Hasta Eğitimi

Hasta Eğitimi
LENFÖDEMDE ÜST VE ALT EKSTREMİTE BASI GİYSİLERİ
Prof Dr Lale Cerrahoğlu
Fiziatrist, Algolog
CBÜ Tıp Fak FTR AD
Giriş
Bası giysilerinin kullanımı, lenfödem tedavisinin en önemli bileşenlerinden biridir. Özellikle
yoğun lenfödem tedavisi sonrasında elde edilen kazanımların korunması bası giysilerinin
birincil görevidir. Ayrıca bu giysiler zaman zaman lenfödemin erken dönemlerinde de ileride
oluşabilecek problemlerin en aza indirilmesi için önlem amaçlı kullanılabilmektedir. Bası
giysileri bu etkisini lenf sıvısının akışını hızlandırıp toplar damara atılmasını kolaylaştırarak,
böylece lenf damarı içinde protein birikimini önleyerek yapar ve toplar damardan akan kan
kalbe gelir. Giysiler uzuvların şeklini düzeltir ve olası travmalara karşı korurlar. Kullanım
kolaylığı ve günlük aktivitelere engel olmaması avantajıdır. Bası giysileri kolluk, eldiven,
çorap, külotlu çorap ve bireysel ihtiyaçlar için özel olarak donatılmış giysileri içermektedir
Bası giysileri için uygun hastanın belirlenmesinde önemli faktörler nelerdir?
Bası giysisi kullanımı için uygun hastayı belirlerken yaş, hareket ve beceri düzeyi, yaşam tarzı
ve beklentileri, lenfödemli uzuvun şekli, şişliğin derecesi, cilt bütünlüğü, enfeksiyon, kalp
yetmezliği, dolaşım bozukluğu, his kusuru gibi hastalıkların olup olmadığı önemlidir. Spesifik
olarak Lenfödem tedavisi ile ilgilenen hekiminiz bası giysisi önermeden önce dolaşım
bozukluğunun değerlendirilmesi için kalp ve damar cerrahisi uzmanından görüş almak
isteyebilir.
Bası giysilerinin tipleri nelerdir?
Hekiminiz sizin için en uygun giysiyi seçerken bir çok faktörü göz önünde bulunduracaktır.
Lenfödem tedavisinde kullanılan bası giysileri yüksek standartlara sahip kişiye özel ya da
hazır dikilmiş olabilmekte, kullanılan iplikler ve dokuma metodları ile basınç sınıfları
belirlenmektedir. Basınç sınıfları hafif, orta, yüksek, çok yüksek olarak sınıflanmakta ve
kişinin lenfödem evresine, ek hastalıklarına, genel durumuna göre seçilmektedir. Giysinin
kişiye özel ya da hazır dikilmiş olarak mı sipariş verileceğine karar verilmesinde hastalığın
evresi önemlidir. Daha ince ve kozmetik olan hazır giysiler hafif-orta lenfödemli, şekil
bozukluğunun olmadığı hastalarda tercih edilebilir. Kişiye özel dikilen giysiler daha ileri evre
hastalıkta kullanılır.
Bası giysileri için ölçü nasıl alınmaktadır?
Giysi ölçüsü yoğun tedavi döneminde hasta kol ya da bacağınızın hacminin artık azalmadığı
zaman belirli kurallar çerçevesinde alınır. Ölçümün bandaj çıkarıldıktan hemen sonra, sabah
erken saatlerde yapılması önerilir. Şişliğin artışını engellemek için bası giysi siparişi gelene
kadar bandajlama tedavisine devam edilmelidir. Giysilerin hazır ya da kişiye özel oluşuna
göre ölçüm sayısı farklılık göstermektedir. Kişiye özel bası giysileri için daha fazla bölgeden
ölçüm yapılmaktadır.
Bası giysilerinin kullanımında ve bakımında nelere dikkat edilmelidir ?
Bası giysilerinin günlük kullanımında hasta özellikle dikkatli olmalıdır. Tablo1’de belirtilen
önerilere uyulmalıdır
Tablo 1: Bası giysilerinin kullanımında dikkat edilmesi gereken kurallar
1- Giysiler sabah uyanır uyanmaz giyilmeli, tüm gün kullanılmalı hekiminizin
önerisine göre gece dahil kullanılabilir ya da gece yatmadan önce çıkarılabilir.
2- Egzersiz sırasında giysiler mutlaka giyilmelidir.
3- Bası giysilerinin, elastikiyetinin korunması ve hijyen açısından günlük olarak
yıkanması önerilir.
4- Bir giysi yıkanırken diğerini kullanmak için iki bası giysisinin olması tercih
edilmelidir.
5- Kullanma talimatına uygun olarak elde ya da çamaşır filesiyle makinada yıkanabilir.
6- Yıkama sıcaklığı ortalama 30-40 derece arasında olmalıdır.
7- Yıkama sonrası kurutulurken kurutma makinası kullanılması, bükme ve sıkma
yapılmadan ya da ipe asılmadan düz olarak kurutulması önerilir.
8- Bası giysileri herhangi bir şikayete neden olduğunda, bol geldiğinde ya da
sıktığında, kızarıklık veya bant şeklinde sıkma izi görüldüğünde hekime
başvurulmalıdır.
.
Bası giysileri ne sıklıkla değiştirilmelidir?
En ideal bası giysilerinin bile yaklaşık 6. ay sonunda basınç etkileri kaybolmakta ve
yenilemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Giysi üzerinde yırtılma, kaçma, yanma veya delinme gibi
hasarlanma meydana gelirse etkinliğini kaybedeceğinden değişmesi gerekmektedir.