M. Meclisi B : 45 19 . 2 . 1968 O : 2 nin temel haklar ve

M. Meclisi
B : 45
19 . 2 . 1968
O :2
kişilerin haklarını korumak yönünden vazifeli
nin temel haklar ve hürriyetlerini sosyal adalet
ve Hukuk Devleti > ilkeleriyle bağdaştıracak .olan organların başında Adalet Bakanlığının
cesaretle ortaya dikilmesi ve bu hakları koru- 1
şekilde geliştirmeli, siyasi, iktisadi ve sosyal
ması ileri memleketlerde görülegelen hareket­
bütün engelleri kaldırmalıdır, insanların mad­
lerdir. Yurdumuzda da temel hak ve hürriyet­
di ve mânevi vardığının gelişmesi ve bunun için
ler sosyal adalet ve Hukuk Devleti ilkeleriyle
bütün şartların hazırlanması bir Hukuk Dev­
bağdaşamıyacak engellerin doğması halinde
leti için en büyük görevdir. Bizim Anayasamız
bu engelleri yok edecek müesseseler içinde ve
bu görevi Devlete vermiştir. Temel hak ve
yanında yer alması lâzımgelen Cumhuriyetin
hürriyetleri ve Anayasanın teminat altına al­
Adalet Bakanlığıdır.
mış ibulunduğu eşitlik ilkelerini kişi haklarını
korumak, geliştirmek daha doğrusu kişilerin
Muhterem arkadaşlarım;
korkusuz şekilde yaşatacak tedbirleri almak
Bâzı cemiyet çalkatılarmdan sosyal buhran­
Devlete, dolayısiyle Adalet Bakanlığına vermiş­
ların doğuşunda hattâ rejim çalkantıları ve
tir. . Cemiyetin ihtiyaçlarını hukuk yönünden
sarsıntılarında cemiyetin sağlam hukuk temel­
tesbit eden ve buna göre en reel kanunları
lerine oturması lüzumu hissedilen zamanlarda
tedvin eden bu suretle de insanların can, mal
Adalet Bakanlığına düşen görev daha çok kıy­
ve ırz emniyetini kanunların himayesi altına
met ifade eder. Bu balamdan Adalet Bakanlı­
alan bakanlık elbette ki Adalet Bakanlığıdır.
ğını 1961 Anayasasından sonra yeni gelen mües­
Adalet Bakanlığına adaletin tam olarak tecelli
seseler karşısında eleştirip Adalet Bakanlığının
edebilmesi ve teşkilâtların iyi bir şekilde orga­
eskiye nazaran fonksiyonunun azaldığı hususun­
nize edilmesi, kaza fonksiyonunu yapacak olan
daki iddiaları kabul etmemize imkân yoktur.
organların mensuplarına gerekli imkânları sağ­
Anayasa hâkim teminatım, basın hürriyetini,
lamaları yönünden de özel bir vazife düşmek­
, Anayasa Mahkemesini, Yüksek Hâkimler Ku­
tedir.
rulunu, çifte Meclis ve sair gibi yeni müessese­
Sayın milletvekilleri;
leri cemiyetimize sokmuşsa da bunların kurul­
Adalet Bakanlığı hiçbir bakanlığa benze­
ması Adalet Bakanlığının hizmetlerini azaltma­
mez. «Adalet Mülkün Temelidir.» sözü adale­
mıştır. Bir balama Sayın Bakanın icrai yönden
tin mânasını ve enginliğini göstermek için kâ­
yetkileri gerçekten kısılmış ise de artan nüfus
fidir. Bu bir gerçeğin ifadesidir. Adaletin
değişen ve gelişen sosyal hayat telâkkileri kar­
olmadığı yerde mülkiyetten bahsetmek müm­
şısında ihtiyaç duyulan kanunlar sayı itibariyle
kün olmadığı gibi böyle bir cemiyette mal edin­
olduğu kadar kapsadığı konular itibariyle de
me hürriyeti de olamaz. Mülkiyet hakları dı­
yoğun bir çalışmayı içabettirmektedir. Cemiye­
şında kişilerin kişiliğine bağlı dokunulmaz, dev­
tin örf ve âdetlerine sosyal bünyesine gelişen
redilmez ve vazgeçilmez temel hak ve hürriyet­
dünya görüşüne, ekonomik ve kültürel sahalar­
leri de olamaz. Temel hak ve hürriyetten yok­
daki terakkilere uygun kanunların çıkartılması
sun olan cemiyetlerin demokrasi içinde yeri < kanunlar arasındaki çelişiklerin giderilmesi ka­
yoktur. Bunlar cemiyetin tabiat nizamları için­
nunların birbiriyle ahengini temin etmek maksade fgrt hürriyetinin hiçe sayıldığı yerlerde yadiyle mevzuatın yeniden gözden geçirilmesi .bil­
şıyan bir kuru kalabalık sürüsünden başka mâ­
hassa tatbikat ile iş hayatını sekteye uğratan ka­
na ifade edemezler. Fertlerin hürriyet hakları
nun maddelerinin değiştirilmesini müphem ka­
geliştirilmediği müddeçe nihai hedef olarak
nun maddelerine suç sayılan hususlara açıklık
kabul edilen cemiyetlerin mânevi kaynakları
vermek bakımından ele alınmasını elbetteki Ada­
kurumaya, maddi yönden bir robot vasıtası
let Bakanlığının vazifeleri arasında gelen husus­
olmaya mâruz kalacak demekir. Temel hak
lardır.
ve hürriyetlere önem veren ve bu hakları ana­
Adalet Bakanlığı hangi müessese kurulursa
yasalarında teminat altına alan ülkelerde en
kurulsun
haı\gi işleri görürlerse görsünler cemi­
büyük kıymet unsuru fertler o cemiyetin geliş­
yetin
her
türlü mâruz kalacağı her çeşit zararlı,
mesinde en büyük yaratıcı unsurdur. Hattâ
tehlikeli ve bünyemize uymıyan akımlara karşı
temel hak ve hürriyetler şu veya bu şekilde
olduğu kadar sosyal ekonomik ve siyasi yönden
zedelenmek istenmesi halinde eşitlik ilkesi ve
293 —