Kan Basıncının Ölçülmesi

Kan Basıncının Ölçülmesi
DolaşımDilimi-2
Prof. Dr. M. Taner Gören
Kardiyoloji Anabilim Dalı
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel kan basıncı:
Sistemik arteriyel
dolaşımdaki kanın damar
duvarına yaptığı basınç
Arteriyel Kan Basıncı
Atım hacmi
Kalp debisi
Kalp hızı
Arteriyel basınç
Vasküler yapı
Periferik direnç
Vasküler fonksiyon
Arteriyel Kan Basıncı
Kalpten kapiller damarlara kadar, arteriyel dolaşım sisteminin aşamaları
Arteriyel Kan Basıncı
Kan basıncı ölçümü
A. Direkt ölçüm
- Kateter laboratuarı
- Yoğun bakım üniteleri
B. İndirekt ölçüm
- Manuel: Sfigmomanometre
- Dijital: Osilometrik yöntem
Arteriyel Kan Basıncı
Scipione Riva-Rocci(1863-1937);
İtalyan dahiliye ve çocuk
hastalıkları uzmanı
İlk civalı tansiyon aleti: 1896
Arteriyel Kan Basıncı
Nikolai Sergeyevich Korotkoff
1874-1920
Rus cerrah
Korotkoff seslerinin tanımlanması, 1905
Arteriyel Kan Basıncı
CİVALI SFİGMOMANOMETRE
• Arteriyel kan basıncının en doğru ölçüm,
civalı sfigmomanometre ile yapılır.
• Bu cihazlar kalibrasyon gerektirmezler.
Arteriyel Kan Basıncı
ANEROİD SFİGMOMANOMETRE
• Günlük hekimlik uygulamalarında en sık kullanılan kan basıncı ölçüm cihazlarıdır.
• 6 ayda bir civalı sfigmonametre ile kalibre edilmeleri gerekir.
Aneroid: Sıvısız
Sphygmomanometer: Yunanca sphygmos nabız; + manos ince; + metron ölçme
Arteriyel Kan Basıncı
• Ölçüm için hastaya uygun manşet seçilmelidir.
• Manşet içindeki lastik kesenin uzunluğu kol çevresinin en
az % 80’ini saracak ölçüde; genişliği ise kol çevresinin en
az % 40’ına eşit olmalıdır.
• Sfigmomanometre manşet ve keseleri bu kurallara uygun
olarak, normal erişkin, obez erişkin ve çocuk için uygun
ölçülerde üretilmektedir.
Arteriyel Kan Basıncı
Manşet (cuff)
Kese (bladder)
Arteriyel Kan Basıncı
Yaşa ve kol çevresine göre önerilen kese ölçüleri
Kol Çevresi(cm)
Kese Ölçüsü(cm)
Zayıf erişkin
22-26
12x22
Erişkin
27-34
16x30
Şişman erişkin
35-44
16x36
Erişkin uyluk
45-52
16x42
Bebek
4x8
Çocuk
8x12
Büyük çocuk
9x18
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Radyal arter tipi
OSİLOMETRİK SFİGMOMANOMETRE
Brakial arter tipi
Brakial arterden ölçen cihazlar tercih edilmelidir.
Arteriyel Kan Basıncı
Kan basıncı ölçümü sırasında, brakial arterin sıkıştırılma derecesi:
a. Brakial arter tamamen kapalı; ses duyulmaz; nabız da alınmaz.
b. Brakial arter kısmen açık; bu esnada brakial arterde pulsatil bir kan akımı var; korotkoff
sesler duyulur.
c. Brakial arter tamamen açık; Korotkoff sesleri kaybolur; nabız normal olarak alınmaktadır.
Arteriyel Kan Basıncı
Korotkoff sesleri: 5 faz
Faz 1: Giderek şiddetlenen net tıklama sesi
duyulur
Faz 2: Hışırtı sesi, üfürüme benzer ses
Faz 3: Yeniden tıklama sesi duyulur
Faz 4: Birden ses boğuklaşır
Faz 5: Ses kaybolur.
Arteriyel Kan Basıncı
Kan basıncının ölçümü sırasında
Korotkoff seslerinin duyulduğu
aşamada brakial artere uygulanan
bası derecesinin evreleri.
Arteriyel Kan Basıncı
Korotkoff seslerinin başlangıcından (faz 1) bitimine (faz 5) kadar olan süreçte brakial
Artere geçen pulsatil kan akımı miktarı(basınç eğrisinde kırmızı boyalı bölüm): Kan akımı
giderek artmakta ve faz 5’de tam akım gelmektedir.
Arteriyel Kan Basıncı
Korotkoff seslerine göre kan basıncı ölçümü:
• Sistolik kan basıncı(SKB): Faz 1’de ilk 2 düzenli
tıklama sesi duyulduğunda, ilk duyulan ses
sistolik basınç olarak kaydedilir.
• Diyastolik kan basıncı(DKB): Faz 5’de seslerin
kaybolduğu an diyastolik basınç olarak
kaydedilir. Çocuklarda sesin boğuklaştığı an,
yani faz 4, diyastolik basınç olarak okunur.
Arteriyel Kan Basıncı
• Nabız basıncı= SKB-DKB
- Örnek: Kan basıncı 120/80 mmHg
- Nabız basıncı=120-80=40 mmHg
• Nabız basıncını artıran durumlar: Aort
yetersizliği, anemi, hipertiroidi, arteriyo-venöz
fistül
• Nabzı basıncının yüksek olduğu(>60 mmHg)
durumlarda diyastolik basınç faz 4’de ölçülür.
SKB: Sistolik kan basıncı
DKB: Diyastolik kan basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan Basıncının Doğru Ölçümü:
• Ortam sessiz ve normal sıcaklıkta olmalı
• Kişi sandalyede oturmalı, sırtını yaslamalı ve
ayakları yere basmalı
• En az 30 dakika önce aşağıdaki durumlardan
uzaklaşmış olmalı: Nikotin, kafein(çay, kahve,
kolalı içecek), yemek, dolu mesane, defekasyon
ihtiyacı, ağrı, egzersiz
• En az 5 dakika dinlenmiş olmalı
• Ölçüm sırasında konuşmamalı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan Basıncının Doğru Ölçümü(devam):
• Uygun manşet seçilmeli
• Kolu sıkı saran giysi olmamalı
• Manşet kola sarılmalı; ne çok sıkı olmalı(altına iki
parmak sokulabilmeli), ne çok gevşek
olmalı(bırakınca kendiliğinden kaymamalı)
• Manşet içindeki kese brakial arteri ortalamalı
• Manşetin alt kenarı antekübital çukurun 2-3
cm(ortalama 2.5 cm, 1 inç) yukarısında olmalı
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan Basıncının Doğru Ölçümü(devam):
• Brakial arter palpe edilmeli
• Manşet hızla şişirilmeli ve brakial arter nabzının
kaybolduğu basınç değeri okunmalı; sonra
manşetin havası hızla indirilmeli
• Tekrar şişirmek için 15-30 sn beklenmeli
• Stetoskop brakial arter üzerine yerleştirilmeli;
fazla bastırılmamalı
• Manşet, daha önce saptanmış olan, brakial arter
nabzının kaybolduğu değerin 30 mmHg yukarısına
kadar şişirilmeli
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan Basıncının Doğru Ölçümü(devam):
• Manşet kalp hizasında tutulmalı ve kol alttan mutlaka
desteklenmeli, kol havada durmamalı
• Ölçüm için manşetin havası saniyede 2 mmHg hızla
indirilmeli
• İlk net tıklama sesi duyulduğunda(Korotkoff faz 1)
okunan basınç değeri sistolik basınç olarak kaydedilir.
• Seslerin kaybolduğu an (Korotkoff faz 5) okunan basınç
değeri diyastolik basınç olarak kaydedilir.
• Manşet havası indirildiği halde ses kaybolmuyor, sıfıra
kadar iniyorsa, seslerin boğuklaştığı an(Korotkoff faz 4)
diyastolik basınç olarak kaydedilir.
Arteriyel Kan Basıncı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan Basıncının Doğru Ölçümü(devam):
• Ölçüm 1-2 dakika ara ile en az 2 kez
tekrarlanmalı; ilk iki ölçüm arasındaki fark fazla
ise son 2 ölçümde fark 5 mmHg’nın altına
düşünceye kadar ölçüm tekrarlanmalı
• Hasta ilk kez muayene ediliyorsa mutlaka her
iki koldan kan basıncı ölçülmeli; sonraki
ölçümler yüksek olan koldan yapılmalı
Arteriyel Kan Basıncı
Kan basıncının doğru ölçümü ile ilgili
vurgular*:
1. Hasta konuşmamalı
2. Manşet, alt kenarı dirsek
büklümünün 3 cm yukarısında
olacak şekilde yerleştirilmeli
3. Manşet kalp hizasında olmalı
4. Kol alttan desteklenmeli
5. Hasta koltukta oturmalı ve
sırtını arkaya yaslamalı
6. Bacaklarını çaprazlamamalı
7. Ayakları yere basmalı
*Kanada Hipertansiyon Eğitim Programı