Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği`ne göre

T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ
YÖNETMELİĞİ ve
UYGULAMALARI
Şule YETKİN
Çevre ve Orman Uzmanı
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ
YÖNETMELİĞİ
19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
AMAÇ:
Bitkisel atık yağların üretiminden
bertarafına kadar,
Doğrudan veya dolaylı bir
biçimde
alıcı
ortama
verilmesinin önlenmesini,
Atık yağların yönetiminde gerekli
teknik ve idari
standartların
oluşturulmasını sağlamaktır
sağlamaktır..
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ
YÖNETMELİĞİ
KAPSAM:
Bitkisel Atık Yağların;
• Geçici depolanması,
• Toplanması,
• Taşınması,
• Geri kazanılması,
• Bertarafı,
• Ticareti,
• İthalat ve ihracatı ile transit
geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve
yükümlülükleri, alınacak önlemleri,
yapılacak denetimleri, tabi olunacak
hukuki ve cezai sorumlulukları
düzenlemektedir.
Yönetmeliğe Göre Bitkisel Atık Yağlar
Soap - Stok
Tank Dibi Tortular
Yağlı Topraklar
Yağ Tutuculardan
çıkan Yağlar
• Bitkisel
yağ
rafine
kaynaklanmaktadır.
sanayiinden
• Bitkisel
yağ
depolanan
sistemlerinden kaynaklanmaktadır
• Bitkisel
yağ
rafine
kaynaklanmaktadır.
tank
sanayiinden
• Çeşitli tesislerin yağ tutucularında tutulan
yağlardır.
Kullanılmış Kızartmalık • Otel, motel, restoran, yemek fabrikaları, fast
food, konut v.b. noktalardan
Yağlar ile kullanım Ömrü
kaynaklanmaktadır
Geçmiş Yağlar
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN
TOPLANMASI
•Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 5. madde(ı) bendi gereği;
Atık yağlar, çevre lisanslı geri kazanım tesisleri
ile geçici depolama izni almış toplayıcılar
tarafından toplanır. Bunun dışındaki gerçek ve
tüzel kişiler tarafından atık yağlar toplanamaz,
alınıp satılamaz.
•Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre;
Toplayıcı: Lokanta, restoran, yemek fabrikaları,
otel, motel, yemekhaneler, turistik tesisler, tatil
köyleri gibi yerlerden kullanılmış kızartmalık yağ
toplayacak gerçek ve tüzel kişileri ifade eder.
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN
TOPLANMASI
v Bitkisel atık yağların toplanması
konusunda en önemli unsurlardan
biri yetkili toplayıcılardır.
vToplayıcıların bitkisel atık yağ toplama konusundaki
gayretleri sektörün gelişmesindeki en önemli etken olup,
toplayıcıların gerek sayı olarak gerek toplama yapılan noktaya
ulaşmalarının artması ile bitkisel atık yağ toplama miktarları
daha da artacak, çevre kirliliğinin önlenmesi konusunda önemli
katkılar sağlanacaktır.
33
(2005-2010) BİTKİSEL ATIK YAĞ GEÇİCİ
(2005DEPOLAMA İZİNLİ TOPLAYICI
SAYILARI
28
35
26
30
25
Geçici depolama
14
20
6
10
7
15
5
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
İLLERE GÖRE BİTKİSEL ATIK YAĞ
GEÇİCİ DEPOLAMA ALANI SAYISI
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN TAŞINMASI
v Atık yağ taşımak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili
valilikten taşıma lisansı alması gereklidir. Lisans, başvuruda
bulunan firmaya ve firmanın araçlarına verilir. Bu lisans
devredilemez ve üç yıl için geçerlidir. Araçların denetimleri
ilgili valilikçe on iki aylık dönemlerde yapılır.
v Taşıma aracı, beyaz renkte ve araç kasasının veya tankının her
iki yüzünde yeşil renkte, dikey yüksekliği en az 20 cm olan
Bitkisel Atık Yağ Taşıma Aracı ibaresi bulunacaktır. Taşıma
araçlarının kasa veya tankları; sızdırmaz, koku önleyen ve
kolaylıkla temizlenebilir bir sisteme sahip olması zorunludur.
v Atık yağların taşınması sırasında araçlarda ulusal atık taşıma
formu bulundurulması zorunludur.
169
BİTKİSEL ATIK YAĞ LİSANSLI ARAÇ
SAYILARI
(2005-2010)
136
160
133
180
140
Lisanslı araç
120
81
100
80
60
20
7
9
40
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
BİTKİSEL ATIK YAĞ
TOPLAMA MİKTARLARI
(2005-2010)
TOPLANAN BİTKİSEL ATIK YAĞ
MİKTARININ DAĞILIMI
(2005-2010)
6%
5%
Soap Stock
10%
Tank Dibi Tortu
2%
Yağlı Toprak
77%
Kullanılmış Kızartmalık Yağ
Diğer*
Diğer*:Yağ asidi, ham yağ, yağlı çamurlar
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN GERİ
KAZANIMI
•Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre;
Geri Kazanım: Atık yağların, Bakanlıktan çevre lisans almış geri
kazanım tesisleri tarafından toplanarak endüstride kullanılacak
yarı mamul (külçe sabun, stearin, kimya sanayinde kullanılacak
hammadde ve benzeri) ve ürün (sabun, biyodizel ve benzeri) elde
edilmesi işlemlerini ifade eder.
•Ülkemizde Bitkisel Atık Yağların Kullanım alanları;
Standardı belirlenmemiş olan geri kazanım ürünleri ile yarı
mamuller nihai tüketim maddesi olarak kullanılamaz. Bunlar
sabun, kimya ve benzeri sanayilerde birincil hammaddelere ilave
edilerek
standardı
olan
ürünlere
dönüştürülebilmeleri
durumunda bu sektörlerde kullanılır.
Ülkemizde en yaygın kullanım alanları: Lisanslı geri kazanım tesislerinde
Sabun, Yemlik Yağ , Biyodizel, Endüstriyel Yağ ürün geri kazanımıdır.
BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN GERİ
KAZANIMI
v Kullanılmış
kızartmalık
yağların
canlılar
üzerindeki olumsuz etkileri dolayısıyla yem ve
sabun sanayinde kullanılması ilgili kurumların da
işbirliği ile yasaklanmıştır.
v Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca 2005/24 sayılı
tebliğ ile yem sanayinde kullanılması, Sağlık
Bakanlığı’nın 15.02.2006 tarih ve 1697 sayılı yazısı
ile
de
sabun
üretiminde
kullanılması
yasaklanmıştır.
22
19
22
25
23
LİSANSLI BİTKİSEL ATIK YAĞ GERİ
KAZANIM TESİS SAYILARI
(2005
2005-2010)
16
20
14
15
Geri kazanım tesis sayısı
10
5
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
İLLERE GÖRE LİSANSLI BİTKİSEL ATIK
YAĞ GERİ KAZANIM TESİS SAYISI
BİTKİSEL ATIK YAĞ
GERİ KAZANIM MİKTARLARI
(2005(2005
-2010)
140000
123.341
Miktar (Ton)
120000
Biyodizel
Sabun
100000
Yemlik Yağ
80000
Endüstriyel Yağ
60000
Diğer*
40000
21.204
21.270
23.796
28.164
28.907
36.463
20000
0
2005
2006
2007
*Diğer: Yağ Asiti, Ham yağ, Stearin
2008
2009
2010
Toplam
Toplam
GERİ KAZANIM ÜRÜN MİKTARININ
DAĞILIMI
(2005(2005
-2010)
Biyodizel
1%
Diğer *
16%
Sabun
3%
Endüstriyel Yağ
7%
Diğer*: Yağ asiti, Ham Yağ, Stearin
Yemlik Yağ
73%
BELEDİYE
BELEDİYELERİN
LERİN UYGULAMALARI
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’ne Belediyelerce
Alınacak Tedbirler ( 8 .Madde)
v Yetki sahasında bulunan atık üreticilerinin geri kazanım
tesisleriyle veya valilikten geçici depolama izni almış
toplayıcılarla yıllık sözleşme yapmalarını sağlamak.
v Yetki sahasında bulunan lokantalar, sanayi mutfakları, oteller,
tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek üretimi yapan
firmalar ile diğer yerlerde gerekli denetimleri yaparak
kullanılmış kızartmalık yağların kanalizasyona dökülmesini
önlemek.
v 2008 yılından itibaren kullanılmış kızartmalık yağların hanelerden
toplanması için gerekli sistemi kurmak, halkı bu konuda
bilgilendirerek atık yağ toplama faaliyetlerini 2008 yılı itibariyle
başlatmak.
BELEDİYE
BELEDİYELERİN
LERİN UYGULAMALARI…
•Belediyelere Yapılan Yetki Devri
v Bakanlığımızca 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 12 nci
maddesine istinaden çevre denetim birimi kurarak
Bakanlığımıza başvuran belediyelere Bitkisel Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği’nin 8 nci maddesi gereğince bitkisel
atık yağ üreten otel, lokanta, yemek fabrikaları, sanayi
mutfakları ve benzeri yerleri denetlemek amacıyla yetki
devri yapılmaktadır.
v Bakanlığımızca 2011 Mart sonu itibariyle
belediyeye yetki devri yapılmıştır.
80 adet
2011 Mart Sonu İtibariyle Yetki Devri
Bulunan Belediyelerin İllere Göre Dağılımı
BELEDİYE
BELEDİYELERİN
LERİN UYGULAMALARI…
Yetki Devri Kapsamında Belediyeler Tarafından
Yapılan Denetim Faaliyetleri
v Yetki devri çerçevesinde Belediyeler
tarafından kullanılmış kızartmalık yağ
üreten lokantalar, sanayi mutfakları,
oteller,
tatil
köyleri,
motel
ve
yemekhaneler, hazır yemek üretimi
yapan firmalar v.b. yerlerde denetim
yapmaktadır.
vDenetimlerle ilgili olarak, tespit edilen aykırılık ve uygulanan
işlemler hakkında İl Çevre ve Orman Müdürlükleri ile
Bakanlığımıza aylık olarak bilgi verilmektedir.
BELEDİYE
BELEDİYELERİN
LERİN UYGULAMALARI…
Yetki Devri Kapsamında Belediyeler Tarafından
Yapılan Denetim Faaliyetleri
v Yetki
devri
yapılan
belediyeler
tarafından Bakanlığımıza ulaşan bilgilere
göre şu ana kadar işletmelerde 17.667
denetim yapılmıştır.
v Yapılan denetimler sonucunda 3.442
işletmeye uyarı, 1 işletmeye de idari
para cezası verilmiştir.
İL MÜDÜRLÜKLERİMİZ TARAFINDAN
YAPILAN DENETİMLER
Deniz kıyısında yer alan ticari işletmelerin denetimi
Yaz aylarında oteller ve lokantalardaki tüketimin
artmasına rağmen, beklentinin altında yağ toplanması
nedeniyle;
v 26 İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüze, illerinde bulunan
otel, motel, tatil köyleri gibi kullanılmış kızartmalık yağ
üreten tesislerin Yönetmelik kapsamında denetlenerek
yapılan işlemler hakkında Bakanlığımıza bilgi vermesi
konusunda talimat verilmiştir.
v Kıyı bölgelerinde
yapılmaktadır.
bu
denetimler
düzenli
olarak
BİTKİSEL ATIK YAĞLAR KONUSUNDA
YAPILAN DİĞER UYGULAMALAR
v Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2010/09 No’lu
Genelgesi kapsamında “Tüm Turistik Otelciler ve
İşletmeciler Derneği”, Kültür ve Turizm Bakanlığı
tarafından belgeli tüm turizm işletmelerinde atık
bitkisel yağın uygun şekilde toplanarak lisanslı geri
kazanım veya bertaraf tesislerine sevkiyatına gereken
önemin verilmesi, İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri ise
çalışmaların takibi konusunda talimatlandırılmıştır.
YÖNETMELİK KAPSAMINDA KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
Kullanılmış Kızartmalık Yağların
Toplanması Konusunda Yaşanan
Sorunlar
Denetim Faaliyetlerinde
Yaşanan Sorunlar
Biyodizel Üretiminde Yaşanan Sorunlar
KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN
TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN
SORUNLAR
v Kullanılmış kızartmalık yağlar konutlar,
lokantalar, sanayi mutfakları, oteller, tatil
köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek
üretimi
yapan
firmalar
v.b.
yerlerde
üretilmektedir. Atık üreten nokta sayısı çok
fazladır. Bu durum toplama maliyetini
arttırmakta ve toplamada sorunlara neden
olmaktadır.
v Konutlardan bitkisel atık yağların toplanması yükümlülüğü
Yönetmeliğe göre belediyelere aittir. Ancak bir çok belediyenin
araç, gereç, personel ve bu konuya ayıracakları mali kaynakların kısıtlı
veya hiç olmaması nedeniyle konutlardan toplama yapılması konusunda
dar boğazlar yaşanmaktadır.
KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN
TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN
SORUNLAR…
v Gerek konutlardan atık yağ toplama faaliyetlerine ilişkin
sistem oluşturmak gerekse bitkisel atık yağların
yönetimi konusunda yetki devri başvurularını sağlamak
için 2010 Ağustos ayında İl Çevre ve Orman
Müdürlüklerine talimat verilerek Belediyelerin bir kez
daha yazılı olarak bilgilendirilmesi, Belediyeler
tarafından yönetim planlarının hazırlanması ve
planladıkları çalışmalar hakkında Bakanlığımıza bilgi
vermeleri istenmiştir.
KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN
TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN
SORUNLAR…
vÖzellikle konutlardan kaynaklana
kullanılmış
kızartmalık
yağların
toplama verimliliğinin arttırılması için
üretici
sorumluluğu
kapsamında
alternatif
toplama
sistemlerinin
oluşturulması yönünde çalışmalar
başlatılmıştır.
vBitkisel Yağ Sanayicileri Derneği
tarafından yaptıran Bitkisel Atık yağ
Toplama Makineleri (BAYTOM) ile
Çorum
ilinde
pilot
uygulama
başlamıştır.
HALKIN BİLİNÇLENDİRİLMESİNE
YÖNELİK ÇALIŞMALAR
v Bitkisel atık yağların toplanması,
çevre ve insan sağlığına olan
zararlarının
engellenmesi,
geri
kazanımının sağlanarak ekonomiye
katkı sağlamasında ki ilk temel
nokta halkın ve bitkisel atık yağ
üreten işletmelerin bu atık yağların
çevre ve insan sağlığına olan
zararlarının
farkında
olmasını
sağlamaktır.
HALKIN BİLİNÇLENDİRİLMESİNE
YÖNELİK ÇALIŞMALAR
Kullanılmış kızartmalık yağların çevre sağlığına
olan olumsuz etkilerinin önlenmesi amacıyla;
v Halkın bilinçlendirilmesine yönelik lisanslı geri
kazanım tesisleri, toplayıcı firmalar ve
Bakanlığımızca çalışmalar yapılmaktadır.
v Bakanlığımızca broşür ve kılavuz kitapçık
hazırlanmış ve kurum, kuruluş, dernek vb.
dağıtımı yapılmıştır.
v Halkın ve bitkisel atık yağ üreten ticari
işletmelerin
bilinçlendirilmesi
konusunda
Bakanlığımızca eğitici bir film yaptırılmaktadır.
Yakın
zamanda
TV’lerde
yayınlanması
planlanmaktadır.
TOPLANACAK KULLANILMIŞ KIZARTMALIK
YAĞLAR NE YAPILACAK?
v Kullanılmış kızartmalık yağların çevre ve insan
sağlığına olan etkilerinin önlenmesi ve bu atık
yağların toplanmasının daha cazip hale
getirilmesi amacıyla bitkisel atık yağların
biyodizel
üretimine
konu
edilmesi
yönetmelikle sağlanmıştır.
v Böylece hem çevreci bir yakıt olan biyodizel
üretiminin artırılması, hem petrol kökenli
yakıtlardan kaynaklanacak hava kirliliğinin ve
sera gazlarının azaltılması, doğal kaynakların
korunması ve petrol için yurtdışına aktarılan
milli kaynağın azaltılması hedeflenmiştir.
BİYODİZEL ÜRETİMİNDE YAŞANAN
SORUNLAR
v 2005-2010 yılları arasında yaklaşık
28.500 ton kullanılmış kızartmalık yağ
biyodizel üretimi amacıyla toplanmış ve bu
atık yağlardan ekonomik olmaması nedeniyle
sadece 1.430 ton biyodizel üretilerek
piyasaya sürülebilmiştir.
v Sektörün yüksek ÖTV nedeniyle çalışamaması sektörde
yapılan yatırımları atıl duruma dönüştürürken istihdamı
olumsuz etkilemektedir.
BİYODİZEL ÜRETİMİNDE YAŞANAN
SORUNLAR…
vKullanılmış kızartmalık yağların toplanmasındaki cazibeyi
artırmak için katma değeri yüksek geri kazanım ürünlerine bu
atık yağların kanalize edilmesi önemlidir.
vKullanılmış
kızartmalık
yağların
kullanım
alanlarının
çeşitlendirilmesi (enerji üretiminin desteklenmesi vb.)
hususunda Bakanlığımızca çalışmalar yapılmaktadır.
vAksi takdirde bitkisel atık yağların özellikle alt yapı sitemine
ve alıcı ortamlara olan olumsuz etkileri artarak devam
edebileceği gibi, bu atık yağların illegal olarak gıda, yem ve
sabun imalatında kaçak olarak kullanılması imkanı da ortaya
çıkabilecektir.
DENETİM FAALİYETLERİNDE YAŞANAN
SORUNLAR…
v Belediyelere
yapılan
yetki
devri
kapsamında;
denetimlerin arttırılması ve belediyelerin bu konuda
bilinçlendirilmesi hususunda İl
Müdürlüklerimiz
talimatlandırılmışdır.
v Lokanta, fastfood, yemekhane, hazır yemek fabrikası
vb. bitkisel yağ kullanan ve kullanılmış kızartmalık yağ
üreten tesislerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile
ortak denetimlerin başlatılması planlanmaktadır.
TEŞEKKÜR EDERİM
Tel: 0 312 207 66 24
syetkin@
syetkin
@cevreorman.gov.tr
cevreorman.gov.tr
www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr