Artrit Semiyolojisi

Artrit Semiyolojisi
Dr Sedat YILMAZ
Romatoloji BD
1
Tanımlar
• Artrit: Eklem inflamasyonu
Muayende inflamasyon bulgularını tespit edebiliriz.Bunlar
: Ağrı , şişlik , kızarıklık , ısı artışı , fonksiyon kaybı
• Artralji: Eklemde ağrı
Temelde şikayetler bunun üzerinedir.(Dizimde
ağrı var vb.)
Artritte inflamasyon bulgularından kızarıklık
çoğunlukla bir bulgu değildir. (özellikle büyük
eklemlerde) Sadece yüzeyel eklemlerde
metacarpofaringeal , proximal interfaringeal
eklem gibi eklemlerde bazı hastalıklarda
kızarıklık görebiliriz.
2
Tanımlar
• İnflamasyon (Yangı):
Canlı dokunun her türlü canlı, cansız yabancı
etkene veya içsel/dışsal doku hasarına verdiği
hücresel, humoral ve vasküler bir seri vital yanıt
Yaşam için gerekli bir yanıt(m.organizmalara
karşı koyabilmek hatta maligniteye karşı
koyabilmek için gerekli.)
3
Tanımlar
• İnflamasyon:
Kardinal bulgular
–
–
–
–
–
Rubor
Kalor
Tumor
Dolor
Disfonksiyon
Özellikle renk değişikliği sık gördüğümüz bir
bulgu değildir.
4
Tanımlar
• Synovium: Eklem boşluğundaki kıkırdakla kaplı olmayan
bölümlerini kaplayan ince zar
Eklem bölümünde kemiklerin karşılıklı geldiği yerlerde kıkırdak vardır.Synovium
burada bulunmaz.Synovium büyük eklemlerde daha belirgin küçük eklemlerde
daha incedir.
İki tip synovium vardır:
Tip A sinovisit: Makrofaj benzeri İmmün sistem bileşenidir.
Tip B sinovisit: Fibroblast benzeri Bağ dokusu sentezinden sorumludur.
Fonksiyonu;
– Defans Özellikle tip A
– Sinoviyal sıvı(eklem sıvısı-hyalürinik asit) üretimi, HA,
müsin, vs Tip B: eklem sıvısına kayganlığı veren maddeleri sentezler.
5
DİZ EKLEMİ
Kemiklerin birbirine bakan tarafında kıkırdaklar var . Eklemi saran bir eklem kapsülümüz
var. Eklem kapsülünün iç kısmını ve kıkırdakla kaplı olmayan alanı kaplayan synovial zarı
görüyoruz. Ve bu zarın ürettiği (tip B ) sinovyal sıvıyı görüyoruz.Yaşlılarda eklem sıvısı
azalması denilen olay osteoartrit kaynaklıdır.
6
Sorular
1. Neresi ağrıyor?
Ağrıyan yer eklem mi?
Hangi eklem?
Yansıyan ağrı?
Kas iskelet sisteminde başka sorun?
7
Eklemde ağrı
Periferik eklem tutulumu
Aksiyel eklem tutulumu
Aksiyel : Omurganın kendisiyle yaptığı omurganın costalar ile
yaptığı eklemdir.Sacroiliac eklemde böyledir.
Periferik eklemlerde bunların dışında olanlardır.
Eklem dışı tutulum
Periarticular yapıların
tutulumu ; sorun
aslında eklemle
ilişkisiz.
8
2. Artiküler? Periartiküler?
Periartiküler dediğimiz yapılar eklem hareketleri ve stabilitesini sağlayan yapılardır.
Anatomi
Artiküler
Sinovyum, kartilaj,
kapsül
Periartiküler
Tendon, bursa,
ligaman, kas, kemik
Ağrılı bölge
Diffüz, derin
Fokal, noktasal
Hareket ile ağrı
Aktif + pasif
tüm düzlemler
Sıklıkla
Aktif
bazı düzlemler
Nadiren
Şişlik
Bursa : synovial zar ile kaplı keseciklerdir.Fizyolojik olarak her insanda vardır. Patolojik olarak bulunanlarda vardır.
Diffüz-derin ağrıda dizinin hepsini gösterir.Ama noktasal gösteriyorsa tendon-ligaman-kas aklımıza
gelmeli. Bu da artiküler-periartiküler ayrımında önemlidir.
Aktif hareket : hastaya dizini hareket ettirmesini söylüyoruz.
Pasif hareket : Hasta dizini serbest bırakıyor biz hareket ettiriyoruz.
Eğer sorun eklem içindeyse hem aktif hem pasif harekette kasta ağrı hisseder.Ama sorun
periartiküler ise aktifte ağrı olur,pasifte olmaz. Çünkü pasifte biz sadece eklemi hareket ettiririz
ligamanları hareket ettiremeyiz.
Kasta , tendonda bir sorun varsa sadece bazı hareketlerde sorun olacaktır.
Sorun artiküler olunca genelde şişlik diffüz bir şişliktir.
9
Sorular
3. Artrit? Artralji?
Başta söyledik.
İnflamasyonun lokal ve sistemik bulguları?
İnflamasyon-sistemik bulgular : Ateş – gece terlemesi – kilo kaybı
Sabah tutukluğu?
Uzun süren istirahat sonrası eklemleri hareket ettiremez ,
yavaş yavaş açılır ( en az 30 dk) Bu durumda inflamatuar
nedenler akla gelir.
10
Sorular
4. Başlangıç şekli?
Hızlı
Sinsi
Akut ve sinsinin nedenleri farklı bu yüzden sormak
gerekir.
Dün başladı , 2 gün önce şu olaydan sonra başladı
gibi ...
Hasta net bişey söylemez. ( 1 ay civarı gibi )
11
Sorular
5. Süre?
< 6 hafta  AKUT
> 6 hafta  KRONİK
Şikayetlerin nasıl başladığı ve süresini mutlaka
sormalıyız .
12
Sorular
6. İnflamatuvar/non-inflamatuvar?
Artrit-Atralji ayrımı için önemlidir.
Sabah tutukluğu ve inflamasyon bulguları olması
inflamasyon tipini düşündürür.
13
Sorular
7. Başka eklem tutulumu?
– Monoartrit
– Oligoartrit
– Poliartrit
Tek eklem inflamasyonu
2-5 eklem tutulumu
Type equation here.5’ten
fazla eklem tutulumu
Hastaya yaklaşım
ve akla gelecek
patolojiler aynı
Hastanın sadece ağrı olan eklemi değil diğer eklemleri de sorarız.
14
Sorular
8. Eklem tutulum şekli?
– Additif
Eklenerek artan ( ilk önce dizim şişti , sonra el bileğim şişti gibi ) Yani
biri geçmeden diğerinde sorun olması
– Migratuar
Bir eklemde şikayeti olup o geçip diğer ekleme göç etmesi
– İntermittan
Aynı eklemde tekrarlayan atakların olması
15
Akut monoartrit nedenleri
• İnflamatuvar
– Septik artrit ! En önemli neden
– Kristal artritleri
• Gut
• Yalancı gut
–
–
–
–
–
Spondiloartrit
FMF
Behçet hastalığı
Palindromik romatizma
Kronik artritlerin
başlangıç formu
• Non-inflamatuvar
–
–
–
–
–
Artrit demek şişlik ve ağrı
demek.Yani artrit non-inf da
olabilir.
Travmatik artrit !
Eklem içi yırtıklar
Eklem içine akut kanama
Osteoartrit
Osteonekroz
Tekrarlayan , bir kısmı kendiliğinden geçen bir kısmı tedavi ile geçen bir
kısmıda kronikleşen
• Romatoid Artrit
• Juvenil Idıopatik Artrit
16
Septik Artrit ortopedik bir acildir.Sistemik antibiyotikler başlanır. Mortalite ve morbidite riski
vardır.
Kristal Artritleri intermittandır.
FMF ve Behçet hastalığı TR ‘ de akılda tutulması gerekir.
Reaktif Artrit(Spondiloartrit) : Bir enfeksiyon sonrası gelişen steril bir artrittir.( Hasta
örneğin ÜSYE geçirir ve artrit oluşturur.) Steril denme sebebi eklem sıvısında
herhangi bir m.organizma görmememizdir.( Aseptik Artrit)
Non İnflamatuar olanların en sık sebebi Travmatik Artrittir. ( menisküs yırtılması gibi )
Aslında en sık görülen eklem sorunu osteoartrittir. (Kireçlenme)
17
Akut monoartrit-Artrosentez
İnfeksiyon
Kristal
Travmatik
Akut monoartritte mutlaka yapılması gerekir.
Renk
Beyaz Küre
Kristal
Kültür
Opak /
pürülan
50.000 150.000
Neg.
Poz.
Translüsen /
opak
2000 – 30.000
Poz.
Neg.
Kanlı
200 - 2000
Neg
Neg.
Pratisyen hekim olarak artrosentez yapılcak bir yere göndermeliyiz. Septik Artrit için bu
önemlidir.Septik Artritte hücre sayısı 50BİN ‘ in üzeridir.Akut Monoartritte aksi ispat edilene kadar
septik gibi bakılır.
18
Kronik monoartrit nedenleri
• İnflamatuvar
–
–
–
–
–
–
–
–
Mikobakteri inf.
Fungal inf.
Romatoid artrit
Spondiloartritler
FMF
Behçet hastalığı
Lyme artriti
Sarkoid artriti
• Non-inflamatuvar
–
–
–
–
Osteoartrit
Eklem içi yırtıklar (diz)
Kemiğin avasküler nekrozu
Pigmente villonodüler
sinovit
– Sinovyal kondromatozis
İsmen
bilmek
yeterli
olur.
İnflamatuar nedenler daha çok spesifik
nedenlerdir.
Behçet ve FMF akut monoartrit nedeni olduğu gibi kronikte olabilir.
Non – inflamatuar da daha çok ortopedik sorunlar ( menisküs yırtığı , ligaman sorunları )
19
Monoartrit
Ayrıntılı öykü ve FM
Sistemik sorun , diğer eklemler sorgulanır.
Açık travma veya fokal kemik ağrısı
Radyoloji
(+)
(-)
Kırık, tümör
Sinovyal sıvı
Beyaz Küre>2000
PNL>%75
(-)
Non-inflamatuvar
Yumuşak d. incinmesi
Osteoartrit
Osteonekroz
Eklem içi yırtık
Kanlı
Koagülopati
Tümör
Travma
(+)
İnflamatuvar artrit
Kültür (+)
İnfeksiyöz artrit
Kristal (+)
Kristal artriti
Steril inflamatuvar
sıvı
RA, JIA, SpA, FMF,
Behçet, SLE vb
20
Grafiği olduğu gibi yorumladı.Ekstra söylediklerini
yazdım.
Travma öyküsü varsa radyolojiye başvururuz.
Travma yok ise sinovial sıvı alınması önemlidir.
Beyaz Küre 2000 den fazla ise inflamatuar akla
gelir.
Kristal : Gut – psödogut için (3.sınıfta ismen
bilseniz yeter )
21
Akut poliartrit nedenleri
• İnflamatuvar
–
–
–
–
–
–
–
–
Viral inf.
Bakteriyel inf
Akut Romatizmal Ateş
Serum hastalığı
HSP
Sarkoid poliartriti
BDH başlangıcı
Spondiloartritler
• Non-inflamatuvar
– Osteoartrit?
Aslında akut poliartritin non- inf nedeni yoktur
denebilir.
Yine enfeksiyonlar ön planda . ( Özellikle viral )
Kronik Poliartrit yapanlar da akut olarak başlayabilirler.
22
Kronik poliartrit nedenleri
Romatolojinin klinik pratiğini oluşturan
hastalıklar
• İnflamatuvar
– Romatoid artrit
– Juvenil idiyopatik
artrit
– Spondiloartritler
– SLE ve diğer BDH
– Kronik gut
– Sarkoid poliartriti
• Non-inflamatuvar
– Osteoartrit En sık
– Metabolik kemik
hastalıkları
Kireçlenme
• Okronoz, hemakromatoz vb
– Maligniteye sekonder
artritler
– Hipertrofik osteoartropati
23
• Akut- Kronik ayrımında 6 hafta
önemlidir.
Poliartrit-Poliartralji
Ayrıntılı öykü-FM
(-)
Poliartrit
(+)
Duyarlı noktalar
FMS, miyofasiyal ağrı,
tendinit
(+)
(-)
Semptom süresi
>6 hafta
(+)
(-)
Sistemik
romatizmal hastalık,
osteoartrit
Viral artrit, ARA, sistemik
romatizmal hastalık
başlangıcı
Hemogram, TİT, ESH,
CRP, RF, ANA
radyoloji
Hemogram, TİT, ESH, CRP,
ASO, KCFT, Hepatit B, C,
viral seroloji, boğaz kültürü
Viral artralji,
osteomalasi, hipotiroidi,
nöropatik ağrı
malignite, PMR,
anksiyete, depresyon
İNCELE
24