M. Meclisi B : 128 dileridir, % 4 ü sanayi kredileridir, % 2,2 isi de

M. Meclisi
B : 128
dileridir, % 4 ü sanayi kredileridir, % 2,2 isi
de küçük sanayi, el sanatları ve esnafa aidolan
kredilerdir. Şu dağılım bile gösteriyor ki, kre­
diler bu haomııyla dahi oynıyabileceği rolden
daha az etkin bir rol oynamıştır. Çünkü yarı­
sından .fazlası üretime değil, ticarete giden
krediler olmuştur. Ve 1962 ile 1965 i mukayese
ettiğimiz zaman toplam krediler arasında tica­
ri kredilerin payının yükselmekte olduğunu,
1962 de % 49 iken 1965 te % 54,8 e yükseldiğini
görüyoruz.
Bu ticari kredilere baktığımız zaman diğer
gözümüze çarpan 'bir nokta ticari kredilerin
büyük payının dış ticarete gittiğidir. Duş tica­
retten geri kalan ticari krediler de büyük tüc­
carlara büyük meblâğlar halinde gitmektedir.
ıŞimdi dış ticaret, bilindiği gibi, kalkınma
ile yakından ilgili bir konudur. Çünkü, dış ti­
caret ihaıcmı bir taraftan kalkınma için gerekli
finansmanı, dövizleri temin edecektir, diğer
taraftan dış ticaret hacmi yine kalkınma için
gerekli yatırım maddelerinin ve 'hammaddele­
rin ithalini mümkün kılacaktır. Oysa, yine plân­
da verili en rakamlara göre dış ticaret kalkın­
mamızda oynaması gereken olumlu rolü o l a ­
mamaktadır. Gayrisâfi millî hâsıla Birinci
Plân döneminde % 29,5 arttığı halde, dış tica­
ret hacmi yaklaşık olarak % 21 nisbetinde art­
mıştır. Plânda gayet açıkça da belirtiliyor ki,
bundan dolayı dış ticaret kalkınmada sürükle­
yici bir rol oynıyaeağına sınırlayıcı bir rol oy­
namıştır ve kalkınmamız üzerinde tutucu bir
etki yapmıştır. Yine plânda belirtiliyor ki, dış
ticaretteki bu tutucu, geriletici eğilim, yalnız
son yıllara, Birinci Plân dönemine has bir hâ­
dise de değildir, eskiden beri dış ticaretimiz
hep bu eğilimi göstermektedir. O kadar ki,
1953 teki dış ticaret hacmi ancak 1964 te aşı­
labilmiştir ve 1966 da 1953 ü aşma nisbeti de
ancak % 28 oranında olmuştur. Yani demek ki
dış ticaretimizde birtakım köklü sebepler var ki,
bu, dış ticaret hacmini kalkınmamız üzerinde
geriletici ve tutucu bir rol oynamaya, bir .etki
göstermeye sevk ediyor.
Diğer taraftan dış ticaret hacmi kalkınma­
mız için gerekli olan yatırım malları ve ham­
madde ithaline de müsaade vermemektedir.
Şimdi, demek ki, kredi bacmmda yarıdan faz­
la payın ticarete gitmesi, bu ticari krediler
arasında da yine aslan payının dış ticarete git-
— 627
29 . 6 . 1967
0:2
mesi ve milyonlara varan bu kredilerle çok ufak
bir grupun milyonlara varan özel kazan/ç, gelir
sağlamaları, memleket ekonomisi üzerinde tutu­
cu ve önleyici bir tesir göstermektedir. Hem
milyarlarca krediyi alıyorlar, hem özel gelirle­
ri bakımından milyonlarca kazanç sağlıyorlar,
hem de memleketin kalkınmasında oynamaları
gerekli olan olumlu ırolü oynamıyorlar.
Dış ticaret hacminin bu durumunun ve kre­
dilerin böyle olumulu ışekilde kullanılmayışının
yine krediler bakımından bir başka olumsuz
sonucu oluyor; o da şudur : Dış ticaret hacmi
kalkınmamızı finanse etmeye yetmediği için dış
borçlanmalara gitmek mecburiyetinde kalıyo­
ruz. Dış1 borçlanmaların, tüm borıçlanmalar
arasındaki payı yüzdesi düşüyor, ama miktar
olarak bu borçlanmalar düşmüyor, bilâkis ar­
tıyor ve bu dış borçların ekonomimiz üstünde
tesirine konuşmamın sonunda kısaca temas ede­
ceğim.
Dış ticaret hacminin ve onu destekliyen kre­
di politikasının memleket kalkınması bakımın­
dan bu kadar zararlı rol oynaması gösteriyor
ki, bu alanda köklü tedbirlerin alınması lâzım­
dır. Partimiz dış ticaretin bu önemli rolünün
bilincine varmış olduğu içindir ki, tedbir ola­
rak programına dış ticaretin devletleştirilmesi
maddesini koymuştur. Elbette ki bugünkü özel
sektörcü iktidardan dış ticareti devletleştirme­
sini bekliyemeyiz. Ama hiç değilse dış ticare­
ti daha sıkı bir ışekilde Devletin denetimi altı­
na alacak ve oraya akıtılan kredilerin daha
olumlu bir şekilde kullanılmasını sağlıyacak
tedbirler almasını isteyebiliriz. Halbuki yine
İkinci Beş Yıllık Plânda açıkça belirtiliyor ki,
ihracatı teşvik için alman tedbirler maalesef
gereği gibi uygulanamamış ve istenilen sonuç­
ları vermemiştir. Meselâ plânda deniliyor ki,
teşvik tedbirlerinden ancak bu usul ve muame­
lelerden haberdar olan küçük bir grup faydalan­
maktadır. Teşvik tedbirleri birçok hallerde teş­
vik tedbiri olmaktan çıkıp, bir mükâfatlandır­
ma niteliğini almaktadır ve yine plânda belirti­
liyor ki, Birinci Beş Yıllık Plânda öngörülmüş
olan terbirlere rağmen ithalâtın, yatırım için
gerekli malların ithaline inhisar etmesi sağlana­
mamış ve spekülatif mahiyetteki ithalât önle­
nememiştir.
.Sanayie ayrılan kredilerin, ticarete ayrılan
kredilere mis'betle çok küçük olduğuna işaret