Yarım yüzyılı aşan bir süredir göç veren kırsal alanlarda doğurganlık

ÖZET
Giriş: Yarım yüzyılı aşan bir süredir göç veren kırsal alanlarda doğurganlık oranlarının da
azalmasıyla kırsal nüfus Türkiye ortalamasının üzerinde hızlı bir yaşlanma sürecine girmiştir.
Ortalama yaşam süresindeki artışın da etkisiyle kırsal alanlarda nüfus piramidinin tabanı
daralırken, tepesi giderek genişlemektedir. Kırsal alanların başta geleceği olmak üzere
ekonomik yapısını temelden etkileyen nüfusun hızlı yaşlanma sürecinin kırsaldaki yaşlı nüfusun
karşılaştığı sorunlar ve yaşam kalitesinin artırılması açısından da yakından izlenmesi
gerekmektedir. Gerekçe: Aksu ilçesi kırsalı örneğinde kırsal nüfusun yaş yapısındaki değişimden hareketle
yaşlanmanın mevcut görünümünü belirlemek amaçlanmıştır. Aksu ilçesi, ülke ortalamasının
üzerindeki medyan yaş değeri ile Türkiye kırsalındaki yaşlanma görünümünü ortaya çıkarmaya
yönelik tipik örneklerden birisidir. Araştırmanın en önemli yönü, Aksu ilçesi kırsalından
hareketle Türkiye kırsalında yaşlanma ve yaşlı nüfus sorunlarına dikkat çekerek bu nüfusun
temel ihtiyaçlarına yönelik verilecek hizmet modellerini değerlendirmektir. Veri ve Yöntem: Aksu ilçesinde nüfusun yaş yapısındaki değişimi ve yaşlanma eğilimini
belirleyerek dağılımını ortaya koymak için nüfus sayımları ve ADNKS sonuçları ile ilçedeki
yaşlı nüfusa (65+) yönelik yapılan anketlerden elde edilen veriler kullanılmıştır. Toplanan
veriler çeşitli istatistiksel analizlerle incelenecek ve elde edilen sonuçlar ilgili literatür
çerçevesinde değerlendirilecektir. Bulgular: Türkiye’de 1980 sonrasında başlayan yaşlanma süreci Aksu ilçesi örneğinde kısa bir
zamanda çok daha hızlı gerçekleşmiştir. Nitekim 1985’de 23,3 olan ilçedeki medyan yaş,
2012’de 30,1 olan ülke ortalamasının çok üzerine (49,9) çıkmıştır. Aynı dönemde kırsaldaki
medyan yaş ise, 22,6’dan 51,3’e yükselmiştir. Bu kadar hızlı bir yaşlanma sürecinin
yaşanmasında, kırsaldan verilen göçler ile doğurganlık oranlarının gerilemesi belirleyici
olmuştur. Sonuç: Aksu ilçesi verdiği göçlere ve doğurganlık hızındaki gerilemeye bağlı olarak nüfusun
yaşlanmasının ve yaşlılık sorunlarının çok bariz olarak gözlendiği Türkiye’deki tipik yerlerden
birisidir. Kırsaldaki yaşlı nüfusun nitelikleri dikkate alındığında, yaşlılık bu alanlardaki nüfus
için daha dejavantajlı bir yaşam dönemine karşılık gelmektedir. Kırsalda yaşayan mevcut
yaşlılar ve gelecekte yaşlanacak nüfus için bu alanlardaki yaşlıya hizmet vermeye yönelik
politikalara ve uygulamalara çok acil ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler: Yaşlı Nüfus, Kırsal Alan, Medyan Yaş, Yaşlanma Sorunları, Aksu İlçesi