endüstri atbksularında iyon değiştirme yöntemi ile kurşun giderimi

XIV. Ulusal Kimya Kongresi, Diyarbakır, 2000
Ç K -S 3
ENDÜSTRİ ATBKSULARINDA İYON DEĞİŞTİRME YÖNTEMİ
İLE KURŞUN GİDERİMİ
Ayşen TÜRKMAN, Şükrü ASLAN, Bircan KIRAR, Esra KILIÇ
DEÜ Mühendislik Fakültesi Çevre Müh. Böl. Kaynaklar Kampüsü-Buca/İZMÎR
Endüstriyel atıksuiar içerdikleri ağır metal iyonlan ile günümüzde en önemli çevre
sorunlarından birini oluşturmaktadır. Ağır metal kirliliği içeren atıksuiar, genellikle
BOI değeri düşük ve asidik sulardır. Metal içeren atıksuların alıcı ortama ulaşması
sucul yaşamı etkilemekte; içme suyu elde edilmesi durumunda ise pahalı arıtma
tekniklerinin uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
Çevre kirliliği açısından sorun oluşturan ağır metallerden biri de kurşundur. Kurşun
metali, genelde metal ve metal kaplama sanayi atıksularında bulunur. Saf metal
olarak; kurşun borular, kurşun levhalar, çatı malzemesi, kurşunlu tel ve kablolar,
mermi ve ev saçması, bazı kimyasal madde kapları üretiminde; alaşım ve inorganik
bileşik olarak, akümülatör levhaları, metal dizgi harfleri, lehimcilik, kurşun oksit
boyalan, insektisit üretimi; organik bileşik olarak, plastik yapımında kurşun stearat,
motor benzini içinde kurşun tetraetil ve metil şeklinde kullanılır.
Metal sanayi atıksuîarı nicelik açısından az olmakla birlikte, toksik Özellikte
atıklardır. Bu nedenle endüstriyel atıksuların alıcı ortama verilmeden Önce
arıtılmaları gerekmektedir.
Kurşun arıtımında; Kimyasal çöktürme, biyolojik arıtma ve iyon değiştirme
yöntemleri uygulanabilmektedir.
Bu çalışmada endüstriyel atıksulardan zeolit kullanılarak iyon değiştirme ile kurşun
uzaklaştırılması çalışılmıştır. Zeolit ülkemizde bol bulunmasına rağmen henüz
üretim ve kullanımı belli bir aşamaya gelmemiştir. Son yıllarda zeolitler
kullanılarak yürütülen su ve atıksu arıtımı çalışmalarında çok yüksek giderme
verimleri elde edilmiştir.
Bu çalışmada Manisa yöresinden çıkarılmış olan doğal zeolit (klinoptilolit)
laboratuarda kırılarak uygun boyutlara getirilmiştir. Jar testi aparatı kullanılarak,
optimum zeolit miktarı, karıştırma süresi ve farklı konsantrasyonlarda sentetik
atıksuların arıtma veriminin saptanmasına çalışılmıştır. Çalışma sonucunda NaCl
ile aktive edilerek kullanılan zeolit ile ortalama 94.5 verim elde edilirken, aktive
edilmeden kullanılan zeolitle %87.7 kurşun giderme verimleri elde edilmiştir.
109