gallen’in en önemli hatasının hayvanlarda* yaptığı disseksiyonları insanlara genellemesiydi. * genellikle maymun • Vesalius’a göre insan anatomisine ilişkin bilgiler ancak insan bedeni üzerinde yapılan çalışmalarla anlaşılabilirdi. • 23 yaşında Pauda’da anatomi hocası oldu. • Yaptığı her araştırmada Galen’in yanlışlarını görüyordu.Çalışmalarını “Humanis Corporis Fabrica”* adlı büyük eserinde topladı. • Bu eser Galen’in anatomisindeki 200’den fazla hatasını ortaya koyuyordu. • Ders verdiği anatomi salonları dolup taşıyordu. • Kişiliğinin ve gençliğinin verdiği ukalalıkla derslerine devam edenleri kaçırmış. *İnsan Vücudunun Yapısı vesalİus tIpa ne getİrmİŞtİr? • Anatomide Galen’in ortaya koyduğu anatomi bilgisinin yanlışlığını koydu ortaya. • Dini inançlara göre “ Kadın,Adem’in kürek kemiğinden yaratıldığı için kadında bir costa* eksik” olduğunun yanlış olduğunu ıspat etti. • Kalpte septumlarda bir delik yoktu. • Bunun gibi 1500 yıl devam eden birçok inanışı yıktı. • Galen’ in 200 den fazla hatasını ortaya çıkardı. • Kendisinden sonra gelen anatomistler bu ışıkla hızla yeni bilgileri anatomiye kattılar. Kan dolaŞImInIn keŞfİ harvey • Kendini ilmi tetkiklere vermiş, çalışkan bir insan olan İngiliz hekimi William Harvey “Kalp bir pompadır , kan dolaşıyor” diyerek Tıp Rönesansının önemli temsilcisi olmuştur. • Cambridge ‘de okudu. Padua’ya tıp eğitimine gitti. Burada kalbin hareketi ve kanın özellikleri konusunda bir otorite olan Fabricus’un öğrencisi oldu. • Kalbi ve damarları inceleyen Harvey , kanın kalbin sol karıncığından aort damarı vasıtasıyla bütün vücuda dağıldığını ve venlerle tekrar kalbe döndüğünü yani Büyük Kan Dolaşımını göstermiştir. • Lumbley’de cerrahi ve anatomi hocalığı yaptı. Anatomi hocalığının çalışmaları neticesinde “Hayvanlarda Kalp ve Kanın Hareketleri Üzerine Anatomik İnceleme” adındaki ufak kitabını yazdı. • Bu çalışma ile kanın vücutta dolaştığını ve kalbin bir pompa görevi gördüğünü ispatlamış oluyor. • ( Galen’e göre kan vücutta dolaştığı yerde emiliyordu ve yemek yiyerek bunu telafi ediyorduk.) • Abiyogeneze karşı çıkarak Aristotales’e karşı çıkmıştır. Harvey Tıpa Ne Getirmiştir? • Kitabında kalpteki ve toplardamarlardaki kapakçıkların kanın yalnız bir yönde akmasını sağladığını, kanın karıncıkların kasılması (sistol) ile kalpten dışarı atıldığını, gevşemesi ile (diastol) kalbe dolduğunu söylemiştir. • Vücut yüzeyine yakın atardamarlardan elle duyulan nabzın atardamarların kasılması ile değil, kanın damar çeperine çarpması ile oluştuğunu ortaya koyuyordu.. • Kalbin odacıklarındaki ve vücudun tümündeki kan miktarını hesaplayan ilk hekim oldu. • Harvey’in keşfi ancak 50 yıl sonra ilim dünyasındaki hekimlerin çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir. Rönesans Döneminde Biyoloji • Bu dönemde diğer bilimlerin yanı sıra biyolojide de önemli gelişmeler yaşanmıştır. Otto Brunfels: – , Herbarum Vivae Eicones (Bitkilerin Canlı Resimleri) adlı yapıtıyla botaniği – Conrad Gesner ise Historiae Animalium (Hayvanlar Tarihi) adlı yapıtıyla zoolojiyi yeniden canlandırmıştır. • Bu dönemde biyoloji olarak yapılan seyahatler sayesinde yeni bitki ve hayvan türleri ile karşılaşılmıştır. • Bunun sonucunda biyoloji bilimi gelişmeye başlamıştır. • XV. yy’da yazılan eserler o döneme ait ve o güne kadar bilinen bitki ve hayvanların nitelikli resimli ansiklopedilerinden ibaretti. RÖNESANS DÖNEMİNDE TEKNOLOJİ Tenolojinin Döneme Etkileri • • • • Derebeylik rejimi ortadan kalktı, Düşünce akımı başladı, Kiliselerin etkisi ortadan kaldırıldı, Daha büyük imparatorluklar kurulmaya başladı Teknolojik Gelişmeler • Matbaa • Pusula • Barut ve ateşli silahlar Barut ve Ateşli Silahlar • İlk defa çinliler kullanmaya başladı • Barut MÖ’ki yıllarda savaşın yanı sıra gösteri malzemesi olarak kullanılıyordu • Avrupada barutu ilk defa Alman Berthold Schwartz kullandığı düşünülmektedir. • Orta çağda kullanılan ilk toplara bombart denirdi ve bombartların azami ağırlığı 16 tona kadar ulaşabilirdi. Pusula • Pusula, yön gösteren, kerteriz alıp mevki bulmaya yardımeden mıknatıslı veya cayro ile çalışan seyir aleti, ya da ortasında bir mil üzerinde serbestçe duran ve uçları yerin manyetik kutuplarına yönelerek kuzey doğrultusunu anlamaya yarayan mıknatıslanmış bir iğne yerleştirilmiş, manye tik olmayan bir maddeden yapılmış alettir. • İspanyada bulunan 18. yy. dan kalma bir pusula Matbaa 3 etkene bağlı olarak gelişmiştir Kağıt Mürekkep Oymacılık Leonardo da Vinci Georgius Agricola • Ömrünü tıp, fizik ve kimya çalışmalarına adadı. Fiziksel jeolojinin temelini atan kişi olarak bilinir. Ayrıca minerallerin oluşumu ile ilgili keşiflerini yayınladı. Kendini dini tutumlara ve hoşgörüye vermiştir. KAYNAKÇA Robin Hanbury-Tenison İngilizce aslından çeviren :Nurettin Elhüseyni , Tarihteki yetmiş büyük yolculuk Prof. Dr. Cihan DURA, Atatürk devriminin temeli bilimsel zihniyet Coğrafi keşifler atlası ,gürbüz yayınları Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/bilim/10456yeniden-dogus-ronesans-doneminde-bilim-15-16yy.html#ixzz1ekIywtPE http://www.korayhoca.com/cografi-kesifler-ronesans-reformdonemi-ders-ozetleri/ http://tr.wikipedia.org/wiki/Co%C4%9Frafi_ke%C5%9Fifler kaynak Hüseyin Gazi TOPDEMİR Yavuz UNAT – Bilim Tarihi Prof. Dr. Ayten ALTUNTAŞ Prof. Dr . Cihan DURA http://www.frmtr.com/tarih-ve-inkilap-tarihi/718887-yeniden-dogusronesans-doneminde-bilim.html http://www.bilimvadisi.com/bilim/ronesans-donemi-nde-bilim.html http://www.msxlabs.org/forum/bilim/10456-yeniden-dogusronesans-doneminde-bilim-15-16-yy.html#ixzz1ewIWtENd http://www.turkforum.gen.tr/vforum/yeniden-dogus-ronesansdoneminde-bilim-t136978.html http://ansiklopedika.org/T%C4%B1p_tarihi http://www.sevgiadasi.com/15-16-yuzyilda-bilim-yeniden-dogusronesans-doneminde-bilim-francis-bacon/ http://tr.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6nesans_d%C3%B6nemi KAYNAKÇA 1. http://gokyuzu.org/index.php?option=com_content& view=article&id=91&Itemid=168 2. http://meralsezen.wordpress.com/2011/05/24/nicola us-copernicus-19-02-147324-05-1543-gokbilimci/ 3. http://tr.wikipedia.org/wiki/Astronomi 4. http://www.bilimvadisi.com/bilim/ronesans-doneminde-bilim.html 5. http://www.astronomiveuzaybilimleri.com/k/ast 6. Ronan, C. A.(2003). Bilim Tarihi: Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi. 7. Saraç, C. (1983). Bilim Tarihi (Matematik-Astronomi). 89 Hazırlayan arkadaşlara teşekkür ederiz! Fatma Karaca Nahide Öztürk Sinem Yakarışık Can İsmail MERT 90
