19038_Hücre 2

HÜCRENİN BÖLÜMLERİ
HÜCRE ZARI
SİTOPLAZMA
ÇEKİRDEK
HÜCRE ZARI
Hücreyi dışardan çevreleyen, hücreye belli bir şekil
kazandıran canlı, esnek, seçici ve geçirgen
özellikteki kısımdır.
Protein, karbonhidrat, yağ moleküllerinin bir
araya gelip, özel bir şekilde dizilmesi ile
oluşmuştur.
günümüzde en geçerli zar modeli akıcımozaik zar modelidir. Bu modele göre yağ
tabakaları hareketli iki sıra halinde dizilmiştir.
Protein molekülleri yağların arasına
gömülmüştür.
HÜCRE ZARI
GÖREVİ
• Hücreyi dış etkenlerden korur, hücreye
şekil verir.
• Hücrenin madde alış verişini sağlar. Seçici
geçirgen özelliğinden dolayı geçişler
kontrol altındadır.
• Hücrelerin birbirlerini tanımalarını sağlar.
• Hücrelerin birbirlerine tutunmalarını sağlar.
• Hücreye gelen elektriksel, kimyasal
uyarılar zar aracılığı ile yapılır.
SİTOPLAZMA
Çekirdek ile hücre zarı arasındaki %70-90’ı sudan
oluşmuş yumurta akı kıvamında sıvıya
sitoplazma denir.
Sitoplazmada suyun yanında; enzimler,
hormonlar, nükleotitler, RNA, ATP, iyonlar,
aminoasit, glikoz, yağ asitleri, mineraller ve
sindirilmemiş besin molekülleri bulunur.
Organeller sitoplazma içerisine gömülü
olarak bulunurlar. Organeller hücre içerisindeki
hayatsal faaliyetleri (beslenme, boşaltım,
sindirim, solunum,… vb.) yapmak üzere
özelleşmiş yapılardır.
MİTOKONDRİ
• Fonksiyonu:
•
İçteki zarın kıvrımları üzerinde solunum
enzimleri bulunur. Oksijenli solunum
reaksiyonlarının büyük bir kısmı burada
geçer. Bu sayede, bazı besinlerden
oksijen yardımıyla ATP denilen enerji
deposu moleküllerin üretilmesi
sağlanmaktadır.
MİTOKONDRİ
E.RETİKULUM
• Yapısı:
•
Hücre zarından çekirdeklere kadar
uzanabilen zar yapılı kanallardan oluşur.
Hayvan hücrelerinde bitki hücrelerine
oranla daha gelişmiş olan bu yapıların
sitoplazmaya bakan yüzlerinde ribozom
bulunuyorsa granüllü (tanecikli) ER;
ribozom bulunmuyorsa granülsüz
(taneciksiz) ER denir
• Fonksiyonu:
•
Hücre içi madde iletimi görevini
üstlenir. Granülsüz ERlar ayrıca yağ asidi
ve diğer lipitleri sentezlerler.
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
Golgi aygıtı
• Üstüste yığılı yassı kesecikler halindedir.
Maddelerin küçük kofullar halinde
paketlenmesiyle görevlidirler.
GOLGİ AYGITI
RİBOZOM
• Yapısı protein ve RNA dan oluşur. Her
hücre kendine özgü proteinlerini
ribozomlarda sentezler. Zarla çevrili
değildir ve iki alt birimden oluşur. Yoğun
protein sentezi sırasında sitoplazmada yan
yana gelerek zincir şeklindeki
“polizom”ları oluştururlar.
RİBOZOM
LİZOZOM
– Golgiden meydana gelir. Tek katlı zarla çevrili
olup, içerisindeki sindirim enzimleri ile hücre
içi sindirimini sağlar. Zarlı yapısı yırtılacak
olursa hücre kendini sindirip yok eder. Bu
olaya “otoliz” denir.
SENTROZOM
• Sadece insan ve hayvan hücrelerinde
bulunur. Birbirine dik iki sentriolden oluşur.
Hücre bölünmesi sırasında kendini
eşleyerek zıt kutuplara çekilir.
Kromozomların kutuplara çekilmesini
sağlayan iğ ipliklerininin tutunma yeridir.
Plastitler:
• Sadece bitkisel hücrelerde bulunurlar.
Üç çeşidi bulunmakta olup, birbirlerine
dönüşebilirler.
• 1-Kloroplast
• 2-Kromoplast:
• 3-Lökoplast
Kloroplast:
• Fotosentezinyapıldığı
organellerdir. Kendine ait
DNA, RNA, ETS ve
ribozomları vardır. Çift
katlı zardan oluşur.
Mitokondri gibi bölünerek
çoğalabilir. İç zarın
uzantıları olan kıvrımlara
grana, içerisini dolduran
sıvıya ise stroma denir.
Granalar içinde bitkiye
yeşil rengini veren ve
fotosentez için gerekli
ışığı soğuran (emen)
“klorofil” pigmentleri
bulunur.
KLOROPLAST
KROMOPLAST
• Bitkilerde meyve ve çiçeklere özel
renklerini verirler. Likopin (kırmızı),
ksantofil (sarı) ve karoten (turuncu)
olmak üzere üç çeşittirler.
LÖKOPLAST
• Renksizdirler. Genelde kök, gövde ve
tohumda yoğun olarak bulunurlar.
Nişasta ve diğer maddelerin
depolanmasını sağlarlar.
KOFUL
• Endoplazmik retikulumdan, golgiden,
hücre zarından ve çekirdek zarından
meydana gelebilirler. Kofullar bazı
artıkların ve suyun depolanmasını ve
bitkilerde turgor basıncının
ayarlanmasını sağlarlar.