araştırma bülteni - Orman Genel Müdürlüğü

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA
ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ
ARAŞTIRMA BÜLTENİ
Antalya Bölgesi Doğal Kızılçam Meşcerelerinde Kuruluş Biçimi ve Yaş Dağılımı.
GİRİŞ
Belirli ana havzalarda, deniz
Kızılçam ülkemizde saf ve karışık
olarak, kapladığı alan yönünden birinci,
hacim bakımından ise Karaçamdan sonra
ikinci sırayı alan önemli bir ağaç türüdür.
Kızılçam ışık ağacıdır. Tek yaşlı, tek katlı
meşcereler oluşturan bir orman ağacı olarak
bilinmektedir. Genel gençleştirme süresi 10
yıldır. En fazla 10 yıl dolayında yaş
farklılığı bulunan bireylerden oluşan
topluluklar meydana getireceği kabul
edilmektedir.
Ancak,
doğal
Kızılçam
ormanlarında aynı meşcere içinde yanyana
büyüyen ağaçlar arasında 10 yıldan çok
daha fazla yaş ve önemli boy farkı
bulunabildiği gözlenmektedir.
Doğal Kızılçam meşcerelerinde yaş
boy bakımından önemli fark görülen ve
görülmeyen durumlarda bunun nedeninin
açıklanmasına, boyutlarının belirlenmesine
çalışılmıştır. Sonuçta, doğal Kızılçam
ormanlarının yaş ve boy yönünden
yapabildiği karışıklık nedir, ne olabilir
sorusuna. bir açıklık getirilebilmesi
amaçlanmıştır.
Uygulama görmemiş, iyi kapalı
meşcereler ele alınmıştır. Böylelikle
meşcerenin taşıyabileceği birey sayısı buna
bağlı olarak göğüs yüzeyi ve hacmin ne
olabileceğinin belirlenmesine çalışılmıştır.
Olabildiğince
meşcere
boşluklarından kaçınılmıştır. Bunun nedeni
de ortaya çıkacak tabloda, yaş ve boy
yönünden karışıklığın bu boşluklarda
gelişen bireylerden doğacağı kuşkusunu
giderebilmektir.
kenarından, Kızılçamın çıkabildiği en
yüksek yere kadar, genç ve yaşlı
meşcerelerde durum incelenmiştir.
YAPILAN ÇALIŞMALAR
Bu çalışmanın belirli ana havzalarda
yürütülmesinin
uygun
olacağı
düşünülmüştür.
Deniz
kıyısından,
Kızılçamın çıkabileceği en yüksek yere
kadar, yinelemeli olarak çalışmalar
yapılmıştır. Bu amaçla Alakır (Kumluca
İşletmesi) ve Antalya (Antalya ve Korkuteli
İşletmeleri) havzaları, çalışma alanı olarak
seçilmiştir.
Havza sayısı artırıldığı oranda para,
zaman ve emek olarak giderler ve hiç kesim
yapılmamış, iyi kapalılıkta alan bulabilme
güçlüğü artmakta olduğundan, çalışma bu
iki havzada yürütülmüştür.
Meşcere boşluklarından kaçınılarak
100 dolayında ağaç girecek büyüklükte
deneme alanları alınmıştır. Alçak (O- 400
m.) - Orta (400- 800 m.) ve Yüksek (800
m.<) zonda, genç ve yaşlı meşcerelerde
örnek alanlar ölçülmüştür. Örnek alanlar
genellikle daire biçiminde, doğal boşluklar
nedeniyle de kare ve dikdörtgen olarak
belirlenmiştir. Göğüs çapı dört santimetre
ve daha yukarı olan tüm ağaçların çapları,
boyları ve yaşları saptanmıştır. Schedelin
sınıflamasına göre ağaçların sosyal sınıfları
belirlenmiştir.
Kurumaların
başladığı
yerlerdeki ışık entansitesi ölçülmüştür.
Yanyana
büyüyen
ağaçlarda,
baskıda kalan ağacın üstteki ağaçlardan
daha yaşlı olduğu durumlarda, bunlarda
gövde analizi yapılmıştır.
Örnek alanlarda ortalama çap, boy,
yaş ve ışık entansitesi; hektarda ortalama
ağaç sayısı, göğüs yüzeyi, hacim ve hacim
artımı hesaplanmıştır. Yaş karışıklığı ve
boylarda farklı görünümü inceleyebilmek
amacıyla, yaş ve boy için standart sapma ve
değişkenlik
(varyasyon)
katsayısı
belirlenmiştir. Hektarda ortalama ağaç
sayısının, ortalama çap, yaş ve yükseklik ile
ilişkisinin; ayrıca, çap ile yaş arasındaki
ilişkinin görülebilmesi için regresyon işlemi
yapılmıştır.
Tüm meşcerede O- 10, 10-20 ve 20
yıldan fazla yaş farkı olan bireylerin, göğüs
yüzeyi olarak katılma oranları, galip
tabakanın katılım payı ve yalnız galip
tabaka içindeki yaş dağılımı bulunmuştur
SONUÇ ve ÖNERİLER
Kızılçam tek katlı, aynı yaşlı
meşcereler oluşturan bir ışık ağacı olarak
bilinmektedir. Ancak, doğada tek katlı
kuruluştan sapmalar görülen ya da 10
yıldan. daha fazla yaş farkı gösteren doğal
Kızılçam meşcereleri önemli ölçüde
fazladır ve yükseklik artışına koşut •alarak
bu oran yükselmektedir.
Bu durum Kızılçam yayılış alanında
güneşli günler bol vejetasyon dönemi uzun
olduğundan, ışığın sorun oluşturmaması;
yeterli suyu bulabilen bireylerin, çok büyük
ölçüde tepesi kapanıp baskıya girmediği
sürece, yaşamlarını sürdürebilmelerinden
doğmaktadır. Yükseklik arttıkça su
ekonomisi iyileşmekte, benzer kapalılık,
gelişme çağı ve bonitette, birim alandaki
ağaç sayısı çoğalmaktadır. Buna karşılık
orta çap, orta boy, göğüs yüzeyi ve hacim
azalmaktadır. Doğa en güzel örnekleri uzun
yılların sonucu olarak ortaya koymuştur.
Alçak ve orta zonda meşcereler sık büyüme
yapmamaktadır.
Bu
olguya
teknik
Ormancılık yardımcı olmalı yaklaşık 5OO600 metreden daha alçak yerlerde, Kızılçam
olabildiğince
Seyrek
yetiştirilmelidir.
Yüksek zonda (5OO metreden yukarıda)
daha sık meşcere yetiştirilebilir.
Alınacak
üründe
kalite
gözetilecekse, bu alanlar uygun olur. Doğal
Kızılçam ormanları için idare amaçları
verilirken, bu durum dikkate alınmalı;
yetişme yerinin durumuna göre nasıl bir
ürün alınmasının daha ekonomik olacağı,
bunu sağlayabilecek uygun idare süresinin
ne olabileceği, yerel olarak düşünülüp,
değerlendirilmeli
ve
buna
göre
kararlaştırılmalıdır.
Kızılçam
deniz
kenarından, 1200 metre yüksekliğe yer yer
daha da yukarılara çıkabilen, önemli bir
ağaç türümüzdür. Ülkemizde değişik
coğrafi bölgeleri kapsayan, çok geniş bir
yayılış alanı vardır. Tüm bu alan için
geçerli, tek bir idare amacı ve bunu
sağlayabilecek tek bir idare süresi ile
Kızılçamın
yetiştirilmesinin,
bugün
ulaştığımız bilgilere bu araştırmadan elde
edilen bulgular ve varılan sonuçlara göre,
uygun olmayacağı ortaya çıkmaktadır.
Günümüze dek sonuçlandırılmış ve
sonuçlanmak üzere olan araştırmalar
dikkate alınmalı, yukarıda değinilen
konulara açıklık getirecek yeni araştırmalar
da yapılmalı ve Kızılçamın biyolojisine
uygun olarak yetişme yerinden elde
edilebilecek en ekonomik verimin alınması
sağlanmalıdır.
Yıl: 19--, Teknik Bülten No: 142,
Ankara.
Yazışma Adresi: İç Anadolu Ormancılık
Araştırma
Enstitüsü
Müdürlüğü,
ANKARA
Proje Lideri: Dr. Ünal ELER
Tel: (0 312) 213 17 34 Faks: (0 312) 212
29 44
E-posta: [email protected],
Web: http://www.oae.gov.tr