ltt - Tbmm

B : 28
23 ,3.1961
olmıyan, saat 19 ilâ 21 arasında konuşma yapı­
lır, bunun dışında yapılamaz, denmesi günde
onar dakikalık konuşma müddetleri de siyasî
partilere ayrılmış olan bu müddete nasıl sığa­
bilecektir. Yaptığım hesaba göre siyasî partile­
rin sayısı 12 yi aştığı takdirde bu müddete ko­
nuşmalar sığmıyaeaktır. Meselâ bir hatibin ko­
nuşması bittikten sonra anons yapılmadan, bir
dakika vf asıla verilmeden filân partinin konuşa
masını dinliyeceksiniz, demek ucu ucuna sani­
yesi saniyesine yapılacak bir iş değildir. Bu se­
beple komisyondan istirhamım şudur. Yalnız
bu arada şu noktaya temas edeyim. Aksoy ar­
kadaşımın konuşmalarının başında bulunama­
dım. Sonunu dinledim. Benim dediğim şudur :
Meselâ Cumhuriyetçi Millet Partisini alalım;
elimizdeki kanun metnine göre 20 dakikalık bir
görüşme yapar ve ondan sonra da seçime girer­
di. Evvelce bu müddet 7 gün olduğuna göre 14
defa görüşmek imkânına sahip. Şimdi müddet
12 güne çıkarılmaktadır ve 10 ar dakikalık 10
defa görüşme yapmak imkânına sahiboluyor,
denmektedir. Halbuki parti adedleri arttığına
göre 12 den fazla olması halinde her gün bu
saat için ayrılan müddet zarfında 12 nin dışın­
da kalan partiler açıkta kalacak demektir.
Eğer 12 den aşağı düşerse sırada olan diğer
partiler o gün tekrar konuşacaktır. Bu durum­
da eşitliğin sağlanması bir hayli güçleşecektir.
Saatin 21 ile tahdidedilmesini anlıyorum. Çün­
kü Türkiye'deki vatandaşların büyük bir kısmı
saat 21 de uykuda olur. Bu hususu müsaade
ederseniz Yüksek Seçim Kuruluna bırakalım.
Parti sayısının 12 yi tecavüz etmemesi hususu
gözden geçirildiği zaman Dont sistemi tatbik
edilir. Hatırlıyabildiğime göre partilerin adedi
12 nin üstündedir. Memlekette reylerin şu ka­
darı alınırsa şu kadar mebus çıkarmış. Bu iti­
barla istirhamım şu noktanın nazarı itibara alı­
narak konuşma müddetlerindeki 19 ilâ 21 tah­
didini ortadan kaldırılmasından ibaret olacak­
tır.
Eşitlik konusuna gelince, sayın komisyon
âzası arkadaşlarımın bu mevzuda vermiş olduk­
ları bilgiler beni tatmin etti. Bu sebeple üzerin­
de durmıyacağmı. Yalnız yeni seçime katılan
siyasî partilerin radyodan konuşma yapmaları
fikrine iltihak ediyorum. Yalnız seçime katılan
yeni siyasî partilerin konuşmalarının bir tahdi­
de tâbi tutulması hususunu, bir nevi zabıtlara
0:2
geçmesi için, arz ederken bütün diğer partile­
re eşit hak tanınacaktır. Belediye seçiminde, il
genel meclisi seçiminde, Cumhuriyet Senatosu
seçiminde ve milletvekili seçiminde olduğu gibi,
radyolardan konuşma hakkı bâzı kayıtlar kon­
mak suretiyle kabul ediliyor. Binaenaleyh bu
hususların zapta geçmesi suretiyle sistemin be­
lirtilmesi doğru olur, Bunda mutabıkız, arz edi­
yorum.
SEÇİM KANUNU KOMİSYONU BAŞKANI
İNAN ŞEFtK — Muhterem arkadaşlarım, bu
seçimlerin temel kanununda radyo ile propa­
ganda hükmü tedvin edilirken düşündük ki, W«
burada sadece umumî prensipleri koyalım, ilgi­
li kanunlarda bundan nasıl istifade edileceği,
kimlerin istifade edebileceği ayrıca tasrih edil­
sin. Nitekim, hazırladığımız Milletvekilleri se­
çimi Kanununda, Cumhuriyet Senatosu seçimi
Kanununda, radyodan nasıl istifade edileceği
gösterilmiştir.
Bir partinin 15 ilde ve ilçesinde teşkilâtı
kurulmuş olması, yani millî mahiyette bir par­
ti hüviyeti iktisabetmiş olması, mahallî bir par­
ti halinden çıkmış olması şarttır. Böylece geniş
bir teşkilâtı olan bir parti, Türkiye çapında ya­
yın yapan bir radyodan istifade edebilecektir.
Bu derece büyümüş olmayı şart koştuk.
Tabiî mahallî seçimlerde faydalanacak mıyız,
faydalanmayacak mıyız, faydalanmanın şartları
ne olacaktır? Bütün bunlar yine özel kanun­
larında derpiş edilecektir.
Radyodan hangi saatten hangi saate kadar
kaç dakika konuşulsun mevzularında da şun­
ları düşündük : 19 - 21 arasında tahdidetmemizin sebebi şudur; 1950 Kanununda böyle bir
tahdit yoktu. Radyo İdaresi kendi program­
larına göre uygun bir saati bir partiye vere­
bilirdi. Halbuki Radyo idaremiz tarafından
yapılan anketler göstermiştir ki Türkiye'nin
hor tarafında halkın radyolarının başına gel­
diği saatler 19 - 21 arasındadır, tin küçük ka­
zalarımızda, elektrik varsa bunların çalıştık­
ları saatler de bu saatlerdir. En çok radyonun
dinlendiği saatler bu saatler olduğu içindir ki
her parti sesini duyurabilsin diye propagan­
danın bu saatlerdeki programlara alınmasını
düşündük. Yine herkese eşitlik teminetmek en­
dişesi, düşüncesi iledir bu.
55'nci madde; «Radyolarda propaganda, her
.siyasî parti için günde 10 dakikayı aşama/,
— ltt —