İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş Varantları
Mart 2010
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
1
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Yurtdışında Varantlar
Aracı Kuruluş Varantı Tanım
Yeni Jenerasyon Ürünler
2
Yeni Adım
Spot
Yapılandırılmış
Ürünler
Türev
Piyasalar
Opsiyonlar
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Varant
İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları
Varant Çeşitleri
Teminatsız
Amerikan
Ayrılabilir
Endeks
Borsa
Şirket
Vanilla
Anapara
Korumalı
Tahvil
Hisse
Faiz
Kapsamlı
Bariyer
Avrupa
Basket
İskontolu
Yapılan
dırılmış
Egzotik
• Yurtdışı Piyasalarda uzun zamandır işlem gören
bir yapılandırılmış ürün
• 2008 senesinde
üzerinde
işlem
hacmi
1
trilyon
USD
3
İşlem Hacmi (USD Milyon)
İşlem Sayısı
1
Hong Kong E
574,781.3
26,380.2
2
Deutsche Borse
164,739.4
7,964.8
3
Korea Exchg
85,626.3
43,023.1
4
SIX Swiss E
55,688.7
2,228.5
5
NYSE Euronext Europe
47,164.8
4,950.9
6
Tel Aviv SE
38,558.3
2,183.2
7
Borsa Italiana
33,201.1
2,701.0
8
Singapore E
14,982.0
NA
9
Taiwan E
8,752.3
27,522.4
10
Australian SE
6,572.7
615.3
11
Nasdaq OMX Nordic E
4,223.8
834.1
12
BME Spanish E
4,152.3
NA
13
London SE
1,156.5
109.7
14
TSX Group
992.2
185.0
15
Johannesburg E
409.2
1,738.0
16
Bursa Malasia
374.3
320.4
17
Wiener Borse
225.0
19.2
18
Oslo Bors
186.3
43.6
19
Mexican Exchange
95.6
1.1
20
Warsaw SE
34.8
8.3
21
Luxembourg SE
34.0
2.3
22
New Zelland E
30.9
8.9
İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları
4
Menkul Kıymetleştirilmiş
Türevler
Borsa
Korea Exchange
Hong Kong Exchanges
Taiwan SE Corp.
Deutsche Börse
NYSE Euronext (Europe)
Tel Aviv SE
Borsa Italiana
SIX Swiss Exchange
NASDAQ OMX Nordic Exchange
Australian SE
TSX Group
Bursa Malaysia
Johannesburg SE
London SE
Oslo Børs
Warsaw SE
Wiener Börse
New Zealand Exchange
Mexican Exchange
Luxembourg SE
Toplam
İşlem Adedi
(Bin adet)
2009
2008
2007
2006
2005
2004
58,518.3
43,023.1
17,303.1
9,498.5
228.1
0.0
22,582.0
26,380.2
30,464.9
17,983.2
11,437.9
8,703.6
6,107.3
27,522.4
18,737.8
11,248.2
8,009.7
7,756.9
5,085.4
7,964.8
27,918.0
22,904.0
16,237.4
11,693.5
4,872.6
4,950.9
5,132.2
3,823.7
2,334.5
2,158.5
2,737.1
2,183.2
2,146.1
*
*
*
1,903.4
2,701.0
5,020.8
4,624.0
4,226.7
3,796.5
1,524.0
2,228.5
2,557.4
1,918.8
1,184.8
1,086.9
608.7
834.1
698.9
693.2
396.3
411.3
470.1
615.3
761.8
610.3
542.8
364.7
235.3
185.0
218.9
272.2
116.7
94.8
193.7
320.4
2,277.5
608.7
*
*
157.3
173.8
133.4
228.2
151.7
81.3
74.8
109.7
86.3
78.8
58.6
49.2
26.1
43.6
17.7
16.3
9.3
10.7
16.6
8.3
0.9
*
*
3.8
15.7
19.2
32.4
25.8
15.9
3.3
1.8
8.9
12.6
7.8
3.2
0.0
0.2
1.1
4.0
4.8
2.0
1.3
0.0
2.3
0.0
0.0
0.0
0.1
105,130.3
119,275.89
113,524.61
74,546.48
44,955.59
36,216.40
İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları
5
Menkul Kıymetleştirilmiş
Türevler
Borsa
Hong Kong Exchanges
Korea Exchange
Deutsche Börse
SIX Swiss Exchange
Tel Aviv SE
NYSE Euronext (Europe)
Borsa Italiana
Singapore Exchange
Australian SE
Taiwan SE Corp.
BME Spanish Exchanges
NASDAQ OMX Nordic
London SE
TSX Group
Johannesburg SE
Bursa Malaysia
Wiener Börse
Oslo Børs
Warsaw SE
Mexican Exchange
New Zealand Exchange
Luxembourg SE
Toplam
İşlem Hacmi
(USD Milyon)
2009
429,727
2008
574,781
2007
610,830
2006
230,411
2005
110,168
2004
67,337
2003
33,920
2002
174,105
87,885
34,564
33,830
32,137
14,393
7,519
4,361
85,626
164,739
55,689
38,558
47,165
33,201
14,982
6,573
73,039
439,595
63,208
25,298
50,730
122,903
19,595
17,428
43,689
285,855
38,660
*
42,304
90,588
9,156
7,311
41
170,516
25,869
*
19,216
62,159
6,521
4,986
6
55,269
20,247
285
8,605
20,507
871
2,810
0
45,988
15,298
123
10,345
12,318
14
1,634
0
26,468
16,539
65
15,242
17,317
23
1,730
3,242
2,328
2,248
1,744
773
337
316
163
124
51
14
8,752
4,152
4,224
1,157
992
409
374
225
186
35
96
7,717
6,987
3,899
1,419
1,393
391
3,843
366
156
5
248
5,388
3,676
4,262
1,346
2,103
1,034
934
262
228
*
309
4,424
2,654
1,811
610
938
650
277
163
79
*
150
6,252
2,274
1,900
814
715
351
629
18
48
2
72
3,440
1,830
1,341
420
514
218
310
20
33
2
33
2,156
1,062
1,173
*
*
638
0
26
25
1
*
4
1
829,866
31
34
1,041,982
79
1
1,449,129
57
0
767,573
45
5
411,282
0
108
189,118
0
56
127,856
0
0
14,459
*
İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları
6
Menkul Kıymetleştirilmiş
Türevler
Borsa
Deutsche Börse
SIX Swiss Exchange
NYSE Euronext (Europe)
Luxembourg SE
Hong Kong Exchanges
Korea Exchange
Wiener Börse
Taiwan SE Corp.
Borsa Italiana
BME Spanish Exchanges
Australian SE
London SE
NASDAQ OMX Nordic
Tel Aviv SE
Singapore Exchange
Oslo Børs
TSX Group
Johannesburg SE
Bursa Malaysia
Warsaw SE
Mexican Exchange
New Zealand Exchange
Toplam
Ürün
Sayısı
2009
430,341
23,645
2008
415,474
21,873
2007
250,720
19,062
2006
129,954
10,369
2005
69,457
6,246
2004
27,297
3,682
2003
21,431
2,662
2002
18,059
3,511
11,722
15,243
12,622
5,841
4,913
4,991
3,770
4,595
7,277
5,059
4,367
3,574
3,573
7,741
4,325
2,613
3,524
1,714
6,440
4,614
1,646
3,528
2,085
4,056
1,959
1,387
3,363
694
2,821
1,304
72
1,563
540
2,414
863
3
493
191
1,795
530
1
590
272
1,537
347
0
1,020
102
3,289
2,910
2,443
2,437
2,120
3,192
4,714
3,794
1,087
2,690
4,408
3,683
4,028
631
1,903
4,647
2,627
3,091
416
1,468
4,076
1,344
2,447
213
1,463
3,021
1,308
1,771
644
1,820
2,594
1,056
1,395
545
1,322
3,571
1,509
1,201
311
1,769
372
315
281
146
145
137
70
10
0
504,233
333
365
197
129
170
48
46
10
33
489,315
237
883
151
112
355
120
12
11
35
317,286
*
521
97
76
315
33
*
22
36
170,972
*
455
84
66
321
12
*
26
21
97,444
106
146
72
60
210
10
29
13
0
49,144
78
3
68
44
239
10
35
3
0
38,443
97
3
26
*
306
0
41
*
0
38,005
7
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Tanım
Aracı Kuruluş Varantı Tanım
Varant nedir?
8
Varant Örneği
Tanım:
• Elinde bulunduran kişiye, dayanak
varlığı ya da göstergeyi önceden
belirlenen bir fiyattan belirli bir
tarihte veya belirli bir tarihe kadar
alma yada satma hakkı veren ve bu
hakkın kaydi teslimat ya da nakit
uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet
niteliğindeki sermaye aracıdır.
İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi
İhraç Tarihi: 17/02/2010
Vade Tarihi: 18/08/2010
İşleme Koyma Fiyatı: 65,714.91 TL
Varant Tipi: Alım
Varant Çeşidi: Avrupa
Dönüşüm Oranı: 1/1,000
Uzlaşma: Nakdi Uzlaşma
Vade Sonu Gösterge Değeri: VOB Uzlaşı
Prim: 6,064.43
Kısa Kod: ISE IA
Uzun Kod: ISE30 C 250215 0030.00 IYM 050:001 VN1
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri
9
Hak verir, yükümlülük vermez
Aracı kuruluş varantları sahibine detayları önceden
belirlenmiş bir işlemi gerçekleştirme hakkı verir.
Ancak işlemin gerçekleştirilmesi yönünde herhangi
bir yükümlülük vermez.
Önceden belirlenmiş bir kullanım fiyatı vardır
Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir işleme
koyma fiyatına sahiptir. Kullanım tarihi esnasında
bu fiyattan işlemi gerçekleştirmek ekonomik yarar
sağlayacak ise dönüşüm gerçekleşir.
Alım ve satım hakkı veren iki türü vardır
Alım varantı (call) dayanak varlığı alma hakkı verir.
Satım varantı (put) dayanak varlığı satma hakkı
verir.
Önceden belirlenmiş bir vade tarihi vardır
Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir vade
tarihine sahiptir.
Vade boyunca veya sadece vade sonunda
kullanım hakkı veren iki tipi vardır
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Amerikan tipi varantlar vade sonuna kadar kullanım
hakkı verir. Avrupa tipi varantlarda hak sadece vade
sonunda kullanılır.
Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri
Vade sonunda kullanılmazsa
değersiz olarak itfa olur
10
Vade sonunda dönüşüm ekonomik olarak değer
yaratmıyorsa dönüşüm gerçekleşmez ve hak sona
erer.
Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi kapsamındaki bir
veya birden fazla hisse senedi.
Dayanak varlık veya gösterge ve kurulca
uygun bulunan diğer göstergeler
Kısa pozisyon alınamaz
Teminatlandırma yapılmaz
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Dayanak Gösterge: İMKB tarafından oluşturulmuş
Hisse senedi endeksleri.
Kurulca uygun görülmesi durumunda konvertibl
döviz, kıymetli maden, emtia, geçerliliği uluslar arası
alanda genel kabul görmüş endeksler gibi diğer
varlık ve göstergeler.
Varantlar ödünç ve açığa satış işlemlerine konu
olamaz. Yatırımcılar varantlarda uzun pozisyon
alabilir, aldıkları uzun pozisyonları satabilirler. Ancak
kısa pozisyon alamazlar.
Yatırımcı herhangi bir yükümlülük altına
girmediğinden teminat göstermesine gerek yoktur.
Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri
Nakit uzlaşı veya kaydi teslimat vardır
11
Nakit uzlaşı: Dönüşüm işleme Koyma Fiyatı ile
Dayanak Gösterge Değeri arasındaki fark nakit
olarak ödenir. Alım-satım işlemi gerçekleşmez,
netleşilir.
Kaydi Teslimat: Dayanak varlık karşılığında
Kullanım fiyatı karşılığında nakit değişimi. İşlem
takası gerçekleşir.
Dönüşüm oranı vardır
Hak karşılığında ödenen bir ücret
karşılığı işlem görür
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Her bir aracı kuruluş varantının sağladığı ekonomik
değeri gösteren orandır. Bir adet varantın kaç adet
Dayanak gösterge alım veya satım hakkı verdiğini
gösterir.
Varantlar İMKB Varant Pazarında hak karşılığında
ödenecek ücret üzerinden işlem görür. Bu ücret
veya prim alınan hakkın fiyatını teşkil eder.
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
12
Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur
• Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın
fiyatını oluşturur.
• Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder
ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir.
• Fiyatı Belirleyen Unsurlar
• Bu unsurlar aracı kuruluş varantı fiyatının
hesaplamasında kullanılır. Bunlarda meydana
gelecek herhangi bir değişiklik varant fiyatının
değişmesine yol açar.
•
Beklenen oynaklık
•
Dayanak varlığın fiyatı
•
Vadeye kalan gün sayısı
•
Faiz oranları
•
Beklenen temettü oranı
•
Kullanım fiyatı
İMKB-30 Endeks Varantı Dinamikler
Piyasa Dinamiklerinin Varanta Etkisi
Alım Varantı
Değeri
Satım Varantı
Değeri
13
Dinamiklerin Açıklamaları
Dayanak Varlığın Fiyatı
• Dayanak varlığın fiyatındaki artış Alım Varantında
değer kazancına neden olurken Satım Varantında
değer düşüşüne neden olur.
Dayanak
Varlığın
Fiyatı
Vade Tarihi
• Vade sonu uzadıkça Alım ve Satım Varantının değeri
artar.
Vade
Tarihi
Oynaklık
• Piyasadaki oynaklık arttıkça varantların değeri artar.
Oynaklık
Faiz
Temettü
Beklenti
si
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Faiz Seviyeleri
• Faiz seviyeleri arttıkça Alım Varantı’nda değer artışı
gerçekleşirken Satım Varantı’nda değer kaybı olur.
Temettü Beklentisi
• Dayanak varlığın bağlı olduğu şirkete dair temettü
beklentisi gerçekleşirse Alım Varantı’nın değeri
azalırken Satım Varantı’nın değeri artar.
14
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Riskler
İMKB-30 Endeks Varantı Riskler
15
Piyasa Riski
Likidite Riski
Kredi Riski
Aracı Kuruluş Varantları
Dönüşüm
Uyumsuzluk Riski
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Sınırlı Vade
Aracı Kuruluş Varantı Riskler
16
Kredi Riski
Aracı kuruluş varantları ihraçcısının yükümlülüğünü
yerine getirememesi.
Piyasa Riski
Piyasa fiyatlarının olumsuz gelişmesi sonucu
varantların değerini kaybetmesi.
Likidite Riski
Alınan aracı kuruluş varantlarının piyasada geri
satılamaması veya kötü fiyattan satılması.
Dönüşüm Uyumsuzluk Riski
Korunma sağlanan bir pozisyonun değeri ile varantın
değerinde uyuşmazlık olması.
Sınırlı Vade
Vade sonunda hakkın sona ermesi, pozisyonun
devamı için tekrardan alım yapılması gerekliliği.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Aracı Kuruluş Varantı Dikkat Edilecek Hususlar
Fiyatlama
Doğru fiyatlama, dar alım ve satım makası.
İhraçcı
İhraçcının yükümlülüklerini yerine getirme
gücü.
Nominal
Bir varant payı ne kadar ekonomik pozisyon
sağlamakta?
17
Dönüşüm Hesaplaması
Dönüşüm oranı, dönüşüm fiyatını kim hesaplıyor,
nakdi uzlaşı ne zaman gerçekleşiyor?
Kaldıraç
Kaldıraç riski arttırır. Yatırımcılar sadece kaybetmeyi
göz önüne aldıkları miktar kadar varant almalılar.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
18
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Avantaj-Dezavantajlar
Aracı Kuruluş Varantı Avantajlar
Limitsiz kar, limitli zarar
Uzun opsiyon stratejilerine imkan verir
19
Aracı kuruluş varantları hak verir, yükümlülük
vermez. Kar piyasa fiyatına bağlı olarak sınırsızdır.
Zarar ödenen prim ile sınırlıdır.
Opsiyon alınarak oluşturulabilecek stratejiler
varantlar kullanılarak gerçekleştirilebilir. Spekülatif,
Oynaklık, Kaldıraç, ve Anapara Koruma Stratejileri…
Düşük işlem komisyonu
Aracı Kuruluş Varantları borsada yatırımcı ayarlama
kadar ekonomik pozisyon karşılığında ödediği
fiyat üzerinden işlem görür. İşlem komisyonu da
bu oran kadar düşük gerçekleşir.
Kaldıraç veya anaparanın faizde
değerlendirilmesi
Varantlar kaldıraçlı pozisyon almaya imkan kılar.
Kaldıraç alınmasa bile ödenen fiyat haricindeki
anapara faize yatırılabilir.
Teminat tamamlama zorunluluğu yok
VOB kontratları veya kredili alım işleminde olduğu
gibi pozisyon zarar ettiği sürece teminat tamamlama
zorunluluğu yok
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İMKB-30 Endeks Varantı Vergilendirme
20
Varantların Vergi Durumu
Aracı Kuruluş Varantları menkul kıymet niteliği taşır: tam mükellef yatırımcılarca
elde edilen gelirler üzerinden geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasına göre
bankalar ve aracı kurumlarca %10 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir.
İMKB Hisse Senetleri: %0
Yatırım
%10
VOB Fonları:
Endeks
Kontratları:
Borsa Yatırım Fonları: %10
Aracı Kuruluş varantları: %10
%0
Tezgahüstü Opsiyonlar: %0
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Yatırım Fonları: %10
Borsa Yatırım Fonları: %10
Aracı Kuruluş Varantları: %10
21
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Fiyatlandırma
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
22
Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur
• Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın
fiyatını oluşturur.
• Fiyatın iki bileşeni vardır:
•
İçsel Değer (Intrinsic Value)
•
Zaman Değeri (Time Value)
• Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder
ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir.
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
23
Zaman Değeri
İçsel Değer
• Kullanım fiyatı ile dayanak gösterge cari değeri
arasındaki farktır.
• Zaman değeri doğrusal olarak azalmaz.
• Vade sonuna yaklaştıkça
sonunda sıfıra ulaşır.
azalış
hızlanır,
vade
• Alım varantı için,
75,000
70,000
BAŞABAŞ
65,000
İÇSEL
KARDA
60,000
55,000
ZARARDA
50,000
1
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
8
15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120
DEĞER
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
Zaman Değeri (Dışsal Değer)
24
İçsel Değer
75,000
70,000
65,000
60,000
55,000
50,000
1
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
8
15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
25
Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince
Zaman Değeri
En Yüksek
Zaman Değeri
En Düşük
ZARARDA
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
BAŞABAŞ
KARDA
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
26
Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince
Vade sonuna yaklaştıkça zaman
Değeri sıfıra ulaşır, vade sonunda
varantın
değeri içsel değerdir
ZARARDA
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
BAŞABAŞ
KARDA
İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği
Alım Varantı
•
•
•
•
•
•
27
Kar/Zarar Grafiği
Varant Türü: Alım
İhraç Tarihi: Mart
İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks
Varant Tipi: Avrupa
Vade: 182 gün
Alım Uygulama Fiyatı
73.400
Prim
6.766
%
9,22
Kar/Zarar
Alım
Vadedeki
Varantının Varantın Alım
Dayanak Varlık
Vadedeki
Maliyeti
Fiyatı
Değeri
16.915
90.315
-6.766
86.932
83.549
80.166
76.783
73.400
70.017
66.634
63.251
59.868
13.532
10.149
6.766
3.383
-
Vadedeki net
kar/zarar
10.149
-6.766
-6.766
6.766
3.383
-6.766
-6.766
(3.383)
-6.766
-6.766
-6.766
-6.766
-6.766
(6.766)
(6.766)
(6.766)
(6.766)
(6.766)
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Net Kar Zarar =
Varantın Değeri – Ödenen Fiyat
İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği
Satım Varantı
•
•
•
•
•
•
28
Kar/Zarar Grafiği
Varant Türü: Alım
İhraç Tarihi: Mart
İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks
Varant Tipi: Avrupa
Vade: 182 gün
Satım Uygulama Fiyatı
73.400
Prim
5.343
%
7,28
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
Satım
Varantının
Vadedeki
Değeri
84.086
0
-5.343
-5.343
81.415
0
-5.343
-5.343
78.743
0
-5.343
-5343
76.072
0
-5.343
-5.343
73.400
0
-5.343
-5.343
70.729
2.672
-5.343
-2.672
68.057
5.343
-5.343
0
65.386
8.015
-5.343
2.672
62.714
10.686
-5.343
5.343
Varantın Alım Vadedeki net
Maliyeti
kar/zarar
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Net Kar Zarar =
Varantın Değeri – Ödenen Fiyat
29
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Stratejiler
Aracı Kuruluş Varantı Fiyat
Endeks Varantları İle Uygulanabilecek Stratejiler
•Spekülatif
30
1.İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon
2.İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon
3.Oynaklık Uzun Pozisyonu
4.Kaldıraçlı Pozisyon
•Korunma
5.Alınmış Bir Pozisyonu Koruma
6.Nakit Sağma
7.Anapara Koruma
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon
• Yatırımcı
İMKB
30
yükseleceğini düşünerek
satın alır.
Kar/Zarar Grafiği
Endeksinin
alım varantı
• Dayanak göstergede uzun pozisyon alır.
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
90.315
86.932
83.549
80.166
76.783
73.400
70.017
66.634
63.251
59.868
Alım
Varantının
Varantın
Vadedeki net
Vadedeki
Alım Maliyeti
kar/zarar
Değeri
16.915
83.549
10.149
13.532
80.166
6.766
10.149
76.783
3.383
6.766
73.400
3.383
-
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
70.017
(3.383)
İMKB 30 yükselirse pozisyon kar eder,
66.634
63.251
59.868
56.485
53.102
(6.766)
(6.766)
(6.766)
(6.766)
(6.766)
düşerse yatırımcı sadece ödediği primi
kaybeder
31
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon
Kar/Zarar Grafiği
• Yatırımcı İMKB 30 Endeksinin düşeceğini
düşünerek satım varantı satın alır.
• Dayanak göstergede kısa pozisyon alır.
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
Satım
Varantının
Vadedeki
Değeri
84.086
0
-5.343
-5.343
81.415
0
-5.343
-5.343
78.743
0
-5.343
-5343
76.072
0
-5.343
-5.343
73.400
0
-5.343
-5.343
70.729
2.672
-5.343
-2.672
68.057
5.343
-5.343
0
65.386
8.015
-5.343
2.672
62.714
10.686
-5.343
5.343
Varantın Alım Vadedeki net
Maliyeti
kar/zarar
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İMKB 30 düşerse pozisyon kar eder,
yükselirse yatırımcı sadece ödediği primi
kaybeder
32
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
33
İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu
Hem alım hem de satım varantı alınması
durumunda yandaki kar zarar grafiği ortaya
çıkar
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu
Kar/Zarar Grafiği
• Oynaklık pozisyonu aldığında yatırımcı
İMKB 30 Endeksinin yukarı veya aşağı
hareket edeceğini düşünür.
• Eğer Endeks yeterince hareket etmez ise
ödediği primlerin parasını çıkaramaz ve
zarar eder.
• Yukarı veya aşağı, herhangi bir yöne
hareket yatırımcıya kar getirir.
• Her durumda
kısıtlıdır.
zarar
ödenen
prim
ile
Endeks 56,000 altına düşer ise veya
76,000 üzerine çıkar ise yatırımcı kar eder
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
34
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu
Kar/Zarar Grafiği
• Kullanım fiyatlarını mevcut seviyeden uzaklaştırarak bu strateji daha ucuzlatılır.
• Böylece beklenen hareket gerçekleşmez ise kaybedilecek prim toplamı azalır.
• Ancak kara geçilmesi için gereken oynaklık artar.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
35
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
36
Kaldıraç
• Aracı Kuruluş Varantlarının en önemli avantajlarından biri kaldıraç sağlamalarıdır.
• Yatırımcının ödediği prim alınan pozisyon büyüklüğünün sadece belli bir oranıdır.
Örnek olarak 100,000
yatırımcıyı ele alalım:
182 günlük Alım varantı:
• Alım Uygulama Fiyatı
65,718
TL’si
Prim
6,064.43
olan
%
9.23
A.Yatırımcı 100,000 TL ile İMKB’de hisse senedi alabilir.
B.Yatırımcı 100,000 TL’ye denk gelen nominalde varant alabilir.
C.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle varant alabilir.
D.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle vadeli sözleşme alabilir.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
bir
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
Kaldıraç
A.Yatırımcı 100,000
senedi alır.
37
Kar/Zarar Grafiği
TL
ile
İMKB’de
hisse
İMKB 30 Endeksinin performansına doğrusal
olarak ortak olur.
40,000
30,000
20,000
10,000
0
46,000
-10,000
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
56,000
66,000
76,000
-20,000
Net kar/zarar
45,000
-15,000
55,000
-5,000
60,000
0
65,000
5,000
75,000
15,000
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Kar Zarar
Yatırımcının bütün parasını kaybetmesi için
aldığı hisse senetlerinin sıfır değere düşmesi
gerekir.
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
Kaldıraç
Kar/Zarar Grafiği
B.Yatırımcı
100,000
TL’ye
nominallik varant alır.
denk
gelen
Yatırımcı prim olarak 9,228 TL öder. Geri kalan
90,772 TL cebinde kalır
Yatırımcının kar edebilmesi için borsanın %
9.23 artması gerekir.
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
-5,000
46,000
-10,000
-15,000
56,000
66,000
76,000
Net kar/zarar
45,000
-9,228
55,000
-9,228
60,000
-9,228
65,000
-4,228
75,000
5,772
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
38
Yatırımcının sadece prim için yatırdığı
%9.23‘ü kaybedebilir. Geri kalan parası
güvendedir.
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
Kaldıraç
Kar/Zarar Grafiği
C.Yatırımcı 100,000 TL’nin hepsiyle varant
alabilir.
Bu
durumda
aldığı
nominal
büyüklüğü
1,083,423
TL’dir.
%10.84’lük kaldıraç kullanmıştır.
pozisyon
Yatırımcı
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
300,000
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
0
-50,000
46,000
-100,000
-150,000
Kar Zarar
56,000
66,000
76,000
Net kar/zarar
45,000
-100,000
55,000
-100,000
60,000
-100,000
65,000
-45,817
75,000
62,549
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
39
İMKB Endeksi iyi performe ederse
yatırımcının kazancı 10 kat artacaktır.
İMKB eksi getirirse yatırımcı bütün parasını
kaybeder.
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
Kaldıraç
D.Yatırımcı 100,000
vadeli sözleşme alır.
40
Kar/Zarar Grafiği
TL’nin
hepsiyle
40,000
30,000
Yatırımcının kazançları da zararları da
kaldıraç oranıyla yansır.
20,000
10,000
0
46,000
-10,000
Kar/Zarar
Vadedeki
Dayanak Varlık
Fiyatı
56,000
66,000
76,000
-20,000
Net kar/zarar
45,000
-150,000
55,000
-50,000
60,000
0
65,000
50,000
75,000
150,000
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Kar Zarar
İMKB 1/kaldıraç oranı kadar düşer ise
yatırımcı bütün parasını kaybeder.
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif
41
Kaldıraç ve Piyasa Riski
Kaldıraçsız
Varant
Pozisyonu
Spot Hisse
Senedi/
Kaldıraçsız
VOB
Kaldıraçlı
Varant
Pozisyonu
Vadeli İşlem
Pozisyonu
Piyasa Riski: olumsuz fiyat hareketlerinden etkilenme olasılığı
Az Riskli
Kaldıraç = Risk
Yatırımcıların bu konuda bilgilendirilmesi
şart.
Riski kaldıramayacak yatırımcılar
kaldıraçtan uzak durmalı.
Yatırımcı sadece kaybetmeyi göze aldığı
miktar ile varant almalı.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Çok Riskli
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma
Alınmış Pozisyondan Korunma
42
Kar/Zarar Grafiği
• Yatırımcılar elinde bulunan hisse senedi
pozisyonu
yada
vadeli
işlem
pozisyonundan korunmak için varantları
kullanabilirler.
40,000
30,000
20,000
10,000
0
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
0
0
,0 7
,0 7
91
0
,0 7
86
0
,0 7
81
0
,0 7
76
0
,0 7
71
0
,0 0
66
0
,0 0
60
0
,0 0
55
0
-20,000
50
45
Yatırımcı pozisyonundan korunmak için satım
varantı alır.
,0 0
-10,000
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma
Nakit Sağma
43
Kar/Zarar Grafiği
Kardaki spot veya vadeli pozisyonu likidite
ederek varant pozisyonuna geçmeye nakit
sağmak denir.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
,0 7
0
0
91
,0 7
86
,0 7
0
0
81
,0 7
76
,0 7
0
0
71
,0 7
0
66
,0 0
0
60
,0 0
55
,0 0
50
45
,0 0
0
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
0
-5,000
-10,000
-15,000
0
• Veya yatırımcı elinde bulundurduğu
pozisyonu likidite ederek, alım varantı
satın alır.
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma
%100 ANAPARA KORUMALI
%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA
%100 ANAPARA KORUMALI
DÜŞÜK KATILIM ORANLI UYGULAMA
VARANTIN VADESİ : 6 AY
TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI
VARANT FİYATI : 3,500
UYGULAMA FİYATI : 55,000
6 AYLIK FAİZ : %7,27
VARANTIN VADESİ : 6 AY
TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI
VARANT FİYATI : 3,500
UYGULAMA FİYATI : 55,000
6 AYLIK FAİZ : %6,20
VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:
100,000 – 96,500 = 3,500
6 AYLIK BONO FİYATI : 96,500
KATILIM ORANI : 3,500/3,500 = % 100
VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:
100,000 – 97,000 = 3,000
6 AYLIK BONO FİYATI : 97,000
KATILIM ORANI : 3,000/3,500 = % 86
6 Aylık
Bono
Alım
Varantı
%100
Koruma
Endeksin 55,000’in üzerindeki
getirilerinden %100 istifade edecek,
düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak,
endekse dayalı sentetik anapara korumalı
ürün
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
44
6 Aylık
Bono
Alım
Varantı
%100
Koruma
Endeksin 55,000’in üzerindeki
getirilerinden %86 istifade edecek,
düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak,
endekse dayalı sentetik anapara korumalı
ürün
İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma
DÜŞÜK ANAPARA KORUMALI
%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA
VARANTIN VADESİ : 6 AY
TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI
VARANT FİYATI : 3,500
UYGULAMA FİYATI : 55,000
6 AYLIK FAİZ : %6,20
BONO İÇİN AYRILAN TUTAR:
100,000 – 3,500 = 96,500
6 AYLIK BONO FİYATI : 97,000
ANAPARA KORUMASI: 99,484/100,000 = % 99,50
6 Aylık
Bono
Alım
Varantı
%99,5
Koruma
Endeksin 55,000’in üzerindeki
getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı
yönlü hareketinde ise anaparanın %99,5’i
koruma altında olacak.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
45
ANAPARA+KUPON GETİRİLİ
%100 KATILIM ORANLI UYGULAMA
VARANTIN VADESİ : 6 AY
TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI
VARANT FİYATI : 3,500
UYGULAMA FİYATI : 55,000
6 AYLIK FAİZ : %8,35
6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000
BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000
BONO İÇİN AYRILAN TUTAR:
100,000 – 3,500 = 96,500
BONO FİYATI : 96,000
KUPON GETİRİSİ: 520/100,000 = % 0,52
6 Aylık
Bono
Alım
Varantı
%100
Koruma
Endeksin 55,000’in üzerindeki
getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı
yönlü hareketinde ise anaparanın %100’ü
koruma altında olacak, ayrıca endeksin
seyrinden bağımsız %0,52 kupon
ödeyecek.
İMKB-30
Uygulamalar
- Anapara Koruma
İMKB-30 Endeks
Endeks Varantı
Varantı Temel
Anapara
Korumalı Varant
%100 ANAPARA KORUMALI
YÜKSEK KATILIM ORANLI UYGULAMA
VARANTIN VADESİ : 6 AY
TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI
VARANT FİYATI : 3,500
UYGULAMA FİYATI : 55,000
6 AYLIK FAİZ : %8,35
6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000
BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000
VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR:
100,000 – 96,000 = 4,000
BONO FİYATI : 96,000
KATILIM ORANI: 4,000/3,500 = % 114,28
6 Aylık
Bono
Alım
Varantı
%100
Koruma
Endeksin 55,000’in üzerindeki
getirilerinden %114,28 oranında daha fazla
istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise
anaparanın %100’ü koruma altında olacak.
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
KORUMA VS KATILIM
46
47
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş
Varantları
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
Varant Fiyat Hareketleri
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
48
Zaman Değeri
72,500
200
Kullanım
İMKB30
VKGS
180
70,000
160
67,500
140
65,000
Başabaş
Karda
62,500
120
100
Zararda
60,000
80
57,500
60
55,000
40
52,500
20
50,000
2 5 / 0 8 / 0 9
0 3 / 0 9 / 0 9
1 4 / 0 9 / 0 9
2 5 / 0 9 / 0 9
0 6 / 1 0 / 0 9
1 5 / 1 0 / 0 9
2 6 / 1 0 / 0 9
0 5 / 1 1 / 0 9
1 6 / 1 1 / 0 9
2 5 /
1 1 / 0 9
0 8 / 1 2 / 0 9
1 7 / 1 2 /
0 9
2 8 /
1 2 / 0 9
0 7 / 0 1 / 1 0
1 8 / 0 1 /
1 0
2 7 / 0 1 / 1 0
0 5 / 0 2 / 1 0
1 6 / 0 2 / 1 0
10,000
Zaman Değeri VKGS ile azalır
9,000
8,000
7,000
6,000
5,000
4,000
3,000
2,000
Zaman
İç s el
1,000
-
182
179
174
169
166
161
158
151
146
141
138
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
133
130
125
120
116
111
106
103
98
95
90
83
78
75
70
67
62
57
54
48
43
40
35
32
27
22
19
14
11
6
1
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Zaman Değerinin Azalışı
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
49
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Temettü Etkisi
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
50
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Faiz Etkisi
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
51
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Oynaklık Etkisi
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
52
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Oynaklık Etkisi
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
53
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Delta
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
54
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Delta Çizgisi Vade Yaklaştıkca Dikleşir
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
55
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Ayarlama
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
56
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Delta * Ayarlama = Efektif Ayarlama
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
57
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Efektif Ayarlama
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
58
IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri
Efektif Ayarlama
İMKB30 VS VARANT FİYATI
% DEĞİŞİM
200%
150%
100%
50%
0%
-50%
-100%
-150%
-200%
31.851 36.351 40.851 45.351 49.851 54.351 58.851 63.351 67.851
72.351 76.851 81.351 85.851
90.351
ALIM
SATIM
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
59
İMKB-30 Endeks Varantı
Çekince
Burada yer alan bilgiler İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından
bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri
yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti;
aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen
bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı
sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve
tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine
dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da
getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile
risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece
burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi
beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Burada yer alan fiyatlar, veriler ve bilgilerin tam ve doğru olduğu garanti
edilemez; içerik, haber verilmeksizin değiştirilebilir. Tüm veriler, İş
Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan
kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya
çıkabilecek hatalardan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. sorumlu değildir.
İletişim Bilgileri
61
Genel Müdürlük
Kavacık Ek
Hizmet Ofisi
Akaretler
Şubesi
Rüzgarlıbahçe Mevkii Kavacık Kavşağı
Sismer Plaza Kat:4
34805 Kavacık İSTANBUL
Tel: 0216 538 14 00
Faks: 0216 538 14 01
Süleyman Seba Cad. No:44 B1 Blok D:10
34357 Akaretler İSTANBUL
Tel: 0212 326 87 00
Faks:: 0212 326 87 01
İş Kuleleri Kule-2 Kat:12
34330 4. Levent İSTANBUL
Tel: 0212 350 20 00
Faks: 0212 350 20 01
Maslak
Şubesi
Yeniköy
Şubesi
Büyükdere Cad. Nurol Plaza No:71/16
34398 Maslak İSTANBUL
Tel: 0212 367 85 00
Faks: 0 212 367 85 01
Köybaşı Cad. İskele Çıkmazı No:6
34464 Yeniköy İSTANBUL
Tel: 0212 363 01 00
Faks: 0212 363 01 01
Ankara
Şubesi
Tahran Cad. No: 3/8
06700 Kavaklıdere ANKARA
Tel: 0 312 455 26 50
Faks: 0 312 466 60 62
Yeşilköy
Şubesi
Havalimanı Kavşağı EGS Business Park B3 Blok No:470
34149 Yeşilköy İSTANBUL
Tel: 0212 463 20 00
Faks: 0212 463 20 01
İzmir
Şubesi
Akdeniz Cad. No:14 Birsel İş Merkezi D:501
35210 Alsancak İZMİR
Tel: 0232 488 90 00
Faks: 0 232 488 90 01
Suadiye
İrtibat
Bürosu
Bağdat Cad. Kılıçoğlu Apt. No:451 Kat:1 D:4
34740 Suadiye İSTANBUL
Tel: 0216 380 03 53
Faks: 0216 416 91 70
Fener Kalamış Cad. Tibaş Belvü Sitesi A2 Blok D:3
34726 Fenerbahçe İSTANBUL
Tel: 0216 542 72 00
Faks: 02169 542 72 01
Almaata
İrtibat
Bürosu
Zeltozbekova Street 97 Block A2 Floor:2
050051 ALMAATA KAZAKİSTAN
Tel: +77012 237803
Faks: +77272 340509
Kalamış
Şubesi
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları
İş Yatırım İMKB 30
Aracı Kuruluş Varantları
Şubat 2010
İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları