İÇİNDEKİLER

vii
İÇİNDEKİLER
SOSYAL POLİTİKA KAVRAMI, TARİHSEL GELİŞİMİ VE
TÜRKİYE'DE SOSYAL POLİTİKA
1
1.1. SOSYAL POLİTİKA KAVRAMI
1
1.1.1. DAR ANLAMDA SOSYAL POLİTİKA
1.1.2. GENİŞ ANLAMDA SOSYAL POLİTİKA
1.1.3. 3. KUŞAK SOSYAL POLİTİKALAR
1.2. SOSYAL POLİTİKANIN TARİHSEL GELİŞİMİ
1.2.1. SOSYAL POLİTİKANIN DOĞUŞUNU HAZIRLAYAN KOŞULLAR
1.2.1.1. Sanayi Devrimi Öncesi Sosyo-Ekonomik Yapı
1.2.2. SANAYİ DEVRİMİ VE SOSYO-EKONOMİK YAPIYA ETKİLERİ
1.2.3. SOSYAL PROTESTO VE MUHALEFET HAREKETLERİ
1.2.3.1. Ütopik Sosyalistler
;
1.2.3.2. Hıristiyan Sosyalistler
1.2.3.3. Anarşizm
1.2.3.4. Sendikalizm
1.2.3.5. Marksist Sosyalizm
1.2.4. DEVLETİN NİTELİĞİNİN DEĞİŞMESİ: MÜDAHALECİ KAPİTALİZM
VE SOSYAL REFAH DEVLETİ
1.2.4.1. Müdahaleci Kapitalizm ve Sosyal Refah Devleti'nin Doğuşu
1.2.4.2. Sosyal Refah Devleti ve "Altın Çağ"
1.2.4.3. Küreselleşme ve Sosyal Refah Devletinin Bunalımı
2
3
5
6
6
6
8
12
13
15
16
17
17
19
19
21
22
1.3. TÜRKİYE'DE SOSYAL POLİTİKA
26
1.3.1. CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEM
1.3.2. CUMHURİYET DÖNEMİ
1.3.2.1.1920-1945 Dönemi
I.3.2.2.1945-1960 Dönemi
I.3.2.3.1960-1980 Dönemi
I.3.2.4.1980 Sonrası Dönem
26
28
28
31
32
33
vııı
SOSYAL POLİTİKANIN TARAFLARI
3 7
11.1. ULUSAL TARAFLARI
11.1.1. DEVLET
•
?J
11.1.2. SENDİKALAR
*J
11.1.2.1. işçi Sendikaları
f
11.1.2.1.1. işçi Sendikalarının Tanımı ve Tarihsel Gelişimi
38
11.1.2.1.2. işçi Sendikalarını Etkileyen Düşünce Akımları
11.1.2.1.3. işçi Sendikalarının Örgütlenme Modelleri
11.1.2.1.4. işçi Sendikalarının Sosyal Politikaların Oluşumundaki Rolü
42
11.1.2.1.4.1. Toplu Pazarlık-Grev
11.1.2.1.4.1.1. Toplu Pazarlık Kavramı ve Tarihsel Gelişimi ...43
11.1.2.1.4.1.2. Toplu Pazarlığın Özellikleri
11.1.2.1.4.1.3. Toplu Pazarlığın Düzeyi
11.1.2.1.4.1.4. Toplu Pazarlıkta Sağlanan Haklar
46
11.1.2.1.4.1.5. Grev
11.1.2.1.4.2. İşçi Sendikaların Siyasi Faaliyetleri
8
11.1.2.1.4.3. işçi Sendikalarının Diğer Faaliyetleri
11.1.2.1.5. Türkiye'de İşçi Sendikaları
11.1.2.1.5.1. Türkiye'de işçi Sendikalarının Tarihsel Gelişimi
ve Özellikleri
11.1.2.1.5.2. Türkiye'de İşçi Sendikalarının Sosyal
Politikaların Oluşumundaki Rolü
52
11.1.2.1.5.2.1. Türkiye'de işçi Sendikalarının
Toplu Pazarlık Faaliyeti
52
11.1.2.1.5.2.2. Türkiye'de Grevler
54
11.1.2.1.5.2.3. Türkiye'de işçi Sendikalarının
Siyasi Faaliyetleri
55
11.1.2.1.5.2.4. Türkiye'de işçi Sendikalarının
Diğer Faaliyetleri
55
11.1.2.2. İşveren Sendikaları
56
11.1.2.2.1. işveren Sendikalarının Tanımı, Tarihsel Gelişimi ve
Örgüt Yapıları
56
11.1.2.2.2. işveren Sendikalarının Sosyal Politikaların
Oluşumundaki Rolü
57
11.1.2.2.3. Türkiye'de İşveren Sendikaları
58
11.1.2.2.3.1. Türkiye'de işveren Sendikalarının Tarihsel Gelişimi
ve Örgütlenme Modelleri
58
11.1.2.2.3.2. Türkiye'de İşveren Sendikalarının Sosyal Politikaların
Oluşumundaki Rolü
59
11.1.3. SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ
60
40
41
43
44
45
47
4
49
49
49
ix
11.2. SOSYAL P O L İ T İ K A N I N ULUSLARARASI BOYUTU VE TARAFLARI
61
11.2.1. ULUSLARARASI BOYUTU
61
11.2.2. ULUSLARARASI TARAFLARI
63
11.2.2.1. Resmi Örgütler
63
11.2.2.1.1. Dünya Çapında Kurulan Örgütler
63
11.2.2.1.1.1. Birleşmiş Milletler ve Bağlı Örgütler
63
11.2.2.1.1.2. Uluslararası Çalışma Örgütü
65
11.2.2.1.1.2.1. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün Amacı,
Yapısı ve Organları
65
11.2.2.1.1.2.2. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün Uluslar arası
Sosyal Politikaların Oluşumundaki Rolü
66
11.2.2.1.1.3. Diğer Örgütler
67
11.2.2.1.2. Bölgesel Örgütler
67
11.2.2.1.2.1. Avrupa Konseyi
67
11.2.2.1.2.2. Avrupa Birliği
68
11.2.2.2. Uluslararası işçi ve İşveren Sendikaları
70
11.2.2.2.1. Uluslararası İşçi Sendikaları
70
11.2.2.2.1.1. Uluslararası işçi Sendikalarının Tarihsel Gelişimi
70
11.2.2.2.1.2. Uluslararası İşçi Sendikalarının Faaliyetleri
72
11.2.2.2.2. Uluslararası İşveren Sendikaları
73
11.2.2.2.2.1. Uluslararası İşveren Sendikalarının
Tarihsel Gelişimi ve işlevleri
73
11.2.2.3. Uluslararası Sivil Toplum Örgütleri
74
III. GÜNÜMÜZ SOSYAL POLİTİKA SORUNLARI
77
111.1. N Ü F U S , İ S T İ H D A M VE İŞSİZLİK
111.1.1. NÜFUS, İSTİHDAM VE İŞSİZLİK KAVRAMLARI
111.1.1.1. Nüfus
111.1.1.2. istihdam
,
111.1.1.3. İşsizlik
111.1.2. İŞSİZLİĞİN ÖNEMİ, TÜRLERİ VE NEDENLERİ
111.1.2.1. işsizliğin Önemi
111.1.2.2. işsizlik Türleri ve Nedenleri
111.1.2.2.1. Açık işsizlik
111:1.2.2.1.1. Mevsimlik işsizlik
111.1.2.2.1.2. Yapısal işsizlik
111.1.2.2.1.3. Konjonktürel İşsizlik
111.1.2.2.1.4. Geçici İşsizlik
77
77
77
80
81
82
82
86
86
87
88
90
91
111.1.2.2.2. Gizli işsizlik
111.1.2.2.3. Sürekli Durgunluk
••
1.1.3. GELİŞMİŞ, GELİŞMEKTE OLAN Ü L K E L E R VE TÜRKİYE'DE İŞSİZLİK
III. 1.3.1. Gelişmiş Ülkelerde işsizlik
1.11,1.3.2, Gelişmekte Olan Ülkelerde işsizlik
111.1.3.3. Türkiye'de İşsizlik
1.1.4. İŞSİZLİĞE KARŞI UYGULANAN POLİTİKALAR
.2. G E L İ R DAĞILIMI VE YOKSULLUK
111.2.1. GELİR DAĞILIMI, GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE GELİRX
EŞİTSİZLİĞİNİN NEDENLERİ
111.2.1.1. Gelir Dağılımı Kavramı
111.2.1.1.1. Fonksiyonel (Faktörel) Gelir Dağılımı
111.2.1.1.2. Kişisel (Bireysel) Gelir Dağılımı
111.2.1.2. Gelir Eşitsizliği ve Gelir Eşitsizliğinin Ölçümü
111:2.1.3. Gelir Eşitsizliğinin Nedenleri
111.2.2. YOKSULLUK VE YOKSULLUĞUN NEDENLERİ
111.2.2.1. Yoksulluk Kavramı
111.2.2.1.1. Mutlak Yoksulluk
111.2.2.1.2. Göreli (Nispi) Yoksulluk
111.2.2.1.3. Sübjektif (Öznel) Yoksulluk
111.2.2.2. Yoksulluğun Nedenleri
111.2.3. GELİRİN YENİDEN DAĞILIMI
111.2.4. GELİRİN YENİDEN DAĞILIMINI SAĞLAYAN A R A Ç L A R
111.2.5. DÜNYADA GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK
111.2.6. TÜRKİYE'DE GELİR DAĞILIMI VE YOKSULLUK
(11.2.6.1. Türkiye'de Gelir Dağılımı
III.2.6.2. Türkiye'de Yoksulluk
III.3. Ü C R E T L E R
111.3.1. ÜCRET KAVRAMI
111.3.2. ÜCRET TÜRLERİ
111.3.3. ÜCRETİN ÖNEMİ
111.3.4. ÜCRET TEORİLERİ VE SOSYAL ÜCRET ANLAYIŞININ GELİŞİMİ
111.3.5. ÜCRETLERİN SAPTANMASI
111.3.6. DEVLETİN Ü C R E T L E R E MÜDAHALESİ VE ÜCRET POLİTİKALARI
111.3.7. ÜCRET GELİRİNİN KORUNMASI, ÜCRET GELİRİNİN
KORUNMASINI ÖNGÖREN SOSYAL POLİTİKALARIN DAYANAKLARI
92
93
94
94
97
99
1 0 6
1
1
7
1 1 7
1 1 7
1 1 7
1 1 8
1 1 8
1 2 0
1 2 2
1 2 2
1 2 2
1 2 3
1 2 4
1 2 4
1
1
130
133
133
136
26
28
143
143
144
147
149
152
153
155
xi
111.3.8. GELİŞMİŞ VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER VE
TÜRKİYE'DE ÜCRETLER
156
IHA SOSYAL G Ü V E N L İ K
111.4.1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI
111.4.2. SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYAL POLİTİKA İÇİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
111.4.3. SOSYAL GÜVENLİK TEHLİKELERİ VE KAPSAMI
111.4.4. SOSYAL GÜVENLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ
111.4.4.1. Geleneksel Dönemde Sosyal Güvenlik
111.4.4.2. Sanayi Devrimi Sonrası Dönemde Sosyal Güvenlik
111.4.5. SOSYAL GÜVENLİĞİN KURUMSAL YAPISI
1)1.4.5.1. Sosyal Sigortalar
111.4.5.2. Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları
111.4.5.3. Tamamlayıcı (ilave, ek) Sosyal Güvenlik Kurumları
111.4.6. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ
111.4.6.1. Türk Sosyal Güvenlik Sistemi'nin Tarihsel Gelişimi
111.4.6.1.1. Osmanlı Döneminde Sosyal Güvenlik
111.4.6.1.2. Cumhuriyet Döneminde Sosyal Güvenlik
111.4.6.1.2.1.1920-1945 Dönemi: Kuruluş Öncesi Dönem
111.4.6.1.2.2.1946-1999 Dönemi: Kuruluş ve Gelişme Dönemi
111.4.6.1.2.2.1. Sosyal Sigorta Kurumları
111.5.6.1.2.2.2. Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları
111.4.6.1.2.2.3. Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Kurumları
111.4.6.1.2.3.1999 Sonrası Dönem: Yeniden Yapılanma Dönemi
111.4.6.2. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Bugünü
111.4.6.2.1. Kurumsal Yapı
111.4.6.2.2. Koruma Kapsamı
111.4.6.2.3. Sosyal Güvenliğin Finansmanı
111.4.6.2.4. Sosyal Güvenliğin Kapsamı
111.4.6.3. Türk Sosyal Güvenlik Sistemi'nin Temel Sorunları
160
160
163
163
167
167
169
171
171
172
174
175
175
175
177
178
179
179
181
183
184
185
185
186
187
188
190
III.5. İŞ S A Ğ L I Ğ I VE G Ü V E N L İ Ğ İ
1)1.5.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMLARI
111.5.2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ'NİN ÖNEMİ
111.5.3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK
MEVZUATIN TARİHSEL GELİŞİMİ
:.
111.5.3.1. Dünya'da İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının Tarihsel Gelişimi
111.5.3.2. Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının Tarihsel Gelişimi
194
194
199
203
203
204
XII
111.5.4. DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI
111.5.5. 4857 SAYILI İŞ KANUNU'NA GÖRE TARAFLARIN İŞ SAĞLIĞI VE
Güvenliği Alanındaki Yükümlülükleri
111.5.5.1. İşverenin Yükümlülükleri
İli.5.5.2. İşçinin Yükümlülükleri
111.5.6. TARAFLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ'NE İLİŞKİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMELERİNİN YAPTIRIMLARI
Ul.5.6.1. işverenin İş Sağlığı ve Güvenliği'ne ilişkin Yükümlülüklerini
Yerine Getirmemesi ve Yaptırımları (İşçinin Hakları)
111.5.6.2. İşçinin iş Sağlığı ve Güvenliği'ne İlişkin Yükümlülüklerini Yerine
Getirmemesi ve Yaptırımları (İşverenin Haklan)
210
^
^
2
1
5
111-6. SOSYAL D I Ş L A N M A
111-6.1. SOSYAL DIŞLANMA KAVRAMI
111.6.2. SOSYAL DIŞLANMANIN NEDENLERİ
111.6.3. SOSYAL DIŞLANMA İLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ
I.7. AYRIMCILIK
Hl.7.1. AYRIMCILIK KAVRAMI
111.7.2. ORTAYA ÇIKIŞ BİÇİMİNE GÖRE AYRIMCILIK TÜRLERİ
111.7.2.1. Ayrımcılık Yapmama Kuralında İstisnalar
111.7.3. İŞYERİNDE AYRIMCILIK
111.7.4. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE AYRIMCILIK YASAĞI
111.7.5. TÜRKİYE'DE AYRIMCILIK YASAĞI
111.7.6. DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE AYRIMCILIKLA İLGİLİ
SOSYAL POLİTİKALARIN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ
III.8. Ç A L I Ş M A HAYATINDA Ö Z E L GRUPLARA (DEZAVANTAJLI
GRUPLARA) Y Ö N E L İ K SOSYAL P O L İ T İ K A L A R
111.8.1. ESKİ HÜKÜMLÜLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.1.1. Eski Hükümlü Kavramı ve Eski Hükümlülerin Sorunları
111.8.1.2. Eski Hükümlülere Yönelik Koruma Politikaları
111.8.1.3. Dünya'da Eski Hükümlülere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.1.4. Türkiye'de Eski Hükümlülere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.1.5. Türkiye'de Eski Hükümlülerin İstihdamı
2
2
2
9
2
9
2
3
0
2 3 3
2
3
5
2
3
2
4
2
2
4
5
2
5
0
2
5
0
2 5 0
2 5 1
254
2 5 5
2 5 8
8
xiii
111.8.2. Ö Z Ü R L Ü L E R E YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.2.1. Özürlüler İle İlgili Bazı Kavramlar
111.8.2.2. Dünya'da ve Türkiye'de Özürlüler ve Sosyal Politika
111.8.2.2.1. Dünya'da Genel Olarak Özürlülük Profili
111.8.2.2.2. Dünya'da Özürlülere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.2.2.3. Türkiye'de Genel Olarak Özürlülük Profili
111.8.2.2.4. Türkiye'de Özürlülere Yönelik Sosyal Politikalar
264
264
266
266
268
271
275
111.8.3. KADINLARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
M1.8.3.1. Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Eşitlik Sorunu
111.8.3.2. Kadın Emeğinin Dünya'da ve Türkiye'deki Durumu
111.8.3.2.1. Kadın Emeğinin Dünya'daki Durumu ve Sorunları
111.8.3.2.2. Kadın Emeğinin Türkiye'deki Durumu ve Sorunları
111.8.3.3. Dünya'da ve Türkiye'de Kadın Emeğinin Karşılaştığı Sorunları
Gidermeye Yönelik Düzenlemeler
282
282
283
283
285
111.8.4. GÖÇMENLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.4.1. Uluslararası Göç ve Göçle İlgili Kavramlar
111.8.4.2. Uluslararası Göçün Etkilendiği Tarihsel Koşullar
111.8.4.3. Uluslararası Göçün Nedenleri
111.8.4.4. Göçmenlerin Sorunları
111.8.4.5. Göçmenlere Yönelik Uluslararası Düzenlemeler
111.8.4.6. Dünya'da Göçmenlere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.4.7. Türkiye'de Göçmenlere Yönelik Sosyal Politikalar
295
295
297
299
302
303
305
307
111.8.5. Ç O C U K L A R A YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.5.1. Çocuk ve Çocuk işçi Kavramı
111.8.5.2. Çocuk işçiliğinin Nedenleri
111.8.5.3. Çocuk İşçiliğinin Dünya'da ve Türkiye'deki Durumu
111.8.5.4. Çocuk İşçilerin Yaşadığı Sorunlar
111.8.5.5. Dünya'da ve Türkiye'de Çocuk İşçilere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.5.5.1. Çocuk işçilere Yönelik Uluslararası Düzenlemeler
111.8.5.5.2. Çocuk İşçilere Yönelik Ulusal Düzenlemeler
312
312
313
314
315
317
317
318
111.8.6. G E N Ç L E R E YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.6.1. Gençlik Kavramı ve Dünya'da Gençlerin Çalışma
Hayatında Karşılaştıkları Sorunlar
111.8.6.2. Dünya'da ve Türkiye'de Gençlere Yönelik Sosyal Politikalar
324
289
324
326
XIV
1.8.6.2.1. Dünya'da Gençlere Yönelik Sosyal Politikalar
1.8.6.2.2. Türkiye'de Gençlere Yönelik Sosyal Politikalar
111.8.6.2.2.1. Türkiye'de Gençlerin Eğitimi
111.8.6.2.2.2. Türkiye'de Gençlerin İstihdamı
111.8.6.2.2.3. Türkiye'de Gençlere Yönelik Sosyal Politika
Uygulamalarının Değerlendirilmesi
III.8.7. YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR
111.8.7.1. Yaşlılık Kavramı ve Yaşlılık Dönemi
111.8.7.2. Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar Oluşturulmasının Nedenleri
111.8.7.3. Dünya'da ve Türkiye'de Yaşlılık ve Sosyal Politikalar
111.8.7.3.1. Dünya'da Yaşlılık ve Sosyal Politikalar
111.8.7.3.2. Türkiye'de Yaşlılık ve Sosyal Politikalar
326
328
329
330
331
335
335
336
338
339
342