Danışma Meclisi B : 38 5 . 1 . 1983 0 : 1 Bütün bunların

Danışma Meclisi
B : 38
Bütün bunların dışında en ımühim unsur ne bi­
lanço güzelleştirmesi, ne amortisman. Türk Vergi
Hukukunda mühim bir unsur vardır; kişi malını is­
tediği gibi değerleyemez mi?... Yani biz böyle bir
yeniden değerleme hükmü getirmeseydik malını iste­
diği g4bi değerleyemez miydi?... Değerleyebilirdi. Ti­
carî bilançosunda değerlediği miktarı biz malî bi­
lançosunda amortisman tefriki için bir değer kabul
etimeyız bir defa, herhangi bir istifadesi olmaz. Üs­
telik yeniden değerlemeden eski değerle, maliyet de­
ğeri ile yeniden değerlediği değer arasındaki farkı da
fîktif gelir kabul ederiz biz, onu vergileriz.
Bu Kanunda getirilen mühim unsurlardan birisi,
bu yeniden değerlemeden dolayı doğan farkı gelir ka­
bul etmiyoruz; yani bunun ileride sermayeye dönüş­
mesi halini de gelir kabul etmiyoruz. Bunu kâr dağıtı­
mı olarak kabul etmiyoruz. İşletmenin 100 liralık
sermayesini 1 200 liraya çıkartıp, 1 100 lira sermaye­
sine ilave yaptırıyoruz; fakat bunu işletmeden yapıl­
mış bir kâr dağıtımı kabul etmiyoruz. Asıl bugün iş­
letmeleri yeniden değerlemeden önleyen bu bizim
vergileme sistemimizdi. O vergileme sisteminden iş­
letmeleri kurtarıyor bu.
Bu suretle, işletmelerin tıkanmış kalmış bulunan'
sermaye gözüküimlerine bir açıklık getiriyoruz. 100
liralık sermayeyi 1 200 lira haline getiriyoruz ve
1 200 lira için 1 100 liralık yeniden bedelsiz işlet­
meden hisse senedi almasını temin ediyoruz. Bu su­
retle de 100 liralık hisse senetlerinin herbiri 1 200
liraya çıktıysa alıcı bulamıyor belki. Halbuki, tek­
rar eline 1 200 hisse senedi geçtiğinde herbirini 100
liraya satmak suretiyle işletmeye modern ekonomi­
nin, endüstri kapitalinin tabana yayılması, yaygın­
laşması fonksiyonunu getirmek gayreti içeririnde olu­
yoruz.
Bu suretle değeri düşük hisse senetleri ile işletme­
lerden küçük küçük pay almak imkânı açılıyor ve
sermayedar da bu suretle hisse senedi pazarlayarak
hem menkul değer ihracına imkân buluyor, hem bi­
zim menkul değer piyasamız canlanacak ve işletme­
ler öz kaynağa kavuşmuş olacaklar. Bankalar finans­
manından kurtulup öz kaynak, yabancı kaynak fi­
nansmanını düzeltmiş olacaklar.
Tabiî ki bu vergi kaybı doğururken vergi kazan­
cı da doğuracaktır bizim için; yani «Net vergi kay­
bı nedir?...» diye ondan dolayı bir şey söyleyemiyoruz. Bu suretle hisse senetlerini satıp öz kaynağa ka­
vuşurlarsa, bankalara verecekleri faiz azalacağı için
maliyet bedelleri düşecektir; yani gerçi bir miktar
5 . 1 . 1983
0:1
amortismanı fazla masraf yazacağı için maliyetini
artıracaktır; ama öbür taraftan da finansman masraf­
larından kurtulmak dolayısıyla İktisadî işletmeler ma­
liyet kazancına da uğrayacaklardır. Bu- sebeple, öz
kaynaklan artacağı için bankalardan daha az borç
alacaklar.
Yeniden Değerleme Kanunu yalnızca bir amor­
tisman, vergi kaybı falan şeklinde mülahaza edilme­
yip, Türk ekonomisinde köklü şekilde bir reform;
yahi iktisadî işletmelere gerçek bilançolarını göre­
bileceğimiz, gerçek amortisman ayıracakları, gerçek
sermayelerini piyasaya arz edebilecekleri bir vasıta
olarak kabul etmek lazım gelir. Yüksek Meclisiniz
de aynı görüşlerin ışığı altında değerlendirerek müs­
pet oyları ile bu Tasarıya kanun niteliği kazandıra­
cağı ümidiyle saygılarımı sunuyorum.
Yüksek MecİMn, getirdiğimiz tasarılarda bize
gösterdiği güvene her zaman olduğu gibi bu defa
da tekrar minnettar olduğumuzu belirtirim.
Teşekkür ederim. (Alkışlar)
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Bakan.
Değerli üyeler; Tasarının tümü üzerindeki görüş­
meler tamamlanmıştır.
Maddelere geçilmesini oylarınıza sunuyorum : Ka­
bul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
1 inci maddeyi okutuyorum.
4.1.1961 Gün ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanununda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasana
MADDE 1. — 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
30 uncu maddesinin bir ve dördüncü fıkraları aşa­
ğıdaki şeklîde değiştirilmiştir.
«Resen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen
veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya kanunî
ölçülere dayanılarak tespitine imkân
bulunmayan
hallerde takdir komisyonları tarafından takdSr edi­
lecek olan veya vergi incelemesi yapmaya yetkili
olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında
belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi
tarh olunmasıdır. İnceleme raporunda bu maddeye
göre belirlenen matrah veya matrah farkı resen tak­
dir olunmuş sayılır.»
«Vergi beyannamelerini ek süre geçtiktea sonra
vermiş olanlara bu beyannamelerinde gösterdikleri
matrah üzerinden gerekli tarhiyat yapılır ve mükelle­
fin beyanmdan fazla bir matrah hesaplandığı takdir­
de bu fark için resen vergi tarh olunur.»
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen sayın
üye?... Yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum : Kabul edenler...
Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
— 349 —