67. genel kurul ekonomik rapor 2011

67. GENEL KURUL
EKONOMİK RAPOR
2011
67.
genel kurul
Ekonomik Rapor 2011
ISBN: 978-605-137-079-8
TOBB Yayın No: 2012/151
TOBB yayınları için ayrıntılı bilgi
Yayın Müdürlüğünden alınabilir.
Tel
: (0312) 218 20 00
Faks : (0312) 218 20 64
internet: www.tobb.org.tr
TOBB yayınlarının tam metnine ücretsiz olarak internetten ulaşabilirsiniz.
Tasarım: Merdiven Reklam Tanıtım
GMK Bulvarı Özveren Sokak No: 13/14 Demirtepe - Ankara
Basım: Özyurt Matbaacılık
Büyük Sanayi 1. Cad. Süzgün Sk. No: 7 İskitler - Ankara
ii
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Ekonomik Rapor 2011
ÖNSÖZ
Küresel ekonomik krizden en çabuk çıkan ülkelerden birisi olan Türkiye, 2009 yılında %4,7 oranında küçülme yaşarken, 2010 yılında sabit fiyatlarla GSYİH %9,2 oranında gösterdiği büyüme ile Avrupa’nın en
hızlı büyüyen ekonomisi olmuş ve 2011 yılında da yine sabit fiyatlarla GSYİH %8,5 oranındaki büyüme
ile olumlu seyrini devam ettirmiş, Avrupa ülkeleri arasında birinci, G20 ülkeleri arasında ise üçüncü sırada
yer almıştır.
Dünyanın en hızlı büyüyen ve küresel ekonomideki payını arttıran; Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’i
kapsayan BRIC ülkelerinin bugün dünya ekonomisi içinde yaklaşık beşte bir oranında bir paya ulaşması,
tahminlerin çok üzerinde bir gelişme olarak dikkatleri çekmektedir. Önümüzdeki 10 yıl içinde dünyanın en
güçlü 8 ülkesinden oluşan G8’e BRIC ülkeleriyle birlikte ekonomileri hızla büyüyen Meksika, Endonezya,
Güney Kore ve Türkiye’nin de dahil edilmesi beklenmektedir. Ayrıca gelecek on yıl içinde Türkiye’nin
dünya üretim ve ticaret hacmine en çok katkı verecek on ülkeden biri olacağı da tahmin edilmektedir.
Uluslararası Para Fonu’nun “Dünya Ekonomik Görünümü, 2011” yayınında Türkiye’ye yönelik tahminlerde cari açık en çok dikkat çeken nokta olmuştur. 2010 yılında cari açığın milli gelire oranı %6,6 olarak
gerçekleşmiş, IMF uzmanlarının tahminlerine göre ülkemizdeki cari açığın milli gelire oranı 2011 yılı için
%8,0, 2012 yılı için de %8,2 olarak öngörülmüştür. Ekonominin büyümesi ve kredi hacminin artması cari
açığı büyüten bir etki yaratmıştır. Petrol ve diğer emtia fiyatlarının yükseliş eğiliminde olması da ithalatın
faturasını yükseltmektedir. Ülkemizde cari açığın milli gelire oranı ekonomide tehlike sinyali olarak algılanmaktadır. Ayrıca cari açık finansman kalitesinin bozulması ve doğrudan yatırımdan daha fazla borç
doğuran enstrümanlar ile finanse edilmesi de bu alandaki endişeleri yeniden büyütmeye başlamıştır.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
iii
Ekonomik Rapor 2011
Ülkemizde özellikle, demir-çelik, makine, otomotiv, kimya ve tekstil-giyim faaliyet kollarında ara malı
ithalatı yüksektir. Dış ticaret açığının kapatılması konusunda ne tür ürünlerin ülkemizde üretilebileceğinin
analizi yapılarak bunların üretimlerine destek verilmesi ve buna yönelik yapısal adımların atılması gerekmektedir. 2010 yılında, ihracatın ithalatı karşılama oranı %61,4 iken, 2011 yılında oran %56,0’a gerilemiştir. Özellikle ülkemizde ithalatın %70,0’ını oluşturan ara mallarında yurt dışına bağımlı olunması, öncelikle
yukarıda sözü edilen faaliyet kollarında yeni bir yatırım-üretim tasarımı yapılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bugün cari fazla veren 55 ülkeye karşılık 128 ülke cari açık vermektedir, ülkemizde açık veren bu 128 ülke
arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Ülkemiz son on yıldır global yönetim danışmanları için cazip bir pazar haline gelmiştir. Bunun temelde iki
gerekçesi vardır; bunlardan ilki kabuğunu kıran pek çok aile şirketinin artık kurumsal bir yönetim anlayışıyla yol almak istemesi, diğeri de Türkiye ekonomisinin bundan 10 yıl öncesine göre dünya ile çok daha
entegre bir yapıya ulaşmasıdır.
Ülkemizde enerji sektörü en hızlı büyüme kaydeden sektörlerden birisi olarak dikkat çekmektedir. 20052009 yılları arasında %4,7 oranında artan enerji talebinin, 2009-2018 yılları arasında %6,3-7,0 bandında
artması beklenmektedir.
Ülkemizde 5,5 milyon kişiye istihdam olanağı sunan tarım sektörü ekonomideki önemini korumaktadır.
Özellikle dış ticaret açığını azaltmanın öncelikli bir politika olduğu günümüzde; dış ticaret fazlası veren
tarım sektörünün stratejik bir planlamayla desteklenmesi, üretilecek ürünlerin ve yerlerinin iyi saptanması
ve yüksek girdi maliyetleriyle tarım arazilerinin bölünmesi gibi sorunların giderilmesinin önemi ortadır.
Ülkemizde ekonominin kılcal damarlarını oluşturan KOBİ’ler son on yılda ihracattaki paylarını da arttırmıştır. On yıl içinde KOBİ’lerin ihracattaki oranı %20,0’lardan, %60,0’lara yükselmiştir. KOBİ’lerin
rekabet güçlerini geliştirmeleri gerekmektedir. Her dört KOBİ’den sadece birinin web sayfası olduğu, yarısından fazlasının kullandığı bir e-posta adresinin olmadığı, %90,0’ının bilgi teknolojisi uzmanı istihdam
etmediği sonuçları KOBİ’lerin teknolojik yetenek ve kapasitelerinin arttırılması ve rekabetçi bir yapıya
ulaştırılmaları gerektiğini ortaya koymaktadır.
Euro bölgesinde Yunanistan ile başlayan, İspanya ve Portekiz ile devam eden ve diğer ülkelere de sıçrama
riski taşıyan borç krizi endişe yaratmaktadır. Ülkemiz ihracatının yaklaşık yarısının yapıldığı Avrupa’nın
resesyona girmesi halinde ülkemizin de bundan olumsuz etkilenmesi kaçınılmaz olacaktır. Burada diğer bir
etkide sermaye hareketleri üzerinde yaşanacaktır. Avrupa’nın ekonomik istikrarı ve Euro’yu koruması için
daha fazla mali ve ekonomik entregrasyona ihtiyacı vardır ve son dönemlerde alınan tedbirler ile Avrupalı
liderlerin bu yönde adım atmak niyetinde oldukları izlenimi edinilmektedir.
ABD’de kamu borç tavanının arttırılmasına yönelik tartışmalar devam ederken asıl sorunun emlak sektöründeki arz talep dengesinin arz lehinde olması ve gayrimenkul ile finans sektörlerinin hala toparlanamaması olduğu görülmektedir. Diğer taraftan ABD Merkez Bankası’nın düşük faiz politikasını uzun
süre devam ettireceğini açıklaması ve istihdam piyasasındaki olumlu sinyaller ABD ekonomisinde yeniden
büyüme başlatmıştır.
Dünyadaki ve ülkemizdeki seçilmiş ekonomik ve sosyal göstergelerin sunulduğu, yorumlandığı ekonomik
rapor yayınımızın tüm kullanıcılarımız için yararlı olmasını dilerim.
M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU
Başkan
iv
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Ekonomik Rapor 2011
TOBB YÖNETİM KURULU
Başkan
M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU
Başkan Yrd.
Başkan Yrd.
Başkan Yrd.
Başkan Yrd.
Başkan Yrd.
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Faik YAVUZ
Bülent KOŞMAZ
Halim METE
Murat YALÇINTAŞ
Tanıl KÜÇÜK
İlhan PARSEKER
Fahrettin AKYIL
Mustafa YARDIMCI
Ender YORGANCILAR
Çetin Osman BUDAK
Mehmet Ali KUSEYRİ
M. Arif PARMAKSIZ
Mustafa BOYDAK
Harun KARACAN
Genel Sekreter
Mustafa SARAÇÖZ
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
v
Ekonomik Rapor 2011
EKONOMİK RAPORU İNCELEME KOMİSYONU
vi
Başkan
Mustafa HELVACIOĞLU
Başkan Yrd.
Sözcü
Raportör
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Mehmet ERKEKLİ
Ferhat ÇAĞLAYAN
Ceyda ÇETİN ERENLER
Emin SEMERCİOĞLU
Halit SEZGİN
Adnan SAKA
Osman KEYLAN
İsmail TOKSÖZ
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Ekonomik Rapor 2011
EKONOMİK RAPORU HAZIRLAYANLAR
Sevil UYGUR
Serpil MERT
Aytaç ALEMDAR
Sema KAYNAK
İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü, Müdür V.
İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü, Memur
İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü, Uzman Yrd.
İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü, Memur
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
vii