finlandiya
advertisement
İSTANBUL TİCARET ODASI Yayın No: 1987/17 Ülke Etüdien Dizisi No; 33 FİNLANDİYA İSTANBUL-1987 LEBİB YALKIN YAYIMLARI VE BASIM İSLERİ A. um T e l : 152 11 00 / 5 Hat İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ BİRİNCİ KISIM GENEL BİLGİLER ı. COĞRAFİ VE DEMOGRAFİK YAPI 1 II. SİYASAL TARİH V E SİYASAL SİSTEM 2 m. EKONOMİ 3 A. B. C. D. Ekonomik Büyüme, Geçmişteki Seyri ve Geleceği Gayrı Safı Yurtiçi Hasıla : Yatırımlar Tarımsal ve Sınai Üretim 3 6 8 9 E. F. G. H. I. i. Turizm Ulaştırma ve Haberleşme Bankacılık Enflasyon Bütçe İstihdam 13 15 17 21 22 23 IV. DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER A. Ödemeler Bilançosu B. Dış Ticaret 1- İhracat 2- İthalat 25 25 26 29 31 ...... V. T Ü E K İ Y E ÎLE EKONOMİK İLİŞKİLER 1. Genel Durum 2. Ekonomik İlişkiler ve Gelişmeler A- İhracatımız B- İthalatımız 35 35 35 37 40 İKİNCİ KISIM DIŞ TİCARETE İLİŞKİN BİLGİLER I. A. B. C. D. E. DIŞ TİCARET MEVZUATI Ticari Belgeler Kambiyo Kontrolü İthalat Tarife Sistemi İhracat II. A. B. C. TEŞVİK MEVZUATI Bölgesel Teşvikler Bölgesel Kalkınma Fonu (KERA) Diğer Teşvikler m. A. B. C. D. Y A B A N C I SERMAYE Finlandiya'da Temsilcilik Açma Özel İş Kurma Şube Açma Sermaye Transferleri 43 43 43 44 47 48 49 50 ..51 51 52 53 54 55 55 - Ill ÜÇÜNCÜ KıSıM Z I Y A R E T Ç I L E R IÇIN Y A R A R L I B İ L G İ L E R L Ü L K E Y E GİRİŞ 59 A. Vize 59 B. Sağlık Koşulları 59 C. Gümrük Koşulları D. Para Birimi 59 60 E. Ülkeye Ulaşım 60 IL ÜLKEDE İ K Â M E T A. B. C. D. E. F. G. oteller İş Görüşmeleri Giyim Şehiriçi Ulaşım Haberleşme Çalışma Saatleri Resmi Tatil ve Bayramlar 61 62 63 63 63 64 65 H. L i. J. Yerel Zaman Elektrik, Su Basın Reklam Acentaları 65 65 66 67 IIL FUARLAR 67 ıV. FAYDALı ADRESLER 68 EKLER 71 V. eı ÖNSÖZ Odamız uzun bir süredir dış ülkelerle ticari ilişkilerimi­ zi geliştirmek için özellikle ihracatçı üyelerimizin yararlan­ maları amacıyla ''Ülke Etüdleri Dizisi" kapsamında seri etüdler yapmaktadır. Bu defa, Kuzey ülkelerinden Finlandiya Etüdü düzen­ lenmiştir. İnceleme Finlandiya ekonomisine ait genel bilgi­ leri, ülkenin dış ticaret ilişkilerine ve mevzuatına ilişkin bilgileri ve ülkeyi ziyaret edecekler için gerekli pratik bil­ gileri içermektedir. İhracatçılarımıza ve diğer ilgililere faydalı olacağına inandığımız bu etüdü hazırlayan Odamız elemanlarından HÜLYA DURMAZ'a teşekkürlerimi sunarım. Dr. İsmail Özaslan Genel Sekreter G E N E L I L G I L I - COĞRAFİ V E DEMOGRAFİK YAPI Finlandiya, İskandinav yarımadasının doğusunda yer al­ maktadır. Kuzey'den Norveç, kuzey-batıdan İsveç ve doğu­ dan SSCB'ye komşudur. Avrupa'nın 5. büyük ülkesi olan Finlandiya'nın yüzölçümü 337.030 Km^ dir. Ülke topraklarının % 69'unu ormanlar, % 9.4'ünü içsu1ar, % 8'ini ekilebilir alanlar, % 13.6'sını ise diğer alanlar kaplamaktadır. Görüldüğü gibi ülkenin tarıma elverişli ara­ zisi pek az olup, ormana dayalı iş kolları için önemli bir ham­ madde kaynağına sahiptir. Ülkenin başkenti Helsinki'dir ve diğer önemli şehirleri arasında Tampere, Turku, Espo ve Vantaa sayılabilir. 1985 tahminine göre 4.91 milyon olarak hesaplanan ülke nüfu­ sunun % 60'ı, şehirlerde, % 40'ı ise kırsal kesimde yaşamak­ tadır. Nüfusun yoğunluğu km^ye 15.8 kişidir. Finlandiya'da kışlar oldukça soğuk yazlar ise ılık geç­ mektedir. Helsinki'de 5°C olan yıllık ortalama sıcaklık, Ku­ zey kesimlerde -4°C'yi bulmaktadır. Resmi dil olarak Fin'ce ve İsveç'çe konuşulmaktadır. (% 93.5 Fince, % 6.3 İsveç'çe) En çok konuşulan yabancı diller İngilizce ve Almanca'dır. Halkın % 89'u Lutheran Kilisesi­ ne, % l'i ise Rum Ortodoks Kilisesine bağlı olup Methodist, Yahudi ve Müslüman gruplar da yaşamaktadır. ıı SIYASAL TARIH VE SIYASAL SISTEM Finler, tarihi çağların başlarında Batı Asya'dan buraya göç ederek yerli halk olan Lapları kuzeye doğru sürmüşler­ dir. 12. yüzyıldan itibaren İsveç'in yönetimine girmiş olan ülke, 1809 yılında İsveç tarafından Rus Çarlığı'na bırakıl­ mıştır. Bir yüzyıldan uzun bir süre otonom bölge olarak kal­ mış, 1917 Rus ihtilali sırasında bağımsızlığını ilan etmiştir. Kısa süren bir iç savaşın ardından, 1889 da demokratik bir anayasa hazırlanmıştır. Rusya'da iktidar olan Sovyet Re­ jimi Finlandiya'nın kontrolünü tekrar elde etmek istemiş, ancak 1920'de bağımsızlığını tanımıştır. SSCB'nin ülkede talep ettiği üsler nedeniyle çıkan sa­ vaş sonucu Fin topraklarının bir bölümü SSCB'ye bırakıl­ mıştır. Daha sonra, Almanların yardımıyla SSCB'ye karşı savaşa giren Finlandiya, 1948'te Fin-Sovyet Dostluk, İşbir­ liği ve Karşılıklı Yardım Paktı'nı imzalamıştır. Bu pakt ha­ len yürürlükte olup 1990'a kadar uzatılmış bulunmaktadır. Finlandiya parlamenter demokrasi ile yönetilen bir Cum­ huriyettir. 200 üyeye sahip ve Eduskunta olarak anılan tek meclisli bir parlamento genel ve eşit oy ilkesine göre seçil­ mektedir. Seçmen yaşı 18'dir. Yürütme yetkisi Eduskunta'dan sorumlu olan hüküme­ tin elindedir. Cumhurbaşkanı devletin başıdır ve 6 yıllık süre için parti listelerinden seçilen 301 kişilik Seçmenler Kuru­ lunca seçilir. Dış işlerinde, yeni bir hükümet oluşturulma­ sında ve parlamentonun dağıtılmasında (Eduskunta'da partilerin çoğunluğuna dayanarak) Cumhurbaşkanı doğru­ dan yetki sahibidir. Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka ve İzlanda'mnda üyesi olduğu Nordic CounciFa üyedir. 1969'dan beri OECD tam üyesi olup 1973'te Avrupa Topluluğu ile Serbest Tica­ ret Anlaşmasını imzalamıştır. Ayrıca, 1 Ocak 1986'da Av­ rupa Serbest Ticaret Birliği'nin (EFTA) tam üyesi olmuştur. III - EKONOMIK YAPı A — E k o n o m i k B ü y ü m e , Geçmişteki Seyri ve Geleceği Ekonomik Sistem, özel mülkiyet ve serbest teşebbüs üze­ rine dayalıdır. Ancak, Batı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi devletin iktisadi gelişmeyi düzenlemede hayati etkisi var­ dır. Bunun dışında, yalnızca alkollü içkilerin üretimi, itha­ li ve satışında devlet tekeli vardır. Devlet bazı ticari şirketleri kontrol etmekte ancak bunların ticari şekilde yö­ netilmeleri ve kâr sağlamaları beklenmektedir. Finlandiya, 11. Dünya Savaşından sonra hızlı bir deği­ şim sürecine girmiştir. Bu değişim tarımdan imalat sana­ yiine, ormana dayalı endüstrilerden metal ve makina sanayiine doğru geçiş şeklinde olmuştur. Aynı zamanda, iş gücü geleneksel sektörlerden hizmet sektörüne ve yeni ima­ lat sanayilerine kaymıştır. Ekonominin yeniden şekillendi­ rilmesinde, 1948'de Ruslarla imzalanan Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması önemli bir yere sahiptir. Büyük ölçüde dış ticarete bağımlı olan Fin ekonomisi­ nin geçmiş yıllardaki istikrarlı büyüme hızlarının arkasın- daki itici güç ticarettir. Mal ve hizmet ihracatından sağlanan gelir, GSYH'mn yaklaşık % 3 0 l u k bir bölümünü oluştur­ maktadır. Finlandiya ekonomisinde, 1975-1977 döneminden son­ ra görülen hızlı gelişme, 1979 ve 1980 yıllarında Ödemeler Dengesi ile GSMH üzerinde artışlara neden olmuş ancak 1981 ve 1982 yıllarında ekonomistlerin uluslararası pazar­ lardaki krize bağladıkları bir durgunluk dönemi başlamış­ tır. Ekonomide görülen durgunluk üzerine 1982 yılında bir dizi mali ve iktisadi tedbirlere başvurulmuştur. Bu tedbir­ lerin en önemlilerini % lO'nu bulan devalüasyon ile satış ver­ gilerinde ve sosyal güvenlik kesintilerinde yapılan indirimler teşkil etmektedir. 1983 yılında ise bu tedbirlere ek olarak Dış istikraza baş­ vurularak ekonominin iyileştirilmesine çalışılmış ve ayrı­ ca ülke içinde sorun haline gelen % 9 civarındaki enflasyonunun aşağılara çekilmesini teminen sıkı para po­ litikası uygulanmıştır. Bu tedbirler ekonominin hareketlenmesine neden olmuş ancak bazı sektörlerde olumsuz etkiler görülmüştür. Örne­ ğin Finlandiya 1983 yılında orman ürünleri dış pazarını kay­ betmiş, 1982 d e v a l ü a s y o n u n u n orman ürünlerini ucuzlatması sonucu, üreticilerin düşük fiyattan ihracat yap­ mak istemedikleri görülmüştür. Sıkı para politikası yardımıyla, ithal ve ihraç maddele­ rinde % 7'yi, tüketim maddelerinde % 8.4'ü geçmeyen fiyat artışları ile enflasyonla mücadelede kısmen başarılı olun­ muştur. 1985'te % 5.9 olarak gerçekleşen enflasyonunu 1986 yılı sonunda % 3.3'e çekilmiştir. Ekonomide ki bu olumlu gelişmelere karşılık 1980 yı­ lında % 4.7 olan işsizlik oranı 1984'te % 6.1, 1985'te ise % 6.3 olmuştur. Prodüktivite artış nispetlerinin son yıllarda giderek yük­ selme gösterdiği Finlandiya'da, ekonominin 1985 yılı pro­ düktivite artış oranı % 3.5 olmuştur. Sonuç olarak, bugün sağlıklı bir yapıya kavuşmuş olan Finlandiya ekonomisi üzerinde etkili olmuş başlıca olayla­ rı aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz: a) Finlandiya ekonomisinde önemli bir yere sahip olan dış ticaretin özellikle ihracatın, dış talepteki değişiklikler­ den etkilenmiş olması. b) Enflasyonla mücadele politikasının, dış etkenlerinde tesiriyle yatırımlarda durgunluk ve işsizlik yaratması ve bu­ nun sonucu 1982 yılı sonunda bir dizi mali ve iktisadi ted­ birlerinden alınması. c) 1982 yılında alman ekonomik tedbirlerin sonucu ola­ rak sınai üretimde meydana gelen artış. Vasıflı işgücüne sahip olan Finlandiya, kaydettiği tek­ nolojik ilerleme ve yüksek yatırım seviyesi ile istikrarlı bü­ yümesini devam ettirecek kapasitede bir ülke olarak görülmektedir. B — Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1981 yılı sonunda uluslararası ticarette meydana gelen durgunluktan Fin ekonomisi de etkilenmiş, dış talepteki azalma yatırımları da azaltmıştır. Diğer bir deyişle, önemli ihraç maddelerindeki dış talep azalması, tüm sektörlerde özellikle sanayi ve inşaat sektörlerinde olumsuz etki yapmıştır.Fakat 1985'e kadar geçen 4 yıllık süre içinde daha önceleri ekonomide etkili olan dalgalanmalar eski önemini kaybetmeye başlamış, uluslararası ticari ilişkilerin canlan­ ması ve alman iktisadi önlemlerin de etkisiyle ekonomide olumlu gelişmeler olmuştur. 1985 yılında toplam sanayi üretiminde % 4'lük büyü­ me kaydedilmiş bu artışta en fazla paya metal ve makina sanayi ile elektrik üretimi ve madencilik sektörü sahip ol­ muştur. 1986 yılının ilk yarısında düşüş kaydeden imalat sanayi üretiminin 1987 yılında artacağı tahmin edil­ mektedir. Üretim düşüşü kaydedilen diğer sökterlerden biri de or­ man sanayiidir. 1986'nın ilk yarısındaki üretim miktarı 1985'in aynı dönemine kıyasla % 4 düşmüş, ancak bu du­ rumda ihracatçıların fiyat indirimini önlemek için yaptık­ ları grevlerin payı olmuştur. Ekonomide önemli bir paya sahip olan kağıt sanayiinde de, 1986 yılı ilk yarısında üretimde % 5'lik bir düşme kay­ dedilmiştir. Ancak 1987 yılında, genel olarak orman sana­ yiinde kapasite kullanım oranının artması ve üretimde iyileşme beklenmektedir. Aşağıdaki tablo da, 1980 fiyatlarıyla, GSYH'nm sektör­ ler itibariyle dağılımı gösterilmiştir. (1980 yılı itibariyle 1 ABD Doları = 3.730 Fmk) -TABLO:1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA'NIN SEYRİ (Piyasa fiyatlarıyla milyon Fmk) Cari Fiyatlarla Sabit "(1980) Reel değişim % Kişi basma GSMH 1981 1982 1983 1984 218.455 196.028 1.8 245.17 201.831 3 .0 274.436 207.752 2 .9 1985 307.713 213.448 2 .7 335.394 219.638 2 .9 1986* 358.024 224.030 2 .0 Cari fiyatlarla 45.511 50.793 56.517 63.033 68.417 Sabit "(1980) 40.839 41.813 42.783 43.721 44.806 45.544 1 .4 2 .4 2 .3 2 .2 2 .5 1 .6 Reel değişim 7c (*) Geçici rakamlar Kaynak : EIU Country Profile Finland 1987-88 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nm nispi payları itibariyle, sek­ törlere göre dağılımı da Tablo 2'de sunulmuştur. TABLO : 2SEKTÖRLER İTİBARİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (Yüzde Paylar olarak) Tarım ve ormancılık İmalat, madencilik ve taşocakçılığı Elektrik, havagazı ve su İnşaat Ulaştırma haberleşme Ticaret Merkezi ve yerel kamu hizmetleri Diğer faaliyetler 1980 1983* 1984* 11.1 30.5 3.4 8.4 7.4 9.1 7.5 25.5 2.5 7.1 7.1 8.9 7.5 34.0 7.5 25.7 2.6 6.6 7.2 8.8 7.4 34.1 — (*) Geçici rakamlar. Kaynak : Country Profile Finland 1986-87 (Bulletin of Statistics) C — Yatırımlar Fin ekonomisinin yatırım eğilimi 1970'lerin ortaların­ dan itibaren düşmeye başlamıştır. Fakat sabit yatırımların GSMH'ya oranı halen OECD ortalamasının üzerinde olarak % 3-4 civarındadır. 1986 yılında inşaat sektöründe görülen işçi-işveren ara­ sındaki sorunlar sabit sermaye yatırımı seviyesinin düşük kalmasına neden olmuştur. Bu durumun bertaraf edilmesi, aynı zamanda yurtiçi faiz oranlarının normal bir seviyeye ulaştırılmasına bağlı bulunmakta olduğu ifade edilmektedir. Tarımda 1986 yılı katma değer oranı 1980-81 yıllarının rekor seviyesine oranla oldukça aşağıya düşmüştür. Bu de­ ğişim, yatırım maliyetleriyle tarımdaki kredi borçluluğu ora­ nının artışına bağlı olmuştur. B o r ç l u l u ğ u n hızla düşürülmemesi halinde tarımdaki yatırım oranı düşük kal­ maya devam edecektir. İmalat sanayi yatırımlarında 1985 yılı itibariyle artış kaydedilmiştir. Bunun nedeni Kamu iktisadi Teşekkülleri yatırımlarında kaydedilen % 50lik artış olmuştur. Buna kar­ şılık özel şirketlerin yatırım isteği yüksek faiz oranlarına bağlı olarak artış göstermemiştir. Sonuç olarak imalat sa­ nayiinde özel şirketlerin yatırım hacimleri 1980'lerin baş­ larındaki seviyede kalmıştır. TABLO : 7 EKONOMİK F A A U Y E T L E R İTİBARİYLE SABİT YATIRIMLAR 1985 1983 1984 % Payı Tarım ve ormancılık İmalat, vs. Elektrik, havagazı ve su Toptan ve parekende ticaret. restorant ve oteller İkâmet mülkiyeti Diğerleri (1) 1985* 1986** % Değişim 8.0 16.6 5.2 -1.6 -3.3 -13.7 -4.9 2.6 -6.0 -0.9 9.4 10.6 1 i/2 7 10 7.1 26.7 36.4 32.7 -0.2 14.1 -10.1 -2,6 -0.2 4.8 -2.9 4.2 2 -4 1 1/2 (1) Başlıca özel sektör ve genel kamu hizmetleri Kaynak : Economics Department, Ministry of Finance Economic Survey 1986 D — Tarımsal ve Sınai Üretim 1. Tarım, Orman ve Hayvancılık İklim şartlarımn bir sonucu olarak, Finlandiya'nın eki­ lebilir arazi miktarı toplam arazinin sadece % 8'ini oluştur­ maktadır. 423.570 Km^). En zengin araziler ülkenin güney ve güneybatısında yeralmaktadır. Ancak çevre koşulları tarımdan çok çiftlik hay­ vancılığına imkân vermektedir. Nitekim, çiftlik hayvanı yetiştiriciliğinden, toplam çiftlik gelirlerinin % 70'i sağlan­ maktadır. Hayvancılıkta, domuz, sığır ve dana yetiştiricili- ği ile yumurta ve süt üretimi önemli bir yer tutmaktadır. Tarlaların küçük boyutlarda olması nedeniyle tarımda makinalaşma ekonomik olinamaktadır. Tarımsal üretim miktarı 1985 yılı itibariyle % 7.5 ora­ nında azalmıştır. 1986 yılında da kısıtlayıcı önlemlerin et­ kisiyle % 3 azaldığı tahmin edilmektedir. Ekonominin dayanağı olarak nitelendirilen ormancılıkta ise 1985 üretimi % 3.5 oranında artış göstermiştir. Orman ürünleri arasında bıçkı, kontraplak vb. tahtalar, kağıt ha­ muru, kağıt, kağıt tabakası önemli bir yer tutmaktadır. 1983 itibariyle, orman ürünleri, gayri safi sanayi üretiminin 1/5'ini oluşturmaktadır. Üretimin % 80'ine yakın bir bölü­ mü ihraç edilmektedir. Bugünkü orman sanayi hacmi 1950'lerin 4 katma ulaşmış bulunmaktadır. TABLO : 4 BAŞLICA TARIMSAL ÜRÜNLER (1000 Ton) 1979-81 1983 1984 Buğday Arpa Çavdar Yulaf Patates Şeker pancarı 267 1421 88 1183 629 760 550 1764 116 1407 804 955 478 1715 92 1321 745 823 Kaynak : FAO Production Yearbook 1985 Vol. 39 1985 472 1854 72 1218 708 739 TABLO:5 BAŞLICA H A Y V A N S A L ÜRÜNLER (000 Ton) 1982 Toplanı et (sığır, domuz eti) Süt^ Tereyağ Peynir Yumurta 319.4 2.858 69.9 74.1 79.9 1983 1984 1985 1986 316 2.943 84.0 72.0 82.2 316 2.935 80.0 75.9 86.7 319 2.808 72.5 79.1 85.4 321 2.803 - 81.4 Kaynak : EîU Country Profile, Finland 1987 - 88 a .Milyon Litre 2. Sınai Üretim Finlandiya'mn büyük ölçüde dış ticarete yönelik bir eko­ nomiye sahip olması ve gelişmenin, sınai üretim ve sınai ürünler ihracatındaki artışa bağlı olması nedeniyle, mali­ ye ve ekonomi politikasında en büyük ağırlık sınai üretimi arttırmaya yöneliktir. İmalat sanayilerinin bir çoğu güney ve batı kıyılarında­ ki Helsinki, Turku, Rauma ve Pori gibi şehirlerde yoğun­ laşmış bulunmaktadır. Ağaç işleme, kağıt hamuru ve kağıt imalathaneleri ha­ len sanayinin belkemiği olup Finlandiya'nın geleneksel ih­ racatçılarını oluşturmaktadır. II. Dünya Savaşından sonra, SSCB'nin imalat aletleri ve gemi onarım taleplerini karşılayabilmek için makina sa­ nayii oldukça geliştirilmiştir. Yapılan ürünler yüksek stan­ dartlı olup. Batı pazarlarında oldukça talep görmektedir. Tekstil, giyim, gıda ve kimya endüstrilerinde de büyüme kaydedilmiştir. Orman ürünleri sanayi, ülkenin orta bölgelerinde yay­ gınlaşmış bulunmaktadır. Su yollarının taşımaya elverişli ol­ ması hammaddenin az masrafla imalathaneye taşınmasını sağlamaktadır. Aşağıdaki tabloda Finlandiya'nın sınai üretimi görülmektedir. — TABLO : 6 BAŞLICA SINAÎ MALLAR ÜRETİMİ (Birim belirtilmedikçe 000'ton) 1982 1983 1984 5.822 Biçilmiş kereste (000 m^) 537 Kontrplak ve kaplama (000 m ) 36 Mekanik kağıt hamuru 136 Komprime liften tahta 4.082 Toplam selüloz 5.752 Kağıt ve mukavva 1.907 Çimento 1.032 Sülfırik asid 1.510 Gübre 1.944 Pik demiri 2.414 Ham çelik 48.0 Bakır 12.3 Nikel 9.5 Seramik mutfak eşyaları 10.7 Pencere camı (000 m^) 7.045 519 31 137 4.387 6.293 1.969 1.315 1.738 1.900 2.416 55.4 15.0 9.9 9.7 Kaynak : Country Profile Finland 1986 - 87 * : Geçici rakamlar — 1985* — 7.234 — 551 34 37 128 — 4.771 — 4.771 1.645 1.418 1.439 1.754 1.750 — 2.034 — 2.632 — 57.3 15.3 9.3 8.9 — 7.4 — Finlandiya sınırlı maden kaynaklarına sahiptir. Önem­ li sayılabilecek madenler arasında bakır yatakları (2 büyük ocak), pirit ve düşük dereceli fosforik cevheri bulunmakta­ dır. Ayrıca 1984 yılında yeni bir nikel ocağı üretime başla­ mıştır ve yılda 6.000 tonluk üretim yapması planlanmıştır. Rezervlerin 8 yıl yetecek ölçüde olduğu tahmin edilmektedir. Enerji ihtiyacının % 41'ini nükleer güçle karşılayan Fin­ landiya petrol, gaz yada kömür gibi enerji kaynaklarına sa­ hip değildir. Elektrik ihtiyacının % 30'unu ise sahip olduğu büyük hidroelektrik potansiyeli ile karşılamaktadır. SSCB'den ithal edilen petrol ve kömürle ihtiyacın geri ka­ lan bölümü karşılanmaktadır. E - Turizm Geniş ormanlara ve karasularına sahip olan Finlandi­ ya, tatil için elverişli manzaraları ve tenhalığı ile birçok zi­ yaretçiyi ülkeye çekmektedir. Ayrıca kış sporları için elverişli ve oldukça uzun süren kış mevsimi de ziyaretçile­ rin ilgisini çeken bir başka etkendir. Turistlerin çoğu İskandinav ülkelerinden. Federal Al­ manya'dan ve Sovyetler Birliği'nden gelmektedir. Finlan­ diya'ya gelen turist sayısından 1970'lerin başlarından itibaren büyük bir artış kaydedilmeye başlanmıştır. 1983 yıh turist gelirleri 2.485 milyon markka olan Fin­ landiya'da çeşitli ülkelerden gelen turistlerin geceleme sa­ yısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. TABLO : 7 ÜLKELER İTİBARİYLE GELEN TURİST SAYISI 1983 1984 1982 Ülke (Turistin) 51.499 46.481 255.136 36.767 169.833 563.497 75.024 245.001 104.067 150.011 55.017 58.842 277.889 44.140 166.007 540.861 79.824 245.766 108.073 157.477 2.024.681 2.060.562 Toplam Kaynak : Europe Year Book 1986 V.l 2.112.508 Danimarka Fransa Federal Almanya Hollanda Norveç İsveç İsviçre SSCB İngiltere ABD 49.356 50.753 269.726 36.078 174.181 628.088 70.020 227.770 96.078 114.480 1985 yılı itibariyle Finlandiya'nın yatak kapasitesi, otel motel ve tatil köyleri dahil 61.850 olarak saptanmıştır. (Otel: 581, Motel: 15.255, tatil köyleri: 372) Diğer taraftan yabancı ülkelere giden Finli turistlerin sayısı yaklaşık 2.7 milyon kişidir. Bu rakam ülke nüfusu­ nun yarısından fazlasıdır. 1984 yılı turizm gelirleri 2.724 milyon Fmk iken turizm giderleri 3.589 Fmk olarak hesap­ lanmıştır. 1986 yılında ise bu açık 2.350 milyon Fmk'a yük­ selmiştir. F — Ulaştırma ve Haberleşme Finlandiy a'daki uzun mesafeler ve sert iklim koşulları, ekonomik hayatta demiryolu ve hava taşımacılığına daha fazla önem verilmesi sonucunu doğurmuştur. 1984 yılında, ulaştırma ve haberleşme sektörünün GSYH içindeki payı yaklaşık % 7 olarak gerçekleşmiştir. 1984 yılı itibariyle, devletçe işletilen demiryolu ağı 6.069 km uzun­ luğunda olup bugün bu ağın % 20'si elektrik enerjisiyle ça­ lıştırılmaktadır. Bu oranın arttırılması yönünde çalışmalara devam edilmektedir. Kereste ve diğer orman ürünleri nakliyatında kullanı­ lan en yaygın metod, nehir, göl ve kanalların sağladığı ta­ şıma gücünden yararlanılması yoludur. En önemli kanal Saimaa kanalıdır. Havayolu taşımacılığı (yolcu ve yük olmak üzere) devlet kontrolü altında işletilen Finair ve Karair'de yoğunlaşmış bulunmaktadır. Helsinki'den hergün New York, Londra, Pa­ ris, Amsterdam, Brüksel, Zürih, Frankfurt, Hamburg, tüm İskandinav ülkeleri kentlerine ve Moskova'ya direkt uçuş yapılmaktadır. Milli havayolu Finair düzenli seferleriyle 20 yurtiçi ve 30 yabancı havaalımm birbirine bağlamaktadır. Finlandiya'ya havayoluyla taşman kargonun çoğu Ams­ terdam, Londra, Frankfurt, Manchester, New York ve Hamburg'tan gelmektedir. Ayrıca, Dusseldorf ve Frankfurt'tan, Manchester, Londra ve Stokcholm'den Helsinki'ye düzenli kargo seferleri mevcuttur. Fin ticaret filosunun ise 1985 yılı Mart sonu itibariyle brüt 2.049.913 ton kapasiteli 469 ticari gemisi mevcut bu­ lunmaktadır. TABLO:9 DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI 1981 Taşınan Yük (müyonton) Yolcu — km (mUyon) 29.8 1982 28.8 3.274 3.326 1983 29.3 3.339 1984 29.8 3.276 1985 30.8 3.224 Kaynak : EIU Country Profile 1987 - 88 Finland - T A B L O : 10 HAVA TAŞIMACILIĞI 1982 1983 Yolcu - km (milyon) 2.589 2.630 Yük ve posta (000 ton/Km) 66.867 77.274 Uçulan km (000) 37.089 36.581 1984 1985 2.696 2.940 79.409 84.305 36.959 - Kaynak : EIU, Country Profile 1986 - 87 Finland. Finlandiya'nın dış ticareti genellikle deniz yoluyla yü­ rütülmektedir. 23 liman arasından güneydeki Helsinki, Kotka, Turku ve Pon limanları toplam ithalatın 2/3 sini karşılamaktadır. İskandinav limanlarından hergün, Alman limanlarından haftada 1 olmak üzere Helsinki ve Turku'ya feribot seferleri yapılmaktadır, ingiliz ve Fin limanlarını bir­ birine bağlayan hızlı roro taşımacılığına verilen önem de gi­ derek artmaktadır. Hanko, Finlandiya'daki tek serbest limandır ancak Hel­ sinki, Turku, Oulu ve Loviisa limanları, serbest bölge ant­ repolarına sahiptir. Finlandiya'da, haberleşme alanında telefonun yeri çok büyük boyutlara ulaşmıştır. Kısmen devlet eliyle, kısmen özel şirketlerce yürütülen telefon hizmeti ağı içinde 2.654.652 telefon çalışmaktadır. Mobil telefon kullanıcıları arasında Finlandiya dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. 1985 yı­ lından bu yana özel ticari radyo yayınları serbest bırakıl­ mıştır. G — Bankacılık Merkez Bankası (Bank of Finland) Parlamento'nun so­ rumluluğu ve denetimi altında işlevlerini yürütmektedir. İç para piyasasını ve sermaye hareketlerini kontrolü altın­ da tutan Merkez Bankası ayrıca, bankaların para yatırıp çe­ kebildikleri bankalararası vadesiz mevduat piyasasını işletmektedir. Merkez Bankası para politikasının kilit nok­ tasını vadesiz mevduat oranları oluşturmaktadır. Bankala­ rın mevduat ve kredi faiz oranları Merkez Bankasının belirlediği taban oranına bağlanmıştır. Finlandiya'nın sıkı denetim altında yürütülen bankacı­ lık sistemi ve finans piyasaları yavaş yavaş idari kontrolden uzaklaştırılmaktadır. Bu kontrolsüzlüğe kredi faiz oranla­ rı tavanı da dahildir. Ortalama kredi faiz oranı üst sınırı­ nın, 1983 yılında serbest bırakılmasından bu yana, ticaret bankalarının % 30'una yakın bir bölümü daha az kontrole tabi kalmıştır. Piyasa mekanizmasından daha çok etkilenen bir bankacılık sistemine yöneliş, Merkez Bankasının para politikasını arz yönünden talep yönüne kaydırmasına neden olmuştur. Merkez Bankası uzun vadeli dış borçları ve yerli şirketlerin yurtdışında gerçekleştirdikleri yatırımları kont­ rol yoluyla para akımını yakından takip etmektedir. Ticaretin giderek uluslararası nitelik kazanmasıyla bir­ likte piyasadaki kontrollerin azaltılması, Finli bankalar ara­ sındaki rekabeti güçlendirmiş ve 1984 yılında banka mas­ raflarına ilişkin kartel bozulmuştur. Ancak faiz karteli ko­ runmuştur. Ülkedeki en önemli 5 ticaret bankasının isim ve adres­ leri aşağıda gösterilmiştir. — Kansallis - Osaki - Pankki (KOP) POB 10, Aleksanterinkatu 42,00101 Helsinki Tel: (90) 1631 Telex: 124412 — Suomen Yhdyspankki (Union Bank of Finland) Aleksanterinkatu 30, POB 368, 00101 Helsinki Tel: (90) 1651 Telex: 124407 — Helsingin Osakepankki (Bank of Helsinki) POB 110, Aleksanterinkatu 17, 00101 Helsinki Tel: (90) 16201 Telex: 124536 — Saastöpankkien Keskus - Osake - Pankki (Skopbank) (Central Bank of the Finnish Savings Banks) Mikonkatu 4, 00100 Helsinki Tel: (90) 17251 Telex: 122284 — Osuuspankien Keskuspankki (Okobank) (Central Bank of the Co - operative Banks of Finland) Arkadiankatu 23, 00101 Helsinki Tel: (90) 4041 Telex: 124714 Merkez Bankasının adresi ise şöyledir: Suomen Panklei (The Bank of Finland) POB 160, 00101 Helsinki Tel: (90) 1831 Telex: 121224 1982 yılından beri Citibank, Chase Manhattan ve Banque Indosuez gibi yabancı bankaların yerel şubelerine sa­ hip olan Finlandiya, Danimarka'dan sonra yabancı bankaların açılmasına izin veren ikinci Kuzey ülkesidir. Finlandiya'da ticaret bankaları, sanayiin tahsisinde es­ kiden beri önemli bir role sahip olmuşlardır. Bankalar ara­ sı rekabetin güçlendiği ortamda, tasarruf ve kooperatif bankaları, küçük ve orta büyüklükteki şirketlerin dikkat­ lerini ticaret bankalarından kendilerine çekmeye çalışmak­ tadırlar. Aşağıdaki tabloda dönem ortalamaları olarak faiz oran­ ları gösterilmiştir. ^ —TABLO : 10 • FAİZ ORANLARI (% olarak dönem ortalamaları) 1982 Taban oran* Ticaret bankaları kredi faiz oranlan Vadesiz Mevduat oranlan* Nakil rezerv ihtiyacı 1983 1984 1985 1986 8.81 9.00 9.50 9.04 7.42 9.33 11.64 3.1 9.56 15.37 4.3 10.49 16.53 5.4 10.41 13.37 5.6 9.08 13.43 4.8 * Merkez Bankasınca uygulanan oranlar. Kaynak : EIU, Country Profile 1987 - 88 Finland Merkez Bankası'mn uyguladığı sıkı para politikası so­ nucu vadesiz mevduat faiz oranı 1983 yılı Eylül'ünde % 18'e çıkmış ancak 1986 Mayıs'mda düşürülerek % 12,02'de tu­ tulmuştur. Taban oranı ise 1985 Şubat'mda % 9'a düşerek yıl içinde aynı seviyeyi korumuştur. Fakat 1986'nın ilk ya­ rısında tekrar % 7'ye düşmüştür. Ülkenin döviz rezervlerinde görülen düşüşü durdurmak amacıyla 1986 Haziran'mda Merkez Bankası yeni bir stra­ teji saptamıştır. Bu stratejinin içerdiği 3 ana unsur aşağıda açıklanmıştır: 1 — Vadesiz mevduat faiz oranları döviz rezervlerine bağ­ lanmıştır. Konvertibl döviz rezervleri düştüğü anda vadesiz mevduat faizleri yükselecek, rezervler yükseldiğinde ise dü­ şürülecektir. 2 — Bankaların uyguladığı ortalama kredi faiz oranla­ rına ilişkin düzenlemeler kaldırılmıştır. 3 — İmalat ve gemicilik şirketlerine, en az 5 yıllık süre için verilen dış krediler üzerindeki kontrol kaldırılarak, döviz kontrolleri daha liberal hale getirilmiştir. Bu stratejinin açıklanması, piyasalarda bir krizin sözkonusu olduğu imajını yaratmış ve devalüasyon olacağı yo­ lunda spekülasyona ve dışarı para akışına yolaçmıştır. 1986 yılı Ağustos ayında ise vadesiz mevduat faiz oranı % 40'a kadar yükselmiştir. Eylül başlarında tekrar normal seviye­ sine inmiş, kredi faiz oranı da % 15 olarak saptanmıştır. H — Enflasyon Enflasyonun aşağıya çekilmesi ve en azından rakip ül­ keler seviyesine indirilmesi amacıyla sıkı para politikası uy­ gulayan Finlandiya'da 1983 enflasyon oranı % 8.4, 1984 oranı ise 7.1 olarak gerçekleşmiştir. Ve nihayet 1985'te enf­ lasyon oranı % 5.9'a, 1986'da % 3.3'e inmiştir. 83 ve 84 oranıyle kıyaslandığında oldukça düşük olduğu görülen bu orana ulaşmada petrol fiyatlarında ve ithalat fiyatlarında meydana gelen düşüşün önemli ölçüde etkili olduğu söyle­ nebilir. Dış Ticaret Fiyatlarındaki düşüş, tüketici fiyat indeksindeki düşüşe neden olan başlıca faktör olmuştur ve yılın ikinci yarısında Tüketici fiyat indeksindeki artış sa­ dece % 1 civarında seyretmiştir. Gelirler seviyesindeki ar­ tış bunun tersine yavaş olarak düşmüştür. 1985'in sonunda OECD ülkeleri ile Finlandiya arasın­ daki enflasyon farkı tüketici fiyatları itibariyle hemen he­ men % 1 de kalmıştır. Ancak emek maliyetindeki büyük fark, Finlandiya aleyhine fiyat rekabetinin bozulmasına yol açmıştır. -TABLO : 11 FİYAT VE ÜCRETLERİN YILLAR İTİBARİYLE DEĞİŞİMİ (Yıllık ortalama değişim % olarak) 1981 1982 1983 1984 1985 12.0 12.6 9.3 10.6 8.4 10.4 7.1 9.4 5.9 8.1 11.9 7.1 5.0 5.7 4.1 Üretici fiyatları Kaynak : Bulletin of Statistics, Ministry of Finance. I — Bütçe 1985 yılı Bütçe gelirleri GSMH'nin % 2.6'sını, harcama­ lar ise % 28.7'sini oluşturmaktadır. TABLO : 12 BÜTÇE (Milyon Markkaa) 1982 1983 1984 Dolaysız Vergiler Dolayh Vergiler Sosyal güvenlik 17.160 35.023 1 19.565 36.713 21.894 43.967 Diğerleri 15.859 20.074 20.750 Toplam 68.043 76.353 86.611 11.266 9.325 5.935 12.824 12.627 6.785 13.756 14.535 7.156 Gelirler Giderler Eğitim Sosyal GüvenÜk Sağlık Tarım ve Ormancılık Ulaştırma ve Haberleşme Savunma Kamu borcu Diğer 8.912 6.439 4.154 4.580 17.397 7.394 7.131 4.543 6.558 19.329 8.026 7.405 4.866 9.224 20.780 Toplam 68.008 77.191 85.748 Kaynak : Europe Year Book. Sayfa 989. 1983 yılı içinde uygulanan tedbirlerin ardından 1986 yı­ lında mali politakalarda belirgin bir rahatlama yaratılmıştır. 1986 yılı Bütçesi'nde harcamaların % 9.2'lik bir artışla 100.600 Fmk.a ulaştığı tahmin edilmektedir. Sağlık ve eğitim hizmetlerinin ise toplam harcamaların % 40'ını teşkil etmesi öngörülmüştür. Ülkedeki genel dü­ şünce bütçenin rekabet gücünü daha fazla arttıracağı yo­ lundadır. Yukarıdaki tabloda Finlandiya bütçesinin 3 yıllık gelir ve gider rakamları gösterilmektedir. t — İstihdam 1979 yılından itibaren hizmet sektöründe meydana ge­ len büyüme istihdam alanında % 10 civarında bir artışı da beraberinde getirmiştir. Aynı dönemde işsizlik oranı nisbeten sabit kalmış ve 1985 yılında ortalama % 6.3 olarak kay­ dedilmiştir. Savaş sonrası dönemde, çalışmak üzere İsveç'e giden Fin­ li işçilerin göçü, sanayi sektöründeki gelişmelere ve vasıflı işgücü talebinin artmasına paralel olarak 1981 yılında ter­ sine dönmüştür. Nitekim 1986 yılı içinde net göç oranının sıfırlanacağı tahmin edilmektedir. Aşağıdaki tabloda sektörler itibariyle istihdamın dağı­ lım gösterilmektedir. T A B L O : 13 S E K T Ö R L E R İ T İ B A R Î Y L E İSTİHDAMIN DAĞILIMI Cooo) 1982 1983 1984 1985* TaruTi ve ormancılık Madencilik, imalat, temel hizmetler İnşaat Ticaret, restoranlar, oteller Ulaştırma, depolama, haberleşme Finans, sigorta vs. Hizmetler vs. 312 618 183 326 180 136 622 302 606 183 337 177 135 649 294 600 183 342 180 147 668 280 597 179 354 186 155 685 * Geçici rakamlar Kaynak : Country Profile 1986 ^ 87 Finland Son yıllarda işgücü verimliliği dikkate değer bir ölçüde artmış, yalnızca sanayi sökterinde bu artış % 4'e ulaşmış­ tır. İşgücü katılım oranı, uluslararası standartlara göre yük­ sek sayılabilecek bir rakam olan % 70'e varmaktadır. Buna rağmen özellikle sanayi ve inşaat alanında yeterli vasıflı işçi bulunmadığı yetkili makamlarca kabul edilmektedir. Ay­ rıca, diğer Batı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi uzun dönemli işsizlik ve özellikle genç işsizliği sürekli gündemde kalan bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Finlandiya'da yaz ve kış istihdam seviyeleri arasında bü­ yük farklılıklar olduğu görülmektedir. Bunun başlıca nedeni uzun ve zorlu geçen kış mevsiminin ulaşımı aksatması ve buna bağlı olarak orman sanayiinde kısmi bir durgunluk yaşanmasıdır. I V ~ DIŞ E K O N O M İ K İ L İ Ş K İ L E R A — Ödemeler Bilançosu Finlandiya'nın Ödemeler Bilançosunda dış ticaret den­ gesi (fob/fob) genellikle leyhte bakiye vermesine rağmen, hiz­ metler ve gelir hesaplarının verdiği aleyhte cari hesap açı­ ğına yol açmaktadır. 1985 yılı ticaret fazlası ile 1.5 milyar dolar tutarındaki net portföy yatırım akışı, aynı yıl dış rezervlerde 1 milyar dolarlık bir artışa yol açmıştır. Bu durum karşısında 1984 yılı sonu itibariyle 1.8 milyar dolar olan dış kamu borç tu­ tarı 1985 yılı sonunda ani bir düşüşle 1 milyar dolara in­ miştir. 1978 yılından bu yana aleyhte bakiye veren cari hesap dengesi ilk olarak 1984 yılında leyhte bakiye ver­ miştir. 1985 yılında ise ödemeler bilançosu tekrar 677 mil­ yon dolarlık bir cari hesap açığı ile sonuçlanmıştır. Finlandiya'nın 1980-85 önemi Ödemeler Bilançosuna iliş­ kin bilgilerin dökümü aşağıdaki tabloda sunulmuştur. TABLO : 14ÖDEMELER BİLANÇOSU ( M i l y o n A B D Doları) 1980 Mal ihracatı 1981 1982 1983 1984 14.070 13,970 13.041 12.172 14.727 -13.514 -12.753 -12.010 Ticaret Dengesi -658 456 288 162 Hi/.nıet ihracatı 3.264 3.548 H i z m e t ithalatı -3.893 Mal ithalatı - -4.261 -1 1985 13.087 13.520 1.593 -12.637 1.494 882 3.387 3.177 3.267 3.280 -4.292 -4.132 -4.590 -4.654 - 26 Transferler — -165 -122 116 -135 -144 -1.409 -373 -753 -936 5 -677 -102 -123 -236 -241 -360 -261 233 353 549 329 1.295 1.535 1.330 -242 681 464 980 -48 1.460 -12 994 552 1.915 228 161 -41 157 -103 -333 292 -79 264 -1.572 -185 Cari î ş l e n U e r Dengesi Doğrudan Portföy DiAer Yatırım Yatırımı Sermaye Girimi Sermaye lîşlemleri Dengesi N e t h a t a ve k a y ı p Re/.ervlerde d e ğ i l i m Kaynak : EIU - C o u n t r y Profile 1986 - 1.226 36 -1.058 8 7 F i n h ınd B - Dış Ticaret Fin ekonomisi büyük ölçüde dış ticarete bağımlı olup, geçmiş yıllardaki istikrarlı büyüme hızlarının arkasındaki itici güç ticarettir. Hammadde açısından yoksul olan Finlandiya, sanayii için gerekli olan hammaddenin büyük bir kısmını ithal et­ mek zorundadır. Aynı şekilde yiyecek maddelerinin çoğun­ luğunu ve yatırım malını da ithal etmek durumundadır. Bu ithalat, büyük ölçüde ülkenin ağaç, kağıt, metal ve makina sanayi ürünleri ihracından sağlanan gelirle karşılanmak­ tadır. Bu ürünlerin tümü 1985 yılı toplam ihracatının % '/c 67'sini oluşturmaktadır. Tablo 16'dan anlaşılacağı gibi 1984 yılı ticaret dengesi 6.2 milyar Fmk leyhte bakiye vermiştir. Bu değişikliğin ne­ deni hemen tüm sektörlerde kaydedilen ihracat patlaması olmuştur. Fakat 1985 yılında ithalattaki hızh artış ticaret hesabındaki leyhte bakiyenin 2.5 milyar Fmk'a düşmesine yol açmıştır. Batı ile olan ticaretin Finlandiya leyhine verdiği baki­ ye 1985 yılı içinde hızla düşerken Comecon ülkeleriyle ya­ pılan ticaret 1984 yılındaki açıktan sonra Finlandiya lehine bakiye vermiştir. Yine aynı yıl Sovyetler Birliği'ne yapılan ihracat artarken ABD ve AET'ye yapılan ihracatta düşme kaydedilmiştir. Finlandiya'nın en önemli ticaret ortağı olan Sovyetler Birliği ile yapılan ticaret karşılıklı bir alışveriş niteliğin­ dedir. Finlandiya aldığı petrol ve doğal gaza karşılık Sov­ yetlere makina teçhizatı satmaktadır. Aşağıdaki tabloda Finlandiya'nın ticaret yaptığı ülke­ ler gösterilmektedir. TABLO : 15" DIŞ TİCARETİN 1984 YILINDA ÜLKELER İTİBARİYLE DAĞILIMI (Milyon Fmk) ülkeler İthalat İhracat Sovyetler Birliği Batı Almanya İsveç İngiltere ABD Japonya Fransa İtalya HoUanda Norveç Danimarka Belçika İsviçre Polonya Avusturya S.Arabistan İran 17.274.0 10.385.8 9.194.1 5.758.3 3.734.0 4.165.6 2.362.8 2.347.6 2.047.1 1.557.4 1.821.0 1.445.1 1.230.3 1.159.0 838.2 959.8 341.2 15.397.0 7.757.8 9.961.5 9.737.7 6.614.5 1.036.1 3.188.0 1.715.8 2.865.5 3.663.3 3.297.7 1.193.9 1.006.4 213.2 593.1 485.7 457.8 486.7 61.2 182.2 678.3 Portekiz Türkiye İsrail İspanya 170.7 108.8 256.0 592.4 Kaynak : Helsinki Büyükelçiliği 1984 yılı Raporu 1984 : 1 $ - 6.01 Fmk Finlandiya'nın 1980 - 1985 yılları arasındaki dış ticaret dengesi aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Bu tabloda ih­ racat fiyatları, ithalat fiyatlarının yüzdesi olarak verilmiştir. TABLO:16 DİŞ TİCARETİN SEYRİ (Milyon F m k olarak) 1981 1980 52.795 58.250 İhracat, fob İthalat, cif - 1982 1983 1984 1985 60.308 61.269 63.026 64.751 69.692 71.528 80.904 74.682 84.028 81.520 -961 -1.725 -1.836 6.222 2.508 99 101 101 102 102 103 100 104 114 115 5.455 Ticaret hadleri* (1980-100) 100 İhracat hacmi (1980-100) 100 * İthal fiyatlannm yüzdesi olarak ihraç fiyatları Kaynak : EIU - Country Profile 1986 - 87 Finland 1. İhracat Finlandiya'nın başlıca ihraç kalemleri arasında ilk sı­ rayı ağaç, kağıt, metal ve makina sanayii ürünleri almak­ tadır. Bu dört ana grubun 1985 yılı toplam ihraç gelirlerindeki payı % 67 olmuştur. Fin dış ticaretinde önemli bir yere sahip olan SSCB'ne petrol karşılığı ihraç edilen kalemlerin hemen hemen yarı­ sı (4.1 milyar Fmk) makina ve ulaştırma teçhizatı ile gemi­ lerden oluşmaktadır. Bu ülkeye 1985 yılında satılan diğer önemli ihraç kalemleri ise kağıt ve kereste (3.2 milyar Fmk), muhtelif tüketici malları (2.6 milyar Fmk) ve kimyasallar­ dır (1.1 milyar Fmk). Ancak, giderek düşen petrol fiyatları karşısında Finlandiya'nın SSCB'ne yaptığı ihracatta hızlı bir düşüş kaydedilmiştir. Bu düşüşün 1987 yılında daha fazla hissedileceği tahmin edilmektedir. Aşağıdaki tabloda Finlandiya'nın maddeleri itibariyle ihracatı gösterilmektedir. TABLO : 17 BAŞLICA MADDELER İTİBARİYLE İHRACAT (Milyon Fmk) Kağıt sanayii ürünleri Metal eşya ve makina sanayii Ağaç sanayii Diğer maddeler Tarımsal ve diğer ana maddeler 1983 1984 1985 1986 19.327 20.211 6.944 21.487 23.573 22.988 7.145 24.323 25.030 24.412 6.728 25.179 24.613 26.117 6.947 22.442 1.723 2.865 2.678 2.478 Kaynak : EIU - Country Profile Finland 1987 - 88 Finlandiya'da çevre koşullarının, tarımdan çok hayvan­ cılığa elverişli olduğu görülmektedir. Bu nedenle başlıca gıda ihraç kalemleri arasında peynir, süt tozu, et ürünleri, çiko­ lata, yağ ve şekerlemeler gelmektedir. 1965 yılından beri ihraç edilmeye başlanan Fin vodkası ise en çok satılan içe­ cekler arasındadır. Finlandiya'nın ihracatında önemli yere sahip olan ül­ keler arasında SSCB'den sonra İsveç, İngiltere ve Batı Al­ manya gelmektedir. İhracat yapılan ülkelerin yüzde olarak sahip oldukları paylar Tablo 18'deki gibidir. İHRACATIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (% olarak) İhracat 1982 1983 1984 1985 1986 SSCB İsveç İngiltere B.Ahnanya ABD Norveç Danimarka Hollanda COMECON EFTA AET 26.7 12.0 10.8 9.1 3.2 4.9 2.6 3.1 28.8 19.2 34.9 26.1 12.3 10.3 9.5 4.0 3.3 3.6 4.0 27.7 18.2 36.2 19.0 12.3 12.0 9.6 8.2 4.5 4.1 3.5 20.8 19.2 37.9 21.5 13.2 10.8 9.3 6.3 4.2 4.0 3.3 23.4 20 37.0 20.3 14.8 10.5 9.7 5.4 4.5 4.0 3.5 22.0 22.0 38.2 Kaynak : EIU, Country Profile 1987 - 88 1987 yılı içinde, ihracattaki büyümenin yavaşça devam edeceği tahmin edilmektedir. Sovyetler Birliğine yapılacak ihracatta tahminen 1/5 oranında düşme olacağı, Batı'ya ya­ pılacak ihracatta ise % 5 büyüme olacağı hesaplanmakta­ dır. İhracatta rekabetin geliştirilmesine yönelik önlemlerin bu büyümede kısmen etkili olacağı ileri sürülmektedir. 2. ithalat Ekonomik yapısı itibariyle Finlandiya'nın ithalatı hammede, yatırım malları ve tüketim mallarına dayanmakta­ dır. Tarımda kendine yeterlik politikası güdülmekle beraber üretim yetersizliği nedeniyle, hemen bütün tarım ürünleri her yıl ithal edilmektedir. Aşağıdaki tabloda Finlandiya'nın maddeler itibariyle it­ halatı gösterilmektedir. - TABLO : 19 • MADDELER İTİBARÎYLE İTHALAT (Cif) (Milyon Fmk) ithalat 1984 1985 Gıda maddeleri Tahta ve mantar Ham gübre ve madenler Demir içeren metaller ve kırpmtıları Madeni yakıt ve yağlar Kimyasallar Tekstil iplik, dokuma ürünleri 4.025 1.414 762 1.145 18.662 7.129 2.718 4.027 1.122 808 1.221 19.802 7.918 3.047 Demir ve çelik Demir dışı metaller Metal eşya Makina ve Ulaşturma teçhizatı : Ulaştırma teçhizatı Giyim Fenni aletler vs. 2.309 1.191 1.690 .22.166 6.127 1.253 1.884 2.840 1.319 1.845 24.242 6.573 1.573 2.128 Kaynak : Country Report No.2. 1986 Finland Madde grupları itibariyle ithalatta en önemli grubu ham­ maddeler oluşturmaktadır. Özellikle petrol üretmeyen bir­ kaç ülkeden biri olarak Finlandiya'nın petrol ithalatı önemli bir paya sahiptir. 1970'li yılların ortasından itibaren petrol fiyatlarının artışı sonucu 1984 yılı petrol ithalatının payı genel ithalat içinde % 22.2'ye ulaşmıştır. Makina ve ulaşt;ırma teçhizatı da önemli ithal kalemleri arasındadır. Bu­ rada dikkati çeken nokta bu kalemin hem ihracat, hem ithalatta önemli bir paya sahip olduğudur. Finlandiya'nın ithalatının ülkeler itibariyle dağılımın­ da SSCB, İsveç, ingiltere ve B. Almanya'nın önemli paya sahip oldukları görülmektedir. 1984 yılı ithalatının ülkeler itibariyle dağılımı aşağıda­ ki tabloda gösterilmektedir. TABLO : 20 ÜLKELER İTİBARÎYLE İTHALAT (1984) Ülkeler Sovyetler Birliği Batı Almanya İsveç Değer (Milyon FİM) 17.274.0 10.385.8 9.194,1 İngiltere A.B.D. Japonya Fransa İtalya Hollanda Norveç Danimarka Belçika İsviçre Polonya Avusturya Suudi Arabistan İran Portekiz Türkiye İsrail İspanya 5.758,3 3.734 4.165,6 2.362,8 2.347,6 2.047.1 1.557,4 1.821,0 1.455,1 1.230,3 1.159,0 838,2 959,8 341,2 486,7 61,2 182,2 678,3 Kaynak ; Helsinki Büyükelçiliği Ekonomi ve Tic. Müşavirliği 1985 yıh Raporu. -TABLO : 21 İTHALATIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (% olarak) İthalat 1982 1983 1984 1985 1986 Batı Almanya SSCB İsveç İngiltere Japonya 13.3 24.6 12.2 7.3 13.1 25.7 11.2 6.6 13.9 23.1 12.3 7.7 - - — 14.9 21.0 11.8 7.2 5.3 17.0 15.3 13.6 6.5 6.5 ABD Fransa Hollanda Danimarka Norveç COMECON EFTA AET 33.5 — — — — 2.6 2.3 2.1 28.0 17.9 33.5 2.7 1.7 2.6 28.5 17.3 33.6 5.0 — 2.7 2.4 2.1 26.2 17.9 35.6 5.4 3.4 2.9 2.5 2.4 24.1 17.2 38.7 4.8 4.5 3.1 2.8 2.2 18.2 19.3 43.1 Kaynak : E ı U Country Profile Finland 1987 - 88 Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi Finlandiya'­ nın en fazla ithalat yaptığı ülkeler Batı Almanya, SSCB, ve İsveç'tir, ancak, SSCB'den yapılan ithalatın önceki yıllara nazaran düşme gösterdiği görülmektedir. V ~ T Ü R K I Y E İLE E K O N O M I K I L I Ş K I L E R 1 — Genel Durum Finlandiya ile ticari ilişkilerimiz başlangıçta 13.5,1960 tarihli kliring esasına dayanan Ticaret ve Ödeme anlaşma­ sı hükümlerine göre yürütülmekteydi. Helsinki'de 16.8.1962 tarihinde imzalanmış bulunan Pro­ tokol ile iki ülke arasındaki Ticaret Anlaşmasına ekli liste­ ler kaldırılmış ve mübadeleler her iki ülkenin dış ticaret rejimleri hükümlerince yürütülmeye başlanmış, ödemeler de yukarıda sözü edilen anlaşmaya tabi tutulmuştur. Ancak kli­ ring sisteminin kaldırılmasından bu yana çok uzun bir sü­ re geçmiş olmasına rağmen Finlandiya dış ticarette denge unsuruna yine de büyük önem vermektedir. 2 — Ekonomik İlişkiler ve Gelişmeler Finlandiya'nın gelişmekte olan ülkelere uyguladığı, ba­ zı mallarda sıfır gümrük, bazı mallarda çok az gümrük ta­ rifesini içeren Genel Preferanslar sistemine ülkemiz 1977 yılında kabul edilmiştir. Finlandiya'ya ihraç ettiğimiz tarımsal ürünlerin bir ço­ ğu bu sistem içerisinde gümrükten muaf olmakla beraber genel Preferanslar Sisteminden 119 ülke yararlanmakta ve bunlardan bazılarının rakibimiz olan üretici-ihracatçı ülke­ ler olmaları nedeniyle, GPS'den yararlanmamız kayda de- ger bir önem taşımamaktadır. Bunun dışında bazı tarımsal ürünlerde, örneğin kuru ve kurutulmuş meyvelerde güm­ rük vergileri esasen düşük tutulmaktadır. Diğer taraftan, EFTA ve AET ülkelerinin karşılıklı anlaşmalarla sağladık­ ları avantajlar dışında, bu ülkelerle nakliye kolaylıkları ba­ kımından, GPS ile Finlandiya'nın vermiş olduğu tavizler Avrupa ülkelerini fazla etkilememektedir. Finlandiya ile ticari ilişkilerimizde dikkate değer önemli bir husus, ülkemiz menşeli maddelerin yarıdan fazlasının Finlandiya'ya üçüncü ülkelerden re-eksport yoluyla ithal edilmesidir. Nitekim, 1984 yılında Finlandiya istatistikle­ rinde Türkiye'den yapılan ithalat 61.200.000 Fmk'ı ($ 9.476.618) olarak görülmesine karşılık, Türk istatistiklerin­ de 33.562.226 Fmk. ($ 5.197.000) olarak yer almıştır. Türkiye-Finlandiya arasındaki ticari ilişkilerin devam­ lı gelişme göstermesine rağmen, iki ülke arasındaki ticaret dengesi Türkiye aleyhine devamlı açık vermektedir. Yalnız 1980 yılında ticaret dengesi sun'i bir şekilde Türkiye'nin le­ hine sonuç vermiştir. Bu durumun ortaya çıkmasının nede­ ni, Türkiye'nin 1979 ve 1980 yıllarında karşılaştığı ekonomik güçlüklerin, Finli yöneticilerce ihtiyatlı olarak de­ ğerlendirilmesi sonucu, Türkiye'ye yönelik mal teslimlerinde gecikmelerden ileri gelmektedir. Nitekim, 1978 ve 1980 yıllarında geciktirilen teslimat­ lar, 1979 ve 1981 yıllarında gerçekleştiğinden, bu kez Fin­ landiya'nın ülkemize yönelik ihracatında büyük artışlar görülmüştür. İki ülke arasıda son yıllarda görülen ticaret hacimleri ise Tablo 22'de verilmektedir. - T A B L O : 22 TÜRKIYE - FINLANDIYA DIŞ TICARETI (Bin A B D Doları) Yıl ihracatımız ithalatımız 1983 1984 1985 6.848 5.197 7.199 29.935 61.471 49.675 Kaynak : Devlet istatistik Enstitüsü Yıllık ihracat istatistikleri A. İhracatımız Finlandiya, ülkemiz menşeli bir çok maddeyi re-eksport yoluyla üçüncü ülkelerden ithal etmektedir. Bu ürünler ara­ sında bağırsak, kuru incir, kuru üzüm, fındık, kurukayısı, tütün, pamuk sayılabilir. Fin istatistiklerine göre bu ülkeye ihracatımız 1984 yı­ lında % 37.22 artış kaydederek 61.200.000 Fmk (9.476.618 Dolar) olarak gerçekleşmiştir. 1985 yılında Finlandiya'ya ihraç ettiğimiz maddeler ara­ sında önemli sayılabilecek olan kalemler aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. TABLO : 24 TÜRKİYE'NİN İHRACATI (Bin ABD Doları) İhracatımız 1985 Taze ve Kum üzüm 524 Kurukayısı 411 Turunçgiller 46 Kuru incir 156 Taze sebzeler 9 Meyan kökü hülasası 112 Kabuklu hayvan konservesi 151 Domates salçası (asitör) 200 Yaprak tütün 1.398 Pandermit ve kolomonit 1.937 (Kalsiyum Borat) Tabii ham boratlar (diğer) 769 Parafin 251 Borik asit 315 Sodyum boratlar 225 Çeşitli cam eşya 104 Adi madenden salon süs eşyaları 125 Kaynak : DİE Yıllık İhracat İstatistikleri. Yukarıda gösterilen önemli ihraç kalemleri dışında de­ riden giyim ve seyahet eşyası, tabii ipek, yün ve sentetik elyaftan halı ve yün kilim, pamuktan örme iç çamaşırı ve giyim eşyası, ipek, suni, sentetik ve pamuktan kadın giyim eşyası, musluk taşları ve lavabolar ve muslukcu eşyası, av tüfekleri ile silah aksam ve parçaları gibi kalemler de ihra­ catımızda yeralan ancak düşük miktarlar arzeden mallar arasındadır. Finlandiya'da yaş sebze ve meyve için pazar şansı olduk­ ça yüksek bulunmasına rağmen iki ülke arasındaki mesa­ fenin uzun olması önemli bir engel teşkil etmektedir. Ayrıca bu ülkeye daha yakın olan Münih, Hamburg ve Viyana gi­ bi önemli yaş sebze ve meyve piyasalarının varlığı ihracatı­ mızın çok düşük kalmasına yol açmaktadır. Diğer taraftan pamuk ipliği ve ham bez dışındaki teks­ til ürünlerimize % 35 oranında Gümrük Vergisi dışında özel bir vergi uygulanmasına karşılık EFTA ülkelerine sıfır, AET ve COMECON ülkelerine % 12.5 oranında vergi uygulan­ dığından bu maddelerde rekabet şansımız büyük ölçüde kay­ bedilmektedir. Maddeler itibariyle Finlandiya'nın ithalatı incelendiğin­ de bazı ürünlerde Türkiye için pazar şansı olduğu görülmek­ tedir. Bu ürünler arasında hayvan yemi, baharat, demir-çelik boyayıcı maddeler göze çarpmaktadır. Ayrıca tekstil ipliği ve dokumaların. Fin ithalatındaki payının oldukça yüksek olmasına rağmen (pamuk ipliği dışında) ihracatımız görül­ memektedir. Pamuk ipliği ihracatımız ise oldukça düşük bir düzeyde kalmaktadır. Meyvei ve sebze ihraca bakımından uzaklık dezavanta­ jımıza rağmen, düşük miktarlarda olan elma, üzüm, porta­ kal, greyfurt (altıntop) domates, karnabahar ve patlıcan ihracatımızın geliştirilmesi mümkün olabilir. Ekstra kuru incir ihracımızın 1983 yılından sonra dur­ ması ve 1985 yılında tekrar düşük bir miktarla başlaması dikkati çekmektedir. Aynı şekilde 1. sınıf kuru incir ihracı­ mızın 1983 yılındaki seviyesinden aşağı düştüğü görül­ mektedir. B. ithalatımız Finlandiya'dan yaptığımız ithalat 1985 yılında bir ön­ ceki yıla kıyasla düşüş göstermiştir. Ancak tablo 22'den de görülebileceği gibi bu ülke ile yapılan 1985 ithalat değeri, ihracatımızın 7 katı civarında seyretmiştir. Finlandiya'dan aldığımız ürünlerin başında orman sa­ nayi ürünleri ve makina ve aksamı gelmektedir. 1985 yı­ lında 49.765.000 ABD Doları olan ithalatımızdaki başlıca kalemleri aşağıdaki gibidir: Boyayıcı maddeler (1.770.000 ABD $), kağıt hamuru odu­ nu (8.111.000 ABD $), çam-yuvarlak tomruk (4.730), yaprakh diğer ağaçlar (4.387.000 ABD $), diğer ağaçlardan maden direkleri) (1.566.000 ABD Doları), selüloz-sülfatlı, sodah odun hamuru (3.885;000 ABD Doları), kağıt ve mukavva dökün­ tüleri (1.414.000 ABD Doları), Suni ve sentetik lifler (2.878.000 ABD Doları), kaplamalı ve kaplamasız saçlar (1.428.000 A B D Doları), sondaj ve delme makinaları (2.470.000 ABD Doları), kesme, delme, çıkarma makinaları (2.470.000 ABD Doları) ve televizyon, radyo, telefon, radyo telgraf aksamı (2.888.000 ABD Doları). İKİNCİ KISIM DIŞ TİCARETE İLİŞKİN BİLGİLER I - DIŞ T I C A R E T M E V Z U A T ı A — Ticari Belgeler Ekonominin büyük ölçüde dış ticarete bağımlı olduğu Finlandiya'da, ticareti, özellikle ihracatı menfi yönde etki­ leyecek faktörlerin asgariye indirilmesine çalışılmaktadır. Ticaretin genellikle çift taraflı ve çok taraflı anlaşmalara dayanılarak yapılması muameleleri kolaylaştırmaktadır. İthal ve ihraç lisansı. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bün­ yesinde kurulmuş olan İhraç ve İthal İzin Bürosu (Export and Import Permits Office) tarafından düzenlenmektedir. İt­ halat için gerekli döviz tüm yetkili bankalardan sağlanabi­ lir. Döviz talebi için malın ülkeye getirildiğini ya da ithalatı ispatlayan ithal lisansının (parası konvertibl olmayan ülke­ lerden yapılan ithalatta) ve ticari fatura aslının ibrazı ye­ terlidir. B — Kambiyo Kontrolü 1973 başlarına kadar sabit kur sistemi uygulayan Fin­ landiya, Haziran 1973'ten itibaren Fin Markkasım dalga­ lanmaya bırakmış olup dalgalı kur sistemi halen uygulanmaktadır. Kambiyo muamelelerini düzenleyen 29 Aralık 1972 ta­ rihli 909 sayılı Kanunla, kambiyo işlemlerinin yürütülme­ sinde Finlandiya Merkez Bankası yetkili kılınmıştır. Ayrıca, ticari bankalar ve Posta İdaresi Bankasına kam­ biyo muameleleri için izin verilmiş ancak diğer bankaların kambiyo muamelelerindeki rolü, ticari bankaların acentalığı olarak sınırlandırılmıştır. Herhangi bir kuruluşun (kooperatif bankaları, enstitütüler, seyahat acentaları vs.) döviz alım satımında bulun­ masına. Merkez Bankasının teklifi üzerine Maliye Bakanhğmca izin verilir. Kambiyo Kanunu ile ilgili çok özel uygulamalara geçilmesi. Bakanlar Kurulu kararıyla ol­ maktadır. C - İthalat İthalat mevzuatı, Finlandiya'nın yapmış olduğu ticaret anlaşmalarına göre ithalatın tabi olduğu muameleler ve madde bazında getirilen düzenlemeler şeklinde özetlenebil­ mektedir. Ticaret anlaşmalarına göre yapılan düzenlemeler dörde ayrılmaktadır. 1 - Çok taraflı ticaret anlaşması bulunan ülkeler: Finlandiya, aralarında Türkiye'ninde bulunduğu birçok ülke ile ''çok taraflı ticaret anlaşması" yapmıştır. Bu ülke­ lerden yapılacak ithalatın bir kısmı madde bazında düzen­ lemelere (kota yada lisansa tabi) tabidir. Bu düzenlemeler dışında kalan ithalat için lisans şartı aranmamakta ancak, gümrük idarelerine beyanname verilmektedir. 2 — Sovyetler Birliğinden yapılacat ithalat: İki ülke arasında geçerli olan Ticaret Anlaşmasında yeralan maddelerin ithalatı için lisans mecburiyeti bulunma­ maktadır. Kotaya tabi maddelerde ise lisans gerekmektedir. 3 — Bulgaristan, Çekoslovakya, D.Almanya, Maca­ ristan ve Polonya'dan yapılacat ithalat: 4 — Diğer ülkelerden yapılacak ithalat Tamamen lisansa tabidir. Özellikle Tayvan ve Kuzey Ko­ re bu gruba girmektedir. Madde bazında yapılan düzenlemeler ise 4 grup altında toplanmıştır. 1 - K o t a y a T a b i İthalat Süt, süttozu, nebati yağlar, bazı tarım ürünleri, balık, petrol ürünleri ve işlenmemiş altm ve gümüş global kota sis­ temi çerçevesinde ithal edilir. 2 - Ferdi Lisansa T a b i İthalat Çok taraflı ve çift taraflı anlaşmalara üye olmayan ül­ kelerden yapılacak ithalat ferdi lisansa tabidir. Bu mallar arasında canlı hayvan, süt mamulleri, yumurta, bazı çiçek tohumları, hububat, yenen kök ve yumrular, malt nişasta, yağıl tohumlar, hayvansal yağlar, bazı hazırgıda maddele­ ri, muz, et ürünleri, amidon, şeker ve şekerleme, hayvan yemleri, mineral yakıtlar, gıda sanayii için 23.02 pozisyo­ nuna giren maddeler. 3 — Geçici Lisansa Tabi ithalat Zaman zaman belirlenen bazı dayanıklı tüketim malla­ rının ithal lisansları, menşey ülkeye bakılmaksızın geçici olarak kontrole tabi olmaktadır. 4 - Kontrole Tabi İthalat ve Yasak Mallar Finlandiya, bir takım malların ülkeye girişinde Fin Stan­ dartları Enstitüsünün saptamış olduğu standartlara uygun­ luk şartı aramaktadır. Belirli bir standardın mevcut olmadığı durumlarda ise Avrupa Standartlarına (Genellik­ le Alman Standartlarına) uygunluk aranmaktadır. Gıda, Sağlık ve Güvenlik Mevzuatıyla bir çok malın it­ hali kontrol altına alınmıştır. Ayrıca Finlandiya'ya girme­ si tamamen yasaklanmış mallar arasında bira ve şarap yapımında kullanılan maddeler, sarı (beyaz) fosfor içeren kib­ ritler, ahlaka aykırı kitap ve yazılar bulunmaktadır. Yanıcılığı özel testlerle saptanan yüksek derecede yanı­ cı tekstil ithali de yasaklanmıştır. Alkollü içkilerin ithali tamamen devlet tekelindedir. Bu ithalat, State Alcohol Monopoly tarafmdan gerçekleştirilir. İnsan tüketimi için gerekli hububat ithali de genellikle State Granary adı verilen kuruluşça gerçekleştirilmektedir. D - Tarife Sistemi Malların sınıflandırılmasında, Brüksel Nomenklatürü (Customs Cooperation Council-CCCN) sistemi uygulanmak­ tadır. En çok gözetilen uluslar anlaşmasını onaylayan tüm ülkelere karşı gümrük vergileri genelleştirilmiştir. 1984 yılından itibaren EFTA, AET ve SSCB'den ve diğer COMECON ülkelerinden ithal edilen Sanayi malları güm­ rük vergisinden muaftır. Ayrıca Finlandiya tüm gelişmek­ te olan ülkelere ve Çin Halk Cumhuriyeti'nden yaptığı ithalatın % 50'sine Genel Preferanslar Sistemini (Preferen­ tial Tariff Treatment) uygulamaktadır. Fin Gümrük Mevzuatında uygulanan vergi ve resimler aşağıdaki gibidir. — Muamele vergisi: Ticarete konu olan, ihraç ve ithal edilen her türlü mal­ dan alman bir vergidir. — îthal Malları Denge Vergisi (Equalization Tax): Katma değerin vergi kapsamına almamamasını telafi etmek ve ithal malların dahilde üretilen mallar karşısında vergi eşitliğini dengelemek amacıyla 1971 yılından bu ya­ na uygulanan bir vergidir. — Tüketim Vergisi: Tütün, alkollü içkiler, bazı gıda maddeleri, şeker, ben­ zin, küspe, gübre, enerji vs. gibi belirlenmiş maddelerden alman vergidir, — Gümrük Vergisi: İthalattan ve ihracattan alman vergidir. — Bazı tarım ürünlerinin ithalatından (et, süt, hububat vs) gümrük vergisi yerine veya gümrük vergisiyle birlikte alman ve şartlara göre düşürülüp yükseltilen resimlerdir. Finlandiya'da, imal edilmeyen makinalarm bu ülkeye girişinde, ihracatçı lehine bir uygulama getirilmiştir. Sözkonusu makinanın Finlandiya'da imal edilmemesi halinde yetkililere bu malın gümrüğünü indirme yada tamamen kal­ dırma izni verilmiştir. Bu durumda ithalatçı, malın ülkede imal edilmediğini ispatlamak zorundadır. E — İhracat İhracatta, maddenin özelliği ve malın gideceği ülke ile olan ticaret anlaşmalarına göre, bazı düzenlemelere gidil­ miştir. Ekonominin tamamen dış ticarete bağlı olması ne­ deniyle alman bütün tedbirler ihracatı geiştirmeye yönelik bulunmakta ve ihracatı olumsuz yönde etkileyecek faktör­ lerin asgariye indirilmesine çalışılmaktadır. Yapılan düzen­ lemeler aşağıdaki gibidir: 1 — i h r a c ı Lisansa T a b i Mallar Radyoaktif ve patlayıcı maddeler ile demir kırıntılarımn, gemiler, nakil araçları ve odun ihracatı ile kliring esa­ sına dayanan ikili ticaret anlaşması bulunan ülkelere yapılan ihracat lisansa tabi tutulmaktadır. 2 - i h r a c ı Tescile Tabi Mallar Tescil uygulaması ile tarım ürünlerinin ihracatını kont­ rol amacı güdülmektedir. Gümrük Tarife Cetvelinin 1-24/ncü maddelerine giren ürünleri kapsamına almaktadır. Kontrol tamamen miktar yönünden yapılmakta, eğer bir maddenin ihracatı içeride sıkıntı yaratacak miktara ulaş­ makta ise o madde, ihracı lisansa tabi mallar listesine alın­ makta ve gerektiğinde lisans vermemek suretiyle ihracat durdurulabilmektedir. 3 — ihracı Beyana Tabi Mallar Lisans ve tescile tabi olmayan bütün malların ihraca­ tında gümrük idarelerine verilen altı nüsha beyanname dı­ şında ihracatın tamamlanması için başka bir işlem gerekmemektedir. ıı - T E Ş V I K MEVZUATI Finlandiya'da iş yapan yabancılar tamamen yerli mü­ teşebbislere uygulanan muamelelere tabidir. Bu nedenle yer­ li müteşebbislere tanınan haklardan teşvik mevzuatında olmak üzere tüm yabancı müteşebbislerde yararlanmakta­ dır. Ancak bunların dışında yabancılara hiç bir ayrıcalık ta­ nınmamaktadır. A — Bölgesel Teşvikler Bazı bölgeler, hükümet tarafından ''kalkınmada önce­ likli bölgeler" kapsamına alınmıştır. Bu bölgelerde kurul­ makta olan şirketlerin finansmanı için birtakım teşvikler getirilmiştir. Bu şirketlere sağlanan avantajlar arasında Sa­ nayi ve Ticaret Bakanlığı'nm teşvikleri. Bölgesel Kalkın­ ma F o n u ' n u n ( K E R A ) verdiği borçlar, ulaştırma sübvansiyonları ve vergi muafiyeti sayılabilir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Sağlanan Teşvikler: Bu Bakanlık, kârlılığının devam edeceğine inanılan mü­ teşebbislere proje aşamasında, işletme kapasitesinin arttı­ rılması ve sabit değerlerin tedarik yada yenilenmesi durumlarında yardım tahsis edebilmektedir. Sağlanan mali yardımların şekli aşağıdaki gibidir: — Yatırım Yardımı Bakanlığın karşılıksız olarak yaptığı para yardımları­ dır. Bu yardım türü, gerekli sabit değerlerin satın alımın­ da yada değişiklik ve yatırımın genişletilmesi durumlarında tahsis edilmektedir. Yatırımın miktarı sözkonusu bölgeye göre değişmektedir. Ancak miktar, onaylanan toplam ma­ liyetin % 40'ını geçmemektedir. — işe Başlama Sübvansiyonu Bu yardım, bölge içinde üretim faaliyetine yeni başla­ yacak olan müteşebbislere sağlanmaktadır. Ayrıca, şirke­ tin genişletilmesiyle artan emek maliyetlerinin karşılanması için teşebbüsün bulunduğu bölgeye göre 2-3 yıl boyunca yar­ dım sağlanabilmektedir. Ulaştırma Sübvansiyonu Bu bölge içinden ürün nakledecek olan şirketlere, dev­ let tarafından ulaştırma sübvansiyonu verilmektedir. Bu sübvansiyon belirli satışa hazır malların yurtiçi nakillerin­ de sözkonusu olmaktadır. B - B ö l g e s e l Kalkınma F o n u (KERA) 1971 yılında kurulan bu Fon, hisselerinin çoğunluğu Dev­ letin elinde bulunan bir limited şirkettir. Fonun fonksiyon­ ları arasında Bölgesel Kalkınma Politikasını teşvik etmek ve bu bölgelerde kurulacak olan teşebbüslere zemin hazır­ lamak gibi faaliyetler bulunmaktadır. Fon, hem sabit değerlerdeki yatırımlar için, hem de mü­ teşebbisin faaliyetinin devamını sağlayacak işletme serma­ yesinin tahsisi için borç vermektedir. Ayrıca şirketler, kalkınma projelerinin finansmanı için KERA'ya başvura­ bilmektedirler. C — Diğer Teşvikler 1 — ihracatın Teşviki Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, ihraç ürünlerinin pazarlanmasını teşvik amacıyla pazar araştırmaları, yurtdışı satış organizasyonlarının oluşturulması ve ihracat broşürleri çı­ karılması konularında yardımlarda bulunmaktadır. Ayrı­ ca, yurtdışında yapılan ticari fuarlara katılmak isteyenlere de bu yardımlardan faydalanma imkanı tanınmaktadır. 2 — Ürünlerin Geliştirilmesi Devlet, yeni ürünlerin ve üretim metodlarınm gelişti­ rilmesinde, teknik know-howlarm yaygınlaştırılmasında des­ tek olmakta ve bu konularla ilgili girişimler için kredi vermektedir. Bu destek, öncelikli olarak uluslararası piya­ salarda rekabet edebilecek yeni ürünlerin geliştirilmesin­ de sağlanmaktadır. Devlet ayrıca, araştırma enstitülerinde, üniversiteler­ de ve belirli kooperatif araştırma enstitülerinde iş hayatın­ da faydalı olacak sınai uygulamaları geliştirmek amacıyla yapılan araştırma projelerini de finanse etmektedir. III YABANCI SERMAYE Finlandiya Merkez Bankası, yabancı sermayenin kâr transferine yada yatırımlardaki sermaye payının anayur­ da dönmesine hiç bir kısıtlama getirmemiştir. Ancak trans­ ferin gerçekleşmesi amacına uygun olarak izin alınması gerekmektedir. Diğer yandan Merkez Bankası, yabancı şir­ ketlerin şubelerine verilen kredi miktarı ve koşullarıyla, bu iç krediler için yurtdışından istenen teminat miktarını be­ lirler. Yabancılar, Helsinki Borsasından, yetkili bir banka ara­ cılığıyla yada konvertibl hesap açarak hisse senedi alabilir­ ler. Yabancıların aldığı bu hisse senetleri yetkili bir bankanın muhafazası altına alındığında yabancıların bun­ ları yine yetkili banka aracılığıyla satmasına ve konvertibl bir para karşılığında bu geliri kendi ülkesine götürmesine izin verilir. Yabancı bir ülkeye yapılacak doği'udan yatırımlarda Fin­ li bir şirketin sermaye payı % 20'yi aşıyorsa Devlet konse­ yinin (Council of State) onayı gerekmektedir. _ Bu onay genellikle orman sanayi, madencilik sektörü ve diğer geleneksel kollar dışında yapılacak olan yatırımlar için verilir. Yatırım sermayesinin doğrudan transferi için Mer­ kez Bankasından izin alınması gerekmektedir. Söz konusu yatırım Devlet Konseyince onaylanmış ise Merkez Bankası tranfser yetkisini de verir. A — Finlandiya'da Temsilcilik A ç m a Temsilcilik İlişkileri 1 Ocak 1976 yılında yürürlüğe gi­ ren 389 sayılı Kanunla düzenlenmektedir. Temsilcilik söz­ leşmesinde . taraflar kendi özel şartlarını belirlemekte serbesttirler. Ancak bu serbestlik Fin Kanunlarıyla sınır­ landırılmıştır. Temsilcilik sözleşmesinin sona erme tarihinden itibaren taraflar aynı sözleşme çerçevesinde çalışmaya devam eder­ lerse sözleşme devam ediyor sayılır. Her iki taraftan birinin iflası halinde sözleşme kendiliğinden sona ermiş olur. Ayrı­ ca, aşağıda belirtilen durumların saptanması halinde her iki taraf da yükümlülük altına girmeden tek taraflı olarak söz­ leşmeyi feshedebilir. 1 — Sözleşmenin tasdik ve kabulüne yansıyan sahtekar­ lıklar. 2 — Yazılı bir anlaşma yapmayı reddetme. 3 — Diğer tarafın çıkarlarına zarar verme yada güveni kötüye kullanma. 4 — Sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmeme. B — Özel tş Kurma Finlandiya'da kendi adına iş yapmak isteyen bir yaban­ cı, iş izininin verilmesi için o bölgedeki İlk idaresine (laaninhallitus) başvuruda bulunur. Genellikle bu izin yalnızca Finlandiya'da oturan yabancılara verilmektedir. İzin başvurusunda, yapılmak istenen iş açık ve tam ola­ rak belirtilmelidir. Başvuran kişi hakkında özel bilgileri içe­ ren ve resmi bir makamdan alınmış bir belgeyle birlikte, kişinin vasilik altında olmadığı ve temyiz kudretine sahip olduğunu gösteren mahkeme raporu gerekmektedir. Bun­ lara ek olarak, devlet yada yerel idare birimine ait 3 yıllık vergi ve diğer kamu harçlarının ödendiğinin tevsiki gerek­ mektedir. Bu amaçla vergi dairesinden alınmış ve vergile­ rin toplam tutarını gösteren bir rapor istenmektedir. Yürüteceği iş için izin almış olan yabancının ayrıca ça­ lışma izni alması gerekmez. İş kurma izni verildikten son­ ra Ticaret Siciline tebligat yapılır. C — Ş u b e Açma^ Bu konuda Merkez Bankası'mn izni gerekmemektedir. Yabancı bir şirket Finlandiya'da şube açmak istediğinde II İdaresinden iş kurma izni almalıdır. İş kurma izni için yu­ karıda açıklanan gerekli evrakların yanısıra şube açmak is­ teyen şirketten, kendi ülkesinde tescil edilmiş olduğuna dair belgelerde istenir. Yine 3 yıllık bir süre için her türlü vergi ve kamu harçlarının ödendiğinin tevsiki gerekmektedir. İş kurma izni alındıktan sonra, Ticaret Siciline şubenin açılmasına ilişkin beyande bulunulmalıdır. Ayrıca, yabancı şahıs yada yabancı şirketin şubesinin Finlandiya'da mukim bir Finliyi, kendi yokluğunda işler iyürütecek kişi olarak göstermesi gerekmektedir. D Sermaye Transferleri Finyandiya'da ve Finlandiya dışında oturan kişiler ara­ sındaki anlaşmaları Fin Döviz Mevzuatı düzenlemektedir. Finlandiya'da tescil edilmiş bir şirketin mülkiyetine bakıl­ maksızın daimi ikamet yeri yeri bü ülke sayılmaktadır. Bu nedenle yabancı mülkiyetindeki şirketlere de yerli şirket­ lere uygulanan mevzuat uygulanmaktadır. Merkez Bankası, Finlandiya'da oturan bir kişiye, ülke dışından bir kişinin yatırım sermayesi yollamasına izin ve­ rebilir. Böylece, pratikte, Merkez Bankası yabancı yatırım­ cının doğrudan kendisine değil, onun Finlandiya'daki temsilcisine izin vermiş olur. Merkez Bankasının iznine tabi diğer durumlar: — kârların transferi, — yatırımdan vazgeçilmesi halinde sermayenin yurt dı­ şına çıkarılması, — yardım (sübvansiyon) mahiyetindeki şirket kredi ta­ lepleri, — bir iç borca teminat olarak yurtdışından sağlanacak kefaletlerdir. Merkez Bankası, kârların yurtdışına transferine ve ya­ tırımı sermayesi net payının ülkeye dönmesine kısıtlama ge­ tirmemiştir. Ancak konunun takibi amacıyla izin şartı getirilmiştir. Bununla beraber, Merkez Bankası şirketlere verilen sübvansiyon miktarları ve şartlarıyla, iç borç temi­ natı olarak yurtdışından sağlanacak kefalet miktarlarım­ da belirler. ÜÇÜNCÜ KISIM ZİYARETÇİLER İÇİN YARARLI BİLGİLER - 59 - I - ÜLKEYE GÎRİŞ A Vize Türk vatandaşlarına vize uygulanmaktadır. Vize süresi en çok 3 ay olup, isteğe göre 1 yada daha faz­ la giriş için kullanılabilir. Vize muamelelerinde ücret talep edilmemekte ve vize formunun doldurularak 3 adet vesika­ lık fotoğrafla birlikte verilmesi yeterli olmaktadır. B —- Sağhk Koşulları Kamu Sağlık Standartları son derece geliştirilmiş bir se­ viyeye ulaşmıştır. Tıbbi faaliyetler oldukça yoğundur. Ül­ keye giren ziyaretçilerden hiç bir aşı belgesi istenilmemek­ tedir. C — Gümrük Koşulları Gümrük mevzuatı, ülkeye giren ziyaretçilerin 1 şişe şa­ rap, 200 adet sigara, 250 gr. tütün 25 kg. gıda maddesi, 2 litre birayı beraberlerinde gümrüksüz olarak ülkeye sokma­ larına izin verir. 18 yaşından küçükler alkol, 18 yaşından küçükler bera­ berlerinde tütün sokamazlar. D — Para Birimi Para birimi Fin Markkasıdır. 1973 yılından beri serbest­ çe dalgalanmaktadır. 1985 yılı itibariyle 1 ABD Doları 6.20 Fin Markkası idi. Banknotlar 10, 50, 100, 500, 1000 ¥Iarkkaîık kupürlerdir.. Tedavüldeki madeni paralar ise 1 ve 5 markkadır. Ülkeye getirilecek döviz bir sınırlamaya tabi değildir. Ziyaretçiler getirdikleri miktarda dövizle Fmk'sını ülkeden çıkarmakta serbesttirler. Fin vatandaşları ülkeden en faz­ la 10,000 Fmk çıkarabilirler. E — Ülkeye Ulaşım İstanbul'dan Helsinki'ye Finnair ile gidilebilir. Bunun yanısıra, Türk Hava Yolları, Avusturya Hava Yolları ve İs­ kandinav Hava Yollarıyla aktarmalı olarak ulaşım müm­ kündür. Havayolu ile Vantaa Havaalam'na gelinir. Buradan yaklaşık 16 Km. olan Helsinki'ye taksiler çalışmaktadır. Çok sayıda feribot İskandinav ve Alman limanlarından Helsinki, Turku ve Vaarso'ya haftalık seferler yapmakta­ dır. Ayrıca New York, Londra, Paris, Amsterdam, Brüksel, Zürih, Frankfurt, Hamburg ve tüm İskandinav başkentle­ rinden Helsinki'ye günlük uçuşlar yapılmaktadır. -61--I I ^ Ü L K E D E İKAMET A ^ Oteller . Otel rezervasyonlarmıri ülkeye gitmeden önce yaptırıl­ ması tavsiye edilir. Ancak ülkeye gidildikten sonra Helsin­ ki'de bulunan Hotel Booking Office'den (Otel Rezervasyon Bürosu) yararlanılarak da otel rezervasyonu yaptırılabilir. Be bıiroîien adresi: • Hotel Booking Office 3 Railway Station Square Tel: 171 133 Bu büronun çalışma gün ve saatleri aşağıdaki gibidir. -— Eylül — Mayıs aylarında Pazartesi —- Cuma günleri saat 09.00 - 18.00 arası. ~ Haziran — Ağustos aylarında Pazartesi — Cuma gün­ leri saat 09.00'- 21.00 arası. Cumartesi : Saat 09.00 - 19.00 arası Pazar .: 12.00 - 19.00 arası. Ücretin içine % 15 oda servis ücreti dahildir. Resepsi­ yon memuru bahşiş talep etmez ancak oda servisi için ge­ len görevliye 10 markka civarında bahşiş verilebilir. Birinci sınıf otellerde oda ücretleri 84 - 85 dolardan başlamaktadır. Turistik tarifeli otellerde ise 35 dolardan başlamaktadır, (do­ uble). Restorant ve barlarda da servis ücreti faturaya dahil­ dir. (% 14-15) Belli başlı oteller ve adresleri şöyledir: Helsinki: Hallituskatu 12 (telex : 12 — 1022) Hesperia: Mannerheimintie 50.00260. Telex: 12 - 2117 Inter - Continental: Mannerheimintie 46 — 48, 00260 Telex: 12 - 2159 Kalastajatorppa: Kalastajatorpant 1,00330 Telex: 12 - 1571 Marski, Mannerheimintie 10, SF-00100 Telex: 12 - 240 Palace Hotel: Etalaranto 10,000130 Telex: 12 - 1570 Vaakuna: Asemo - Aukio 2,00100 Telex: 12 - 1381 B — tş G ö r ü ş m e l e r i Finlandiya'da genelde etikete önem verilmemektedir. Bu nedenle işadamlarının katı kuralları yoktur. Kartvizit kul­ lanımı yaygındır. İş adamlarının, ziyaretçilerini saunaya da­ vet etmeleri alışılmış bir adettir. Öğle yemeklerinde iş görüşmeleri yapmak mümkündür. (12.00 - 14.00 arası) îş görüşmeleri için en uygun dönem Eylül, Ekim, Ka­ sım aylarıyla Mart, Nisan, Mayıs aylarıdır. En çok tatil ya­ pılan Haziran - Ağustos ayları arasında randevu alınması tavsiye edilmez. Özellikle Cuma - Pazar günleri için rande­ vu almak mümkün olmayabilir. Ayrıca Noel öncesi ve son­ rası haftalarla. Paskalya Yortusundan önceki haftalarda tatil nedeniyle iş görüşmesi yapmak oldukça güçtür. C - Giyim Finlandiya'mı! iklimi gözönünde bulundurulursa, ziya­ retçilerin giyim bakımından hazırlıklı gitmeleri tavsiye edi­ lir. Uzun ve sert geçen kış nedeniyle ziyaretçilerin 1 Ekim ve Mayıs ayları arasında kalın bir palto ve şapka, Haziran ve Ağustos ayları arasında ise sürekli yağmurlar nedeniyle bir yağmurluk bulundurmaları faydalı olacaktır. B — Şehir îçi Ulaşım Ülke içinde birçok şehirde sürekli taksi, otobüs ve tranvay servisi hizmet vermektedir. Uzun mesafeli tren ve oto­ büs taşımacılığı ve yeterli düzeye ulaştırılmış karayolu ağı ile ulaşım oldukça gelişmiştir. Taksiler gece 23.00 dan sonra, tatillerde ve Pazar gün­ leri normal taksimetre ücretinin üstüne ekstra ücret talep etmektedirler. (10 - 12 Fmk) Ayrıca bahşiş vermek gerek­ memektedir. E — Haberleşme Uluslararası telefon haberleşmesinde Finlandiya'nın ko­ du 358'dir. Türkiye örneğinde 9/9358 — olmaktadır. Başkent Helsinki'nin kodu ise O'dır. Mevcut telefon ağı son derece yaygınlaştırılmış olup 1982 sonu itibariyle 2.654.652 tele­ fon kullanıldığı saptanmıştır. ™ 64 F — Çalışma Saatleri Haftada 5 gün - 40 saat çalışma sistemi 1971'de uygu­ lanmaya başlanmıştır. Özel bürolardaki çalışma saatleri de­ ğişebilmektedir. Ancak genellikle çalışma saatleri aşağıdaki gibidir: 1. Özel İşletmeler: Pazartesi - Cuma günlerinde 08.00 16.30 arasıdır. Bazı işletmeler bu saatleri yazın uygular. Ey­ lül - Mayıs aylarında 08.00 - 16.15 arasında çalışırlar. 2. Bankalar: Pazartesi - Cuma günlerinde 09.15 - 16.15 arasıdır. 3. Kamu Kuruluşları: Pazartesi - Cuma günlerinde 09.00 -17.00 arasıdır. Kışın Pazartesi günlerinde 09.00-18.00 arası çalışırlar. 4. Postaneler: Pazartesi - Cuma günlerinde 09. - 17.00 arasıdır. Kışın Pazartesi günlerinde 09.00 - 18.00 arası ça­ lışırlar. Hafta sonu tatili Cumartesi ve Pazar'dır. Helsinki Demiryolu İstasyonun'da Pazartesi - Cumarte­ si günlerinde saat 08.30 - 20.00 arası, Pazar günlerinde ise saat 12.30 -19.00 arası döviz değiştirilebilir. Ayrıca hergün 07.00 - 23.00 arası Vantaa Havaalımnda da döviz değiştir­ mek mümkündür. G — R e s m i Tatil v e B a y r a m l a r 1987 ve 1988 yıllarındaki resmi tatil günleri aşağıdaki gibidir: 1987 Yeni Yıl Tatili Epiphany (Dini Bayram) Good Friday (İyi Cuma) Easter (Paskalya Yortusu) May Day Eve and Day Ascension Day Whitsun Midsummer Eve and Day Bütün Azizler Yortusu Bağmı sizlik Günü Noel 1 Ocak 10 Ocak 17 Nisan 1 9 - 2 0 Nisan 30 Nisan - 1 Mayıs 23 Mayıs 6 - 7 Haziran 19 - 20 Haziran 31 Ekim 6 Aralık 2 4 - 2 5 - 2 6 Aralık 1988 1 Ocak 9 Ocak 1 Nisan 3—4 Nisan 30 Nisan - 1 Mayıs 7 Mayıs 2 1 - 2 2 Haziran 2 4 - 2 5 Haziran 5 Kasım 6 Aralık 2 4 - 2 5 - 2 6 Aralık H — Yerel Zaman Finlandiya, Greenwich Saat Ayarından 2 saat ileridir. Türkiye ile saat farkı yoktur. ı - Elektrik, Su Elektrik akımı 220 volttur. Sanayide kullanılan elek­ trik 380 volttur. Su temiz ve mikropsuz olup, çeşme suyu rahatlıkla içilebilir niteliktedir. Elektrik su ve havagazı hiz­ metlerini her ilin kendi Belediye'si sağlamaktadır. 1 — Basın Finlandiya'da mevcut 89 adet günlük gazetenin toplam tirajı 2.6 milyondur. Ülkede yetişen nüfusun % 93'ünün ga­ zete okuduğu tahmin edilmektedir. Reklam gelirleri bu ya­ yınların toplam gelirinin % 73'ünü oluşturmaktadır. En çok okunan günlük gazete Helsingin Sanomat'tır. Di­ ğer önemli gazeteler sırasıyla Aamulehti Sanomat, Maasseudun Tulevaisuus, Uta - Sanomat'tır. Ayrıca, 60.650 okuyucusu olan ve ticare haberleri içeren günlük Kauppalehti gazetesi çıkmaktadır. Bu gazetenin yayıncısı Powers Int, I n c . . olup adresi aşağıda belirtilmiştir. — 551 Fifth Ave., N . Y . , N . Y 10017 Periodik olarak çıkan yaklaşık 1000 yayın vardır. Helsingin Sanomat'm adresi: — Dow Jones International Marketing Services, 22 Cartland St. N . Y . . N . Y . 10007 Periyodik yayınlarda reklam vermek isteyenlerin aşa­ ğıdaki adreslerden bilgi edinmeleri mümkündür. — Finnish Newspaper Publisher's Association, Kalevankatu 4, 00100 Helsinki 10 — Association of Finnish Advertisers, Mechelininkatu 21 A, 00100 Helsinki 10 — Finnish Association of Advertising Agenciers, P.Roobertinkatu 13B, 00130 Helsinki 13 - 67 - J — R e k l a m Acentaları: Fin reklam acentalarının birçoğu Association of Finnish Advertisers yada Finnish Association of Advertising Agen­ cies kuruluşlarına bağlıdır. Bu acentalar araştırma, basım, halkla ilişkiler ve üretim gibi bir çok konuda yoğun hizmet­ ler sunmaktadır. Gıda maddeleri ve eczacılığa ait maddelerin reklamın­ da detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Tütün, belirli ilaçlar ve alkollü içeceklerin televizyonda reklamına izin verilmeyebilir. Ticari ve yabancı basında al­ kollü içkilerin teşviki yasaklanmıştır. Bu düzenlemelerle il­ gili bilgiler aşağıdaki adresten edinilebilir: — State Ministry for Social and Health Affairs Sneel - maninkatu 4 - 6, 00170 Helsinki 17 III - FUARLAR Finnish Fair Corporation (Fin Fuar İşletmesi) programı­ na göre 1987 yılında yapılacak olan fuarlar aşağıda göste­ rilmiştir. — Fin Moda Fuarı: Ocak sonu Ağustos sonu — Fin Çizme ve Ayakkabı Fuarı: Şubat sonu Ekim Başı — Helsinki Uluslararası Bot Shown: Şubat — Helsinki Uluslararası Bahar Fuarı 33: Mart — Habitare - Mobilya ve Iç Dekorasyon: Eylül — Fin Tec - Helsinki Uluslararası Teknik Fuarı Makina gereçleri : Eylül — Spor Malzemeleri Müşteri Günleri: Mart Sonu Ekim Sonu Daha detaylı bilgi almak isteyenlerin başvurabilecekle­ ri adres aşağıda verilmiştir. — The Finnish Fair Corporation P.O.Box 21 SF - 0 0 5 2 1 Halsinki 52 Tel: 431 31 Telex: 124500 prod sf IV - FAYDALI ADRESLER ~ T.C. Helsinki Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Mü­ şavirliği Runebergunkatu 4/A15 Helsinki 26 FINLAND Tel: 444410 - 448811 — Helsinki Ticaret Odası Helsingin Kauppakamari Kalevankatu 12, SF - 00100 Helsinki 10 Tel: 644601 — Merkezi Ticaret Odası Keskuskauppakamari Fabianinkatu 14 A, SF - 00100 Helsinki 10 Tel: 650133 Fin Dış Ticaret Acentaları Federasyonu Ulkomaankaupan Agenttiliitto ry Mannerheimintie 42 A SF - 00260 Helsinki 26 Tel: 446768 Fin Dış Ticaret Birliği (Suomen Ulkomaankauppaliitto ry) P.O. Box 908 SF - 00101 Helsinki 10 Tel: 69591 Telex: 121696 trade sf. - Board of Customs (Gümrük Kurulu) (Tullihallitus) Erottajankatu 2 SF Helsinki 12 Tel: 6-141 Telex: 121559 tuhl sf - Import and Export Permits (Lisenssivirasto) Hakaniemenkatu 2 SF - 00530 Helsinki 53 Tel: 7061 - Ticaret ve Sanayi Bakanlığı (Kauppa - Ja Teollisuusministeriö) Aleksanterinkatu 10 E SF - 00170 Helsinki 17 Tel: 1061 - Helsinki Turist Enformasyon Bürosu (Helsingin Kaupungin Matkailutoimisto) Pohjoisesplanadi 19 SF - 00100 Helsinki 10 Tel: 169 3757 BİBLİYOGRAFYA • The Economist Intelligence Unit, Country Profile, Fin­ land, 1986 - 87 ve 1987 - 88 - The Economist Intelligence Unit, Country Report Vol.2 ve 3,1986. • Economic Survey, 1986 Finland. Ministry of Finance Economics Department. - OECD Economic Surveys Finland 1985 - 1986 - National Budget for 1986 - 87 Ministry of Finance Economics Department. - Helsinki Ekonomi ve Ticaret Müşavirliği Finlandiya Raporu, 1985. - Expofters's Guide to the Finnish Market, 1984 Infirmation manual for the exporters of developing co­ untries - Exporter's Encyclopedia 1986 - 87 Dun's Marketing Services. (a:502 — 510) - Finland as a frading Partner. Helsinki 1983 - D ü n y a Gazetesi 29 Kasım 1985 Finlandiya Etüdü - International Monetary Fund Annual Report. 1985 Exchange Arrangements and Exchange Restrictions. (S:201 - 205) - Establishing a Business in Finland, 1980 - Setting Up In Finland, 1981 Ministry of Trade and Industry. Commission for Foreign Investment. - FAO Production Yearbook 1985 Vol.39 E K L E R I - SEÇİLMİŞ MALLAR İTİBARİYLE FİNLANDİYA'NIN İTHALATI Kaynak : UNITED NATIONS COMMODITY TRADE STATISTICS 1984 Series D.Vol. XXXIV. No. 1 - 5 n - TÜRKİYE'NİN FİNLANDİYA'YA İHRAÇ ETTİĞİ MAL­ LARIN G.T.İ.P.'LARI İTİBARİYLE LİSTESİ Kaynak : DİE YILLIK İHRACAT İSTATİSTİKLERİ m - FİN MARKKA'SININ 1980 - 1986 YILLARI ARASIN­ DA DOLAR CİNSİNDEN DEĞERİ (IMF'nın Fin İstatistiklerine göre) 1 - SEÇİLMİŞ M A L L A R İTİBARİYLE FİNLANDİYA'NIN İTHALATI Toplam İthalat : 1 2 . 4 4 2 . 4 0 6 . 0 0 0 — — — — — — — — — Gıda ve canlı hayvan Sebze ve Meyve Meyve, sert kabuklu meyve (kuru-yaş) Kahve, çay, kakao, baharat Hammaddeler - (yakıtlar hariç) Mantar ve ağaç Kağıt hamuru, ağaç kırpıntısı Ham gübreler, mineraller Diğer mineraller Demir içeren metaller Ana metaller Bakır : Nikel : Çinko : — Mineral yakıtlar - Kömür, kok, briket — Kömür, linyit, k.tozu — Diğer kömürler - Briket, kok, yarı kok — Petrol ve p.ürünleri — Rafine petrol ürünleri — Gaz yağı (Sovyetlerden) - Fuel oil ( " ) — Kimyasallar — Organik kimyasallar — İnorganik " - Plastik maddeler — Polimerizasyon — Kauçuk mamuller — Kağıt, mukavva — Tekstil ipliği ve dokumalar — Tekstil ipliği — Pamuklu dokumalar - örgü — Metal içermeyen mineraller — Demir — çelik — Pik demir Bin Dolar 671.617 197.772 123.997 269.876 828.520 235.152 194.289 127.029 88.397 190.735 131.208 40.178 32.921 51.293 3.107.866 250.250 139.911 134.776 110.339 2.668.697 669.358 310.364 293.722 1.186.770 182.687 166.587 370.497 243.339 108.569 72.478 452.858 113.794 81.958 150.385 384.723 60.934 Türkiyenin Payı 2.737 2.298 1.809 1.809 4.757 — - 2.552 2.552 — — — — — — — — — 379 - 379 — — — 223 — — Demir içermeyen metaller Aliminyum : Aliminyiım — işlemniş : Nikel — işlenmemiş alaşmı : Bakır: Bakır — alaşım - işlenmiş Enerji üretim teçhizatı Traktör Metal — işleme makinaları Büro makinaları, teçhizatı Otomatik veri - işlem teçh. Telek om inik as yon ve ses cihazları Elektrikli makinalar. Transistörler, supaplar Taşıt araçları Yolcu motorlu araçları (otobüsler hariç) 198.403 101.655 70.279 21.998 55.124 33.546 243.272 99.300 97.274 398.415 255.657 280.912 568.062 129.556 819.618 375.521 Tırlar, kamyonlar Motorlu araçlar parça ve aksesuarı Diğer ulaşım teçhizatı Giyim ve aksesuar Ölçü ve kontrol aletleri Fotoğrafçılık teçhizatı ve optik aletler 165.071 208.099 201.266 208.768 130.665 139.176 I I I — I I I I I M I »n <• S S a I — - - H - I I I I ^3 X -J 02 IN © P 1 O i I I < CO CO Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z p p p p H H f- H p p p p p p p p p ' H- H- (- I- F- T- H p o I- H Z ZZZZZZ ZZZZZZZ o o o oo o o ooooooc K H I- 1 - T- H- H- (- H h - h - H - l o Z o - h- ZD i s Z< 2? i 5 Z •J = Z = N < N < UJ h- 3 <Z u. X Z 3?. AO< T2 / c o o I 0^ ui > — r--a0O— ^ _J vî —o o o o o S^"^^^^ Ü I i! ta. t^F ZUG C/) T/Î UJ UJ -T > >_ UJ < Q Q < u 09 ~ z: 2 £^ <O N 0^ I I I I UJ 3I o 3 =5 3 3 N Od Od 5^ >• I < H ^ i :3 D :J 3 3 ÜJ (- I H tj uı O :aî :^ :^ :^ - O t I I I i <2 K H ^ :r S > ul S 5 Od Qd od N « NJ U» 2 o: > UJ 2J :^ Z Z Z Z O A T/3 O UJ < < C/>C/Î —(N — < > Od uı :> UJ N 0*^00000 FS M r i fN I*) '*» '«S •»»"' vî ^ ^ r-' r-' o o o o o o o o o o o o o o o o o o § § § § § § § § § § § >Q«-l<*)"«»-M^O— IH o < - 1^ < _ >^ ^^>3 5 >• 33 > ca > UJ jj u < ^ 3? ? »/i o o o c o O O r ^ OZ Of v n ^o r4 «n r i r- Ov" vd — ^ \ \ fv, — NO 00 r l On I îS8 I :S r— I I I I İ l l i 1 I I. 1 - ^ ON — 0 N , , 0 N , O ' ^ n r < , » ' r-ı ^ ^ o o . o s o ^ , - ^ — Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z ZZZZ ZZ .WZZ z z z z z z z z z z z z ooooooooooo oooo oo Qo o o o oo oooo oo o o W J .OOÜJ ^ w5H 215 gn"! 5 s g ttittiiit'd^ i 2 t 2 i ÖSS g s s 3 «j:;2> iE »r> «r> m ^ I O I Z z <N I I I I I I I I I I I I I '«o i ZUJZlJJZZ U J Zz UJ UJ Ü J ZZ o •^p,^^. <g UJZ ZZUJ Z Z Z Z Z Z ' <^ d — ^ z OUJ II < =: i- a O H 11 1^ o o >- UJ s 1^ O UJ — z I < d i > ^ H ^§ ^ O O Z H üJ < UJ . t/5•o. û a: 13? 2? 21 7><UJ . -î^ ^ UJ Of > UJ < 5? -j — UJ » i UJ O o o ^ UJ C/>UJ ^ uı O 3^ >£ < z z d İu t3! > UJ û :««^Z < ui _ -J Û. ^ Di ^ - < Olcoo îti > n-3 O C/> Z 1/5 UJ c d ö 00 00 •D I I . 1 t ::i I I - lİ" I I ^ g 1 I I I - I I ^ 1 I 1 ^ 1 I I I I I I I 1 ^ ı n i ı ı i ' " ' ^ I I • <^ 1 I I ^ I I I - I i ' i ' a J I I I I I I I I - :2 I ' o < z z z z z z z z Z Z W z TL'Z.T. Z UJ o Q z z z g g ggşg gg g Q z o z o UJ z UJ UJ Q^ UJ 3 >- O o Q o w- ai -J >- « w UJ ^ < c^- 1 -J j o t/3 — -İî UJ Oİ Di UJ UJ Q <: < Q û <a . ili UJ [/).< < ıit< 0^ 'a<H5 î 5 İ ili 1 UJ U J C O C S U J C Q O U J < rs Q. — ,J Ö Or- rl r< q 1 Ö Ö < ol as < d < 3? 5 r-r-r- 2; S S -»T r-r- S rİ ri r-r- r-ocao ©2 rn oo oo -«T-' ooac H a. tn a. o < û > 2; ® o — Ş2 rn ^ g3)-p^^- 0 0 0 Ov — o . —* - 5 _ 5 o OC 30 o ro' 'W no 00 ^ ^ ^ <N * ıı-C »ri "» ^ « rn ^ r») wa fs « « v« S ^ « f*i• <^ s— - ^^ 2î m (N »N od ^^ o o> «N n bs '«f ON \o m so -^j- C/>U Z < 9 O 2 CO H S ö z 0£ 3 Z H > S3 S? UJ < IL ! O H UJ — İ4 z UJ Ü o — -s « 2 - 2° (N o V) c ? r*i — lO — 00 ?s 2? >- m. 1980 yılında 1 Dolar - 3.73 1981 yılında 1 Dolar - 4.31 1982 " " " -4.82 1983 " " " -5.57 1984 " " " -6.01 1985 " " " -6.20 13 Ağustos 1986 1 Dolar - Markka Markka Markka Markka Markka Markka 4.95 Markka
