Genişletilmiş Piyasa Raporu – 29 Eylül 2008

Genişletilmiş Piyasa Raporu – 29 Eylül 2008
Para Piyasaları
Geçtiğimiz hafta Amerikan hükümetinin, kendi deyimiyle, gayrımenkul ve yatırım bankalarının “zehirli
varlıklarını” garanti etmek için, piyasaya 700 milyar dolar para enjekte etme planı Capitol Hill’de kongre
komisyonunda tartışmaya açıldı ve sürpiz bir şekilde Cumhuriyetçi senatörlerin direnciyle karşılaştı.
Başkan Bush’un Perşembe günü televizyonlarda Amerikan halkına durumun vahametini anlatan ve
destek isteyen duygusal seslenişine rağmen komisyon müzakerelerinde Cuma akşamı kapanışa kadar
bir sonuç alınamaması ve Amerikan yönetiminin önüne çeşitli alternatif planlar sunulması para
piyasalarını asabiyete sürükledi. Amerikan vergi mükelleflinin cebinden çıkacak rekor fon planının bir
şekilde sulanması sonucu borsalar yeniden düşüşe geçerken Cuma günü S&P 500 endeksi Mayıs
ayından beri en büyük düşüşünü yaşadı. Ham petrol kapanışta yeniden yukarı hareketlenerek New
York’ta $107’ın hemen altında kapandı.
Devam eden mali kriz içinde Amerika’nın bir numaralı mevduat bankası Washington Mutual, mavduat
sahiplerinin on gün içinde hesaplarından 16,7 milyar dolar çekmeleri sonucu, Perşembe günü iflasını
istedi. Ertesi gün ise JP Morgan Chase 1,9 milyar dolar bedelle Seattle merkezli bankanın şubelerini
devletten satın alarak Amerika’nın en büyük bankası oldu. Ülkenin 158 yıllık finans kuruluşu Lehman
Brothers’dan sonra 119 yıllık mevduat bankası WaMu’nun da iflası ve AIG’nin millileştirilmesi Amerikan
serbest piyasasının alışılagelmiş asırlık çınarlarının birer birer devrilmesi şeklinde yorumlanırken
Lehman Brothers’ın K.Amerika oprasyonlarını satın alan Đngiliz Barclays Bank firmanın Manhattan’daki
gökdelenine Barclays logosunu astı. Bu arada ABD’nin en büyük bankalarından Wachovia Corp. geçen
hafta hisse senetlerinin %47 değer kaybetmesinden sonra iflas tehlikesi içinde ortak aramaya devam
ediyor.
Avrupalı maliyeciler Amerikan finans krizinin Avrupa’da yol açacağı zaiyatı hesaplamaya çalışırken Çin
ve diğer uzak doğu ekonomilerinin düşen Amerikan talebiyle durgunluğa gireceği söyleniyor. Batı
dünyası ve Amerikan para piyaslarındaki depremi ve sonuçlarını telefonda değerlendiren bir Rus
işadamı dostumuz yaşananları “kapitalizmin çöküşü” olarak nitelendirdi. Birbirinden taze para bulmakta
zorlanan bankaların nakit talebi faizleri rekor seviyelere yükseltti, Eylül ay başında %3,19 olan 1 yıllık
LIBOR Cuma günü %3,46’ye fırladı. Bu ise bir ay içinde paranın maliyetinde %8’in üstünde bir artışa
karşılık geliyor. Interbank piyasasında üçüncü kartilin son günlerine yaklaşılırken likidite donma
noktasına geldi. Bankalar geçen Çarşamba gününden başlayarak paralarına sımsıkı sarılıp kotasyon
vermemeye başladılar. Para bulmak için saldırının Japonya’nın yarı mali yılının sonuna da denk
gelmesi de diğer bir sorun olarak piyasalara yansıyor çünkü bu dönem Japonya’da açık fonların
kapatılarak yeniden millileşme zamanı.
Emtia Piyasaları
Mali krizin tarımsal emtia piyasalarına nasıl yansıyacağı sorusu ise Chicago’da yerleşik bir tüccar
tarafından finansal krizin emtialara talebi zayıflatmasının kaçınılmaz olduğu şeklinde yanıtlandı.
Hükümetin finans piyasalarına yapacağı destek paketinin orta ve uzun vadede enflasyonist olacağı ve
emtia fiyatlarını artıracağını söyleyen tüccarlar, mahsülün durumu ve üretim rakamları gibi temel
verilere bakarak fiyatlarda kısa vadede büyük bir sıçrama olmayacağını söylüyorlar.
Nitekim Londra’da yerleşik Uluslararası Hububat Konseyi (ICG) geçen Perşembe yayınladığı tahıl
piyasası raporunda dünya tahıl üretim tahmin rakamlarını yeniden yukarı doğru düzeltti. Buğday üretimi
4 milyon ton artarak 676 milyon ton olarak öngörülürken, mısır üretimi 771 milyon ton, dünya toplam
tahıl üretimi ise geçen ayki rapora göre 5 milyon ton artışla 1 milyon 754 milton ton olarak verildi.
Chicago borsası tüm emtialarda son aylardaki en sakin dönemini geçen hafta geçirdi. Diğer
piyasalardaki büyük iniş-çıkışlara uymayan vadeli işlemler borsasında tüm hafta boyu soya fasülyesi
$7,5 ve soya yağı $10,5 dolar kadar arttı, küspe ise sabit kaldı. Mısır hafta boyu yarım dolar kadar
düşerken buğday $5 kadar düştü.
Malezya palm yağları da beş haftayı aşkın bir süredir ilk kez haftayı net artışla kapattı. Hafta boyu nakit
piyasalarında $35’ık bir artış yaşanırken. Londra bazlı bir ticaret firması tüccarı petrol fiyatlarında
gevşek fiyat beklentisine karşın daha düşük üretimin dünya palm yağı fiyatlarını desteklemeye devam
edeceğini görüşünü savundu. Cuma kapanışta RBD Palm yağı $745, Olein ise $775 FOB fiyatından
teklif edildi. Kızey batı Avupa limanları (Rotterdam) ham kanola yağı hafta boyu €10 yükselişle Cuma
kapanışta €860 FOB olarak kote edildi.
Đngiltere’de yerleşik bir broker kaliteli buğdaya olan talebin Paris borsasında fiyatları desteklemeye
devam edeceğini savundu. Yağmurlarından dolayı yemliğe dönüşen ekmeklik buğdayın yemlik buğday
miktarınını artırdığını ve fazla miktarda yemlik buğdayın fiyatlarının ise Londra borsasında fiyatları
giderek düşüreceğini söyledi. Bu arada Amerika’da düşen fiyatlar yem sanayini olumsuz etkilemeye
devam ediyor. Son haftalarında Amerikan yumurta fiyatlarının %8 kadar düşmesi ve kanatlıda gerileyen
tüketici talebiyle yem sanayini sıkıntıya sokarak Chicago soya küspesi fiyatlarını baskı altına aldığı
bildirildi.
Bu arada Ukrayna’da ayçiçek hasatı yağmur koşullarında oldukça ağır bir şekilde başlarken ülkede
oluşan piyasa fiyatlarının beklenenden yüksek gerçekleşmesi Ukrayna çıkışlı ayçiçek tohumu
tekliflerinde gözle görülür bir azalmaya yol açtı. Fiyatlar ve yüklemedeki lojistik problemlerle bir çok
satıcı firma ortalıktan kaybolurken ham ayçiçek yağı fiyat teklifleri de bir hafta içinde $40-50’lık bir
yukarı düzeltmeyle kote edilmeye başlandı. Bir yandan da dolara karşı değerlenen Euro ile Avrupa
Karadeniz ayçiçeğine ilgi göstermeye başladı.
Đhale ve Alımlar
Geçtiğimiz haftanın ülkemiz yağ sektörü açısından en önemli ihalesi Mısır tarafından yapıldı. Ülkenin
FIHC ajansı Çarşamba günü Glencore’dan 15.000 ton ham ayçiçek yağı aldı. Fiyat Kasım ilk yarı
yüklemeli C+F $1.013,50 olarak gerçekleşirken aynı gün Türkiye’de özel bir alıcı aynı dönem için ithal
ham ayçiçek yağına CIF Mersin $1.050 gibi bir fiyat ödedi. Hindistan devlet ticaret firması STC
Perşembe günü $780 CIF fiyatından 12.000 ton Ekim yüklemeli RBD palm olein alımı açıkladı. USDA
Çin’e 180.000 ton soya fasülyesi satışı açıkladı.
Irak hafta içi yine Glencore firmasından $300 C+F fiyatından 100 ile 200.000 ton arası ekmeklik buğday
alımı yaptı. Çarşamba günü Pakistan Şubat 2009 tarihine kadar 800.000 ton buğday ithalatı yapacağını
açıkladı. Mısır ise geçen hafta içinde $269 C+F fiyatından 120.000 ton Ekim yüklemeli Karadeniz
buğday alımı yaptı.
Sektör Yatırımları
Đsviçre’de yerleşik senelik 142 milyar dolar cirolu emtia işleme ve ticareti devi Glencore firması
Ukrayna’da ciddi yatırımlara devam ediyor. Firma ülkenin Odesa bölgesindeki Liubashivka’da kendi
konrolündeki tahıl terminalinin yanına 100 milyon dolarlık bir ham yağ ekstraksiyon tesisi kurma kararı
aldı. Günlük 2.800 tondan fazla bir ayçiçek kırma kapasitesine uygun olarak öngörülen ve kanola ve
soya işlemeye de uygun kurulacak tesis, Bağımsız Devletler Topluluğu’ndaki en büyük kapasiteli tohum
işleme kapasitesine sahip olacak. Şu ana kadar Odesa yakınlarında günlük 800 ton kırma kapasiteli bir
ekstraksiyon tesisine sahip olan Glencore, yeni tesisin işletmeye alınmasıyla Ukrayna’nın en büyük
kırıcısı olacak. Senede 120 milyar dolar dünya cirolu “ağır top” rakip Cargill ise Ukrayna’da halen
Donetsk ve Kakhovka’daki iki ayrı ekstraksiyon tesisinde senelik 1 milyon ton civarında kırma
kapasitesine sahip durumda.
Japon ticaret devi Itochu Bunge’nin sahibi olduğu Brezilya’daki bietanol üreticisi Agroindustrial Santa
Juliana’ya %20 oranında ortak oldu. Şeker kamışından yılda 130.000 kilolitre etanol üreten firma
Bunge-Itochu ortaklığı ile 400 milyon dolar ilave yatırımla 2011 yılına kadar kapasitesini ikiye katlamak
üzere yatırım yapacak.
Bu arada Rusya’nın Karadeniz Tuapse limanı 2010 yılında açılmak üzere yılda 1 milyon ton kapasiteli
bir bitkisel yağ teminali yatırımı yapmaya hazırlanıyor. Liman öncelikle ithal palm yağlarına yönelik
olarak kurulacak olup ham ayçiçek yağı ihtracatında da Baltık ve Ukrayna limanlarıyla rekabet
edebilecek.
Đç Piyasa
Đçerde ayçiçek tohumu hasatının sona ermesinden sonra Trakya Birlik’in toplam 350 bin ton civarında
bir alım yapmış olduğunu işitiyoruz. Sektörde merak edilen konu ise gümrüklerde “referans fiyat”
uygulaması adı altında başlatılan fon uygulamasının 1 Ocak sonrasında da devam edip etmeyeceği
yönünde. Bir çok sanayici uygulamanın sene sonunda sona ereceğini düşünürken bir kısım sanayici
Trakya Birlik’in elindeki tohum maliyetinden dolayı düşen dış piyasalarla uygulamanın 2009’un ilk 4-5
ayında da devam edebileceğini düşünüyor. Bu arada Trakya’da tohum fiyatları bayram öncesi
talepsizlikle gerileyen ham yağ ve küspe fiyatlarıyla birlikte düşerek, depolardan 750-770 YTL
aralığında cılız işlem gördü.
Đç piyasada birinci ürün mısır hasatı %90 oranında tamamlanırken TMO Cuma günü itibarıyla 302 bin
ton peşin, 800 bin ton emanet mısır alımı yaptı.
Fiyat Kotasyonları
Cuma akşamı gördüğümüz endikatif fiyatlar:
13,5 protein ekmeklik buğay – CIF Marmara $305,Ayçiçek tohumu – Trakya teslim 770 YTL
G. Amerika Soya fasülyesi – CIF TR $545,28 protein Ayçiçek küspesi – Trakya teslim 180 YTL
34 protein kanola küspesi – US$ 240,Ayçiçek tohumu - CIF Marmara US$ 430,Kanola tohumu - CIF Marmara US$ 510,Ham Ayçiçek Yağı - CIF Marmara US$ 1.025,Ham Ayçiçek Yağı – Trakya teslim – 1.780 YTL
Ham Kanola Yağı - Trakya/Ege teslim – US$1.315,Ham degam Mısırözü yağı – CIF TR $1.280 CIF
Tüm yağ, yem ve un sektörünün Ramazan bayramını kutlar en iyi dileklerimizi sunarız.
Saygılarımızla,
Agripro Ltd.