Tam Metin PDF - JournalAgent

Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
doi: 10.5543/khd.2015.002
DERLEME
REVIEW
Kritik hastalarda kardiyovasküler değişiklikler ve hemşirelik girişimleri
Cardiovascular changes in critically ill patients and nursing interventions
Sevda Türen1
İstanbul Mehmet Akif Ersoy Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma
Hastanesi, İstanbul.
1
Kritik hasta tanımı; genel olarak
yaşamsal fonksiyonları stabil olmayan,
destek tedavisi altında stabil tutulan veya
genel durumunun kötüleşmesi muhtemel
olan hastalar için kullanılmaktadır. Kritik
bakım/yoğun bakım ise, bu hastalara
teknolojik olanaklardan üst düzeyde
yararlanılarak bakımın eksiksiz olarak
verilmesini
içerir.
Kardiyovasküler
değişiklikler kritik hastalarda oldukça sık
görülmekte olup, morbidite ve mortalitede
önemli rol oynamaktadır. Yoğun bakım
ünitelerinde çalışan hemşireler karmaşık
ve yaşamı tehdit edici sorunları olan
hastaların tanılamasını yapmak, hastaları
sürekli izlemek, kaliteli ve ileri yoğun
bakım ve tedavi girişimleri uygulamakla
yükümlüdürler. Dolayısıyla; hemşireler
kritik hastaların durumunda en ufak bir
değişikliği anında anlayabilmeli, hastaya
gereken müdahaleyi yapabilmeli ve rapor
edebilmelidir.
Bu derlemede, kritik bakım/yoğun bakım
alan
hastalarda
görülebilecek
kardiyovasküler değişiklikler ve bunlara
yönelik
hemşirelik
girişimleri
ele
alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yoğun bakım,
kardiyovasküler değişiklikler, hemşirelik
girişimleri
Definition of the critically ill patients
is used for the patients whose vital
functions are not stable, maintained
under supportive treatments or in a
situation where their general condition
can possibly be deteriorated. The critical
care/intensive care; involves utilizing a
high level of technological facilities to
provide a thorough care for these
patients. Cardiovascular changes are
seen very common in critically ill patients
and play an important role in morbidity
and mortality. Nurses working in intensive
care units are obliged to make diagnosis
of the patients with complicated and lifethreatening
problems,
continuously
monitor and implement quality and
advanced intensive care and treatment
interventions. Therefore, nurses should
be able to recognize the slightest change
in the condition of the critically ill patients
immeaditely, be able to intervene and
report
them
appropriately.
In this review, we discuss the
cardiovascular changes that can be seen
in critical care/intensive care patients and
targeted nursing interventions that can be
implemented.
Key words: Intensive care,
cardiovascular changes, nursing
interventions.
Geliş tarihi: 20.02.2015; Kabul tarihi: 29.05.2015
Sorumlu Yazar: Uzman Hemşire Sevda Türen
Yazışma adresi: İstanbul Mehmet Akif Ersoy Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim Ve Araştırma
Hastanesi, İstanbul;
Telefon: 02126922000/1710; E-posta: [email protected]
15
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
Kritik
tanımı;
hasta
genel
A- Kardiyak Değişiklikler
olarak yaşamsal fonksiyonları stabil
1. Kan Basıncı Değişiklikleri
olmayan, destek tedavisi altında
-Hipotansiyon: Hipotansiyon, farklı
stabil tutulan veya genel durumunun
nedenlerle
kötüleşmesi muhtemel olan hastalar
çoğunlukla yoğun bakım gerektiren
için
önemli
kullanılmaktadır.[1]
bakım/yoğun
bakım
Kritik
ise;
bu
ortaya
bir
Hipotansiyon,
çıkabilen
ve
klinik
sorundur.
genelde
hastanın
hastalara teknolojik olanaklardan üst
sistolik kan basıncının 90mmHg
düzeyde
altında
yararlanılarak
bakımın
olması,
ortalama
arter
eksiksiz olarak verilmesini içerir.[2]
basıncının (OAB) 60-65mmHg’nin
Yoğun bakım ünitelerinde çalışan
altında olması ya da hipertansif
hemşireler; karmaşık ve
hastalarda
yaşamı
sistolik
kan
basıncı
tehdit edici sorunları olan hastaların
değerinin bazal sistolik kan basıncı
tanılamasını
değerinin 40mmHg altına inmesi
yapmak,
hastaları
sürekli izlemek, kaliteli ve ileri yoğun
olarak
bakım
girişimleri
OAB<60mmHg olması halinde ise
yükümlüdürler.[3]
doku perfüzyonu önemli derecede
ve
tedavi
uygulamakla
Dolayısıyla,
kritik
hastaların
kabul
bozulmaktadır.
edilmektedir.
Yoğun
bakımda
durumunda en ufak bir değişikliği
hipotansiyona neden olan en sık
anında
klinik durumlar; sepsis, hipovolemi,
anlayabilmeli,
hastaya
gereken müdahaleyi yapabilmeli ve
kalp
rapor edebilmelidir.[4]
anesteziye bağlı şok ve ilaçlardır.[5]
Kardiyovasküler değişiklikler
anaflaktik
Yoğun
-Hipertansiyon:
hastalarında
ciddi
şok,
bakım
hipertansiyon;
oldukça
sık
morbidite
ve
kronik hipertansiyonun kötüleşmesi,
mortalitede önemli rol oynamaktadır.
ağır ikincil hipertansiyon veya yeni
Bu
gelişen
kritik
hastalarda
yetersizliği,
görülmekte
olup,
derlemede,
görülebilecek
kritik
hastalarda
kardiyovasküler
hipertansiyon
sonucu
gelişebilir. Kan basıncı yüksekliğinin
değişiklikler iki ana başlık altında
diğer
nedenleri
toplanarak ele alınmıştır:
anksiyete, yeni başlayan anjina,
hipokarbi,
arasında;
hipoksemi,
birlikte
hipotermi,
yüküne
bağlı
ağrı,
titreme
rigor
olarak
ve
ile
sıvı
gelişen
hipertansiyon yer almaktadır.[6]
16
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
2. Akut Kalp Yetersizliği
Kalp
3. Akut
yetersizliği,
normal
artmış
pahasına),
dolum
kalbin
Sendromlar
(AKS)
dolum basınçlarına rağmen (veya
sadece
Koroner
Akut
koroner
sendromlar
basınçları
(AKS),
aterosklerotik
dokuların
yırtılması
ve
bununla
plağın
tetiklenen
metabolik ihtiyaçlarını karşılayacak
tromboz gelişmesi sonucu koroner
ölçüde oksijen sunamamasına yol
arter lümeninin kısmi veya tam
açan, kardiyak yapısal veya işlevsel
olarak tıkanması sonucu meydana
bozukluk şeklinde tanımlanabilir.[7]
gelir.[11]
Yoğun bakımda akut kalp yetersizliği
miyokart
gelişme
yükselmesiz
sıklığı
tam
olarak
AKS’nin
(ST
yükselmeli
infarktüsü-STEMI,
miyokard
ST
infarktüsü-
uzamış
NSTEMI ve kararsız anjina pektoris-
hastanede yatış süresi ve artmış
UAP) yoğun bakımda tanısı sıklıkla
mortalite
gözden
bilinmemekle
birlikte;
ile
ilişkili
olduğu
gösterilmiştir.[8]
kaçmaktadır.
güçlüğüne
Sistolik kalp yetersizliği, en
neden
koma,
entübasyon, sedatif, analjezik ilaçlar
sık koroner arter hastalığına bağlı
veya
(vakaların %60’ında) olarak gelişir.[9]
durumların
Diğer
serebrovasküler
sebepleri
olan
İletişim
eşlik
eden
diğer
(sepsis,
kritik
travma
arasında
dilate
miyokardit,
kalp
semptomları maskelemesi nedeniyle
kapak hastalıkları, hipertansif kalp
tanı koymak zordur. Yoğun bakım
hastalığı, konjenital kalp hastalığı,
yatışı
sepsis ve toksinlere bağlı gelişen
hastalarda morbidite ve mortalitede
kardiyomiyopatidir.[9-10]
belirgin artış olduğu saptanmıştır.
kardiyomiyopati,
Diyastolik kalp yetersizliği ise;
sırasında
olaylar
AKS
gibi)
gelişen
Koroner arter hastalığı bilinen yoğun
(arteriyal
bakım hastalarının %21’inde iskemik
dirençteki ilerleyici artış nedeniyle),
değişiklikler ve %37’sinde troponin
iskemik
yükselmesi gözlenmiştir.[12-13]
kronik
hipertansiyon
kalp
hastalığı,
kardiyomiyopati
kardiyomiyopatiye
ve
bağlı
restriktif
hipertorfik
olarak
gelişmektedir.[9-10]
17
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
kalp
4. Aritmiler
Aritmiler,
yoğun
sıklıkla
morbidite
neden
olan
ve
bakımda
mortaliteye
klinik
durumlardır.
Yoğun bakım ünitesinde takip edilen
hastaların
%40-90’ında
gelişebildiği
bildirilmektedir.
azalmasına
ve
hipotansiyona neden olur. Ayrıca;
taşiaritmiler
miyokard
oksijen
harcanmasını
arttırarak
miyokard
iskemisine neden olurlar.[14-15]
aritmi
Bu
debisinin
Yoğun bakım ünitelerinde en
sık
görülen
aritmiler;
atriyal
durum, çoğunlukla yeni gelişen bir
fibrilasyon (AF), atriyal taşikardi,
aritmi olabildiği gibi eskiden var olan
multifokal
fakat yeni tanılanmış bir aritmi de
ventriküler taşikardi (VT) ve torsade
olabilir. Görülen bu aritmilerin %70-
de pointes’tir. Kardiyoloji hastaları
98’ini
aritmiler
dışındaki yoğun bakım hastalarında;
oluştururken; %2-30’unu ventriküler
sepsisli hastalarda atriyal ve nodal
ritmiler oluşturmaktadır.[14]
ritimlere, nörolojik hastalarda ise
supraventriküler
Aritmiler, en çok yapısal kalp
hastalığı
olan
bireylerde
ortaya
atriyal
taşikardi,
ventriküler taşikardilere daha sık
rastlanmaktadır.[14]
çıkmaktadır. Bu bireylerde hipoksi,
enfeksiyon,
kardiyak
iskemi,
katekolamin fazlalığı (endojen ya da
Kardiyak değişikliklerde
hemşirelik girişimleri:
Kritik bakım alan hastalarda
egzojen), hemodinamik bozukluklar,
ilaç
yan
etkileri
ve
elektrolit
görülen
kardiyak
değişiklikler,
bozuklukları vb. durumlar aritmiyi
bireyin hastanede yatışı esnasında
tetikleyen
gelişebileceği gibi eskiden var olan
faktörlerdir.
Aritmilerin
yarattığı fizyolojik etki bireyin bazal
fakat
kardiyak fonksiyonları, ventrikül hızı
olarak da karşımıza çıkabilmektedir.
ve
Bu doğrultuda; planlanan hemşirelik
aritminin
süresi ile
ilişkilidir.
tanılanmış bir sorun
yeni
Bradiaritmiler; sabit stroke volüm
girişimleri
olan
birlikte genel olarak şu basamakları
hastalarda
kalp
debisinin
bireye
azalmasına, atriyal kontraksiyonun
kapsamalıdır:
kaybı ise diyastolik disfonksiyonu

Hastanın
özgü
yaşam
olmakla
bulgularını
olan bireylerde pulmoner basıncın
değerlendirmek ve yakın izlem
hızla
için
yükselmesine
Taşiaritmiler;
hacminin
neden
diyastolik
azalmasına
olur.
dolum
dolayısıyla
sağlanmalıdır.
monitörizasyonda
monitörizasyon
Hemodinamik
hekim
18
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
istemiyle santral venöz basınç
bakım
hemşiresi
(CVP), pulmoner arter basıncı
olmalıdır.
Defibrilatör
(PAP)
durumda kullanılacak ilaçlar/acil
veya
wedge
pulmoner
basıncı
arter
(PAWP)




bir anamnez alınmalıdır.
etkileri ve toksisiteleri açısından
Kalp sesleri değerlendirilmeli,12
değerlendirilmeli,
derivasyonlu elektrokardiyografi
bir durum veya yan etki ile
cihazı (EKG) ile kardiyak hız ve
karşılaşıldığında
ritim değerlendirilmelidir.
bildirilmelidir.
Oksijen saturasyonu ve hekim

beklenmeyen
hekime
Ağrı nedeniyle görülen kardiyak
(hipertansiyon
istemiyle arter kan gazı takibi
değişikliklerde
yapılmalıdır. Gerekli durumlarda
gibi), ağrı kontrol altına alınmalı;
hekim istemiyle oksijen tedavisi
buna uygun hemşirelik girişimleri
uygulanır.
planlanmalıdır.
Hastanın kalp debisinde azalma
ve
bulguları

Hastanın laboratuvar değerleri
(kan
(takip edilen parametreye uygun
basıncında düşme, kalp hızında
olarak hemogram, biyokimya vb.)
artma,
değerlendirilmelidir.
yorgunluk,
soluk
ve
halsizlik,
nemli deri)
değerlendirilmeli
ve
kayıt

Enfeksiyon belirti ve
yorgunluk,
Aldığı-çıkardığı sıvı takibi, ödem
bulantı,
ve kilo takibi yapılmalıdır.
bulgulara
Hastanın
bilinç
durumu
ve
bulguları
titreme,
(ateş,
edilmelidir.
halsizlik,
iştahsızlık,
kusma
ek
gibi
olarak
ağrı,
genel
etkenin
cinsine ve enfeksiyonun yerine
değerlendirilir.
bağlı
olarak
Oluşan değişiklikler kayıt altına
belirti
ve
alınır ve hekime bildirilir.
hasta
Ölümcül
disritmiler
(kardiyak
Enfeksiyondan
arrest,
kardiyak
bloklar,
oryantasyonu

Hastanın kullandığı veya tedavisi
sırasında uygulanan ilaçlar yan
soğuk,

acil
Hasta ve/veya yakınlarından tam
belirti

ve
arabası hazır bulundurulmalıdır.

değerlendirilir.
uyanık
gerekli
gelişen
bulgular)
takip
spesifik
açısından
edilmelidir.
korunmada
önlemler
hekim
alınmalı,
ventriküler taşikardi, ventriküler
geliştiğinde
istemiyle
fibrilasyon vb.) açısından yoğun
uygun tedavi uygulanmalıdır.
19
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26

Hasta yaralanma riski açısından
B- Vasküler Değişiklikler
değerlendirilmeli; yatak kenarları
1. Venöz Tromboemboli
kaldırılmalı ve güvenlik önlemleri
ortostatik hipotansiyon yönünden
yüksektir. VTE tanımı derin ven
(baş dönmesi, gözlerde kararma,
trombozu
solukluk, terleme, bayılma, bilinç
emboliyi (PE) içermektedir. VTE
düzeyinde
riski, yoğun bakımda yatışa neden
azalma)
olan
Hastanın
(DVT)
hastalığa
ve
pulmoner
göre
değişkenlik
durumu
göstermektedir. Söz gelimi; DVT
emosyonel
gelişme sıklığı genel medikal ve
anksiyete
değerlendirilmeli,
yoğun
destek sağlanmalıdır. Hastanın
cerrahi
gereksinimleri de göz önünde
oranında
bulundurularak
hastalarında
yeterli
bakımda
%28-32
olabilirken,
%60,
travma
akut
hastalarında
Hastada yatak istirahati nedeni
çıkabilmektedir. Bu kadar yüksek
ile oluşabilecek bası yarasını
oranlarda gelişebilme ihtimali olduğu
engellemek için cilt bakımına
halde, yoğun bakım hastalarında
dikkat
tanı
edilmelidir.
değerlendirilmeli
ve
Hasta
%70’e
inme
bilgilendirme yapılmalıdır.
malnütrisyon
konulmasında
yönünden
yaşanmaktadır.
beslenme
sedasyon
ve
kadar
zorluklar
Entübasyon,
mental
durum
yetersizliği mevcut ise hekime
değişiklikleri gibi durumlar hastalığın
bildirilmelidir.
yoldan
genel belirtilerinin maskelenmesine
hastalarda
neden olmaktadır. Kritik hastalarda
parenteral
gelişen DVT’lerin %95’inde klinik
Oral
beslenemeyen
enteral
ya
da
belirti görülmeyebilir.[20]
beslenme sağlanmalıdır.

venöz
tromboemboli (VTE) gelişme riski
Ayrıca;
gözlenmelidir.

hastalarda
hasta
alınmalıdır.

Kritik
Kardiyak
gereksinimi
uygun
Yoğun bakım ünitesine kabul
rehabilitasyon
olan
planlama
rehabilitasyon
başlatılmalıdır.[16-19]
hastalarda,
edilen
hastaların
büyük
yapılarak
çoğunluğunda, VTE risk faktörlerinin
süreci
çoğu hastanın üniteye alınmasından
önce vardır ya da ünitede yatarken
gelişir. Yoğun bakımda yatış ile
ilişkili olarak VTE riskini arttıran
faktörler; ileri yaş, VTE öyküsü,
20
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
kalp
2. İnme
yetersizliği, malignite, majör travma,
-İskemik
immobilizasyon, daha önce uzun
popülasyonda
süreli
vakalarının
inme,
sepsis,
konjestif
hastanede
yatış,
gebelik,
İnme:
Normal
görülen
yaklaşık
inme
%85-87’sini
obezite, oral kontraseptifler, nefrotik
iskemik inme oluşturur. Bunun da
sendrom,
%80’i trombotik,
mekanik
ventilasyon,
paralitik ilaç kullanımı, APACHE
skoru,
cerrahi
acil
gereksinimi
ve
femoral
iskemik inmedir. Çoğu emboli sol
girişim
atriyumdaki veya sol ventrikülde
venöz
oluşmuş olan pıhtıdan köken alır.
kateter yerleştirilmesidir.[20-21]
VTE
%20’si embolik
Yoğun bakım hastalarında görülme
Yoğun bakım yatışı sırasında
sıklığına dair yeterli veri mevcut
gelişen
değildir.
hastalarda,
yoğun
Ateroskleroz,
miyokard
bakımda ve hastanede yatış süreleri
infarktüsü (MI), AF, konjestif kalp
daha
yetersizliği,
fazla
saptanan
olmaktadır.
hastaların
mortalite
DVT
hastane
oranları
ileri
yaş,
kapak
içi
hastalıkları, diyabet, hipertansiyon
DVT
gibi durumlar iskemik inme riskini
saptanmayanlara göre %50 daha
arttırır.[23]
fazla bulunmuştur.[21]
-Hemorajik İnme: Toplam inme
Yoğun
bakımda
yatan
vakalarının
yaklaşık
%15-17’sini
hastalarda PE gelişme sıklığı tam
oluşturmaktadır. Hipertansiyon, ileri
olarak
yaş,
bilinmemekle
birlikte
serebral
amiloid
anjiyopati,
proksimal alt ekstremite DVT’si olan
vasküler malformasyon, hemorajik
hastaların %50’si ve semptomatik
serebral
üst ekstremite venöz trombozu olan
beyin
hastaların %20’sinde asemptomatik
karaciğer
PE
tedavi, trombolitik tedavi, vaskülit,
olduğu
bazı
kaynaklarda
enfarkt,
tümörü,
septik
kanama
hastalığı,
ve
emboli,
diyatezi,
antikoagülan
bildirilmektedir. Yüksek riskli cerrahi
ensefalit
ilaçlar
hastalarının %1-5’inde ölümcül PE
amfetamin)
gelişmektedir. Antikoagülan tedavi
bağımsız risk faktörleridir.[24] Bütün
almayan hastaların %30’unda DVT,
bu risk faktörlerinden biri veya çoğu
%15’inde PE izlenebilmekte ve %5’i
zaman
ölümcül olabilmektedir.[22]
bakımda
hemorajik
birden
yatan
(kokain,
inme
fazlası
için
yoğun
hastalarda
mevcuttur. Bu nedenle yoğun bakım
ünitelerinde artmış hemorajik inme
21
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
sıklığı
beklenebilir
yoğun
kaynaklanır. Yoğun bakımda aynı
bakım hastalarında görülme sıklığı
zamanda sık uygulanan vazoaktif
ile ilgili yeterli veri bulunmamaktadır.
ilaçlar
Tedavi
bakım
noradrenalin, dopamin vb.) tıkayıcı
farklılık
olmayan periferik arter hastalığına
ve
ancak
takibi
yoğun
hastalarında
göstermemektedir.
(vazopresin,
neden
olabilir.
adrenalin,
Hastanın
kritik
hastalığının derecesi, eşlik eden
3. Periferik Arter Hastalığı
hastalıkların varlığı ve periferik arter
Yoğun bakımda yatan hastalarda
arteryal
periferik
dolaşımla
ilgili
hastalığının
derecesi
prognozu
belirler.[25]
sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bunlar;
iyatrojenik
yaralanmalar
sonrası
veya daha önceden mevcut olan
sistemik
hastalıkların
Vasküler
değişikliklerde
hemşirelik girişimleri:
uzantısı
Yoğun
şeklinde ortaya çıkar. Sıklığı ile ilgili
bireylerde
literatürde
değişikliklere
yeterli
bilgi
mevcut
bakımda
yatan
görülebilecek
değildir. Yoğun bakım hastalarında
hemşirelik
venöz tromboz riskinin artmasına
kapsamalıdır:
benzer olarak arteriyel emboli riski

göre
vasküler
planlanan
girişimleri
şunları
Bilinç düzeyi değerlendirilmeli ve
de artmıştır. Konjenital hemofililer,
bilinç durumunda meydana gelen
sepsis,
değişiklikler kayıt altına alınarak
dissemine
intravasküler
koagülasyon (DİK), heparin ilişkili
trombositopeni
(HİT)
ve
çoklu
hekime bildirilmelidir.

Ağrı
sorgulanmalı
travma etiyolojisinde yer alır. Klinik
altına
belirtileri; tıkayıcı ya da tıkayıcı
istemiyle
olmamasına
yapılmalıdır.
göre
değişkenlik
gösterir. Aterosklerotik plak veya

trombüsün koparak periferik arteri
tıkaması
tıkayıcı
yani
hastalığa
arteriyel
emboli
neden
olabilir.
Tüm
ve
alınmalıdır.
kontrol
Hekim
uygun
tedavi
ekstremitelerde
nabız
kontrolü yapılmalıdır.

Emboli/tromboz oluşan bölgede
tedavi öncesi ve sonrasında ısı,
Arteryal embolinin en sık kaynağı
renk,
kardiyak olup; mural, atriyal ve
periyodik kontrolü yapılmalıdır.
kapaksaldır.
Bazen
de,
duyu
ve
nabızların
daha
distaldeki bir arteryal anevrizmadan
22
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26

antikoagülan
Belirti ve bulguların varlığında
tedavi nedeniyle hastalar girişim
EKG çekilmeli, oksijen desteği
yerinde ve genel olarak kanama
sağlanmalı,
yönünden izlenmelidir. Hemşire
trombolitik tedaviye başlanmalı
intravenöz
ve
Antiagregan
mümkün
ve
girişim
hasta
yakın
istemiyle
takip
altına
alınmalıdır.
olduğunca azaltmalı,

Taburculuk
eğitiminde
kaçınmalı, hastayı travmalardan
yaşamtarzı
değişiklikleri
korumalı
girişim
hakkında
bilgi
kanamanın
Sigaranın
bırakılması,
intramüsküler
enjeksiyondan
ve
perkutan
yapıldığında
durduğundan

sayısını
hekim
emin
oluncaya
verme,
verilmelidir:
egzersizin
kilo
arttırılması,
kadar bası uygulamalıdır.
düşük kolesterol ve düşük kalorili
Hastanın laboratuvar değerleri
diyet.[18,26-27]
(PT, aPTT, INR) takip edilmelidir.

Deri
bütünlüğünün
korunması
için uygun cilt bakımı ve genel
İyi
beslenme
hızlandırır,
iyileşmeyi
bu
nedenle


belirti ve
-Duyusal
sorunlar
(vücudun
beslenme
-Motor sorunlar (etkilenen
programı
Dolaşımı
bir
yarısında uyuşma, duyu kaybı, farklı
duyu)
beyin
yarıküresinin zıt tarafındaki vücut
engelleyecek
yarısında kas gücünde azalma veya
girişimlerden kaçınılmalıdır.
felç)
Sakıncası yoksa yatak içi ROM
-Bilinç/uyanıklıkta bozulma
egzersizleri yaptırılabilir.
-Konuşma veya anlama bozukluğu
DVT’den
etkilenen
bölge
-Davranışsal
/
bilişsel
sorunlar
sakıncası yoksa yükseltilebilir,
(uzamsal/algısal sorunlar, apraksi-
bölge
önceden
ayrıca
travmalardan
PE bulguları (dispne,
taşikardi
ve
öğrenilmiş
becerileri
gerçekleştirememe-, ihmal, bellek,
korunmalıdır.

İnmeyi düşündüren
proteinlerle iyi dengelenmiş bir
oluşturulmalıdır.


bulgular değerlendirilmelidir:
hijyen sağlanmalıdır.

İnmede ise;
göğüs
takipne,
ağrısı)
açısından hasta takip edilmelidir.
oryantasyon kusuru)
-Görme /alanı kaybı, çift görme
-Baş dönmesi, dengesizlik, bulantı
ve kusma
23
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
-Nedeni belli olmayan ani ciddi baş
KAYNAKLAR
ağrısı.
1. Bodur HA. Kritik hastanın transportu.

temel
Gerekirse
yaşam
desteğinin sağlanması, hastanın
tanı
koymada
zaman
kaybetmeden
gerekli
değerlendirmesinin
yapılması,
uygun hastalara hekim istemiyle
trombolitik ilaçların uygulanması,
akut dönemde hastanın sistemik
ve nörolojik açıdan izlenmesi
Özellikle ilk 48 saatte yaşam
bulguları
Kardiyol Enst Derg 2005;4(12):25-8.
3. Hemşirelik
yönetmeliğinde
yapılmasına
dair
değişiklik
yönetmelik.
T.C.
Resmi gazete, 27910, 19 Nisan 2011.
4. Aydınoğlu B. Yoğun bakım ekibinde
hemşire ve hasta bakımı. Yoğun Bakım
Dergisi 2007;7(1):26-30.
5. Altıntaş ND, İskit AT. Vazoaktif ve
inotropik
ilaçların
doğru
kullanımı.
(kan
basıncı
artışı,
190.
6. Türkoğlu M. Ciddi hipertansif
bakım
ünitesi
hastalarında
hiperglisemi, hipertermi, hipoksi)
yaklaşımı.
ve nörolojik durum (kafa içi
2010;9(3):144-153.
basınç
artışı,
açısından
beyin
yakın
ödemi)
izlem
yapılmalıdır.

2. Enç N. Yoğun bakım hemşireliği. İ.Ü.
Yoğun Bakım Dergisi 2006;6(4):179-
gereklidir.

Yoğun Bakım Dergisi 2005;5(1):36-41.
Yoğun
Bakım
yoğun
tedavi
Dergisi
7. Dickstein K, et al. ESC guidelines for
the diagnosis and treatment of acute
and chronic heart failure 2008: the Task
Force for the diagnosis and treatment
Duyusal,
algısal,
bilişsel,
of acute and chronic heart failure 2008
duygusal
sorunlar,
fiziksel
of the European Society of Cardiology.
harekette
bozulma,
sözel
iletişimde
bozulma,
yutma
Developed in collaboration with the
Heart Failure Association of the ESC
(HFA) and endorsed by the European
güçlüğü, aspirasyon riski, beden
Society of Intensive Care Medicine
gereksiniminden az beslenme,
(ESICM). Eur J Heart Fail 2008;10:933-
idrar
989.
ve
gaita
görülebileceği
yatağa
inkontinansı
unutulmamalı;
bağımlı
olarak
8. Fonarow GC, Abraham WT, Albert NM,
Stough WG, Gheorghiade M, et al.
Factors
identified
as
precipitating
gelişebilecek diğer sorunlar da
hospital admissions for heart failure and
(bası yarası, öz bakım eksikliği
clinical
gibi) göz önüne alınarak bireye
optımıze-HF.
özgü bakım planlanmalıdır.[28]
2008;168: 847-854.
outcomes:
Arch
findings
from
Intern
Med
24
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
9. Allen LA, O'Connor CM. Management
of acute decompensated heart failure.
CMAJ 2007;176:797-805.
Hastalıkları Hemşireliği. İstanbul: Nobel
Tıp Kitabevleri; 2014;95-102.
18. Gulanick M, Judith L.M. Nursing care
10. Arnold M. Merck Manual: Heart failure.
plans-diagnoses,
intervations
and
2008. Retrieved October 12, 2013.
outcomes. Elsevier mosby, 8th edi.
Availalable:
2014:286-300, 326-37, 399-403.
Merck
Manual
Home
19. Enç N, Yiğit Z, Ergun FŞ, Akın S, Uysal
Health Handbook.
11. Davies MJ. The pathophysiology of
acute
coronary
syndromes.
Heart.
H, İncekara E. Türk Kardiyoloji Derneği
Akut Koroner Sendromlar Hemşirelik
Bakım Kılavuzu. 2. Basım; 2007.
2000;83:361-366.
12. Ammann P, Maggiorini M, Bertel O,
20. Chan
C,
Shorr
A.
Haenseler E, Joller-Jemelka HI, et al.
thromboembolic
Troponin as a risk factor for mortality in
intensive care unit. Semin Respir Crit
critically
Care Med 2010;31:39-46.
ill
patients
without
acute
coronary syndromes. J Am Coll Cardiol
disease
Venous
in
the
21. Uçgun İ. Yoğun bakımda ideal DVT
profilaksisi nasıl olmalı? Türk Toraks
2003;41:2004-9.
13. Lim W, Qushmaq I, Cook DJ, Crowther
Derneği Yoğun Bakım Sempozyumu
MA, Heels-Ansdell D, et al. Elevated
2011,
troponin and myocardial infarction in
Merkezi,
the intensive care unit: a prospective
http://www.toraks.org.tr/sunumerkezi/?s
study. Crit Care 9:R 2005;636-644.
=2B362656272B583E3F3635385E3A2
14. Fak
AS.
Yoğun
bakım
ünitesinde
Türk
Toraks
Derneği
2011.
Web
Sunu
adresi:
6 Erişim tarihi: 06.12.14.
aritmiler; yaklaşım ve tedavi. Türk
22. Williams MT, Aravindan N, Wallace MJ,
Toraks Derneği 13.Yıllık kongresi, Türk
Riedel BJCJ, Shaw ADS. Venous
Toraks Derneği Sunu Merkezi, 2010.
thromboembolism in the intensive care
Web
unit. Crit Care Clin 2003;19:185-207.
adresi:
http://www.toraks.org.tr/sunumerkezi/?s
23. Marino PL. The ICU book. In: Acute
Erişim tarihi:
stroke. Fourth edition. Wolters Kluwer
=2B3C225624365F2359
03.12.14.
Health 2014;831-43.
15. Tarditi DJ, Hollenberg SM. Cardiac
24. Meretoja A, Strbian D, Putaala J,
arrhythmias in the intensive care unit.
Curtze S, Haapaniemi E, Mustanoja S,
Semin
et
Respir
Crit
Care
Med
2006;27:221-229.
İç
Hastalıkları
İstanbul:Nobel
Tıp
Hemşireliği.
Kitabevleri;
2014;103-8.
17. Enç
N,
Uysal
SMASH-U:
a
proposal
for
etiologic classification of intracerebral
16. Enç N. Kalp yetersizliği. İçinde: Enç N.
(ed)
all.
hemorrhage. Stroke 2012;43(10):25927. Epub 2012 Aug 2.
25. Irwin RS, Rippe JM. Irwin and rippe's
intensive care medicine. Peripheral
H.
Akut
koroner
arterial
sendromlar. İçinde: Enç N. (ed) İç
critical
disease:importance
care
setting.
Sixth
in
the
edition.
Wolters Kluwer Health 2008;1810-6.
25
Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler HemşirelikDergisi - Turk Soc Cardiol Turkish Journal of Cardiovascular Nursing 2015; 6(9):15-26
26. Bıyık İ. Pratik kardiyoloji-temel bilgiler.
1.basım,
İzmir:Güven
Kitabevi;
2008;223-30.
28. Tülek Z. İnme. İçinde: Enç N. (ed) İç
Hastalıkları Hemşireliği. İstanbul:Nobel
Tıp Kitabevleri; 2014;293-9.
27. Demir Korkmaz F. Vasküler hastalıklar
ve
periferik
dolaşım
bozuklukları.
İçinde: Karadakovan A, Eti Aslan F.
(Ed) Dahili ve cerrahi hastalıklarda
bakım. 3. Baskı, Ankara:Akademisyen
Tıp Kitabevi; 2014:515-47.
26