n= 54 - Marmara Üniversitesi

GERİ ÇEKME YÖNTEMİ İLE KORUNAN ÇİFTLERİN CİNSEL
FONKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
MSc. Safiye TEMEL Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ABD
Danışman: Doç. Dr. Hatice YILDIZ Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği ABD
GİRİŞ VE AMAÇ
Cinsellik psikolojik, sosyo-kültürel, davranışsal ve biyolojik etkenlerden kaynaklanan çok boyutlu, multidisipliner ve interaktif bir
süreçtir (1). Bu nedenle, kadın ve erkek cinsel fonksiyonlarını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır (2, 3). Günümüzde AP
yöntemlerinin çiftlerin cinsel yaşamları üzerine etkisi, giderek daha fazla tartışılan bir konu olarak gündemdedir. Ülkemizde en fazla
oranda kullanılan Geri çekme (GÇ) yönteminin yapılan bazı çalışmalarda cinsel yaşama ilişkin olumsuz etkilerinden bahsedilmektedir.
Yanıkkerem, Acar ve Elem’ in çalışmasında (4), GÇ yöntemini kullanan kadınların dörtte birinin cinsel yaşamlarının olumsuz
etkilediğini belirttikleri rapor edilmiştir. Eryılmaz (5), Berkiten ve Aslan (6) ve Gabalcı’nın (7) yaptığı çalışmalarda da GÇ yöntemi
kullananlarda cinsel açıdan tatmin olamama bildirilmiştir. Bu nedenle özellikle hemşireler tarafından verilen aile planlaması eğitim ve
danışmanlık hizmetlerinde cinsel sağlık açısından da değerlendirme yapılarak bu bağlamda bireylere hizmet verilmesi son derece
önem taşımaktadır. Bu çalışma GÇ yönteminin eşlerin cinsel fonksiyonlarına etkisini belirlemek amacı ile gerçekleştirilmiştir.
YÖNTEM
Tanımlayıcı olarak planlanan çalışma, Afyonkarahisar il merkezindeki bir sağlık ocağına bağlı bölgede gerçekleştirilmiştir. İl Sağlık
Müdürlüğü verilerine göre etkin olmayan yöntem kullanım oranının en yüksek olduğu bölge belirlenmiş ve bu bölgede ikamet eden 1549 yaş grubunda olan ve GÇ yöntemi ile gebelikten korunan 436 kadın ile bu kadınların eşleri araştırmanın evrenini oluşturmuştur.
Örneklem kriterlerine uyan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olup onam alınan 54 çift oluşturmuştur.
Veriler; anket formu, Rosen ve ark. (8) tarafından geliştirilmiş olan Female Sexual Function İndex- FSFI (Kadın cinsel fonksiyon
indeksi), 1997 yılında Raymond Rosen ve ark. (9) tarafından oluşturulmuş olan International Index of Erectile Function- IIEF
(Ereksiyon işlevi uluslararası değerlendirme formu) ve kadın ve erkek partnerler için 4 sorudan oluşan Prematür Ejakülasyon Profili
(PEP) ile toplanmıştır.
Araştırma verileri Aralık 2010- Haziran 2011 tarihleri arasında toplanmıştır. Çalışmanın uygulanmasında ev ziyaretleri yapılmış ve
formlar yüz yüze görüşme tekniği ile doldurulmuştur. Verilerin analizinde; frekans, ortalama, Spearman korelasyon testi, Mann
Whitney U, Wilcoxon ve McNemar ki-kare testi kullanılmıştır.
BULGULAR
Çiftlerin tanımlayıcı özelliklerine ait bulgular tablo 1’de verilmiştir. Kadınların yaş ortalamasının 32.67±7.30 yıl, eşlerinin 36.54±7.40
yıl olduğu, öğrenimin kadınlarda çoğunlukla (%77.8) ilkokul, eşlerinin ise %70.3 oranı ile ortaokul/lise düzeyinde olduğu belirlenmiştir.
Tablo 1. Çiftlerin tanımlayıcı özellikleri
Tablo 3. Kadınlarda FSFI alt boyut ve total puan ortalamaları ve FSFI cut-off değerine göre dağılım
FSFI
Min
(n= 54)
Max
İstek
Uyarılma
Lubrikasyon
Orgazm
Doyum
Ağrı
Total puan
1.2
0.0
0.0
0.0
1.2
0.0
2.40
5.4
5.7
6.0
6.0
6.0
6.0
35.10
Ort±SD
3.66±0.98
3.76±1.38
4.46±1.71
3.89±1.69
4.22±1.32
4.49±1.57
24.52±7.18
FSFI cut-off değerine göre dağılım (n=54)
FSFI cut-off değeri*
≤ 26.55 (cinsel disfonksiyon yaşayanlar)
>26.55 (cinsel fonksiyonu normal olanlar
n
27
27
%
50.0
50.0
* ≤ 26.55 cinsel disfonksiyonu, > 26.55 normal cinsel fonksiyonu göstermektedir.
Sosyo-Demografik Özellikler
Yaş
Evlilik yaşı
Çiftlerin Cinsel fonksiyonlarına ait bulgular tablo 3 ve 4 de verilmiştir. Kadınların cinsel fonksiyonlarının FSFI total puanı açısından kötü
(24.52±7.18) olduğu ve FSFI cut-off değerine göre (Ölçeğin cut-off değeri 26.55 dir. ≤26.55 cinsel fonksiyon bozukluğunu gösterir)
yarısının cinsel fonksiyon bozukluğu yaşadıkları belirlenmiştir (Tablo 3).
Kadın (n=54)
Min-Max
Ort ±SD
21.00-49.00
12.00-29.00
Erkek (Eş) (n=54)
Min-Max
Ort ±SD
32.67±7.30
18.85±3.05
23.00-49.00
16.00-36.00
n (%)
n (%)
Öğrenim durumu
OYD/OY*
İlkokul
Ortaokul/ Lise**
Yüksekokul/üniversite
Çalışma durumu
Çalışıyor
Çalışmıyor
4(7.5)
42 (77.8)
8 (14.8)
0 (0.0)
0 (0.0)
4 (7.4)
38 (70.3)
12 (22.2)
2 (3.7)
52 (96.3)
47 (87.0)
7 (13.0)
36.54±7.40
22.98±3.68
*Okur-yazar olmayan 1 kadın vardı.
**Lise mezunu olan 2 kadın, 12 erkek vardı.
IIEF sonuçlarına göre, Erkeklerin cinsel fonksiyon puanlarının bu ölçeğin alt boyutu ve total puanlarından alınabilecek en üst değerlere
yakın olduğu belirlenmiştir. IIEF açısından belirtilen bir cut-off değeri yoktur. Alınabilecek total puan 5-75 arasındadır. Sonuçlar ortalama
değerler üzerinden ifade edilmektedir. Bizim çalışma verilerimiz açısından bakıldığında saptanan total puan ortalaması olan 62.65’in
üzerinde puanı olanların çoğunluğu oluşturduğu (%64.8) belirlenmiştir (Tablo 4).
Tablo 4. Erkeklerde IIEF alt boyut ve total puan ortalamaları ve IIEF total puan ortalamasına göre alt ve üst değer dağılımları
IIEF
Erektil fonksiyon
İlişki başarısı
Orgazm
Cinsel istek
Genel tatmin
Total puan
Çiftlerin GÇ yöntemini kullanım süreleri, seçme nedenleri ve gebelik planlamalarına ilişkin düşüncelerine ait sonuçlar tablo 2’de
verilmiştir.
Tablo 2. Çiftlerin GÇ yöntemi kullanımına ait özellikler
n=54 çift
n(%)
10 (18.6)
22 (40.7)
22 (40.7)
Ort±SD (Min-Max)
1-10 (5.76±5.70)
GÇ kullanımına karar veren kişi**
Kadın
Erkek
Çiftler birlikte
Kadın (n= 54)
Çiftlerin başka çocuk isteme durumu
İstiyen
İstemiyen
Kararsız
*:Geri çekme kullanım süresi ≥10 yıl olan 7 çift vardı.
**: 1 çift sağlık çalışanının önerdiğini belirtti.
**:Olgular birden fazla yanıt verdiklerinden n katlanmıştır.
Max
14.0
0.0
0.0
4.0
2.0
34.0
30.0
15.0
10.0
10.0
10.0
75.0
8 (14.8)
15 (27.8)
30 (55.6)
Erkek (n=54)
26.61±3.59
11.35±2.73
8.81±1.72
7.56±1.48
8.31±1.71
62.65±8.81
IIEF total puan ortalamasına göre alt ve üst değer dağılımları
IIEF total puan ortalaması
≤ 62.65
>62.65
Özellikler
Çiftlerin GÇ kullanım süresi*
0-1 yıl
>1 yıl – 5 yıl
>5 yıl - >10 yıl
GÇ kullanım süresi ortalaması/yıl
Çiftlerin GÇ seçme nedenleri***
Diğer yöntemler hakkında bilgi eksikliği
AP hizmetlerine ulaşma/teminde sıkıntı
Kullanmak istedikleri yöntemin sağlığı açısından uygun
olmaması
Kullandıkları bir yöntemden kaynaklanan sağlık sorunları
Diğer yöntemlerin yan etkileri olduğunu düşünme
Kullandıkları farklı bir yöntemin cinselliklerini olumsuz
etkilemesi
Min
n=54
Ort±SD
n
19
35
%
35.2
64.8
PEP total puan ortalamasının kadınlarda 10.74±2.23, eşlerinde ise 10.54±1.48 olduğu saptanmıştır. PEP göre, hem kadınlar hem
erkeklerde en yüksek puan ortalamasının ilişkiden alınan zevk/tatmin, en düşük puan ortalamasının ise boşalma süresi nedeniyle eşle
sorun yaşama alt boyutunda olduğu ve çiftlerde bu iki alt boyuttaki puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir
(Tablo 5).
Tablo 5. Çiftlerin cinsel fonksiyonlarında prematür ejakülasyon profili (PEP) ve puan ortalamalarının farklılığı
PEP
Boşalma üzerindeki kontrol*
İlişkiden alınan zevk*
Boşalma süresine bağlı kendini kötü
hissetme*
Eşle sorun yaşama*
Total puan**
Kadın (n=54)
Erkek (n=54)
Anlamlılık***
Ort±SD
3.43±1.21
3.54±0.99
2.06±1.05
Ort±SD
3.65±0.93
3.91±0.73
1.69±1.04
Z
-1.254
-2.286
-1.935
P
.210
.022
.053
1.72±1.00
10.74±2.23
1.30±0.66
10.54±1.48
-2.643
-.735
.008
.462
16 (20.3)
2 (2.5)
7 (8.9)
49 (81.7)
7 (11.6)
0 (0.0)
11 (13.9)
0 (0.0)
32 (40.5)
3 (5.0)
11 (13.9)
1 (1.7)
SONUÇ
9 (16.7)
42 (77.8)
3 (5.6)
12 (22.2)
35 (64.8)
7 (13.0)
Çalışma kapsamına alınan çiftlerde kadınların FSFI total puan ortalamasının düşük düzeyde olduğu ve en düşük puan ortalamasının da istek
alt boyutunda olduğu görülmüştür. Yine kadınların yarısının cinsel disfonksiyon yaşadıkları belirlenmiştir. Erkeklerin ise IIEF sonuçlarına göre
gerek total gerekse alt boyut puan ortalamalarının bu ölçekten alınabilecek en üst değerlere yakın olduğu bulunmuştur. PEP’e göre de hem
kadınlar hem erkeklerde en yüksek puan ortalamasının ilişkiden alınan zevk/tatmin, en düşük puan ortalamasının ise boşalma süresi
nedeniyle eşle sorun yaşama alt boyutunda olduğu belirlenmiştir. Sonuçlarımız doğrultusunda GÇ ile korunan çiftlerde kadının cinselliğinin
olumsuz etkilendiği, eşlerin cinsel fonksiyonlarında olumsuzluk yaşanmadığı ancak eşlerdeki erken boşalma nedeni ile çiftlerin sorun
yaşadıkları söylenebilir.
*Puan aralığı Min: 1, Max: 5’ tir.
**Puan aralığı Min:4, Max: 20’dir.
KAYNAKLAR
1. İncesu C. (2004). Cinsel işlevler ve cinsel işlev bozuklukları. Klinik Psikiyatri, 3:3-13.
2. Pasqualotto EB, Pasqualotto FF, Sobreiro BP, Lucon AM. (2005). Female sexual dysfunctıon: The important points to remember, Clinics, 60(1):51-60.
3. Kütmeç C. (2009). Kadınlarda cinsel fonksiyon bozukluğu ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12):111-136.
4. Yanıkkerem E, Acar H, Elem E. (2006). Withdrawal users perceptions of and experience with contraceptive methods in Manisa, Turkey. Midwifery, 22:274-284.
5. Eryılmaz H. (1999). Kullandıkları kontraseptif yöntemlerin eşler üzerindeki etkileri ve kullanım hataları. Hemşirelik Forumu, Kadın Doğum Sayısı, 2( 3).
6. Berkiten A, Aslan H. (2001). Kadınlarda Aile Planlaması Yöntemlerinin Cinsel Yaşam Üzerine Etkileri. III. Ulusal Jinekoloji ve Obstetri Kongresi, İstanbul.
7. Gabalcı E. (2008). Üreme Çağındaki Kadınların Kullandıkları Aile Planlaması Yöntemlerinin Cinsel Yaşamlarına Etkisi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi, Ankara, (Danışman: Doç. Dr. F. Terzioğlu).
8. Rosen R, Brown C, Heiman J, Leiblum S, Meston C, Shabsıgh R, Ferguson D, D’agostino R. (2000). The Female Sexual Index (FSFI) A muntidimansional self-report ınstrument fort he assessment of female sexual function. Journal of Sex&Marital Therapy, 26:191-208.
9. Rosen RC, Riley A, Wagner G, Osterloh IH, Kırkpatrick J, Mishra A. (1997). The International Index Of Erectile Function (IIEF): A multidimensional scale for assessment of erectile dysfunction. Urology, 49 (6):822-830.
*** Wilcoxon testi kullanılmıştır.