Prunus dulcis - Tüm Kongreler

SC–010
Badem (Prunus dulcis) Çeşitlerinden Ferragnes ve
Ferraduel’in Mikroaşılanması
Fatif Mehmet Kılınç, bHakan Yıldırım, aAhmet Onay,
b
Mahir Binici, aNazan Çalar, aÖmer Faruk Akdemir
a
Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü- Diyarbakır
b
Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü- Diyarbakır
[email protected]
a
Amaç: Yapılan çalışma kapsamında, Dünya’da badem (Prunus dulcis L.) yetiştiriciliğinin yapıldığı
ülkelerde kullanılan ve ülkemizde özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarına çok iyi
adapte olmuş badem çeşitlerinden Ferragnes and Ferraduel için geliştirilen in vitro mikroaşılama
protokolünden bahsedilecektir.
Gereçler ve Yöntemler: Mikroaşılama tekniğinin uygulanabilmesi için gerekli makine-teçhizatı
şunlardır; laminer akımlı kabin, saf su cihazı, pH metre, etüv, sterilizatör, otoklav, hassas terazi, bitki
büyüme odası veya büyüme kabini, cam malzemeler ve bitki besin elementlerini hazırlamasında
kullanılacak farklı kimyasal maddeler. Aseptik şartlar altında altkültür ve mikroaşılama işlemlerinin
yapılabilmesi için Laminer akımlı steril kabine ihtiyaç bulunmaktadır. Aşılamada kullanılan bütün
alet, ekipman ve malzemeler steril olmalıdır. Mikroaşılanmış bitkilerin in vivo koşullara alıştırılması
ve muhafazaları için tam kontrollü bir seranın bulunması gerekir. Bu çalışmada, bademin in vitro
mikro-çoğaltımında kullanılmak üzere, belirtilen çeşitlere ait ağaçlardan alınan eksplantlardan
çoğaltılan sürgün uçları mikroçelik olarak; in vitro ortamda çimlendirilmiş tohumlardan elde
edilen bitkilerde anaç olarak kullanılmıştır. Aşılama yöntemi, mikroçeliğin büyüklüğü ve kültür
besi ortamının mikro aşılamaya etkisi gibi parametreler üzerinde durulmuştur. Aşı tutma ve sürgün
gelişim durumları uygun sonuçlanmış olup, aşılı bitkiler sera ortamına aktarılmıştır.
Sonuç: Bu çalışmada tanımlanan mikroaşılama protokolü kolay ve uygulanabilir bir işlemdir.
Ferragnes and Ferraduel çeşitleri için en uygun in vitro mikroaşılama metodunun, dar meristemli
yarma mikroaşı olabileceği tespit edilmiştir. Her iki çeşit aşı tutma oranı %100 olarak gerçekleşirken;
aşılamanın çeşide bağlı olmadığını göstermektermiştir. İn vitro mikroaşılanmış bitkilerin in vivo
koşullara adaptasyonunun, sıcaklık ve ışığın kontrol edilebildiği bir büyüme odasında kolayca
gerçekleşebildiği gözlenmiştir. Bu çoğaltma tekniğinin diğer mikroçoğaltma tekniklerine göre
en önemli avantajı; aşılanmış bitkilerde çoğaltma materyalinin virüs ve benzeri patojenlerden
arındırılması ve in vitro köklenme problemi olan bademin arazi koşullarına aktarımının
olanaklı kılınmasıdır. Sürgün ucunun kaynağı ve yapılan ön hazırlıklar mikroaşılama işleminin
uygulanmasındaki ana faktörlerdir. Bu faktörler ise; aşılanan tür ve çeşitlerle, uygulayıcının
yeteneğine bağlı olarak uygun sonuç verebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Badem, Ferragnes, Ferraduel, in vitro Mikroaşılama.
Teşekkür: Bu çalışma Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğünün
(DÜBAP 09-ZF-80) nolu projesi kapsamında desteklenmiştir.
154
21. Ulusal Biyoloji Kongresi, 03–07 Eylül 2012, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
http://www.ubk2012.ege.edu.tr