Hasta Bilgi Broşürü

Hasta Bilgi Broşürü
Kabakulak
Bu konunun kısımları:
Giriş
Semptomlar
Nedenler
Teşhis
Tedavi
Komplikasyonlar
Hastalığın Önlenmesi
İlgili Bağlantılar
Giriş
Kabakulak, parotis tükürük bezlerindeki virüs enfeksiyonudur. Bu bezler, kulakların hemen
altında ve önündedir. Bu bezlerin ürettiği tükürük ağza dökülür ve yiyecek maddelerinin
ayrıştırılmasına ve hazmedilmesine yardım eder.
Kababulağın nedeni bulaşıcı bir virüstür. Bu virüs, enfeksiyona yakalanmış kişilerin öksürük
ve aksırıkları ile havaya dağılan virüs yüklü damlacıklar aracılığıyla bulaşır. Enfeksiyonlu
kişiyle temas edildikten sonra yaklaşık 16-21 gün içinde semptomlar gelişir. Kabakulak
normalde hafif bir hastalık olmakla birlikte, olguların küçük bir kısmında sağırlık ve menenjit
gibi ağır komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle çocuklara kabakulak aşısı yapılır.
Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısının yapılmaya başlandığı 1988 yılından beri
kabakulak Birleşik Krallık’ta daha az görülmektedir. Ancak, son yıllarda anne-babaların
çocuklarına MMR aşısı yaptırmaması nedeniyle, kabakulak vakalarında artış görülmüştür.
Semptomlar
Kabakulakta tükürük bezlerinin biri ya da her ikisi de şişer ve ağrı yapar. Kulakların hemen
altında ve önündeki şişikler bu hastalığın tipik görüntüsünü yaratır. Şişikler 4 ila 8 gün sürer.
Diğer semptomlar arasında aşağıdakiler bulunabilir:
•
•
•
•
•
•
•
•
Çiğnerken ve yutarken ağrı,
Boğaz ağrısı,
Ateş,
Yorgunluk hissi,
İştahsızlık,
Hafif karın ağrısı,
Kuru ağız, ve
Baş ağrısı.
Mumps_TU_unclean | Turkish | Translated March 05
Page 1 of 4
© NHS Direct 2005
Kızların yumurtalıkları ya da erkeklerin (ergenlik çağından sonra) testisleri etrafında şişik
olabilir.
Ancak, kabakulak virüsü taşıyan kişilerin yaklaşık üçte birinde hiçbir semptom görülmezken,
diğer birçok kişide de semptomlar oldukça hafiftir.
Semptom görülürse, genellikle enfeksiyondan 16-21 gün sonra başlar. Hasta, ilk
semptomların yaklaşık 5 gün öncesinden itibaren ve semptomlar başladıktan sonra yaklaşık
5 gün süreyle virüsü başkalarına bulaştırabilir.
Nedenler
Kabakulak virüsü, infeksiyonlu kişilerin öksürmesi ve aksırmasıyla havaya dağılan minik
tükürük damlacıkları ile yayılır.
Paramyxovirus, kabakulağa en yaygın olarak yol açan virüstür. Parotis bezlerinin şişmesine
yola açan diğer daha nadir virüsler arasında influenza ve Coxsackie sayılabilir. Tekrarlayan
kabakulağın nedenleri bu virüsler olabilir.
İnsanları kabakulak olma riskine sokan başlıca etken, aşı olmamaktır. Bazı yetişkinlerin,
çocukken aşı olmadıklarından bu hastalığa karşı bağışıklıkları olmayabilir. Ayrıca, bağışıklık
sistemleri iyi çalışmayan kişiler de risk altında olabilir.
Teşhis
Kabakulak genellikle kişinin semptomları ile, özellikle parotis bezleri etrafındaki şişik ile
teşhis edilir.
Doktorunuz bu şişmeyi görebilir ve hissedebilir. Ayrıca, hastanın ağzının içine bakarak
bademciklerin normal yerlerinden dışarı doğru itilmiş olduklarını görebilir.
Kabakulak hastalarının ateşi de yükselebilir. Yaklaşık 37.5-39.5C (100-103F) ateş görülebilir.
Teşhisi teyit etmek için, özellikle semptomların ağır olduğu ya da komplikasyonların
bulunduğu durumlarda, kan, idrar ya da beyin omurilik sıvısı (serebrospinal sıvı, CSF)
testleri kullanılabilir. CSF testi ya da “spinal tap”, omurilik içinde akan sıvıdan örnek alınarak
yapılır.
Mumps_TU_unclean | Turkish | Translated March 05
Page 2 of 4
© NHS Direct 2005
Tedavi
Kabakulağın iyileştirici tedavisi yoktur. Tedaviler semptomların hafifletilmesine yöneliktir.
Vücut, virüse karşı antikorlar geliştirerek kendi kendine iyileşir. Bu, kişiye hayatı boyunca
bağışıklık kazandırır. Enfeksiyonun tekrarlaması çok enderdir.
Kabakulak hastaları bol soğuk sıvı (özellikle su) içmelidir.
Meyve suyundan kaçınılmalıdır. Meyve suyu tükürük üretimini teşvik eder. Kabakulak
döneminde tükürük üretimi ağrı verebilir.
Ağrıyı azaltmak ve hafif ateşi düşürmek için hafif bir ağrı kesici ilaç kullanılabilir.
Şişik tükürük bezlerine sıcak bez parçası sarılması rahatlatıcı olabilir.
Ağır testis iltihabı (architis) olan ergenlik çağındaki erkek çocuklara ve yetişkin erkeklere
daha kuvvetli ağrı kesici ilaçlar ya da kortikosteroid adı verilen steroid ilaçları verilebilir.
Komplikasyonlar
Çoğu kabakulak vakaları hafiftir. Ancak, komplikasyonlar ciddi olabilir.
Kabakulaklı yetişkin veya ergenlik çağındaki erkeklerin yaklaşık dörtte birinde bir veya iki
testisi iltihaplanır (orchitis). Bu iltihaplanma çok ağrılı olabilir ve iki testis de etkilenirse
kısırlığa yol açabileceğine ilişkin bazı kanıtlar vardır.
Daha ender olarak, kabakulaklı kadınların yaklaşık %5’inde yumurtalıklar şişebilir (oophritis).
Bazen, beyin iltihaplanması (ensefalit) ve beyin zarlarının (meninges) iltihaplanması
(menenjit) görülebilir. Vücudun pankreas ve tiroit gibi diğer parçaları da iltihaplanarak ağrı
verebilir.
Kabakulağın başka bir ender komplikasyonu ise bir kulağın sağırlaşması olmakla birlikte, bu
yalnızca her 15 bin vakanın birinde görülmektedir.
Hamileliğin ilk 3 ayı içinde kabakulak olan kadınlarda düşük yapma riski biraz yükselebilir.
Ancak, doğmamış bebek üzerinde kabakulağın deformasyon yapabileceğine ilişkin kanıt
yoktur.
Mumps_TU_unclean | Turkish | Translated March 05
Page 3 of 4
© NHS Direct 2005
Hastalığın Önlenmesi
Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı, ulusal bağışıklama programının bir parçası
olarak iki doz halinde yapılır. Birinci doz 12-15 aylıkken, ikinci doz ise yaklaşık 4 yaşında
yapılmalıdır. Aşının yapılması için gerekli bir yaş üst sınırı yoktur. Gerektiğinde (örneğin,
çocuk aşı programını kaçırdıysa), aralarında üç ay bulunmak şartıyla aşının iki dozu da
herhangi bir yaşta verilebilir. Çocuğun ikinci dozu okula başlamadan alması tavsiye edilir.
Aşı olmayıp kabakulağa yakalanan çocuklar, bezlerin şişmesinden sonra beş gün süreyle
okula gönderilmemeli ve mümkün olduğu kadar başka insanlardan uzak tutulmalıdır. Bunun
nedeni kabakulağın çok bulaşıcı olması ve öksürük ve aksırık ile yayılmasıdır.
İlgili Bağlantılar
•
Immunisation information (Bağışıklama (aşı) bilgileri) (Health Promotion, England)
•
MMR: the facts (MMR hakkında gerçekler) (Department of Health)
Mumps_TU_unclean | Turkish | Translated March 05
Page 4 of 4
© NHS Direct 2005