7. Sınıf Fen ve Teknoloji

KONU: Yayları Tanıyalım
Esnek, Esnek Olamayan Cisimler
Yaylar
Üzerine kuvvet etki ettiğinde şekli değişebilen, kuvvet
kalktıktan sonra tekrar eski haline dönebilen cisimlere esnek
cisim denir.
Yaylar esnek cisimlerdir. Üzerine kuvvet etki ettiğinde şekli
değişebilen, kuvvet ortadan kalktıktan sonra tekrar eski haline
dönebilmektedir.
Örnek: Yay, top, terlik, silgi, balon …….
Yaylar sıkıştırılabilir. Yaya uygulanan kuvvete karşı yayda
uygulanan kuvvete zıt yönde bir itme kuvveti uygular.
Üzerine kuvvet etki ettiğinde şekli değişebilen fakat kuvvet
kalktıktan sonra tekrar eski haline dönmeyen cisimlere esnek
olmayan cisimler denir.
Örnek: Oyun hamuru, cam macunu ….
Soru-2008-SBS
Oyun Hamuru
Soru:
Çözüm:
B, C ve D seçeneğindeki cisimler esnek cisimlerdir. A
şıkkındaki olayda ise esnek olmayan cisim kullanılmıştır.
Doğru cevap A şıkkıdır….
Çözüm:
Yaylar kişilerin uyguladığı kuvvete zıt yönde bir tepki kuvveti
uygulayacaktır. I’de
olacaktır.
II ‘de
Doğru cevap C şıkkı olacaktır.
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
III ‘te ise
V
Bir yaya kuvvet uygulandığında yayda uygulanan kuvvete zıt
yönde bir kuvvet uygulamaktadır. Bu iki kuvvetin büyüklükleri
birbirine eşittir.
Soru-2010 SBS
Yayın
Uyguladığı
Kuvvet
Uygulanan
Kuvvet
Uygulanan Kuvvet= Yayın Uyguladığı Kuvvet
Bir yayın ucuna asılan cismin ağırlığı arttıkça yaydaki uzama
miktarı da artar.
K
L
L’nin Ağırlığı>K’nin Ağırlığı
Yayların ucuna asılan ağırlık artıkça yayda meydana gelen
uzama miktarı da artar.
Çözüm:
Soruda verilen tabloda;
750 N
I N


Yaydaki uzama miktarı uygulanan kuvvetle doğru
orantılı olarak artar.
Bir yayın ucuna bağlı cisim kesildiğine yay tekrar eski
konumuna geri döner. En çok gerilen yay daha önce
denge konumuna önce gelir.
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
15 cm uzamış
20 cm
Doğru orantılı
I.15=750.20
750 N
II N
15 cm uzamış
20 cm
Doğru orantılı
II.15= 750. 25
I= 15000/15
II=18750/15
I=1000 N olarak bulunur.
II= 1250 N olarak bulunur.
www.sbsfenci.com
KONU: Yayları Tanıyalım
750 N
450 N
15 cm uzuyorsa
III uzar
Soru-
Doğru orantılı
III.750=15.450
III=6750/750
III= 9 cm olarak bulunur.
Doğru cevap B seçeneği olur.
Soru:
I
II
III
IV
İp
Şekildeki yayların ucuna asılı olan cisimlerle yay arasındaki
ip makasla kesilirse hangi yay daha önce denge konumuna
geri döner?
A) I
B) II
C)III
D)IV
SoruKuvvet(N)
Çözüm:
Yayın boyu 20 cm olarak verilmiş
15
K asılı iken 22 cm olmuş. 22-20=2 cm uzamıştır.
L asılı iken 26 cm olmuş 26-20=6 cm uzamış
M asılı iken 23 cm olmuş 23-20= 3 cm uzamış
10
K 22 N olduğuna göre
5
22 N
LN
L.2=22.6
2
4
6
Çözüm:
Herhangi bir kuvveti ve kuvvete karşı yayda uzama miktarını
alalım.
5N
2 cm uzarsa
25 N
x cm uzar
x=50/5
L= 66 N olarak bulunur.
uzama miktarı(cm)
Yukarıdaki grafik bir yaya uygulanan kuvvet-uzama
miktarını göstermektedir. Bu yay 25 N luk kuvvet
uygulanırsa yaydaki uzama miktarı kaç cm olur?
X=25.2/5
2 cm uzamış
6 cm
x= 10 cm uzar
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
22 N
MN
2 cm uzamış
3 cm uzamış
M.2=3.22
M=33 N olarak bulunur
Doğru cevap A seçeneğidir.
V
Yayların esnekliği belli bir kuvvet değerine kadar geçerli olur.
Bu kuvvet değerinden sonra yayın esnekliği kaybolur. Artık
yaydaki uzama kalıcı hale gelir ve eski şekline bir daha
dönemez.
Soru:
Aşağıda verilen yaylara belirtilen kuvvetler uygulanıyor.
Kullanım alanlarına göre yayların esneklik özellikleri değişir.
Arabaların amortisörlerinde kullanılan yay ile bir yatağın
yapısında kullanılan yay aynı özellikte olmaz. Arabalarda sert
ve kalın yay kullanırken, yatağın yapısında ise yumuşak ve
ince yay kullanılır.

K yayı
Kalın ve sert bir yay ile ince ve yumuşak bir yayın
ucuna aynı büyüklükte cisim asılırsa ince ve yumuşak
yay daha fazla uzar.
L yayı
M yayı
Yayların uygulanan bu kuvvetlere uyguladıkları kuvvetlerin
yönleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
K
L
M
A)
B)

Yumuşak ve ince yay ile sert ve kalın yayı aynı miktar
sıkıştırmak için sert ve kalın yaya daha fazla kuvvet
uygulamak gerekir.
C)
D)
Dinamometre
Soru:
Aşağıdaki tabloda A,B, C ve D cisimlerinin ağırlıkları
verilmiştir.
Cisim
Ağırlık(N)
Dinamometrenin içinde yay vardır. Bu yay dinamometrenin
ucuna asılan cismin ağırlığına göre farklı miktarlarda uzar.
Ağırlığın birimi N dur. 100 gram 1N dur. 1kg ise 10 N dur.
Dinamometrelerin ölçebileceği ağırlık miktarı üzerinde
yazılmıştır.
K
L
M
Şekildeki
dinamometrelerdeki
uzama miktarları
farklıdır. En fazla
uzama K cismi asılı
iken en az uzama ise
M cismi asıldığında
olmaktadır. K,L,M nin
ağırlıkları sıralaması
K>L>M olacaktır.
A
15
B
20
D
5
Bu tabloya göre aşağıdaki özdeş dinamometrelerden
hangisindeki yay daha fazla uzar?
A)
A
B)
C)
D)
B
D
C
B
C
7. Sınıf Fen ve Teknoloji
C
10
D
www.sbsfenci.com
A