burada belirtmekte fayda görüyorum. Arp

T. B, M, M,
B : 39
Ayrıca, ihracatla ilgili bir, iki hatayı da 'burada
belirtmekte fayda görüyorum.
Arpa ihracatında bazı firmalar kastı mahsusa ter­
cih edilmiştir ve bu konunun dedikodusu Mersin
İhracatçılar Birliğinde, İstanbul ihracatçılar Birliğin­
de ve İzmir İhracatçılar »Diriliğinde dile getirilmiştir.
Bir memlekette devleti yönetenler, ihracatı yöneten­
ler eğer bu tip dedikodularla şaibe altında bırakılır­
larsa, bu her şeyden evvel rejime ve demokrasiye za­
rar verir. Bu konuda tercihler yapılırken çok hassas
ve duyarlı olunmasında zaruret görüyoruz.
Beni dinleme lütfunda bulunduğu için Yüce He­
yete saygılarımı arz ediyorum. (Alkışlar)
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Kocabaş.
Hükümet adına konuşmak üzere, 'buyurun Sayın
Bakan.
DEVLET BAKANI VE BAŞBAKAN YARDIM­
CISI İSMET KAYA ERDEM (İzmir) — Sayın Baş­
kan, kıymetli 'milletvekilleri; Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarlığının bütçesiyle alakalı olarak, sayın grup
sözcüleri ve milletvekillerinin dilek, temenni ve ten­
kitlerine imkânlar ölçüsünde cevap vereceğim.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ile ilgili ola­
rak, genel ekonomik durumla alakalı. Bütçenin tü­
mü üzerinde, Başbakanlık bütçesinde 'dile getirilen
'birçok konu haklı olarak 'bugün tekrar ortaya atıldı.
Bu konularla ilgili olarak tekrardan kaçınmakla bir­
likte, 'bir iki konunun, özellikle üzerinde durarak
açıklamalarda bulunmayı da istiyorum.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının kuruluşu
vesilesiyle, özellikle Maliye Bakanlığından Hazine
teşkilatının alınmak suretiyle Ticaret Bakanlığının dış
ticaretiyle 'birleştirilerek Hazine ve Dış Ticaret Müs­
teşarlığının kuruluşu ve Maliye Bakanlığından da
Hazinenin alınmış olması burada ve hatta basında
muhtelif toplantılarda dile getirilmektedir. Bu konu­
nun açıklığa kavuşmasını sağlama bakımından bu­
nun esası nedir; bunu Meclislin huzurunda ortaya
koymakta yarar görüyorum, bundan sonraki tartış­
malara ışık tutması bakımından.
Maliye Bakanlığında Hazine Genel Sekreterliği bir
ünite olarak ekonominin ilk kurulduğu veya Maliye
Bakanlığının ilk teşkil edildiği zaman kendi çapında
çok ufak bir ünite, hatta şube müdürlüğü şeklinde teş­
kil edildi. Bu ünite, zaman içerisinde dış ekonomik
İlişkilerin de genişlemesiyle oldukça büyük hacme
ulaştı ve ekonoıminİn yönetümi bir ölçüde Hazine Ge­
nel Sekreterliği dediğimiz Maliye Bakanlığınla bağlı
ünite tarafından -dış ilişkiler de dahil- yönlendMtoekteydii.
11 t 12 , 1984
O :.2
Bu kuruluşun, Maliye Bakanlığı ile bir arada ve ol­
dukça büyümüş olması, Maliye bakanlarının, Bakan­
lığın esas fonksiyonu olan gelir kaynaklan üzerine
kâfi ölçüde gütmesini önlemiştir. Bunu eski bir Maliye
Bakanı olarak da itiraf etmek isterim.
Her şeyden evvel, kaynağınızı sağlam kaynaklar­
dan temin eltmelisin'iz. Yani, devlet yönetiminde en
önemi fonksiyon kaynaktır. Vergi kaynağını, gelir
kaynaklarını arzu ettiğiniz seviyede geliştirip artıra­
bilirsiniz, ondan sonra harcamasını ve ekonomiyi da­
ha iyi yönlendirebilirsiniz. Bu çok önemli bir fonksi­
yondur. Bunu, kaynağın sağlanması, bütçe ve bundan
sonrasını da harcalmıa şeklinde belirtebiliriz.
Hazine, yaptığı işler itibariyle Maliye ve Gümrük
Bakanlığımdan ayrıldığı takdirde bu Bakanlığın fonk­
siyonları ve ilişkileri ne olur, ne gibi bir kaybı olur?
Efendim, Maliyenin Hazinesi gitti. Hazine, Devletin
hazinesidir. Bunun bu şekilde bilinmesi lazımdır. Ha­
zinenin Maliyeden ayrılmış olması Maliyenin fonksi­
yonları yönünden bir kayıp değildir. Neden? Gelirler,
kaynağın sağlanması Hazinenin Maliyeden ayrılmış
olmasıyla büyük bir ölçüde herhangi bir fonksiyon iliş­
kisi yoktur. Bütçe ve diğer genel müdürlükler de öy­
ledir. Biz Hükümet olarak, gelir kaynaklarını sağla­
yan bir unsur olarak Maliye Bakanlığını gümrükler­
le birleştirmek suretiyle bir nevi kaynağı sağlayan ve
bunu planlayan bültçesi ile bir bakanlık haline getir­
dik. örneğin, ben Maliye Bakanı iken -belki Hazi­
neden gelmiş olmam dolayısıyla- yüzde 80 fonksiyo­
numu günlük ekonomlik işlere, yani Hazinenin günlük
problemlerinle harcadım ve netücede en önemli konu
olan gelir kaynağı üzerine bir bakan olarak kâfi mik­
tarda gidemedim. Gerek benden evvel ve gerekse ben­
den sonra gelen bakanlar hatırlarlar (içinde 25 sene
çalıştığım bir bakanlıkta), bakanları, müsteşarları bu
günlük ekonomik işler, hadiseler, dış ilişkiler o kadar
çok meşgul ediyor ki, istese de Bakanlık bu işlere kâfi
miktarda eğitemiyor.
Bundan dolayıdır ki, birçok ülkelerde zaten kay­
nak bakanlığı ile hazine ayrı ayrıdır. Yani bu ikisi­
nin bir arada bir fonksiyonu da yoktur. İngiltere'yi
ele alırsak; gelirlerle ilgili bakanlık ayrı, kaynaklarla
ilgili hazine bakanlığı ayrıdır. Bu itibarla, Hazinenin
Maliyeden ayrılmış olması, Maliyenin fonksiyonları­
nı yapamama bakımından herhangi bir husus meyda­
na getirmez.
Diğer yönden, biz hadisenin bu cephesinin dışında
Hükümet olarak, hatta parti olarak bu hususu Se­
çim Beyannamem'izde ortaya koyduk. Devlet idare­
sinde ekonomik fonksiyonları ifa eden muayyen ku-
— 328 —