osteoarthrıtıs osteoarthrosis dejeneratıve joınt dısease
advertisement
Osteoartrit Osteoartroz Dejeneratif Eklem Hastalığı Dr. Ülkü Akarırmak Tanım Osteoartrit OA dejeneratif, kronik bir hastalıktır Diartrodiyal (sinoviyal) eklemleri tutar Eklem kıkırdağında yıkım ve Çevresindeki kemik ile yumuşak dokularda proliferatif değişikliklerle özellenir Epidemiyoloji OA en yaygın eklem hastalığıdır Diz eklemi OA’i, 60 yaş üzerinde yaklaşık %70 oranında Radyolojik bulgular %90 üzerinde Yaşlılarda kas-iskelet sistemi kaynaklı fonksiyon kaybı nedenlerinin başında Fonksiyonel Kısıtlılık Günlük yaşam aktivitelerinde kayıp Yürümede kısıtlanma İleri yaşta dizabilite veya özürlülük nedeni Eklem replasman cerrahisinin başta gelen edenidir Osteoartritin Özellikleri Kas-İskelet Sisteminin hastalığıdır, sistemik tutulum göstermez Sinoviyal eklemlerin noninflamatuvar hastalığıdır Hastalık seyrinde eklem ankilozu gelişmez Osteoartrit Klasifikasyonu Primer OA Etiyoloji bilinmiyor Sekonder OA Etiyoloji belli Yaş Primer OA > 40 yaş Doğru ilişki OA yaşlanma süreci midir? Primer OA Risk Faktörleri Yaş Cinsiyet Obezite Genetik Travma (günlük yaşam) Sekonder Ostoartrit Travma Geçirilmiş eklem hastalıkları; DKÇ, varum, valgum deformiteleri Enfeksiyon: Septik artrit, Brusella, Tb Enflamatuvar hastalık: RA, AS Metabolik: Gut Hematolojik: Hemofili A Endokrin: DM OA Etiyolojisi Kıkırdak özelliklerinde değişme; enfeksiyon- enflamasyon Biyomekanik sorunlar BİYOMEKANİK KIKIRDAK Primer OA Morfolojisi Osteoartrit El Tutulumu Eklem Kıkırdağının Yapısı Kolajen (Tip 2) Proteoglikan - Hiyaluronik asit - Glikozamin Su Kondrosit Rejenerasyon ve Dejenerasyon OA Patolojisi Fibrilasyon Eburnasyon Osteofit Subkondral kist Laboratuvar Bulguları OA için tan koydurucu laboratuvar bulguları yoktur Laboratuvar değerlendirme ayırıcı tanı için yapılır OA Radiyolojik Bulguları Eklem aralığında daralma (kıkırdak aşınması) Subkondral (paraartiküler) skleroz Osteofit (en özel) Kemik kistleri Osteoartritte Radiyolojik Derecelendirme Evre 1 Evre 1 Evre 1 Evre 1 Normal Hafif Orta İleri Kellgren Lawrence Sınıflandırması Osteoartrit Tanısı Klinik Bulgular Eklem ağrısı + Radiyolojik Bulgular Osteofit OA Klinik Belirti Ve Bulguları Eklem ağrısı – mekanik/ dejeneratif İnaktivite tutukluğu < 30 dakika EHA kısıtlanması – ileri dönem Deformite – GYA kısıtlanması Diz Ekleminin OA (Gonartroz) Obez kadınlarda daha yaygın 50 yaş üzerinde prevalansı artar Eklem sertliği <30 dakika Mekanik ağrı Fizik muayenede krepitus Presyonla ağrı EHA ağrılı EHA kısıtlanması ileri dönemde (önce ekstansiyon) Laboratuvar bulguları normal sınırlarda Genu Valgum - Ortoz OA Radiyolojik Bulguları Evre 1 - 4? OA Radiyolojik Bulgular Diz Eklemi OA - Radiyoloji Kalça Eklemi Osteoartriti Koksartroz Erkeklerde ve >40 yaşında daha yaygın Eklem sertliği Kalça, gluteal ve kasık bölgede ağrı dize kadar yayılma (N obturatorius) Mekanik ağrı Yürüme fonksiyonunda kısıtlanma<1000m Kalça Eklemi Osteoartriti Koksartroz Fizik Muayene: Antaljik topallama EHA kısıtlanması (önce internal rotasyon) Ağrılı EHA Trendelenburg testi pozitifleşebilir Bacak uzunluğu farkı değerlendirilir Laboratuvar bulguları normal sınırlardadır Kalçanın Biyomekanik Değerlendirmesi (kg/cm2) Kalça OA - Radyoloji Periferik Eklem OA El Ayak OA Etiyopatogenez Yaş Cinsiyet Biomekanik Biokimyasal Genetik Diğer faktörler OA OA Etyopatogenezi Kıkırdak fonksiyon bozukluğu -Kondrosit 1- Degradatif enzimler (metalloproteaz) 2- İnhibitörleri ile Yapım / yıkım dengededir - İL-1 - Degradatif enzimler + sinoviyal enflamasyon - kıkırdak yıkımı OA Patogenez Sitokinler - İL-1 - İL- 6 - TNF Hücre yıkımı Membran Fosfolipitleri Araşidonik asit (Enflamasyon) COX 1 - COX2 OA Patogenezi Kıkırdak dejenerasyonunda interlökin–1 (İL-1) gibi sitokinlerin ve metaloproteazların rolü önemli Lokal büyüme faktörleri (transforming growth factor-TGF) ise osteofitlerin gelişiminde etkili OA Tedavisi Semptomatik tedavi Yapı modifiye edici tedavi Cerrahi tedavi Yapı Modifiye Edici Tedavi Hiyaluronik asit enjeksiyonu (HA) Glikoz amino glikan (GAG) OA’te Primer Koruma ? Düzenli egzersiz Kilo kontrolü Travmalardan korunma (Günlük) OA Tedavisinin Amaçları Ağrının azaltılması Eklem fonksiyonunun korunması ve düzeltilmesi Eğitim Farmakolojik Olmayan Tedavi Yöntemleri Hasta eğitimi Kilo kontrolü Fizik tedavi Yürüyüş Egzersizler Yürümeye yardımcı cihazlar Patella destekleri Uygun ayakkabı Lateral-kama tabanlık (genu varum için) Eklem ve enerji korunması teknikleri OA Farmakolojik Tedavi Oral Sistemik Medikal Ajanlar - Analjezik (asetaminofen) - NSAİD - Opioid analjezik İntraartiküler Ajanlar - Hiyaluronik asit - Glikokortikoid (efüzyon) Topikal Ajanlar El OA – İstirahat Ateli OA’in Semptomatik Tedavisi Eklem yükünün azaltılması - Kilo kontrolü - Splint - Baston Egzersiz: - Eklem hareket açıklığı - Yüzme - Yürüyüş - Kuvvetlendirme Cerrahi Girişim Endikasyonları Şiddetli ve konzervatif tedavi yöntemlerine yanıtsız eklem ağrısı Günlük yaşam aktivitelerinin kısıtlanması; özürlülük Deformite, anatomik, biyomekanik bozukluklar, açısal deviyasyon, instabilite İnvazif Yöntemler Eklem lavajı Artroskopi Cerrahi Osteotomi Eklem replasmanı Gelecekte: Kıkırdak grefti, Genetik mühendislik vb. SORU - KATKILAR
