Sunum ve Sistematik

Sunum ve Sistematik
1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA
KONU ÖZETİ
Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt
başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur.
1. BÖLÜM: FELSEFENİN NELİĞİ
KONU KAVRAMA TESTİ
Felsefenin Neliği
TEST - 1
Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve
alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur.
1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA
UYGULAMALI SORULAR
Bu başlık altında ünitenin geneli uygulamalı sorularla taranmış, öğrencinin bu
ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir.
1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA
ÜNİTE YAZILI SORULARI
Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar
ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın
amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını
arttırmaktır. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.
1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA
KONU ÖZETİ
F
F
F
F
DÜŞÜNELİM ARAŞTIRALIM
1. GÜNÜMÜZ KİTLE TOPLUMUNDA FELSEFEYE PEK DEĞER
VERİLMEMESİNİN NEDENİ NE OLABİLİR?
Ticaret yolları üzerinde bulunması
Refah seviyesinin yüksek olması
Demokratik bir yaşayışın hakim olması
Doğayı, doğal nedenlerle açıklamaya çalışmaları
2. BİR ŞEYİN GÖRÜNÜŞÜ İLE GERÇEKLİĞİ ARASINDA FARK
VAR MIDIR?
Felsefe tarihindeki tanımlara baktığımızda “felsefe” kavramının farklı çağlarda, farklı filozoflarca farklı anlamlarda kullanıldığını görüyoruz. Bu durumun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
F Her çağın bilgi birikimi ve koşullarının farklılığı
F Filozofların ilgilendiği konularının çeşitliliği
F Tarihsel süreç içinde felsefeye farklı amaç ve işlevler yüklenmesi
F Metafizik konularla ilgilenilmesi
Bu farklı tanımlardan bazılar şunlardır;
3. “MERAK GİDERMEK İÇİN ÖĞRENMEYE ÇALIŞMA” İNSAN
İÇİN BİR İHTİYAÇ MIDIR?
1. BÖLÜM: FELSEFENİN NELİĞİ
Kazanım 1.1: Felsefenin ne demek olduğunu sorgular.
Sokrates: “Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir.”
Aristoteles: ”Felsefe, evrenin düzeni karşısında
insanın yaşadığı şaşkınlıktır.”
Abelardus: “Felsefe, inanılanın inanılmaya değer
olup olmadığını araştırmadır.”
El Kindi: “Felsefe, insanın kendisini tanımasıdır.”
T. Hobbes: “Felsefe, doğru düşünmektir.”
G. Leibniz: “Felsefe, gerçekte doğru olanı
algılamaktır. Felsefe, göklerden yere
inerek beş duyuyla kavranan konulara
ilgilenmelidir.”
I.Kanıt: “Felsefe, kendini akla dayanan nedenlerle
meşru kılmak veya haklı çıkarmak
iddiasında olan bir zihinsel etkinliktir.”
B.Pascal: “Felsefeyle alay etmek de felsefe
yapmaktır.”
F.Hegel: “Felsefe, hakikat sevgisine ve zihin
kudretine olan inançtır.”
F.Nietzsche: “Felsefe, aklın sınırlarını kavramaktır.”
Akıl sahibi bir varlık olan insanoğlu, yaşadığı her şeyi merak
edip, bilmek istemiştir. Bu merak beraberinde sorgulamayı ve
düşünmeyi de getirir. İnsanoğlu bir yandan doğadaki yaşam
savaşını vermeye çalışırken (barınma, beslenme, korunma)
bir yandan da yaşadığı anı, kendini, doğayı sorgulamaya başlar. İlk zamanlar, bu tarz soruların cevapları dinsel öğelerden
etkilenilerek verilmeye çalışılsa da M.Ö. 600‘lü yıllarda Yunan
toplumunun akılsal öğeleri işin içine sokmalarıyla beraber düşünme ve sorgulama boyut değiştirmiştir. Bilimsel düşüncenin
en arınmış biçimini ilkin Thales’de görüyoruz. Thales ile beraber bir dizi Yunanlı düşünür soruların kaynağını ve yanıtlarını mistik öğelerden ziyade akılsal yöntemlerle bulmaya başlamışlardır. Nesnelerin en son bölünemeyecek bileşeninin ne
olduğunu araştırmış, “Bu evrende hiçbir şey yokken ne vardı?”
sorusunu yanıtlamaya çalışmışlardır.
İşte bu soruların yanıtlarını arayanlar M.Ö. 5. yüzyılda bugünkü felsefe sisteminin kurucusu olan Yunanlılardır. Felsefe kavramını “bilgelik sevgisi”(philosophia) anlamında kullanıyorlardı. Filozof (philosophos) ise “bilgeliği seven, bilgiyi arayan,
ona ulaşmaya çalışan kişi'ydi."
Peki ama felsefenin Antik Yunan’da doğmasının nedenleri nelerdir? Bunları şu şeklide sıralayabiliriz:
2. BÖLÜM: FELSEFE - HİKMET İLİŞKİSİ
Kazanım 1.2: Felsefe ve hikmet (bilgelik / sophia
arasında bağ kurar.
Bilgi Notu
Antık Yunanlılar, bugün “filozof” dediğimiz insanlara
özellikle Pythagoras’tan önce “sophos” yani hakim
bilge diyorlardı. Hakîm, bütün bilgileri kendisinde bulunduran, “hikmet sahibi kimse” anlamına geliyordu.
Fakat bir insanın her şeyi bilmesi mümkün olmadığı
için “philo-sophos” yani hikmeti arayan anlamına gelen bir sözcükte birleştirildi. Pythagoras’tan sonra da
“filosof” sözcüğü kullanılmaya başlandı.
11
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji
1. ÜNİTE: FELSEFEYLE TANIŞMA
KONU ÖZETİ
ona varmak özdeyişiyle yoluna düşmedir, onu elde etmek
için çabadır
F Filozof belli bir toplumda yaşadığı için, o toplumun özellikleri filozofun düşüncelerini etkiler. Bununla birlikte filozof
da çeşitli düşünceleriyle içinde bulunduğu toplumu etkiler.
F Felsefede, filozofların çeşitli konularda öne sürmüş oldukları, çoğu kez de birbirine aykırı olan düşünce, görüş ve
sistemler vardır.
Bilgelik (hikmet), insanın içinde yaşadığı dünya ve toplumla
uyumlu, kendi kendine yeten bilinçli bir varlık olmasını; yaşamın en yüksek amaçlarına ilişkin bir kavrayışa sahip olmasını, eylemlerinin düşünülüp taşınılmış eylemler olmasını öngören ideal bir durumdur.
Felsefe tüm alanlarda varlığını sürdüren öznel bir etkinliktir
ancak kaynağını hiçbir zaman ilahi bir varlıktan almaz. Doğru
bilgiyi bulmak; bilginin ve hakikatin esas kaynağını ve tanrısal
alemi tüm inceliği ile bilmek ise “Hikmet” in, philosophos’un
özelliğidir. Hikmet bilgisi; güzeli ve kötüyü, iyiyi ve çirkini, doğruyu ve yanlışı, ahlaklılık ve ahlaksızlığı ayırt eden tanrısal
vicdan mahkemesidir.
4. BÖLÜM: FELSEFENİN SORULARI VE DİSİPLİNLERİ
Kazanım 1.4:
Felsefenin soruları, disiplinleri hakkında
bilgi sahibi olur.
3. BÖLÜM: FELSEFENİN ANLAMI
Kazanım 1.3: Felsefenin anlamını açıklar.
Felsefede önemli olan soru üretmektir. Yaşamın her alanında düşünce üreten felsefi etkinlik bu alanlardan bazılarını ön
planda tutmuştur.
Felsefenin üç temel konusu vardır: Varlık (ontoloji), Bilgi (epistemoloji) ve Değer (aksiyoloji). Diğer alanlar bu üç konudan
çıkan felsefe dallarıdır. Bahsi geçen konular (disiplinler) şunlardır:
Felsefe birçok birey tarafından çok çeşitli şekillerde tanımlanan oysa temelde belirli özellikleri olan bir disiplindir.
F Felsefe, gerçekliğin elde bulundurulması demek değil,
belli bir yolda olma demektir. Felsefenin soruları yanıtlarından daha özlüdür, her yanıt yeni bir soruya dönüşür.
F Felsefe durup dinlenmeden bilgiyi, doğruyu arama işidir.
Düşünme ile olsun, deney ile olsun, burada varılmak istenen şey; doğrudur, hakikattir.
F Felsefe varlığın bütününe yönelir. Dolayısıyla felsefe bilgisi, varlığın herhangi bir alanına ait olmaktan çok onun
bütününe ilişkin genel bir bilgidir.
F Felsefe doğruya varmak ister, bunun için uğraşır; eldekilerini bu amacı bakımından boyuna ayıklar, eleştiren bir
süzgeçten geçirir. Kısaca: Philosophia bilgiyi sevmedir.
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji
Felsefi Düşüncenin Konuları
BİLGİ
Bilgi Felsefesi
Bilim Felsefesi
VARLIK
Varlık Felsefesi
DEĞER
Etik
Siyaset Felsefesi
Sanat Felsefesi
Din Felsefesi
12
1. BÖLÜM: FELSEFENİN NELİĞİ
KONU KAVRAMA TESTİ
Felsefenin Neliği
TEST - 1
1.
İnsanoğlu yaşadığı evrende her şeyi merak etmiş ve sürekli sorgulamaya girişmiştir. Bu merak beraberinde düşünmeyi
ve düşündüğünü yorumlamayı getirmiştir.
4.
Felsefe, belli türden sorular sormakta ve bunlara yanıtlar
aramaya çalışmaktadır. Bu sorular günlük yaşamda karşılaşılan türdeki sorulardan farklıdır.
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi felsefenin ilgilendiği problemlerden biri değildir?
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefenin sorularından biri değildir?
A) Evreni ve insan yaşamını yorumlama
B) Değerlerin ne olduğunu, insan yaşamındaki yeri ve önemini inceleme
C) Madde ve ruh ilişkilerini inceleme
D) Tanrı’ya imanın gerekliliği belirtme
E) Tanrı’nın var oluşu ve insanın evrendeki yazgısını inceleme
A)
B)
C)
D)
E)
2. Felsefe M.Ö.6.yy’da bugünkü Batı Anadolu kıyıları olan,
İonia’da başlamıştır. Felsefenin doğabilmesi için her şeyden
önce, içinde felsefenin gelişebileceği toplumun belirli bir refah düzeyine ulaşmış olması gerekir. Böyle bir toplumda insanlar felsefi uğraş için gerekli boş zamana sahip olacaklardır. Ayrıca kişinin merak duyması, kendisine sunulanla yetinmeyip dünyadaki varlıkların, şeylerin “neliğini” anlamaya çalışması da felsefenin doğuşunda temel bir etkendir.
Parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
5.
Roma’da refah düzeyinin son derece yükselmesi, problemlerin azalması, insanların rahat koşullarda yaşaması, insanları daha çok mutlu olmanın yollarını aramaya itmiştir. Bu
dönemde yaşayan filozoflar da daha önceki felsefi düşüncelerden farklı olarak “haz ahlakı” denilen anlayışa dayalı
düşünce akımları oluşturmuşlardır.
Bu parçadan felsefenin kökeni ile ilgili çıkarılabilecek
en genel yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yunan toplumu M.Ö.6.yy’da belirli bir refah düzeyine
ulaşmıştır.
B) Merak güdüsü felsefenin doğuşundaki temel etkenlerdendir.
C) Felsefi düşünce uygun ortamlarda doğar.
D) Felsefe varlığın özünü araştırır.
E) Felsefe mutlak olanın bilgisini bize sunar.
A)
B)
C)
D)
E)
3. Felsefe, insan düşüncesinin gelişimi sürecinde ortaya çıkmış bir düşünce sistemidir. Aklın sorgulayarak elde ettiği bu
sistem yaklaşık M.Ö 600'lü yıllarda Doğu Akdeniz ve Ege
Havzası’ndaki kolonilerde başlamıştır. Felsefenin ortaya çıkışını sağlayan faktörler, merak ve öğrenme arzusu, mitoloji ve dinsel açıklamaların insanlara yeterli gelmeyişi, toplumsal refah ortamının yüksek olması ve özgür düşünce ortamının varlığıdır.
Bu parça felsefe ile ilgili aşağıdaki sorulardan hangisine bir yanıt niteliği taşır?
A)
B)
C)
D)
E)
17
Her felsefe çağını düşüncelerle dile getirir.
Bazı filozoflar yaşadıkları çağda anlaşılmamıştır.
Felsefi soruların cevabı düşünceye dayanır.
Felsefe, anlama ve gerçeği görme ihtiyacını giderir.
Felsefi bilgi aklın ürünü olarak ortaya çıkar.
6.
Mitoslardan sonra insan dinsel açıklamalarla kendini, evreni ve dünyayı anlamaya çalıştı. Tek Tanrılı dinlerin öğretileri
insana hazır bir yaratılış kuramı vermekteydi. Yaratılış kuramı varlığın ne olduğunu söylemekteydi. Fakat insanoğlu ne
mitolojik ne de dinsel öğreti ile yetindi. O, kendini aklı ve düşüncesiyle var olanı sorgulayarak felsefeyi ortaya çıkardı.
Buna göre, felsefe insanın aşağıdaki özelliklerinden
hangisi sonucu ortaya çıkmıştır?
A)
B)
C)
D)
E)
Felsefe niçin gereklidir?
Felsefe niçin yapılır?
Felsefe nasıl doğmuştur?
Felsefe nedir?
Felsefe ile varlık arasındaki ilişki nedir?
Varlık nedir?
Güzel nedir?
İnsan için en üstün iyi nedir?
Ay’ın Dünya’ya uzaklığı ne kadardır?
İdeal bir toplum düzeni ne olabilir?
İnanan bir varlık olması
Merak eden ve sorgulayan bir varlık olması
Nesnel yargılar ortaya koyması
Konuşabilen bir varlık olması
Dinsel öğretiler ortaya koyan bir varlık olması
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji
7.
“Evrendeki her şey sudan türemiştir ve tekrar suya dönecektir.” iddiasını ilk ortaya atan Eski Yunan filozoflarından
Thales’tir, diyor felsefe tarihi. Bu iddia ne ilktir, ne de son
olacaktır. İnsanlık var olduğu sürece sürekli düşünce tarihinde ortaya atılacaktır…
10. “Benim şimdiye kadar aradığım ve yaşadığım felsefe, buzda ve yüksek dağlarda isteyerek yaşayan yaşamdır, varlığın
içindeki bütün yabancı ve sorulmaya değer şeylerin aranmasıdır.” sözleriyle Nietzche felsefenin önemli bir özelliğini
dile getirmektedir.
Bu parçadan çıkarılabilecek sonuç aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Felsefe her zaman her düşünceyi yeni baştan inşa eder.
B) Felsefe daha önce problem haline getirilmemiş yeni sorunlar ortaya koyar.
C) Filozof toplumu etkilemeli ve etkilenmelidir.
D) Her filozofun yaşam analizi farklıdır.
E) Felsefede herkes için ortak doğrular yoktur.
A) Düşünce tarihinde öne sürülen görüşler değişmez.
B) Felsefe tarihi Thales’le başlamıştır.
C) Felsefe tarihinde bütün düşünceler birbirinden etkilenirler.
D) Felsefe tarihi aynı zamanda insanlığın tarihidir.
E) Filozoflar kendilerinden önceki filozofların düşüncelerinden etkilenirler.
11. Antik Yunan’daki bilgi eylem özdeşliği nedeniyle bilgelik, yalnız bilgi ve bilmeyi değil, eylemi, erdemli yaşamayı da içerir.
Bu nedenle filozof da her şeyi bilen kişi değil, bilgiye ulaşmaya çalışan kişidir. Felsefe ise, bilgeliğe ulaşma çabasıdır.
8. Rönesans Felsefesi (15 -16. yy.)
– İnsanın evrendeki yerinin sorgulandığı “insancı dönem”
– Doğanın önem kazandığı “doğal bilim dönemi” olmak
üzere ikiye ayrılabilir.
Her iki dönemde de “cennet, öte dünya, tanrı, kilise, insan,
doğa” gibi kavramlara, insanın dünyasal gereksinmeleri, bilimsel yöntem gibi sorunların incelenmesine yönelmişlerdir.
Dönemlerin konuları farklılaşmıştır.
Dünyanın gerçekliği sorgulanmıştır.
Felsefede bilimsel bakış açısı egemen olmuştur.
Metafiziksel konular göz ardı edilmemiştir.
Felsefe bilimsel sorunlara yönelmiştir.
12. Felsefe, bilim tarafından yanıtlanamayan sorunlar üzerinde durur. Öznel olması bakımından verilen cevaplar kesinlik
arz etmez. Bu sorunlar, kesin yanıtlara ulaşıldığı zaman felsefenin uğraş alanından çıkıp bilimin uğraş alanına girer.
9. Çocuklar, insanlığın en büyük filozoflarıdır. Sürekli soru sorarlar ve sürekli anlamak isterler. Çocuk yaşlarda zararsız
olan bu alışkanlık büyüdükçe tehlikeli olmaya başlar. Öyle
bir an gelir ki bir soru bütün cevaplardan daha tehlikeli bir
etki yapar ve soran kişinin hayatına bile mal olabilir. Çünkü
soru soran insan, elindekilerle yetinmeyen, kendisine öğretilenlerin ne derece doğru olduğunu sorgulayan, hep daha
doğruyu ve daha iyiyi arayan, en azından bunun için çabalayan insandır.
13. Bir insan etkinliği olarak felsefe, insan için bir ihtiyaçtır. Soru
sormadan, merak etmeden, düşünmeden yaşayamayan insan, felsefeye her zaman ihtiyaç duyacaktır.
A) Çocuklardaki merak ve bilme isteği daha şiddetlidir.
B) Anlama ve açıklama çabası içerisindeki insan tehlikelerle iç içedir.
C) Sorular cevaplardan çok daha önemlidir.
D) Değişimin kaçınılmazlığı soruların varlığından kaynaklanır.
E) Sorgulamak ve eleştirmek toplumların istediği bir davranıştır.
2. E
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji
3. C
4. B
5. A
6. B
Buna göre aşağıdakilerden hangisi felsefenin yanıt aradığı sorulardan değildir?
A) Bilgilerimizin kaynağı nedir?
B) Evrende dünyadan başka canlının yaşadığı gezegen var
mıdır?
C) Hareket ile enerji arasında nasıl bir bağıntı vardır?
D) Ölümden sonra yeniden doğuş var mıdır?
E) Devlet doğal düzenin bir devamı mıdır?
Aşağıdaki yargılardan hangisi bu tanıma uygun değildir?
1. D
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefe ile ilgili doğru bir yargı değildir?
A) Filozofların düşünce ve davranışları arasında paralellik
yoktur.
B) Filozof gerçeği arayan ve öğrenmeye çalışan kişidir.
C) Felsefe belli davranışları standartlaştırma eylemidir.
D) Felsefe değil felsefe yapmak öğrenilir.
E) Merak ve bilme isteği bütün filozoflarda ortaktır.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılamaz?
A)
B)
C)
D)
E)
Nietzsche bu yaklaşımı ile aşağıdaki yargılardan hangisini vurgular?
Bu açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt niteliğindedir?
A)
B)
C)
D)
E)
7. C
18
8. A
Felsefe niçin gereklidir?
Felsefe nasıl doğmuştur?
Felsefe rasyonel bir etkinlik midir?
Felsefi problemler nelerdir?
Felsefe toplumsal yaşamı nasıl etkiler?
9. E
10. B
11. E
12. C
13. A
1.ÜNİTE FELSEFEYLE TANIŞMA
UYGULAMALI SORULAR
1. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri tabloda verilen kelimelerle uygun düşecek şekilde tamamlayınız.
Felsefe
Thales
Kavram
Bilgelik
sevgisi
Akıl
yürütme
a.
M.Ö. 6. yy’da Antik Yunan’da bilgi, bilgelik sevgisi anlamına gelen sözcüğün karşılığı ………….. dir.
b.
Genel olarak düşünceleri bilinçli, tutarlı ve amaçlı bir biçimde birbirine bağlama işlemine …………… denir.
c.
Bir şeyin, bir nesnenin zihindeki ve zihne ait tasarımına …………. denir.
d.
Felsefenin Eski Yunan’daki kelime anlamı ………… dir.
e.
Felsefede varlık alanını bir felsefe disiplini olarak kuran ilk filozof …………. tir.
2. Aşağıda verilen soruları uygun alanlara gelecek şekilde yerleştiriniz.
a.
Kişi ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür?
b.
Doğru bilgi mümkün müdür?
c.
Varlık değişken midir çok mudur?
d.
Varlığın ana maddesi nedir?
e.
Doğru bilginin ölçütü nedir?
f.
Ahlak yargısının niteliği nedir?
AKSİYOLOJİ
(DEĞER)
FELSEFESİ
.......................................
.......................................
VARLIK
(ONTOLOJİ)
FELSEFESİ
.......................................
.......................................
33
BİLGİ
FELSEFESİ
.......................................
.......................................
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji
ÜNİTE YAZILI SORULARI
1. ÜNİTE FELSEFEYLE TANIŞMA
T.C. …………………………………………………………………………… Lisesi
Öğrencinin Adı / Soyadı: …………………………………
… /… Öğretim Yılı 11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji Dersi … Dönem ……Yazılı Soruları
No: …… / Sınıfı:………
1.
Felsefenin temel işlevi insana pratik bir çıkar ya da yarar
sağlama değil, insanın gerçeği bilme ve görme merakını gidermedir. Sizce bu önemli midir? Niçin?
Aldığı Not: …………………
Cevap
(Puan………………)
2.
Herakleitos’un "Değişmeyen tek şey değişmenin
kendisidir."sözünden hareketle ‘‘Her şey değişiyorsa değişmenin kendisi neden değişmesin?’’ sorusunu temellendirerek açıklayınız.
Cevap
(Puan………………)
3.
Wittgenstein’ın: “Dilimin sınırları dünyamın sınırları demektir.” sözünden neler anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap
(Puan………………)
4.
“Daima her durumda ustanın yaptığını yap!” değil “Daima
bu durumda ustanın yapacağını düşündüğün şeyi yap!” sözünden ne anlıyorsunuz? Temellendirerek açıklayınız.
Cevap
(Puan………………)
35
11. Sınıf Felsefe - Sosyoloji