Atakan Telli Özgürlük Üzerine Özgürlük, kişiden kişiye tanımı

Atakan Telli
Özgürlük Üzerine
Özgürlük, kişiden kişiye tanımı değişebilen ve belli bir sınırı olan bir kavram. Belli
bir sınırla anlatmak istediğim ise bir insanın özgürlük adı altında her istediğini yapamaması.
Bir insanın özgürlüğü, başkasının özgürlüğünün başladığı bir yerde biter diye bir söz vardır.
Bahsetmek istediğim sınırla aslında bunu kastediyorum. Özgürlüğün sözlük anlamı ise her
türlü dış etkiden bağımsız olarak insanın kendi iradesine, kendi düşüncesine dayanarak karar
vermesi durumu. Bir canlının sahip olduğu en önemli şeylerden biri yani kısacası özgürlük.
Öyle ki insanlar tarih boyunca özgürlüklerini korumak uğruna savaş yapmışlar ve başkalarının
boyunduruğu altında yaşamamak için canlarını bile riske etmişlerdir. En azından kendi
tarihimize baktığımızda bile bunun birçok örneğini görebiliriz.
İnsan, bir şeyi kaybettiği zaman değerini anlarmış. Özgürlüğümü hiç kaybetmedim
fakat Vedat Türkali’nin Bekle Bizi İstanbul adlı şiir kitabını okuduğumda özgürlüğün ne kadar
da değerli bir şey olduğunu anladım. Dört duvar arasında, gökyüzünü dahi göremeden
yaşamak insan gibi özgürlüğüne düşkün bir varlık için dayanılmaz bir çile olmalı. Özgürlüğü
alınmış bir insan uçamayan bir kuşa benzer. O artık olması gereken varlığın doğasına
aykırıdır. Kafese hapsedilmiş bir kuş hayatının anlamını yerine getiremez. Onun amacı
olabildiğince uzaklara doğru kanat çırpmaktır. İnsan için de durum böyle. Fikirlerine kelepçe
vurulan, bedeni dört duvara hapsedilen insan için artık insan kavramını kullanabilir miyiz?
Açıkçası, benim fikrim olumsuz yönde bu konuya. Vedat Türkali diyor ki:
‘‘Cezaevi avlusuna düşmüş
Güneşi gördüğüm için hamdolsun
Bir sabah uyandım ki daha duvarlar yıkılmamış
Kelepçe parmaklık gardiyan
Hepsi yerli yerinde.’’ 1 (s.74)
Bir insanı dört duvara hapsedip, dış dünyadan koparmak sanırım insan yapılabilecek en büyük
kötülüklerden biri. Özellikle de fikirlerinden dolayı. Yanlış anlaşılmasın, herhangi bir siyasi
fikri savunduğumdan değil fakat ülkeye zarar vermeyecek her fikre açık olmalı
başımızdakiler. Ne yazık ki dünyada tutuklu gazetecilerin sayısının en fazla olduğu ülkelerden
biriyiz.
Yazımın girişinde özgürlüğün tanımının kişiden kişiye değişebileceğini
söylemiştim. Bu birine göre ekonomik özgürlük olabilir başkasına göre düşünce özgürlüğü.
Düşünce özgürlüğü bildiğiniz üzere demokrasinin yapı taşlarından biridir. İnsana verilen en
önemli haklardan biridir ayrıca. Tabii bazı koşullarda sınırlaması yapılmıştır bu hakkın. Birine
veya bir topluma zarar verebilecek ölçüdeyse limit koyulabilir bu hakka. Ne yazık ki
1
(Türkali, 2015)
ülkemizde teoride var olan ama pratikte göremeyeceğimiz bir hak bu. Eğer birilerinin
fikirlerine zıt düşersen hapis yolu kaçınılmaz oluyor. En küçük bir eleştiride bile susturuluyor
kalemler. Yaşadığımız çağın en önemli unsurlarından biri bilgi olmasına rağmen bilgi alma
yollarına bile engel konuluyor. Vedat Türkali diyor ki:
‘‘Cezaevlerinden seyrediyoruz
Tarihin en aydınlık çağında
Ipıssız bir adada unutulmuş gibiyiz.’’2 (s.81)
Toplumun bilgi alma yollarına kilit vurulmuş ve topluma yön tutacak kalemler hapsedilmişse
o toplumun ıssız bir adadan farkı da olmuyor. Gelişmekte olan bir ülkenin en çok topluma
yön tutacak insanlara ihtiyacı varken açıkçası bu insanların fikirleri yüzünden hapiste olması
da ayrı bir ironi. Aynı fikirleri paylaşmasalar bile insanlar birbirlerinin fikirlerine saygı
duymalı. Sanırım ülke olarak en çok yara çektiğimiz konulardan biri de bu. En ufak bir fikir
ayrışmazlığında hemen kavga pozisyonuna geçiyoruz. ‘‘Söylediklerinizin hiçbirini kabul
etmiyorum; ama düşündüğünüzü söyleme hakkınızı ölene dek savunacağım’’ der Voltaire.
İnsanların fikirlerine katılıp, katılmayacağınız size kalmış tabii ki fakat aynı fikirde değilsek
bile insanların fikirlerine saygı göstermeyi öğrenmeliyiz. Umarım her görüşün özgür bir
şekilde tartışılıp, sonuca varabileceği bir ortam oluşturabiliriz ileriki zamanlarda. Fikirlerin bu
kadar önemli olduğu bir dünyada insanları susturmak yerine konuşmaları için teşvik
etmeliyiz. Ancak o zaman gelişmekte olan bir ülkeden bahsedebiliriz.
Kaynakça
Türkali, V. (2015). Yaşamak Sevinci. Ayrıntı Yayınları.
2
(Türkali, 2015)