kapalıçarşının tarihi

T T - S co İl ^
KAPALIÇARŞININ TARİHİ
★
TÜRKLERİN
KÜLTÜREL
BUNLARA
MAMLAR,
DI, Kİ
ELİNE GEÇEN ŞEHİRLER DİNÎ, SOSYAL VE
HAYIR MÜESSESELER!YLE SÜSLENİR VE
GELİR TEMİNİ İÇİN DE HANLAR, HA­
DÜKKÂNLAR VE ÇARŞILAR YAPTIRILIR­
BEDESTEN DE BUNLARDAN BİRİDİR.
★
Yazan:
T A H S İN Ö Z
Fatih Sultan Mehmet, camisinin inşaatını
Fatih vakfı dükkânlarının bütün sayısı üç
tamamladıktan sonra buna ve Ayasofyabine yaklaşmaktadır.
ya gelir temini maksadiyle birçok dükkan,
Fatihin sadrazamı Mahmut Paşa, ca­
çarşı, ev, han, kervansaray, hamam ve de­
misini yaptırdıktan sonra buna vakıf ola­
ğirmen yaptırmıştı. Zaten Türklerin eline
rak hamam ve birçok dükkânlar da yaptır­
geçen şehirler hep bu sayede, yani yaptırı­
mıştı. Bugün o civara bu paşanın adı ve­
lan dinî, sosyal ve kültürel hayır müesseserilmektedir.
leri ve bunları yaşatmak için yapılan çe­
Bedesten hakkında Fatih vakfiyesi: «...Bi­
şitli binalarla pek kısa bir zamanda birer
ri bezazistandır ki dekâkini bezaziye tâbir
mamure haline gelmekte idi.
olunur. Daıüssaltanatı seniye de
İşte, Fatihin sözü geçen camisi
T ah sin ö z
merhum Mahmut Paşa imare­
ve külliyesi için yaptırdığı bina­
ti
kurbunda
Çakırağa
Mes­
lardan, yalnız dükkân ve çarşılar
cidi mahallesinde vakidü. 118
gözden geçirilecek olursa o za­
sandığı müştemildir. Tevabiinden
manki Istanbulu ihya eden ne
olup bunlara muttasıl olan dekâkadar geniş bir ticaret ve sanat
kin ile beraber vakfı şeriflerinsahasının da kurulduğu anlaşılır.
dendiı-, Havalii bezestanda vaki
Sultan Fatih; medreseleri ci­
dükkânlarda bezazlar, takkeciler
varında, Sultanpazarı adını alan
ve teıziler sâkin olur; Bitpazarı
268 dükân ve 32 höcre yaptırmış­
dedikleri sukda vaki olan dekâ­
tır ki Saraçlar çarşısı da bunun
kini bezaziyeye tabidir. Mecmuu
ilerisinde, yani şimdiki Fatih be­
849 bab dükkânı» muhtevi oldu­
lediye binası sahasında kurul­
ğunu yazmakta ve burada dört
muştu. Bu Saraçlar çarşısı 110
bekçinin vazifelendirilip «her ge­
dükkândan ibaretmiş. Saraçhane,
ce bu dört sahibi himmetin beyakın zamana kadar oldukça ma­ Tojıkapı Sarayı M ü­ zazistan dahilinde beytutet edip
zesi
Müdürü
ü
s
t
a
­
mur bir sanat yuvası halinde iken
erbabı ticaretin emtia ve aknıidı mı z Tahsin ö z de
Fatih yangınında kısmen yandı yazı
şesin hıfz ve siyanetle» mükel­
a ile m iz arasın a
ve kalanları sonra yıktırıldı. Sa­
lef olduklarını tasrih etmektedir.
girmiştir
raçlar çarşısı yanında Mimar
Bedestenin ahşap olarak yapıl­
Ayaş mescidi civarında beylik dükkânlar
mış olduğu ve bilâhare yandığı hakkındaki
adiyle 35 dükkân ve bunlardan başka şeh­
iddiaların asılsızlığı aşikârdır. Zaten o de­
rin muhtelif yerlerinde darphane, kirişhavirde ahşap bina yapılması mutadolmane, Unkapanı çarşısı, tabakhane,’ silâhhamakla beraber bilhassa pek kıymetli eş­
ne, Ayasofya çarşısı, bakırcılar çarşısı, Bayanın korunması ve aynı zamanda vakıfla­
lıkpazarı, odun pazarı, Dikilitaş çarşısı
rın geliri için yapılan bu gibi binaların
namları altında ve ayrıca müteferrik bir
daima kâgir ve pek metin olduk­
çok dükkânlar yaptırılmıştır. Bunları ve
larını
birçok
emsali de
göstermek­
yerlerini belirten Fatih vakfiyeleri, Mahtedir.
Bedestenin
iç
kapısında
bir
mutpaşada da 263 dükkân ve 118 sandığı
kartal resminin bulunması, bunun Bi­
havi Bedesten ile etrafında 849 dükkânın
zans zamanından kaldığı rivayetlerine seyaptırıldığını göstermektedir ki, bunlarla
bebolmuştur. Halbuki vakfiyedeki sarahat,
248
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi